Medicijntekorten

Ze heeft pas een paar jaar diabetes, maar de waardes blijven niet goed. Ze doet zo hard haar best, houdt zich aan de eetvoorschriften en probeert zoveel mogelijk te bewegen. Ik haal haar bloeduitslagen binnen en zie dat het niet goed is, de waardes zijn weer hoger dan voorheen. Ze heeft al twee soorten medicatie voor de diabetes. Ik roep haar binnen vanuit de wachtkamer en zie al gelijk aan haar gezicht dat het niet goed gaat. Ik vraag haar hoe het gaat en er is even een pauze, en een zucht. Ze vertelt emotioneel dat ze de bloeduitslagen via het patiëntportaal had gezien, en zo teleurgesteld was. Nu was er wel een goede verklaring voor; ze had met sporten een blessure opgelopen een maand geleden en er was een familielid overleden. Haar normale sportschema lukte niet, en er was genoeg stress bijgekomen van de rouw om het overlijden van een dierbare. Gezond eten was er daardoor ook deels bij ingeschoten. Ik gaf haar een tissue en typte de redenen voor de hogere suikers in haar dossier. Ik gaf aan dat ik het heel vervelend voor haar vond dat het zo was gelopen, en condoleerde haar met het verlies. Ik zei dat ik snapte dat haar hoofd er in deze situatie niet naar stond om op de leefstijl te letten. Dat is het leven. Er gebeuren soms dingen waar je geen invloed op hebt. Ik vertelde haar dat ik de waardes wel dusdanig hoog vond dat ik wat medicatie wilde toevoegen. Ik vroeg haar of ze Ozempic kende, ze knikte van ja. Ik zei dat ik dat helaas niet kon voorschrijven omdat dat niet leverbaar is. Zoveel mensen (vaak zonder diabetes) kopen dat middel, en daardoor kan ik het niet voorschrijven aan mijn patiënten. Wat ik wel kon doen is een alternatief geven, iets uit dezelfde groep medicatie maar dan in pilvorm. Helaas werkt dat iets minder sterk, maar mogelijk geeft dat toch voldoende effect om de suiker wat te laten zakken. Ze lachte weer een beetje, bedankte mij voor het meedenken in haar situatie. Die opmerking liet me wat verbaasd achter, dat is toch mijn werk? Aan de andere kant realiseerde ik me dat dat lang niet zo vanzelfsprekend is, en er genoeg collega’s van mij zijn die heel hard naar patiënten kunnen zijn in eenzelfde situatie.

Foto: © Marc van Oostendorp joggende hersens cartoon (eigen werk)

Taal leren als mentaal joggen

Vreemde talen leren is gezond. Uit onderzoek weten we dat het cognitief voordelig is om tweetalig te zijn – het maakt je flexibeler, en hoewel er nog geen algemene consensus over is, zijn er aanwijzingen dat ziektes als Alzheimer hierdoor kunnen worden vertraagd.

Vanuit dit perspectief is de komst van de zogeheten grote taalmodellen op het eerste gezicht zorgwekkend. Het moment lijkt nabij dat je een oortje in kunt doen dat jou alles wat je gesprekspartner zegt laat horen, in diens eigen stem, maar dan vertaald in jouw eigen taal. Zet die ander ook een oortje in, dan kun je gesprekken voeren in alle mogelijke talen. Dan zal op zeker moment de vraag opkomen: waarom zou je als mens nog een taal leren? Wie wil er nog Duitse naamvallen stampen als ChatGPT de woorden moeiteloos verbuigt? Als iedereen permanent een automatische simultaantolk ter beschikking heeft, wie gaat dan nog naar het talenlab?

Contact

Daar zijn natuurlijk wel wat argumenten tegenin te brengen. Het is bijvoorbeeld duidelijk dat mensen, in ieder geval voorlopig, en in ieder geval bij intensief en intiem contact, niet altijd afhankelijk zullen willen zijn van een techniek. Dat die techniek bovendien geld kost en het milieu zodanig belast dat ‘iedereen een oortje’ nog ver weg lijkt.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: GraceDias, via Pixabay.

Investeren in kweekvlees

Vlees zonder dode dieren. Wetenschappers en de industrie zijn keihard aan het werk om kweekvlees mogelijk te maken. Het kweken van vlees zonder gebruik te maken van dieren ís al mogelijk, de eerste proeverij in Nederland is al geweest, maar nog niet op grote schaal. Dat laatste is wel de bedoeling. Kweekvlees is veelbelovend, maar lang niet iedereen is fan. Zo lichtte de idealistische Triodos Bank in juni j.l. op haar website toe waarom zij ertoe besloot om ondanks de voordelen niet in de ontwikkeling van kweekvlees te investeren. Met wisselende reacties van haar evenzo idealistische klanten tot gevolg.

Kweekvlees in het kort

Voorstanders van kweekvlees zien uit naar deze gekweekte variant op vlees waar (bijna) geen dieren voor nodig zijn en ook minder hulpbronnen zoals land- en watergebruik. Dat zijn behoorlijke voordelen ten opzichte van het dierenvlees dat we nu kennen. In het beste geval kunnen we toch zorgeloos ‘vlees’ blijven eten op een aarde die leefbaar blijft.

Bij kweekvlees worden dierlijke cellen tot een stuk vlees opgekweekt in een lab. Het wordt ‘echt’ vlees genoemd omdat het echte dierlijke cellen zijn, maar deze hebben dus nooit deel uitgemaakt van een dier. Op de allereerste na natuurlijk. De cellen groeien in een laboratorium, of in een soort fabriek, uit tot de stukken vlees die in restaurants en winkels aangeboden zullen worden.

Foto: daisy.images (cc)

Soepelere bijstand brengt meer gezondheid, participatie en vertrouwen

ONDERZOEK - Het strenge bijstandsregime leidt niet tot meer uitstroom naar werk. Soepelere regels doen dat evenmin, maar zorgen wel voor meer gezondheid, participatie en politiek vertrouwen, blijkt uit promotieonderzoek van János Betkó. Vooral voor de meest kwetsbaren.

Tussen 2017 en 2020 werd in Nijmegen een bijstandsexperiment gehouden. Ik verdedigde er recent mijn proefschrift over. In dit gerandomiseerde experiment werden bijstandsgerechtigden gevolgd in zowel het reguliere regime van de Participatiewet als in twee alternatieve, wat ruimhartigere regimes. Deze alternatieven waren meer onvoorwaardelijk van aard en gaven deelnemers meer ruimte, door het verregaand versoepelen van de re-integratieregels en de mogelijkheid meer bij te verdienen naast de uitkering.

Dergelijke experimenten vonden ook plaats in vijf andere gemeenten.[1] De resultaten ervan zijn in meerdere rapporten en artikelen beschreven, onder andere op Sociale Vraagstukken. Belangrijke conclusie uit alle experimenten was dat er qua uitstroom uit de uitkering naar werk weinig verschil is tussen de reguliere en de experimentele aanpakken.

De huidige aanpak, met alle dwang, verplichtingen en boetes, blijkt het in dat opzicht dus niet beter te doen dan een meer onvoorwaardelijke aanpak, gebaseerd op meer vertrouwen in en autonomie voor mensen in de bijstand.

Alternatieve regimes voor subgroepen beter

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Doneer voor ¡eXisto!, een boek over trans mannen in Colombia

Fotograaf Jasper Groen heeft jouw hulp nodig bij het maken van ¡eXisto! (“Ik besta!”). Voor dit project fotografeerde hij gedurende meerdere jaren Colombiaanse trans mannen en non-binaire personen. Deze twee groepen zijn veel minder zichtbaar dan trans vrouwen. Met dit boek wil hij hun bestaan onderstrepen.

De ruim dertig jongeren in ¡eXisto! kijken afwisselend trots, onzeker of strak in de camera. Het zijn indringende portretten die ook ontroeren. Naast de foto’s komen bovendien persoonlijke en vaak emotionele verhalen te staan, die door de jongeren zelf geschreven zijn. Zo wordt dit geen boek óver, maar mét en voor een belangrijk deel dóór trans personen.

Foto: ND-Photo.nl (cc)

Autofabrikanten vertragen aanpak luchtverontreiniging

De Europese Commissie heeft een half jaar geleden nieuwe voorstellen ingediend voor de bestrijding van luchtverontreiniging door auto’s. Maar nu dreigt uitstel van de nieuwe standaarden . De wetgeving kan honderdduizenden doden per jaar kan voorkomen, volgens de European Public Health Alliance. Maar het is niet zeker dat voorgestelde regels er door komen. De auto-industrie beweert, via de stem van de grote autolanden, dat de normen niet nodig zijn, aangezien de EU er al mee heeft ingestemd om de verkoop van nieuwe auto’s met verbrandingsmotor tegen 2035 te beëindigen. Als de fabrikanten voor die tijd nog aanpassingen moeten doen om de uitstoot van giftige dampen te verminderen zou ze dat te veel kosten. Volgens de Commissie zijn de nieuwe regels ondanks de overstap op electrisch rijden nodig omdat ook in 2050 naar verwachting ‘meer dan 20% van de auto’s en bestelwagens en meer dan de helft van de zwaardere voertuigen in onze straten vervuilende stoffen blijven uitstoten via de uitlaat.’

Uit het laatste luchtkwaliteitsrapport van het Europees Milieuagentschap EEA blijkt dat 97 procent van de stedelijke bevolking van de EU wordt blootgesteld aan hogere niveaus van fijnstofverontreiniging dan is toegestaan volgens de richtlijnen van de Wereldgezondheidsorganisatie. Het rapport stelt dat 238.000 voortijdige sterfgevallen te wijten zijn aan die vervuiling. Dat is weliswaar minder dan aan het begin van deze eeuw, maar nog wel reden genoeg voor extra maatregelen. Luchtverontreiniging is volgens het EEA nog steeds een groot gezondheidsrisico in Europa en een belangrijke oorzaak van voortijdige sterfte en ziekte. Dat komt ook door de zeer diverse effecten van luchtverontreiniging op het functioneren van het menselijk lichaam. Het rapport stelt dat kinderen en adolescenten bijzonder kwetsbaar zijn omdat hun lichaam, organen en immuunsysteem nog in ontwikkeling zijn. Luchtverontreiniging schaadt de gezondheid tijdens de kindertijd en verhoogt het risico op ziekten later in het leven. Fijnstof is de belangrijkste oorzaak van gezondheidsproblemen en voortijdige sterfte. Duits onderzoek heeft aangetoond dat mensen die dicht bij drukke wegen wonen 50 procent meer kans hebben op een ernstige opeenhoping van aderverkalking in hun hartvaten – coronaire atherosclerose genaamd – dan mensen die verder weg wonen. Korte perioden van blootstelling aan luchtverontreiniging kunnen ook hartaanvallen veroorzaken.

Foto: Myfuture.com (cc)

Vergeten

COLUMN - Soms vergeet ik hoeveel mensen ik geholpen heb. Preventie is vrij onhandig: de resultaten zijn niet zichtbaar in het dagelijks leven. Zeker wel in wetenschappelijk onderzoek, maar dat zijn niet de patiënten die je voor je ziet. Die statine die ik geef aan die patiënt met diabetes? Ik zal zeker heel wat hart- en vaatziekten voorkomen hebben, maar het is voor mij niet te zien welke mensen ik precies gered heb van een ritje ziekenhuis en op latere leeftijd hartfalen met een dood die te vroeg kwam.

Of die ene mevrouw, die ik heb geholpen met stoppen met roken. Enorm gemotiveerd was ze, en kwam met een duidelijk plan aan. Roken is een van de meest lastige verslavingen, haast te vergelijken met een verslaving aan cocaïne of heroïne. Mensen schrikken soms als ik dat tegen ze zeg. We hadden na het eerste gesprek een hulpmiddel uitgekozen wat bij haar paste, en gingen zo verder. Regelmatig zagen we elkaar, de begeleiding bij stoppen met roken kan er soms best intensief uit zien. Mensen komen wekelijks of tweewekelijks bij mij langs voor gesprekken, naast het hulpmiddel dat ze gebruiken. Die combinatie lijkt de kans van slagen hoger te leggen dat mensen blijvend stoppen.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: cc Emma Simpson via Unsplash.

Neoliberaal getinte ‘roze’ positieve gezondheidsbril verblindt

COLUMN - Rob Arnoldus en Mark de Koning

Welzijns-en gezondheidsinstanties omarmen schijnbaar gedachteloos het concept van positieve gezondheid. Met veerkracht, eigen regie en coping komt de zieke in beeld als een gezond mens. Het concept doet geen recht aan het lijden van ernstig zieke patiënten, aan de positie van groepen die over onvoldoende gezondheidsvaardigheden beschikken, en ook niet aan het recht op gezondheid.

In 2011 verschijnt een artikel van Machteld Huber en collega’s in het British Medical Journal waarin afscheid wordt genomen van het alledaagse denken over gezondheid en impliciet ook van het recht op (volledige) gezondheid – als tegenpool van ziekte. De auteurs nemen afscheid van definitie van de World Health Organization (WHO) waarin gezondheid wordt gezien als een toestand van compleet lichamelijk, psychisch en sociaal welbevinden – en niet alleen de afwezigheid van ziekte en gebrek. Volgens hen zou de WHO-definitie medicalisering in de hand werken, te veel de nadruk leggen op wat niet kan en daarmee (oudere) chronisch, zieke mensen definitief ziek kunnen verklaren.

In hun nieuwe positieve omschrijving wordt gezondheid benoemd als het vermogen zich aan te passen en een eigen regie te voeren in het licht van lichamelijke en sociale uitdagingen van het leven. Op de voorgrond staat het adaptievermogen: het vermogen van een individu om zich aan te passen aan een gewijzigde situatie. Sleutelbegrippen zijn veerkracht, eigen regie en coping.

Foto: Bas Bogers (cc)

Denkwereld

COLUMN - Iedereen heeft ze. Voorkeuren, vooroordelen, hoe je ze wilt noemen. Je ontkomt er niet aan, en vaak zijn ze diepgeworteld. Het zelfinzicht wat betreft die vooroordelen is een ander verhaal; daar heb je zelf invloed op.

Toen ik de opleiding tot verpleegkundige deed en we in de les ‘ethiek’ zaten, bespraken de dood, de rituelen die er zijn en hoe die verschillen per cultuur. Een klasgenootje van me, christelijk, kwam naar aanleiding daarvan met het volgende voorbeeld.

“Er is een patiënt op onze afdeling en die is erg ziek. Hij is een drugsgebruiker, en heeft daardoor heel wat gezondheidsproblemen. Waarschijnlijk zal hij binnen niet al te lange tijd komen te overlijden. Ik vind het lastig om voor hem te zorgen, omdat ik weet dat hij naar de hel gaat.”

Ik weet niet meer precies welke discussie eruit ontstond, maar ik weet wel dat ik ontzag had voor hoe de docent ermee omging. Zelf probeerde ik mijn mond te houden, terwijl ik met mijn oren klapperde.

Ik zal de laatste zijn om te stellen dat ik zelf vrij ben van vooroordelen, en ik betrap mezelf er ook nog op tijdens spreekuren. Mijn insteek is wel altijd met een zo open mogelijke blik een consult in te gaan, ook al ken ik de patiënt al een tijd, dan nog is het niet aan mij om te oordelen. Ik ben er als neutraal persoon om hulp te verlenen aan de patiënt, hoe diegene dat ook wenst. Het is een van de kernwaarden waarnaar ik probeer te werken. Het belangrijkste voor mij is dat de patiënt zich gehoord voelt en serieus genomen voelt in de problemen of hulpvragen die aangegeven worden.

Na die les ethiek weet ik nog wel dat ik mezelf afvroeg hoe je denkt een goede verpleegkundige te zijn, als je iemand veroordeelt om zijn leefwijze of keuzes, vanuit je eigen levensovertuiging. Zelf vind ik dat te ver gaan, aangezien ook wij bij onze diplomering een eed of gelofte afleggen waarin we beloven ons beroep op verantwoorde en betrouwbare wijze te zullen uitvoeren.

Eigenlijk gaat het ook voorbij aan nog een belangrijke waarde; je patiënt als mens zien, of als ervaringsdeskundige. Je diskwalificeert de patiënt al bij voorbaat, zonder zijn verhaal te hebben gehoord of begrepen. Uiteindelijk zijn wij allemaal mensen, met een gezondheid die al dan niet aangedaan is. Uiteindelijk zullen we, als we maar lang genoeg leven, er allemaal aan moeten geloven, en merken dat ons lijf ons in de steek zal laten, en we hulp nodig hebben van anderen, van medicatie en/of behandelingen.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: Département des Yvelines (cc)

Terug naar wiens normaal?

COLUMN - In het Verenigd Koninkrijk werd deze maand bekend dat 60 procent van de coronadoden in dat land mensen met een handicap waren, terwijl zij iets meer dan 17 procent van onderzochte populatie uitmaakten. Laat het eens tot u doordringen: Bijna tweederde van alle cornadoden vielen in een groep die nog geen vijfde deel van de bevolking beslaat.

De cijfers komen van het Office for National Statistics, het Britse CBS. Dat koppelde gegevens van de meest recente volkstelling – die van 2011 – aan die van de officiële coronadoden. Mensen die zichzelf bij de volkstelling als ‘redelijk gehandicapt’ hadden omschreven, bleken ruim drie keer zo vaak aan corona te zijn overleden als gezonde mensen (bij vrouwen was dat zelfs 3,5 keer zo vaak); onder de mensen die zichzelf indertijd hadden getypeerd als ‘enigszins gehandicapt’, was de kans op overlijden twee keer zo groot.

Het ONS heeft gepuzzeld tot het erbij neerviel, maar ook gecorrigeerd naar bekende factoren als opleiding, sociaaleconomische status, demografische factoren en geografie bleef een keihard verschil over: deze groep ging 1,7 keer vaker dood aan corona.

Terecht dat zoveel mensen met makke zich al een jaar afzonderen en nog amper op straat durven: corona kunnen ze er écht niet bij hebben.

Foto: iProzac (cc)

Gruis en watjes

COLUMN - Al drie weken krijg ik leugenachtige berichten doorgestuurd. Het is een snood netwerk dat dit fake news uur na uur rondpompt: mijn eigen lichaam is de afzender. Eerst zei het nieuws dat mijn kruis en zitvlak dood waren – geen wonder, dacht ik nog: ik zit te veel, en sinds ik thuis werk is dat alleen maar erger geworden – maar na een paar dagen schoot die gevoelloosheid in een paar uur tijd achterlangs van mijn bovenbeen via mijn kuit naar mijn voet. Toen was mijn rechterbeen achter van bil tot hak dood.

Ineens realiseerde ik me dat ik al een paar dagen geregeld dacht dat er een steentje in mijn sok zat. Na inspectie bleek mijn sok dan schoon, ook in mijn schoen zat niks. Toen de kou in mijn been zich uitbreidde, liep ik ineens op een combinatie van gruis en piepschuim: zachte kussentjes gelardeerd met scherpe puntjes, terwijl mijn wreef brandde.

Hou me ten goede: alles werkte opperbest, of nou ja: als vanouds, maar het voelde alsof er geen hout van klopte. En juist die discrepantie maakte dat ik ineens nergens een touw aan kon vastknopen. Ik heb eerst een dag in bed gelegen, aldoor op mijn zij of op mijn buik, om te achterhalen of het een fysiek ding was: een beknelde zenuw of zoiets. Dat maakte geen verschil: mijn rechterbeen bleef achter dood. De dag erna heb ik steeds gelopen en gestaan – alweer geen verschil.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Volgende