Als iemand me zou vragen wat het mooiste verhaal uit de oude wereld is, dan zou ik niet weten welk dat is, maar het verhaal van de dwaas van Gerasa uit Evangelie van Marcus scoort in elk geval hoog. Hier is het, in de Nieuwe Bijbelvertaling: Ze kwamen aan de overkant van het meer, in het gebied van de Gerasenen. Toen Jezus uit de boot gestapt was, kwam hem meteen vanuit de grafspelonken een man tegemoet die door een onreine geest bezeten was en in de spelonken woonde. Zelfs als hij vastgebonden was met een ketting kon niemand hem in bedwang houden. Hij was al dikwijls aan handen en voeten geketend geweest, maar dan trok hij de kettingen los en sloeg hij de boeien stuk, en niemand was sterk genoeg om hem te bedwingen. En altijd, dag en nacht, liep hij schreeuwend tussen de rotsgraven en door de bergen en sloeg hij zichzelf met stenen. Ik vind dit een aangrijpend portret en ik denk dat menigeen die werkzaam is in de geestelijke gezondheidszorg, weet dat zulke mensen echt bestaan. Het verhaal geeft ook een ontluisterend beeld van de wijze waarop men destijds in het Midden-Oosten omging met geesteszieken.
ANIMATIE - De grenzen in Europa zijn nogal eens opnieuw getekend. In deze time lapse video wordt bijna 1000 jaar aan grensveranderingen in beeld gebracht. Als het aan Rusland ligt, dan kan er een nieuw kaartje aan deze serie worden toegevoegd.
Fotograaf Jasper Groen heeft jouw hulp nodig bij het maken van ¡eXisto! (“Ik besta!”). Voor dit project fotografeerde hij gedurende meerdere jaren Colombiaanse trans mannen en non-binaire personen. Deze twee groepen zijn veel minder zichtbaar dan trans vrouwen. Met dit boek wil hij hun bestaan onderstrepen.
De ruim dertig jongeren in ¡eXisto! kijken afwisselend trots, onzeker of strak in de camera. Het zijn indringende portretten die ook ontroeren. Naast de foto’s komen bovendien persoonlijke en vaak emotionele verhalen te staan, die door de jongeren zelf geschreven zijn. Zo wordt dit geen boek óver, maar mét en voor een belangrijk deel dóór trans personen.
ACHTERGROND - Onlangs overleed Victor Shem-Tov, een links politicus die al in de jaren zestig voor een tweestatenoplossing pleitte.
Victor Shem-Tov, een vroegere leider van de Israëlische Mapam-partij en één van laatst overgebleven linkse voormannen uit de tijd dat links in Israël nog iets voorstelde, is vrijdag overleden op de leeftijd van 99 jaar. Shem-Tov was – met onderbrekingen – parlementslid van 1961 tot 1988. In de jaren zeventig was hij tweemaal minister. Onder Golda Meir was hij minister van Gezondheid en onder Yitzhak Rabin van Sociale Zaken.
Het bekendst was Shem-Tov, die in 1939 uit Bulgarije naar Palestina emigreerde, echter als leider en boegbeeld van de ‘Verenigde Arbeiderspartij’ Mapam, een partij die begin jaren negentig is opgegaan in de nu nog bestaande kleine linkse Meretz-partij. Als zodanig was hij een representant van een soort zionisme waarvan heden ten dage nog waar weinig van over is.
Wat nog maar weinig mensen lijken te weten, is dat Mapam, een van oorsprong marxistische partij, al voordat Israël in 1948 werd gesticht, voorstander was van een binationale staat van Palestijnen en Joden. Na de oorlog van 1948-49, was Mapam voor het laten terugkeren van de Palestijnse vluchtelingen en tegen het vernielen van Palestijnse dorpen. Bij de eerste Israëlische verkiezingen haalde Mapam negentien zetels en werd daarmee de tweede partij. Mapam werd echter buiten de regering gehouden door Ben Goerion, de eerste Israëlische premier, die de voorkeur gaf aan een coalitie met de religieuze partijen.
ELDERS - Het verleden herleeft in Oost-Europa na de bezetting van De Krim door de Russen. Hedendaagse verhoudingen manen tot voorzichtigheid.
‘Vladimir Poetin is de nieuwe Hitler’, kopte een Pools sensatieblad. In Oost-Europa gaat de Wet van Godwin niet op. Daar beginnen ze een debat over Rusland zonder reserves meteen met een verwijzing naar nazi’s. De voormalige minister van Buitenlandse Zaken van de Tsjechische Republiek Schwarzenberg vindt het geen ongepaste vergelijking. Hij verwijst naar het Akkoord van München. In 1938 sloot Hitler Duitsland met de Britse premier Neville Chamberlain (foto) en zijn Franse collega Daladier een overeenkomst die inhield dat Duitsland het Tsjechische Sudetenland, waar veel Duitsers woonden mocht annexeren. De verdediging van Chamberlain dat hiermee de vrede in Europa werd afgekocht is later beschouwd als een toppunt van diplomatieke naïviteit. Het idee dat Europa opnieuw in de val zou kunnen trappen door een lankmoedige en afwachtende houding tegenover de acties van de Russen op de Krim jaagt nu vooral de Oost-Europeanen angst aan.
In Estland herinnerden pro-Oekraïnse demonstranten deze week aan een andere gebeurtenis uit de Tweede Wereldoorlog. Op 21 juni 1940 bezette de Sovjet-Unie Estland. De Russen konden dit doen onder bescherming van het eind augustus 1939 gesloten Molotov-Ribbentrop-pact, een niet-aanvalsverdrag tussen Nazi-Duitsland en de Sovjet-Unie waarin beider invloedssferen waren verdeeld. Toen een jaar later de Duitsers het verdrag eenzijdig verbraken en de Sovjet-Unie binnenvielen kwam Estland weer tijdelijk in handen van de Duitsers om in 1944 wederom door de Russen te worden bezet – of bevrijd. ’t Is maar hoe je de geschiedenis waardeert. De les die in Estland en de andere Baltische staten moeilijk uit het geheugen is te wissen luidt in elk geval: vertrouw grootmachten nooit. Bij de Russische ambassade riep zondag de Estse Europarlementariër Tunne Kelam (lid van de christendemocratische fractie EPP) op tot solidariteit met de Oekraïne. “It’s very clear that if we appease in Ukraine then we are at risk too, as a neighbor of Russia,” zei hij, wijzend naar het balkon waar in 1940 de Russische bezetter in de persoon van Stalin’s rechterhand Zhdanov zijn aanhangers toesprak.
Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.
Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.
Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.
RECENSIE - Of het nu het cynische realisme is van The Spy Who Came in from the Cold of de romantiek van een James Bond-film, het werk van inlichtingendiensten fascineert. Ik ben wel eens wezen lunchen met een medewerker van de AIVD en maar nauwelijks minder leuk dan het gesprek was dat ik stoer kon vertellen een spion te hebben gesproken.
Men zegt dat het echte inlichtingenwerk niet zo romantisch is en dat zou best waar kunnen zijn. De medewerkers van de Israëlische inlichtingendienst die mij ooit wat vragen stelden, deden in feite bureauwerk. Als er dan ook maar weinig landen zijn met een minder romantisch karakter dan Nederland, dan moet een boekje over het werk van inlichtingendiensten in eigen land wel heel saai zijn.
Niets is minder waar. Het kleine boekje Sporen van spionage. Een speurtocht door geheim Nederland is verdraaid aardig. Auteurs Dick Engelen en Constant Hijzen beschrijven het werk van de hedendaagse inlichtingendiensten in drieënveertig zeer korte hoofdstukjes, steeds opgehangen aan een locatie. Zo ontdekte ik niet ver te wonen van het huis van de communistische leider Henk Sneevliet, die in de jaren twintig en dertig de volle aandacht van de Centrale Inlichtingendienst genoot.
Sommige voorbeelden ken je, maar maken nieuwsgierig naar meer. Over Mata Hari heb ik inmiddels al ontdekte dat ik, zonder het te weten, in haar Parijse huis ben geweest. Van het Englandspiel, dat de auteurs aanduiden als het ‘Nordpolspiel’, wist ik niet meer dan dat het een geallieerde blunder was, maar het blijkt mogelijk dat de agenten zijn opgeofferd om de Duitsers te laten geloven dat de geallieerden het Tweede Front wilden openen in Holland. Ik wist nog niet dat de beschuldiging dat King Kong operatie Market Garden had verraden, afkomstig was van generaal Montgomery.
ACHTERGROND - Afgelopen week stond ik in Hoorn voor de eerste les van mijn cursus over de Kruistochten en daar hoort vanzelfsprekend een korte behandeling bij van de opkomst van de islam. Eén van mijn cursisten had daarop een boeiende vraag: die vroege moslims, dat waren toch eigenlijk gewoon christenen? Ik krijg deze vraag vaker op mijn cursussen, vanaf het moment dat Thomas Milo en Eildert Mulder (in 2009) een feuilleton in dagblad Trouw publiceerden over alternatieve theorieën over het ontstaan van de islam. Over dat onderwerp valt heel wat meer te zeggen dan wat ik erover te zeggen had in het kader van een les over de aanloop naar de Eerste Kruistocht.
Volgens die in Trouw besproken alternatieve hypotheses zouden aan de basis van de islam Arabische christenen hebben gestaan met alternatieve geloofsopvattingen over Jezus’ goddelijkheid. Hun overtuigingen zouden zich pas in de loop der tijd hebben ontwikkeld tot wat wij nu ‘islam’ noemen. De koran zou daarbij gebaseerd zijn op christelijke – al dan niet liturgische – teksten. Mohammed zou nooit hebben bestaan, maar diens naam zou eigenlijk een aanduiding zijn voor Jezus (het woord muhammad betekent ‘de geprezene’). Deze Arabische christenen die in de loop van de zevende eeuw het Midden-Oosten overnamen – van het ineenstortende Perzische rijk en het sterk verzwakte Byzantijnse – meenden dat Jezus slechts een mens was en geen God. Tot de islam als aparte religie zou het pas gekomen zijn dankzij latere ontwikkelingen, rond de wisseling van de zevende naar de achtste eeuw, onder de eerste kaliefen van de Umayyadendynastie.
Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.
In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.
Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.
COLUMN - Net terug van een paar dagen Rome (niet voor het eerst). Druk programma. Veel gezien (zoals gewoonlijk).
Toevallig begonnen bij een museum over de Etrusken. Vol met sarcofagen, grafgiften en gerestaureerde tombes.
Dan natuurlijk de Romeinen. Voorafgaand aan de keizertijd, zag het hiernamaals in hun beleving er weinig florissant uit: grijs, grauw, een plaats vol schimmen. Onsterfelijkheid werd nagestreefd – met name door de grote mannen – door te worden herinnerd. Het gevolg? Grootse grafmonumenten en natuurgetrouw gebeeldhouwde bustes voor het nageslacht.
Daarna het Colosseum: de hogere klassen konden zo’n tweeënhalve meter boven de arena zien hoe dieren (’s ochtends), veroordeelde misdadigers (als lunchintermezzo) en gladiatoren (’s middags) massaal werden afgeslacht. Het klootjesvolk zat verder van de actie vandaan, maar genoot met volle teugen mee.
De Romeinen waren geobsedeerd door de dood.
Volgende stop: het Vaticaans Museum. Afgezien van zijn uitgebreide collectie Etruskische en Romeinse overblijfselen, bezit het museum een kleine, maar bepaald niet onaardige collectie Egyptische voorwerpen, gedomineerd door… sarcofagen, grafgiften en mummies.
Aansluitend de Sint Pieter. Een – zowel qua afmetingen als esthetiek – monsterlijk monument gewijd aan de dood. Of, voor de gelovigen onder ons, de christelijke overwinning op de dood.
ACHTERGROND - Soms hangt de geschiedenis van de grote verbanden aan elkaar. Zo werd het laatste islamitische bolwerk in Spanje – Granada – ingenomen in 1492. In de jaren daarna kregen moslims in Spanje het steeds moeilijker en ze werden op een gegeven moment zelfs gedwongen bekeerd. Althans: ze werden geforceerd gedoopt en vanaf dat moment beschouwd als christenen. Elk zichtbaar teken van islamitisch gedrag werd beschouwd als ketterij en als zodanig strafrechtelijk behandeld.
Moslims moesten hun geloof dus clandestien uitoefenen en dat lukte een aantal jaren. Religieuze literatuur werd onder deze crypto-moslims verspreid in vroeg-Spaans, dat geschreven werd in Arabisch schrift. De Inquisitie zag de boeken aan voor korans en heeft waarschijnlijk nooit beseft wat er echt aan de hand was.
Maar toch hadden de autoriteiten argwaan en in 1609 besloot het bevoegd gezag om alle Morisco’s – de aanduiding voor formeel tot het christendom bekeerde moslims – alsnog te verbannen. Christen of niet: ze moesten collectief het land uit. Die operatie is geslaagd en sindsdien is Spanje volledig christelijk. Joden waren al eerder het land uit gejaagd.
Het besluit om alle Morisco’s te verbannen viel op 9 april 1609, exact de dag dat ver weg, in de Lage Landen, het door onze eigen Johan van Oldenbarneveld met de Spanjaarden uitonderhandelde Twaalfjarig Bestand van kracht werd. Dat was geen toeval. Dankzij het Bestand kwamen Spaanse troepen vrij, die de zuiveringsoperatie in Spanje konden ‘begeleiden’. Er werd gewapend verzet van de Morisco’sverwacht, maar dat bleek uiteindelijk veel kleiner van omvang dan de autoriteiten hadden gevreesd.
De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.
Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.
Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.
Sargasso bestaat sinds 2001 en is daarmee één van de oudste weblogs in Nederland. In de rijke historie van Sargasso vind je de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek en de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur. Als rode draad door het bestaan van Sargasso loopt de overtuiging dat journalisten en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso is daar hét platform voor.
De afgelopen jaren hebben we ons online platform uitgebouwd met twee journalistieke takken. Sargasso heeft datajournalistiek in Nederland op de kaart gezet. Via het ANP verspreidden we vrijwel dagelijks datajournalistieke stukken, klein en groot, over alle media in Nederland. En we hebben talloze Wob-verzoeken gedaan en ingewilligd gekregen. Op die manier hebben we onder andere alle camera’s in de openbare ruimte in kaart gebracht en ambtelijke corruptie in de gemeente Helmond aan het licht gebracht.
Deze week gaan we in het themablog eens schaamteloos navelstaren en brengen we stukken over wat Sargasso de afgelopen jaren allemaal gedaan heeft. Op woensdag bijvoorbeeld geven we een korte verantwoording over de subsidie die we in 2011 van het Stimuleringsfonds van de Pers kregen, maar geven we ook beknopt onze toekomstplannen weer. Verder staan datastukken over artikelen, thema’s en Wob-verzoeken van Sargasso op de rol.
OPROEP - Vandaag is het alweer vijftig jaar geleden dat Martin Luther King zijn nu legendarische “I Have a Dream” speech gaf. Mooie aanleiding om weer eens een Sargassolijst te starten. En zoals gebruikelijk zijn de criteria weer uitermate vaag.
Aan u de vraag wat u de vijf meest belangrijke, inspirerende, mooie, goede, fijne, ontroerende of indrukwekkende speeches vindt en die dan in de reacties aan ons te geven. Wij maken daar een mooi overzicht van. Het mag politiek zijn, het mag theater zijn, het mag uit ieder tijdsgewricht. Het maakt niet uit, als het maar een speech is.
Graag op volgorde van belang voor u en benoemen wie de speech gaf en wanneer het was. Liefst natuurlijk voorzien van een toelichting over de keuze. En helemaal blij worden we van linkjes naar filmpjes, geluidsfragmenten of teksten van die betreffende speeches.
Inzendingen tot ergens zaterdagmiddag.
Dat kan! Sargasso is een collectief van bloggers en we verwelkomen graag nieuw blogtalent. We plaatsen ook regelmatig gastbijdragen. Lees hier meer over bloggen voor Sargasso of over het inzenden van een gastbijdrage.
Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.
In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.