Wat als we iedereen ‘gratis geld’ zouden geven?

Seksisme. migratie, basisinkomen, democratie en referenda. In de serie “Tegen de stroom in” spreken wetenschappers, experts en opiniemakers over oude zorgen en nieuwe oplossingen. Wanneer zijn die succesvol? Welke rol speelt geld en neoliberaal denken daarin? En verliest elke stroming uiteindelijk aan kracht en relevantie? Vandaag het laatste artikel in deze serie: Waarom is dat basisinkomen er nog steeds niet? Het basisinkomen is al járen onderwerp van gesprek. Toch is het er nog steeds niet. Volgens journalist Rutger Bregman moeten we gewoon durven. Filosoof en econoom Ingrid Robeyns heeft haar twijfels. "Armoede is geen karaktergebrek, het is een geldgebrek. Waar los je dat mee op? Met geld,” zegt journalist Rutger Bregman (De Correspondent) stellig. Hij is groot pleitbezorger van het basisinkomen en zette met zijn boek Gratis geld voor iedereen – en vijf andere ideeën die de wereld kunnen veranderen (2014) het weer op de kaart. Tegen de stroom ingaan, begint vaak met baanbrekende ideeën en idealen. Waarom krijg je eigenlijk alleen geld als je werkt? Wat zou er gebeuren als we iedereen een maandelijkse toelage zouden geven, zonder voorwaarden?

Door: Foto: © De Correspondent BV boekomslag Gratis geld voor iedereen 2014 copyright ok. Gecheckt 03-03-2022
Foto: Russell Shaw Higgs (cc)

Kunst op Zondag | Basisinkomen

Dinsdag 31 mei werd het tweede basisinkomen van Nederland uitgereikt aan kunstenares Anne van Dalen.

Wat? Is het basisinkomen al ingevoerd? Nee, het betreft een experiment, opgezet door MIES (Maatschappij voor Innovatie van Economie en Samenleving). Met crowdfunding wil de stichting genoeg geld bijeen krijgen om mensen een jaar lang een basisinkomen van 1000 euro per maand te kunnen geven. Op Ons Basisinkomen lees je er meer over.

De zich ‘autonoom autodidact’ noemende Anne van Dalen, kunstenaar sinds 2015, raakte geïnspireerd door Peter Smith, oprichter van KLEAN (Klagen Loont Echt Absoluut Niet).

De missie van Peter Smith is om elke dag minstens één stukje zwerfafval op te ruimen. Behalve dat hij gastlessen en spreekbeurten geeft over ‘Plastic Soep’, maakt hij ook reusachtige kunstwerken van zwerfafval. Momenteel werkt KLEAN aan een 12 meter grote Plastic Madonna, die tijdens de Olympische Zomerspelen op het strand van Rio de Janeiro zal liggen.
© KLEAN Plastic Madonna

Die inspiratie leidde in 2013 tot ‘Anne loopt langzaam hard’. Blootsvoets liep ze een jaar lang haar ‘zwerfafvalreis’. Haar blote voeten leidden vorige maand nog tot wat opschudding in het Haagse Gemeentemuseum. Ze werd de toegang ontzegd, een besluit van een beveiliger dat een week later door het museum werd rechtgezet, nadat de kunstenares over dit merkwaardige beleid haar beklag had gedaan.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: CHRISTOPHER DOMBRES (cc)

Vindersloon

COLUMN - Eindelijk leveren de soepele belastingregels voor multinationals waarin ons land grossiert, daadwerkelijk financieel voordeel op. Het Noors-Russische VimpelCom is betrapt op grootschalige corruptie: ze gaven een miljard dollar aan de dochter van de Oezbeekse president, die in ruil daarvoor telecomvergunningen voor ze ritselde.

Nu is VimpelCom in Noors-Russische handen en statutair gevestigd in Bermuda, maar hun hoofdzetel bevindt zich in Nederland, als een van die vermaledijde brievenbusfirma’s. Zodoende had het Openbaar Ministerie in Nederland de verantwoordelijken voor deze smeergeldaffaire voor de rechter kunnen brengen. De zaak tegen VimpelCom was echter zo overtuigend dat het bedrijf een schikking goedkoper achtte. Dat resulteerde in de grootste nationale schikking ooit: liefst 356 miljoen euro.

Er komt meer schikkingsgeld aan.

Het nieuwe doelwit, op basis van hetzelfde onderzoek: het Fins-Zweedse TeliaSonera. Ook zij hebben voor telecomvergunningen honderden miljoenen aan die Oezbeekse presidentsdochter betaald. Ook hun brievenbus is in Nederland gehuisvest. De journalistieke onderzoekssite Follow The Money repte eerder deze maand al van een hagelnieuw verdienmodel voor het OM: schikkingen treffen met bewezen corrupte, in Nederland gevestigde brievenbusfirma’s.

Maar daar wringt de schoen: de bewijzen komen niet van het OM zelf. Zowel voor de VimpelCom- als voor de TeliaSonerazaak leunt het OM sterk, zo niet uitsluitend, op de vruchten van onderzoeksjournalisten. In dit geval: het werk van het Organized Crime and Corruption Reporting Project. Het OCCRP, gevestigd in Sarajevo, is een bundeling van onderzoeksjournalisten uit zo’n dertig landen – van Oost-Europa, de Kaukasus, Centraal-Azië tot Latijns-Amerika – en legt zich toe op de bestrijding van georganiseerde misdaad en corruptie. Het is uitsluitend hún gedegen onderzoek waarop de zaak van het OM tegen VimpelCom stoelde.

Foto: De geldwisselaar en zijn vrouw (1514) Quentin Matsys copyright ok. Gecheckt 06-11-2022

Volgeld negeert vijfduizend jaar geschiedenis geld

ANALYSE - De afgelopen weken zijn op Sargasso vier artikelen verschenen over volgeld. Uit de discussie onder de artikelen blijkt dat er veel onduidelijkheden zijn over de aard van geld. Dit bleek ook uit de documentaire die de VPRO zondag 1 nov uitzond over een andere geldvernieuwing, de bitcoin. Ik wil in dit laatste deel daarom ingaan op de aard van geld: hoe is het ontstaan en hoe werkt het eigenlijk? Het antwoord op deze vragen werpt een ander licht op de noodzaak van geldhervorming.

Uiteraard heeft de redactie van Sargasso aan Van Houts en Ons Geld om een reactie gevraagd, en anders dan het Financieel Dagblad zouden wij die zeker geplaatst hebben als wij er een hadden ontvangen. Helaas hebben zij niet gereageerd. Omdat Sargasso wel graag ruimte geeft voor hun perspectief, hebben we twee sympathisanten bereid gevonden om het voorstel van Ons Geld toe te lichten. In Rente, crisis en groeidwang legt Gerben Nap uit waarom rente het sturingsmechanisme is dat leidt tot groeidwang die uiteindelijk eindigt in een crisis en in deel drie van deze miniserie werd door een sympathisant van Ons Geld, Niels Verduijn, in Burgerinitiatief Ons Geld verdient eerlijke discussie, het voorstel van Ons Geld toegelicht.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Roland Tanglao (cc)

Is volgeld een oplossing voor de crisis?

ANALYSE - George van Houts was afgelopen weekend in Buitenhof om het volgeldsysteem te bepleiten. Het ‘volgeldsysteem’ is een systeem waarbij alleen de staat het recht heeft om geld te maken. Volgens Van Houts is het niet goed dat commerciële instellingen als banken geld kunnen maken, want dat geeft hen te veel mogelijkheden voor misbruik. In het volgeldsysteem kunnen zij dat niet meer, want dan kan alleen de centrale bank nog geld maken. De financieel deskundige Robin Fransman mocht weerwerk leveren.

Voordat ik verder ga, wil ik duidelijk stellen dat het mij er niet om gaat Van Houts te bekritiseren omdat hij als niet-deskundige (hij is acteur) een mening heeft over een complex financieel-economisch probleem. Het is goed als burgers zich verdiepen in de oorzaak van de financiële crisis of andere complexe maatschappelijke problemen. Het is de democratische plicht van alle mondige burgers om zich te bemoeien met ’s lands beleid. Minstens één maal per vier jaar worden wij geacht onze mening in een stem om te zetten. Daarom is het belangrijk dat men zich goed voorbereid. Dat ontslaat Van Houts (en alle andere burgers) echter niet van de plicht om zich goed in de materie te verdiepen, want dat heeft hij volgens mij niet gedaan.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Goudvoorraad Nederland, Griekenland en IMF

DATA - Omdat we het voor iets anders moesten uitzoeken en zodoende toch op de plank hadden liggen, hier ook maar even drie grafieken over de goudvoorraad. Te beginnen bij Nederland:
gold_nl_long_475
Op dit moment heeft Nederland nog voor ongeveer €20,5 miljard aan goud liggen dus.

We vroegen ons ook af of Griekenland niet nog wat had liggen waarmee ze de schulden zouden kunnen betalen.
gold_greece_475
Dat is nu ongeveer €3,75 miljard waard. Dat gaat niet lukken dus.
Wel apart is het om te zien dat het heel licht oploopt de laatste jaren.

Tot slot eentje van het IMF. Na de VS en Duitsland hebben zij de grootste voorraad goud.
gold_imf_475
Voor ruim 94 miljard euro.

Bron: World Gold Council
Samenstelling: Datagraver

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: Antana (cc)

Waarom de bitcoin geen gangbaar betaalmiddel zal worden

ACHTERGROND - Geld speelt een centrale rol in onze samenleving. Zonder geld lijkt deze niet te kunnen functioneren. Hoe moeten we omgaan met de problemen die geld met zich meebrengt, zoals banken die ondoorzichtig zijn en speculeren en overheden die (te) veel invloed hebben op de waardebepaling?

Alternatieven voor traditioneel geld zijn in opkomst, zo kun je in sommige cafés in Nederland al betalen met bitcoins. Staat de toekomst van ons huidige geld op het spel door nieuwe alternatieven zoals de bitcoin? Prof. Dr. Joost Jonker legt uit dat de bitcoin écht geld nog niet kan vervangen.

Alles kan geld zijn

Volgens Jonker heeft geld drie belangrijke doelen. Allereerst moet geld een rekeneenheid zijn, een waardemeter. Als een brood bijvoorbeeld één euro is en kaas twee euro, dan kan je de waarde van die twee producten vergelijken. Wanneer geld een waardemeter is, kun je het bovendien gebruiken als ruilmiddel. In plaats van met een kruiwagen vol ruilgoederen te gaan winkelen, is een klein portemonneetje genoeg. Dit is gelijk het tweede doel. Ten derde is geld een spaarmiddel: het bederft en vergaat niet, en je kan het later ook gebruiken.

Niet alleen munten kunnen deze doelen beantwoorden. Alles kan geld zijn, aldus Jonker: ‘Als we met z’n allen afspreken dat we ruilen in schoenveters, dan zijn schoenveters het nieuwe geld.’ Maar, geld moet wel aan twee eisen voldoen: het moet een een stabiele waarde hebben en relatief schaars zijn. Stel dat schoenveters niet schaars zijn en dat we er zelf thuis zoveel van kunnen produceren als we willen. Dan daalt de waarde van één schoenveter steeds verder, naarmate we er meer produceren. Het gevolg is inflatie, of zelfs hyperinflatie. Schoenveters zijn in het verleden nooit gebruikt als geld, maar schelpen, sigaretten en kralen, wel.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Geldpest

COLUMN - Wanneer zelfs de gesprekken bij de vrijdagmiddagborrel gedomineerd worden door een baaierd van slecht wereldnieuws, weet je dat er iets aan de hand is. De onrust laat zich, zelfs wanneer je met vrienden en kennissen met een drankje in de hand van de laatste zonnestralen geniet zit, niet langer bezweren. Afgelopen vrijdag vielen we op de stoep van café Saarein collectief over de privatisering.

‘Toen de zorg door de overheid werd beheerd, ging er vast ook wel wat mis,’ zei iemand. ‘De cruciale vraag – en die was al lastig zat – was hoe je met het beschikbare geld de beste zorg aan de meeste mensen kon geven. Maar nu de zorg stukje bij beetje aan bedrijven wordt uitbesteed, verandert het karakter ervan totaal. Het gaat er niet langer om welke mate van zorg we als maatschappij aankunnen. De vraag waarop nu alles wordt afgerekend, is of je er winst mee kunt maken.’

‘Vroeger had je het over zorgverlening,’ pruttelde iemand. ‘Nu is het zorgvermarkting.’

‘Wat mij steekt,’ zei een derde, ‘dat de betalingen aan zulke bedrijven uit collectieve gelden worden betaald, terwijl de winst die ze maken, vervolgens in hun individuele zakken verdwijnt.’

‘Zo werkt privatisering toch altijd?’ schimpte een vierde. ‘Een bedrijf koopt een onderdeel op van de overheidsinfrastructuur die door burgers is bekostigd. Het rendement van onze eigen investering, plus elke zeggenschap erover. zijn we voor altijd kwijt: die infrastructuur is nu in handen van een bedrijf. Maken ze vervolgens winst? Mooi, dat steken ze in eigen zak. Maken ze verlies? Niet getreurd, dan gaan ze failliet en ontslaan ze iedereen. Winst komt ten goede van het bedrijf, verlies wordt afgeschoven op de maatschappij.’

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: JT (cc)

De week van het geld

OPINIE - De afgelopen week vond de week van het geld plaats, een voorlichtingsweek voor basisschoolleerlingen over verstandig omgaan met geld. Maar wat hebben we in deze periode nog meer kunnen leren over geld? Allereerst dat openbaarheid en privacy geen prioriteiten zijn voor de grote mensen in de financiële wereld.

Zo kreeg de Volkskrant afgelopen week geen gelijk in een Wob-zaak tegen De Nederlandse Bank. De krant had twee verslagen willen zien over het handelen van DNB bij de nationalisatie van de ABNAmro bank en Fortis Nederland. Volgens de rechter is hier de Wet op het financieel toezicht van toepassing. Die wet bepaalt ‘strikte geheimhouding’ van gegevens die gaan over financieel toezicht. Met andere woorden, hoe De Nederlandse Bank toezicht houdt op een miljardendeal, mag op geen enkele wijze naar buiten komen. Is dat toezicht dan uiteindelijk geen algemeen belang. Namens ons, burgers?

Staatssecretaris Fred Teeven kwam de afgelopen week in het nauw door onthullingen over een miljoenendeal die hij in 2000 als vertegenwoordiger van het Openbaar Ministerie had gesloten met een crimineel, drugshandelaar Cees H. In ruil voor een bescheiden bedrag zorgde de Staat der Nederlanden voor het witwassen van miljoenen ten bate van de crimineel. De Belastingdienst was bewust niet geïnformeerd en liep dus inkomsten mis.

Ondanks deze dubieuze transactie, hield Teeven het vertrouwen van regeringspartijen VVD en PvdA. Zijn baas, minister Opstelten, leverde een buitengewoon knullige verdediging van de deal. Hij kon veel vragen van de oppositie niet goed beantwoorden, zodat onze volksvertegenwoordigers hun controletaak in feite niet goed hebben kunnen uitoefenen. Of er ooit nog klaarheid komt in deze zaak is de vraag. In elk geval niet op korte termijn, want de regeringscoalitie wil vlak voor de verkiezingen natuurlijk geen gedonder.

Foto: Jeff Ferzoco (cc)

Toekomst van bankieren: lenen van je buurman

INTERVIEW - Bruce Davis is een van de oprichters van Zopa, een initiatief waarbij mensen niet van banken, maar van hun spreekwoordelijke buren lenen. Is dat het bankieren van de toekomst?

Bankieren zonder bank: het kan. Nu veel burgers, als gevolg van de financiële crisis, de reguliere bankier niet meer vertrouwen, komen de peer-to-peer initiatieven als paddenstoelen uit de grond. Geen hiërarchisch bancair systeem of mannen in pak die met je spaargeld gaan speculeren. De burger wil zelf bepalen waar zijn geld naartoe gaat.

Naast de opkomst van crowdfunding en de digitale munteenheid Bitcoin, wint het Britse initiatief Zopa aan populariteit. Meer dan 700.000 Britten lenen, spreekwoordelijk gezien, van hun buurman. Mensen lenen van andere mensen; er zit geen bank tussen. Hoe werkt dat? Bekijk dit filmpje.

Een van de oprichters van Zopa is Bruce Davis: antropoloog en tevens oprichter van Abundance, een investeringsfonds voor ‘de gewone burger’.

Ik spreek met Bruce over deze twee revolutionaire initiatieven en over zijn visie op de toekomst van bankieren.

Wat maakt dat je begint met dit soort nieuwe financiële instituties? Wat mist er in de financiële sector?

‘Er is een gebrek aan democratische financiering. Als je je geld aan een bank geeft, heb je er geen controle meer over. Mensen raken gefrustreerd, omdat ze geen keuze hebben om het geld te stoppen in iets waar ze om geven. Alleen de rijken hebben veel mogelijkheden. Iedereen die minder dan duizend pond heeft, heeft bijna geen keuzes. Je kan het op de bank zetten, maar iets anders kan bijna niet. Dus we wilden het democratischer maken; meer open voor gewone mensen. Burgers worden daardoor minder afhankelijk van banken of grote financiële instituties. Er is opeens een alternatief. En initiatieven als de onze kunnen ervoor zorgen dat reguliere banken zich anders of beter gaan gedragen.’

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Vorige Volgende