Populisme en democratie: een ongelukkig huwelijk

Volgens de Bulgaarse politicoloog Ivan Krastev leven we in een populistisch tijdperk en horen populisme en democratie bij elkaar. Gastauteur Bruno Verbeek laat echter zien dat populisme ook een bedreiging kan zijn voor de democratie. Dezer dagen verblijf ik in een onderzoeksinstituut in het Franstalige deel van België. Daags na de verkiezingen merkten enkele lokale collega’s op hoe opgelucht ze waren dat de PVV niet de grootste partij was geworden. Gezien de deelname van de Vlaamse populistische nationalisten aan de huidige Belgische federale regering was dit een verademing voor hen. Als minderheid in eigen land (de Franstaligen maken ongeveer 40% van de bevolking uit), levend in het minst rijke deel van België, is hun opluchting wellicht goed voorstelbaar. Ze zien de winst van de VVD als een sprankje hoop in de aanloop naar de Franse en Duitse verkiezingen en als een tegenwicht tegen hun eigen populisten. Ik wil nu niet gaan jeremiëren over hoe het populisme eigenlijk toch gewonnen heeft. Ik ga ook niet betogen dat de VVD zo groot heeft kunnen worden dankzij het feit dat ze een deel van de retoriek van Wilders en de zijnen heeft overgenomen of dat met de komst van Thierry Baudet het populisme een ‘deftig’ gezicht heeft gekregen. Evenmin zal ik proberen te duiden wat deze uitslag ons vertelt over Nederland. Dat is al uitgebreid gebeurd in de vaderlandse pers en door ‘anti-elitaire’ critici. In plaats daarvan wil ik een stapje achteruit doen en eens nagaan wat nu precies populisme is en waarom mijn Franstalige collega’s in België gelijk hebben er zo beducht voor te zijn.

Door: Foto: Sreenpunk)
Waan van de dag

Van etnische profilering naar etnische zuivering?

, door

Tommy Wieringa eindigt zijn column over het protest van Wilders tegen de benoeming van Achmed Marcouch als burgemeester van Arnhem met:

De vraag die voorligt is deze: welk principiële bezwaar heeft Geert Wilders nog tegen de route die leidt van etnische profilering naar etnische zuivering?

En passant verwijst hij ook nog naar een artikel in het Tijdschrift voor Criminologie waarin wordt aangetoond dat het hebben van een strafblad minder nadelig is voor de kans op een baan dan je etnische afkomst. Dat werkgevers etnisch profileren wisten we al wel, maar dat werkgevers zo ver gaan om delinquenten te verkiezen boven allochtonen zonder smetje is nieuw.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022 copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Geen bal op tv | De kunst van het zweven

, door

COLUMN - Zwevend tussen hoop en vrees was ik mijn stempas kwijt. Normaal vind ik ‘m dan binnen een half uur, maar nu niet. Ik was ervan overtuigd dat ik hem een weekje eerder op de trap had zien liggen. Waarom ik er toen gewoon langs ben gelopen, zijn van die raadselen die van het leven zo’n verdomd interessante aangelegenheid maken.

Terwijl ik het huis overhoophaalde, begonnen ze op de NPO met het slotdebat. Zo nu en dan, tussen het zoeken door, ging ik er even voor zitten. Het deed me deugd dat het debat van alle bullshit was ontdaan. Gewoon zoveel mogelijk lijsttrekkers uitnodigen en er dan steeds twee tegenover elkaar die een goed voorbereid debat voerden over één stelling. Met Rob Trip als bijna onzichtbare gespreksleider. Dacht ik dat het debat zijn beste tijd had gehad, blaast de NOS het nieuw leven in door terug te gaan naar de basis.

Onze kat zat zelfgenoegzaam haar kont schoon te likken terwijl Geert Wilders soepeltjes gehakt maakte van Lodewijk Asscher, die zich in een laatste wanhopige poging probeerde op te pompen om boos te worden. Een dag later zei Rosenmöller tegen Tweebeeke dat bij Asscher gisteren de straatvechter naar boven kwam. Maar ik zag geen straatvechter. Ik zag een uitgebluste acteur die zijn best deed te spelen dat hij boos was. Wilders snoof en Asscher was gezien. 

Foto: barnimages.com (cc)

Links en rechts, deel 7: Asymmetrie

, door

ANALYSE - Aanstaande woensdag mag u weer kiezen. Gaat u links of rechts stemmen? In een goed functionerende democratie, waarin links en rechts met elkaar in evenwicht zijn, zijn beide keuzes te rechtvaardigen. Door de dominantie van rechts de laatste jaren is dat nu niet meer zo.

De verschuiving naar rechts wordt veroorzaakt door de verschillende manier waarop rechts en links in de politiek staan. Rechts is steeds meer op de Tegenpartij gaan lijken en links is vergeten wat linkse politiek ook al weer was. Wie de politiek volgt, voelt zich soms als Gerry Rafferty van Stealers Wheel [1]:

Clowns to the left of me,
Jokers to the right, here I am,
Stuck in the middle with you

Maar waar is dat eigenlijk, ‘het midden’ als de politiek zo ver uit het lood is geraakt en hoe heeft dit kunnen gebeuren? Ik kijk, zoals het hoort, eerst naar links, dan rechts.

Links

Het lijkt de laatste jaren of links niet meer links durft te zijn. Linkse politici nemen afstand van hun concurrenten ter linkerzijde: partijen als SP, Die Linke en Syriza. Jeroen Dijsselbloem doet dat bijvoorbeeld als hij zegt dat hij geen ‘ideologische verhalen ga[at] houden, [want dan] bereik ik niks’. Het klinkt heel nuchter maar Dijsselbloems beleid is net zo goed gebaseerd op ideologie, alleen is dat geen linkse maar een rechtse ideologie [2].

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Quote du Jour

Quote du Jour | Bondgenoot in Rotterdam

, door

“Ik zie Geert als bondgenoot in Rotterdam, niet als vijand. We hebben meer overeenkomsten dan verschillen. Het is zonde dat hij zichzelf zo isoleert, ook van zijn rechtse partners. Ik zou zeggen: Geert, pak die uitgestoken hand, sluit je aan en kies voor constructief rechts!”

Joost Eerdmans, lijsttrekker van Leefbaar Rotterdam, gisteren bij de bezegeling van een pact tussen zijn partij en Forum voor Democratie voor de gemeenteraadsverkiezingen van volgend jaar. De PVV is van plan daar met een eigen lijst aan mee te doen. Eerdmans denkt dat Wilders weinig kans maakt.

Foto: screenpunk (cc)

Aan de zwevende kiezer

, door

OPINIE - Voor mij zijn de verkiezingen voorbij. Ik heb hier in Zwitserland mijn stem per post uitgebracht. Ik heb hier BVN, het TV station voor Nederlanders en Vlamingen in het buitenland. Ik zag Wilders breed in het Vlaamse nieuws. Een commentator zei dat de Nederlandse verkiezingen feitelijk een referendum is: voor of tegen Wilders.

Zeven jaar geleden woonde ik in België. Ik zag de discussie in Nederland en zocht een manier om bij te dragen. Ik begon de groep “nee tegen PVV” op LinkedIn. Dat leverde veel discussie op. Veel mensen wilden zich niet openlijk distantiëren van PVV. Anderen vonden de naam van de groep te negatief. Zo had ieder zijn eigen argument. Toch groeide de groep en bleef met ongeveer 145 leden stabiel. Alle pogingen om de groep groter en actiever te maken mislukten. Een van de leden van de groep werd met mij “ontmaskerd” in de Telegraaf. Zij moest onderduiken en wij hebben op mijn werk een weekje de deur beter in de gaten moeten houden

Daarna werd het stil in de groep. Pogingen om de boel op te laten leven, danwel af te sluiten stuitte weer op bezwaren van deelnemers van het eerste uur. De laatste tijd komen er weer wat leden bij.

Hoe komen we af van Geert Wilders? (2)

, door

ANALYSE, OPINIE - Geert Wilders is er in geslaagd om zijn diepe frustratie over het politieke bedrijf (een frustratie waar hij, zoals we al zagen, zeker niet alleen in stond) om te zetten in een politieke beweging en een electoraal piramidespel: men stemt op hem omdat vele anderen dat ook doen. Daarin liep Nederland ooit (in Europees verband) voorop.

Inmiddels loopt het ernstig achterop. Terwijl overal nieuwe rechtse partijen groeien en bloeien, en de kans grijpen de politieke woestijn te verlaten, cultiveert Wilders zijn persoonlijke woestijn. Velen zullen dat een zegen vinden, maar voor het betrokken electoraat is dat een ramp. Hun grieven en wensen moeten serieus genomen worden, en bovenal: dienen een stem te krijgen. De onvrede dient omgezet in positieve actie. Men moet leren wat het is om (mee) te beslissen. Dat kan een pijnlijk leerproces zijn – er zit immers nogal een afstand tussen iets roepen en verantwoordelijkheid nemen. Maar die weg móét bewandeld. Het wordt met andere woorden hoog tijd dat Geert opzij stapt, om ruimte te scheppen voor deze ontwikkeling. Maar hoe komen we af van Geert Wilders?

Verdwijnend vertrouwen

Den Haag weet natuurlijk dat Geert de PVV in wezen een éénmanszaak is, die staat of valt met Geert Wilders. Daarom besloten velen aanvankelijk om in stilte te lijden, om Geert maar te tolereren, in de hoop dat hij net als querulant Hans Janmaat uit pure frustratie (en gezondheidsproblemen) van het politieke toneel zou verdwijnen. Die hoop is ijdel gebleken. Ook de hoop dat men zijn aanhang kan losweken door Geert aan te pakken op zijn uitspraken (‘Nu is Geert écht te ver gegaan!’) is vervlogen. Zijn aanhang slikt alles. Sterker, dergelijke uitlatingen en de daaropvolgende verontwaardiging versterkt onder hen hun gevoel dat ze op de juiste man stemmen.

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Waan van de dag

Populisten 15 jaar na Fortuyn machtiger dan ooit

, door

VVD-senator Sybe Schaap vindt dat populisten als Wilders en Baudet meer invloed hebben dan ooit. Dergelijke duidelijke stellingnames worden hem ook in z’n eigen partij niet in dank afgenomen:

Boze blikken kreeg VVD-Senator Sybe Schaap van de top van zijn partij toen hij vorig jaar een parallel trok tussen Hitlers NSDAP en de PVV van Wilders. Vijftien jaar na de dood van Pim Fortuyn bespreekt hij de blijvende invloed van het populisme in Nederland.

Hoe komen we af van Geert Wilders? (1)

, door

ANALYSE, OPINIE - Geert Wilders heeft zich de afgelopen jaren ontwikkeld als een blok aan het been van de parlementaire systeem. Het wordt hoog tijd om na te denken hoe we onze democratie van Geert kunnen verlossen.

De Duitsers kunnen zich erover verbazen: hoe is het mogelijk dat de Nederlandse Grondwet een volstrekt ondemocratische partij toestaat? In Duitsland zou zoiets ondenkbaar zijn. Dat heeft alles te maken met de Duitse geschiedenis, maar inmiddels wordt duidelijk dat het hier inderdaad gaat om een gebrek van de Nederlandse Grondwet. De reden waaróm Wilders geen partij heeft opgericht, maar een stichting die op een partij lijkt, is algemeen bekend: Geert wilde treden in de voetsporen van Pim Fortuyn, maar niét diens fouten herhalen. Hij wilde chaos zoals bij de LPF te voorkomen. Het gevolg is echter dat Geert de vorming van een serieuze partij op de rechterflank tegenhoudt. Van voorloper is Nederland daarmee een zielige achterblijver geworden.

De opvolger van Fortuyn

Opvolger van Fortuyn: het is een droombeeld, of spookbeeld, dat al vijftien jaar door Nederland waart. Wie zal zijn prestatie kunnen herhalen? Wie zal in staat zijn het politieke landschap te transformeren, zoals hij dat in 2002 deed, door rechts van de conservatief-liberale VVD een ‘echte’ conservatieve, nationalistische partij te scheppen?

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Vorige Volgende