Circusaap kan mensentaal imiteren

Ik geloof dat het onderzoek naar een circusaap dat biologen van de Universiteit van Amsterdam vorige week presenteerden < artikel | persbericht> heel belangrijk is. Het laat zien dat apen wel kunnen praten als ze maar willen. En het roept dus maar weer eens de dringende vraag op waarom ze dat niet doen. De aap, een orang-oetan met de naam Tilda, blijkt klinkers en medeklinkers te kunnen maken. Dat is op zich nog niet zo bijzonder, vooral omdat de 'medeklinkers' een soort smakgeluiden zijn en de 'klinkers' wat gebrom. Van belang is vooral de snelheid waarmee Tilda die klanken op elkaar kan laten volgen:

Door: Foto: zonsfoto (cc)
Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Anders nog iets? | Evolutionaire miscommunicatie

, door

COLUMN - Eigenlijk is het gewoon de schuld van de evolutie. Al die veranderingen in de afgelopen miljoenen jaren hebben ons geen goed gedaan. Zo zijn we bijvoorbeeld rechtop gaan lopen. Een houding die, lichamelijk en menstechnisch gezien, onnatuurlijk blijkt te zijn. We moesten zo nodig primitieve werktuigen ontwikkelen om in leven te blijven. Een uitvinding die zeer urgent bleek te zijn destijds, maar in de loop der duizenden eeuwen is geëvolueerd tot het vervaardigen van moord- en massavernietigingswapens. En er moest een vorm van communicatie ontstaan, om elkaar beter te begrijpen wanneer er kreten werden uitgeslagen die ook nog gepaard gingen met gebaren en een scala aan emotionele gezichtsuitdrukkingen!

Dat zou een probleem gaan opleveren, blijkt nu achteraf. Het leven bestond miljoenen jaren geleden namelijk niet uit vaardigheden ontwikkelen, die ervoor zorgden dat men zo empathisch mogelijk en sociaal verantwoord met elkaar zou gaan communiceren. Daar waren onze hersengebieden destijds nog te marginaal voor ontwikkeld. Het bestaan was letterlijk een gevaarlijk spel op leven en dood, waardoor de standaard rolpatronen tussen mannen en vrouwen het minst zijn geëvolueerd ten opzichte van de grote sprongen die we op andere gebieden hebben gemaakt. Iets wat nu nog steeds ten koste gaat van ons menselijk communiceren en de onderlinge verstandhoudingen tussen mannen en vrouwen.

Zo was het in het allereerste menselijke begin gebruikelijk dat de mannen dagelijks op jacht gingen en hun territorium verdedigden. En waarschijnlijk is het voor de man op dat punt misgegaan met het herkennen en beleven van de emotionele gezichtsuitdrukkingen van de vrouw en het bijbehorende wederzijdse begrip. Onderzoeken hebben namelijk aangetoond dat mannen veel moeite hebben met het herkennen en begrijpen van de vele gezichtsuitdrukkingen van een vrouw. En dat is dus weer te herleiden naar de vroegere jachtvelden. Naarmate de mannen meer gingen jagen en vechten voor hun levensbestaan, werd het steeds belangrijker om de gezichtsuitdrukkingen van hun mannelijke opponenten te herkennen. Deze blikken zijn door de miljoenen jaren heen zó goed opgeslagen bij de man, met als gevolg dat de gezichtsexpressie van de vrouw niet of nauwelijks wordt herkend en begrepen. Met alle gevolgen van dien.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Bill Nye vs. Ken Ham

, door

Eerder deze week debatteerden wetenschapper Bill Nye (“the science guy”) en christelijke auteur Ken Ham over evolutie en creationisme. De eerste 17 minuten zijn introductie, daarna begint het debat (dat 2,5 uur duurt). Centraal staat de vraag of creationisme een levensvatbaar model biedt voor de oorsprong der dingen. Ham opent het debat met de stelling dat secularisten het woord wetenschap gegijzeld hebben.

Foto: Andy Phillips (cc)

Ik zie, ik zie wat jij niet ziet…

, door

ACHTERGROND - Het is gedaan met UCP, het Universal Camouflage Pattern. Dit Amerikaanse standaardmodel voor legercamouflage heeft haar naam niet waar kunnen maken, ondanks uitgebreide tests, jarenlange ontwikkeling en natuurlijk bakken met geld. Het was ook te mooi om waar te zijn: één patroon dat beschutting bood bij allerlei verschillende achtergronden, van woestijn tot stad, van grasveld tot regenwoud. One size fits all — kan dat überhaupt met camouflage?

Variatie

Wie wel eens op beestjessafari is gegaan, op zoek naar vogels, vlinders, of andersoortig gedierte, weet hoe goed de natuur is in het verstoppen van haar bewoners. Vreemd is dat niet: door natuurlijke selectie worden de nakomelingen van een opvallende prooi genadeloos in de kiem gesmoord. Waarschijnlijk kent u het klassieke voorbeeld van de berkenspanner, een mottensoort die zich ophoudt op berkenstammen, en met zijn grauwwitte vleugels nauwelijks te ontdekken is. Met toenemende vervuiling in het Engeland van de Industriële Revolutie werden de bomen aldaar echter steeds donkerder, en de berkenspanner steeds zichtbaarder — en dus in het vizier van hongerige vogels. De enkele zwarte berkenspanner die als freak of nature was geproduceerd, bleek nu ineens razend succesvol, en haar nakomelingen hadden al snel de witte exemplaren vervangen. Door natuurlijke selectie bleef de camouflage, ondanks een veranderende omgeving, intact.

Foto: Tiziano L. U. Caviglia (cc)

Tussen plicht en instinct

, door

ACHTERGROND - Waarom zorgen we als maatschappij eigenlijk voor onze ouderen? Vanuit biologisch oogpunt is dat allesbehalve vanzelfsprekend.

Evolutionair gezien, zijn ouderen doorgaans maar nutteloos. Aan de voortplanting doen ze niet mee en hun traagheid en zwakke fysieke gestel maken hen tot een last voor de groep. Volgens primatoloog Frans de Waal heeft onze moraal een evolutionaire oorsprong.

Maar als dit zo is, en ouderen zijn inderdaad evolutionair nutteloos, waarom zouden we dan het vijfde gebod ‘eert uw moeder en vader’ volgen? Het is een culturele aanvulling op onze natuur, meent prof. Hans Achterhuis.

Weg ermee?

De antropoloog Jared Diamond noemt vijf traditionele manieren om van ouderen af te komen. Achterhuis haalt deze methoden aan om te laten zien dat ouderenzorg niet biologisch vanzelfsprekend is.

Ten eerste kun je ouderen compleet verwaarlozen, zoals bijvoorbeeld Australische Aboriginals gewoon waren te doen. Nomadische stammen laten ouderen vaak simpelweg achter. De Yakut in Siberië laten ouderen doelbewust zelfmoord plegen. Een vierde manier om van ouderen af te komen, is door ze een handje te helpen bij hun zelfmoord. Sommige stammen zien dat als een eervol ritueel. Bij sommige stammen wordt een zoon die weigert deel te nemen aan dit ritueel zowel door zijn tribale gemeenschap als door de te doden ouder te schande gemaakt. Tenslotte kun je ouderen natuurlijk ook zonder hun instemming doden.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

Mededeling

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: copyright ok. Gecheckt 11-02-2022

Verdedigde Immanuel Kant ooit theïstische evolutie?

, door

RECENSIE - Een boek over geloof en wetenschap, van de hand van de Verlichtingsfilosoof Immanuel Kant (1724-1804) – zo kan Kants natuurfilosofische werk Allgemeine Naturgeschichte und Theorie des Himmels uit 1755 wel gekenmerkt worden.

Het boek is recentelijk voor het eerst in het Nederlands vertaald, door Kant-vertaler Willem Visser, en met de mooie titel Het ontstaan van het heelal en de goede God.

Maar kosmologie uit de 18e eeuw, is dat niet volledig achterhaald? Niet helemaal dus. Een korte bespreking.

De Verlichtingsfilosoof Immanuel Kant (1724-1804) is vooral beroemd geworden door zijn drie “Kritieken”, maar hij is ook beroemd buiten de filosofie. In de sterrenkunde is hij bekend vanwege de “zonnenevel-hypothese” of de “Kant-Laplace-hypothese” die het ontstaan van ons zonnestelsel en het universum verklaart op basis van een ordening uit chaos.

In Kants Allgemeine Naturgeschichte und Theorie des Himmels uit 1755, die nu voor het eerst in het Nederlands vertaald is door Willem Visser, beschrijft Kant hoe hij meent dat het zonnestelsel en het universum als geheel verklaard kan worden op basis van “aantrekking” (zwaartekracht) en “afstoting” (centrifugale kracht).

Het universum een systematisch geheel

Het boek bestaat uit drie delen. In het eerste deel beschrijft Kant hoe het universum een systematisch geheel is. Onze melkweg is één van vele sterrenstelsels, maar de onderliggende principes zijn allen gelijk. In het tweede deel – het langste van het boek – beschrijft hij de wording van ons zonnestelsel (hij kende alleen de zes planeten Mercurius, Venus, de aarde, Mars, Jupiter en Saturnus, maar vermoedde dat er wellicht nog meer planeten zouden zijn).

Hoe de mens de avocado van de ondergang heeft gered

, door

In ‘It’s okay to be smart’ een toffe aflevering over evolutionaire anachronismen, en de lekkerste van allemaal: de avocado. Het is onze lust voor het heerlijke groene fruit en wat je er mee maakt (guacamole!) die de vrucht gered heeft van evolutionaire ondergang. Zoals de presentator in het filmpje zegt:

It’s kind of nice we can do more than just drive things to extinction. That we can save a plant, whose friends are all dead.

En wat hebben we aan deze kennis aan het einde van de dag? Vrij weinig, maar je weet het nooit: wie weet zit je ooit ergens bij een pubquiz en is er een vraag over avocado’s.

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Vorige Volgende