De nieuwe tijd van Olaf Scholz en wat hij ons daarover niet vertelt

De Duitse bondskanselier Olaf Scholz schreef een artikel voor Foreign Affairs, getiteld Die globale Zeitenwende. Het is te prijzen dat een politiek leider z’n geopolitieke inzichten met het publiek deelt, maar wat vertelt het stuk ons? En wat niet? De ondertitel verraad meer angst dan leiderschap. The Global Zeitenwende - How to Avoid a New Cold War in a Multipolar Era, luidt de volledige titel van de hier gebruikte Engelse vertaling. De aanleiding is natuurlijk de oorlog van Rusland tegen Oekraïne. Hij plaatst het conflict echter in een bredere context van drie decennia aan geopolitieke en geo-economische veranderingen. Daarbij komen ook de Europese Unie, China, de Verenigde Staten, democratieën en wereldordes langs. Scholz is de leider van het grootste land in Europa wat betreft bevolking en economie, met vaak een toonaangevende stem. Alleen al daarom verdient zijn uiteenzetting, die ik paragraafgewijs heb proberen samen te vatten, onze aandacht. Op een paar punten, die vooral te maken hebben met de positie van Duitsland in deze oorlog, ga ik verder in. Aan die positie is overigens niets waarmee het de toon aangeeft, we mogen blij zijn als onze oosterburen de melodie volgen. Scholz samengevat De wereld aanschouwt een nieuwe tijd, gemarkeerd door de Russische oorlog tegen Oekraïne. Het roept volgens Scholz de centrale vraag op, hoe wij als Europeanen en als Europese Unie, onafhankelijk kunnen blijven in een multipolaire wereld. In End of an Era schetst Scholz de val van het ijzeren gordijn en wat daarop volgt. Een periode die voor Duitsland eenwording betekent en ook voor Europa. Oost Europese landen sluiten zich aan bij de E.U. en de Navo. Rusland wordt aanvankelijk nog als een mogelijke partner gezien. Er volgt een heroriëntering van het veiligheids- en defensiedenken op andersoortige gevaren en er volgt economische globalisering. Het Russische leiderschap trekt na het uiteenvallen van het Warschaupact en de sovjet unie echter andere conclusies. Poetin ziet niet de mogelijkheden van vrijheid en democracy, maar noemt het ‘the biggest geopolitical catastrophe of the twentieth century’. Onder zijn leiding keren autoritaire en imperialistische ambities terug. Een oorlog tegen Georgie en in Syrië. De bezetting van de Oekraïense Donbas en de Krim. Het terzijde schuiven van verdragen en internationaal recht. De onderdrukking van de ‘civil society’ door het vergiftigen en vermoorden van dissidenten. Vervolgens gaat Scholz in Empire Strikes Back in op de ontwikkelingen sinds 2014, zoals de Minsk akkoorden. Die komen onder politieke en economische druk van Duitsland, Frankrijk en de G-7 tot stand, om de politieke onafhankelijkheid van Oekraïne te waarborgen en vrede te herstellen. Maar in februari 2022, ontstaat met de brute Russische aanval, een fundamentele nieuwe realiteit. Het imperialisme keert terug in Europa. Een oorlog volgt, met ongekend leed voor de Oekraïners. Een oorlog ook die de Europese en internationale vredes-architectuur ondermijnt. Onder Poetins leiding negeert Rusland de meest basale principes van het internationaal recht en het ‘Charter’ van de Verenigde Naties. Met brute kracht probeert Rusland grenzen te verplaatsen en de wereld weer op te delen in blokken en invloedssferen. In A Stronger Europa maakt Scholz duidelijk dat Poetins imperialisme moet worden gestopt. De transatlantische samenwerking is daarbij cruciaal, maar betekent ook dat Europa een actieve rol moet vervullen. En Duitslands als ‘one of the main providers of Security in Europe’. Daarom komt Duitsland binnenkort met een nieuwe veiligheidsstrategie, die draait om gevaren binnen Europa en nu met name uit Rusland. Ondertussen heeft de regering Scholz al snel na het uitbreken van de oorlog een fonds van 100 miljard euro ingesteld voor het versterken van de Bundeswehr. De Navo-oostflank wordt militair versterkt. Oekraïne ontvangt financiële en humanitaire hulp, wapens en militaire trainingen. Aan Zelensky is duidelijk gemaakt: ‘Germany Will sustain its efforts to support Ukraine for as long as necessary’. Als G-7 voorzitter heeft Duitsland ook de internationale reactie gecoördineerd. De G-7 onderschrijft Zelensky’s wens voor een rechtvaardige vrede die de territoriale integriteit en soevereiniteit van Oekraïne respecteert en de mogelijkheid zichzelf in de toekomst te verdedigen. Acties van de Navo ‘must not lead to a direct confrontatie with Russia, but the alliance must credibly deter further Russian aggression’. Het grondgebied van de Navo zal tegen elke agressie verdedigd worden. Scholz erkent in Good For The Climate, Bad For Russia dat Duitsland gevaarlijk afhankelijk is geworden van Rusische gas. Daar wordt nu op alle mogelijke manieren verandering in gebracht. Tijdelijk energie uit kolencentrales. Uitstelde sluitingen van kerncentrales. De ingebruikname van LNG-terminals. Zo wordt voorkomen dat Rusland in de toekomst gas weer als wapen kan inzetten. De versnelde transitie naar niet fossiele brandstoffen, helpt daar ook bij en die is daarbij gunstig voor het milieu. Putin’s Worst Nightmare De oorlog heeft Poetin’s vijanden niet uit elkaar gedreven, maar samengebracht. Het heeft ook duidelijk gemaakt dat de toekomst van Ukraïne, Moldavië en Georgie in Europa ligt, net als die van de Balkanlanden. Die integratie zal niet makkelijk gaan, maar zal leiden tot de grootste interne markt die de handelsstandaarden bepaalt op het gebied van bijvoorbeeld duurzaamheid. Poetin probeert via desinformatie onze open democratieën tegen elkaar uit te spelen, maar die openheid is uiteindelijk een voordeel en geen nadeel. Die integratie zal overigens ook betekenen dat we sneller besluiten moeten kunnen nemen. Het veto-recht dat landen hebben moet daarom worden afgeschaft. Verder betekent het dat Europa verantwoordelijkheid moet nemen voor z’n eigen veiligheid en z’n defensie moet coördineren en afstemmen. In The China Challenge - And Beyond duidt Scholz de oorlog als een gebeurtenis die het begin vormt van de Zeitenwende, maar er niet de oorzaak van is. De tektonische veranderingen gaan dieper. We zien volgens hem het einde van dertig jaar exceptionele globalisering met in het westen een stabiele economische groei. Hij deelt niet de vaak voorspelde nieuwe bipolaire wereld waarbij de V.S. en China tegenover elkaar staan, maar verwacht dat de V.S. in deze eeuw de beslissende grootmacht zullen blijven. Wel zal China, in de nieuwe multipolaire wereld weer een grootmacht zijn, zoals eerder in de geschiedenis. In China heeft hij ook gesproken over mensenrechten en individuele vrijheden. Dat is geen binnenlandse aangelegenheid, want landen die onderdeel zijn van de Verenigde Naties dienen ze te onderschrijven. Al gaan autocratische en autoritaire regimes daar vaak aan voorbij. Om mensenrechten te verdedigen is het goed ook de banden aan te halen met democratische regimes buiten de westerse wereld. Daarnaast kunnen we er, in een multipolaire wereld, niet onderuit om ook dialoog en samenwerking te zoeken met niet democratische landen, die wel een op regels gebaseerde internationale orde voorstaan. Die wereldorde moeten we met hen in stand houden en dat betekent ook dat we op moeten staan tegen een oorlog van agressie, zoals die van Rusland. De weg naar democratische vrijheid, zoals wij die vandaag de dag kennen, was vol fouten en tegenslag. Maar sommige rechten en principes zijn eeuwen geleden geaccepteerd, zoals dat je niet met geweld van je buurman kan afnemen wat aan hem behoort. Respect voor zulke regels moet van elk land verwacht worden, ongeacht het politieke systeem. Periodes van vrede en vooruitgang hoeven geen intervallen te zijn tussen periodes waarin het recht van de sterkste geldt. Dat is ingewikkeld in een multipolaire wereld. Maar met haar Europese partners, de V.S., de G7 en de Navo, moet Duitsland onze open samenlevingen en democratische waarden waarborgen. En dat moet ze doen, zonder zich te laten verleiden de wereld weer in blokken te verdelen, door veel te investeren in internationale partnerschappen, pragmatisch en zonder ideologische verblindheid. Deze Zeitenwende betekent dat we daar de mindset en de instrumenten voor moeten ontwikkelen. We leven weer in een tijd waarin, onder druk van de gebeurtenissen, de internationale orde vloeibaar wordt en op het politieke aambeeld onze toekomst wordt gesmeed. Scholz moet gewaardeerd worden voor zijn uiteenzetting over die toekomst. Hij blijkt overtuigd democraat, want unlike authoritarian States, democracies have the ability to self-correct as citizens express their views freely and choose their political leaders. Met een publicatie als deze zoekt hij de kritiek zelfs op, waarmee hij z’n eigen woorden onderstreept. Het komt daarbij mooi uit dat op zijn woorden wel iets aan te merken valt. Vijf punten van kritiek: 1. Niet de verenigde maar de gepolariseerde staten van Amerika Het zal Scholz niet zijn ontgaan dat op 6 januari 2021 het Capitool in Washington het toneel was van een gewelddadige opstand. Hoewel de staatsgevaarlijke ex-president voorlopig (en hopelijk voorgoed) van het politieke toneel is verdwenen, geldt dat niet voor de polarisering. Die is al dertig jaar gaande en met dank aan Murdoch’s Fox News en Zuckerbergs Facebook. Desinformatie en opruiing hebben politieke onenigheid vervangen door stammenstrijd en van politieke tegenstanders aartsvijanden gemaakt. Het heeft de ooit vruchtbare bodem van de democratie uitgeput. Zolang waarheidsvinding en gedegen journalistiek niet terugkeren in het hart van de publieke meningsvorming, blijft de Amerikaanse democratie in gevaar. Dat Scholz daar niet uitgebreid op in gaat is begrijpelijk. Maar het is iets te eenvoudig om het onbenoemd te laten en maar aan te nemen dat de democratie van de V.S. stand houdt. Het laat zien dat Scholz de problemen onderschat van de private vormgeving van de publieke sfeer. Een publieke sfeer, waar bijvoorbeeld ook de invloedrijke Russische propaganda zich van bedient waar Scholz zelf niet immuun voor lijkt te zijn. Daarmee zou althans verklaard zijn waarom hij een belangrijk frame van Poetin overneemt. 2. Multipolariteit De oorlog in Oekraïne is natuurlijk de aanleiding van Scholz uiteenzetting. Een oorlog die voor het Kremlin is verandert van een speciale militaire operatie in een oorlog tegen het westen. Poetin heeft het daarbij geregeld over de nieuwe multipolaire wereld. Daarmee lijkt hij het einde van de hegemonie van de V.S. te willen afkondigen om Rusland tegelijkertijd als grootmacht weer op het wereldtoneel te hijsen. En precies dat is waar Scholz vraagtekens bij moet zetten. Met name Duitsland zou 30 jaar na de ineenstorting van de Sovjetunie eindelijk onder ogen moeten zien dat Rusland geen grootmacht meer is. Het is een kleinmacht met een groot wapen. Economisch gezien is Rusland vergelijkbaar met 10% van de Europese Unie. Zo’n beetje de Italiaanse economie en nog niet de helft van de Duitse. Daarbij komt dat het Russisch economisch potentieel permanent wordt ondermijnd door een door en door corrupte, door vriendjespolitiek in het zadel gehouden, incompetente economische bovenlaag. Dat maakt het bijna onmogelijk een technologisch hoogwaardige economie in het leven te houden. Daarvoor is ze dan ook afhankelijk van import. Wat betreft bevolkingsomvang behoort Rusland evenmin tot de grootmachten. Het uiteenvallen van het Warschaupact en de Sovjetunie betekende dat het Kremlin de scepter zwaaide over steeds minder mensen. In 1989 waren het er bij elkaar zo’n 390 miljoen. De afsplitsende landen en deelrepublieken vertegenwoordigden het grootste deel van de bevolking, meer dan 240 miljoen mensen, oftewel 62%. Is dat ooit verdisconteerd in het beeld dat wij van Rusland hebben? Rusland en Wit Rusland tellen op het moment samen zo’n 154 miljoen inwoners. Minder dan Bangladesh, dat toch ook zelden als grootmacht wordt bestempeld. De E.U. heeft er na brexit 447 miljoen. Dat zijn realiteiten waar de bondskanselier zich toe zou moeten verhouden. Over die multipolariteit zegt Scholz twee dingen. Dat we de wereld niet weer in blokken moeten verdelen en, in de ondertitel, dat een nieuwe koude oorlog moet worden voorkomen. Maar wat zegt hij daarmee over Rusland, dat als overblijfsel van een vroeger machtsblok graag weer een centrum van macht wil zijn? Wil hij Rusland, ondanks z'n beperkte economische macht en bevolking, als zodanig blijven erkennen? Wil hij er alles aan doen om te voorkomen dat een ijzeren gordijn Poetin van de Europese wereld afsluit? Het is evident dat Rusland niet behoort tot de landen die een op regels gebaseerde internationale orde wenst. Terwijl dat het criterium is dat Scholz voor landen hanteert waar hij contacten mee wil onderhouden. Zoals de Engelsen het verlies van hun wereldrijk nog steeds moeilijk accepteren, zo lijkt het erop alsof Olaf Scholz de teloorgang van het Russische rijk nog geen plek kan geven. Er staat geen grote beer meer aan de oostgrens van Europa, er zit er nog wel één in het hoofd van de Duitse Bondskanselier. Natuurlijk moeten we de Russische nucleaire wapens niet uit het oog verliezen. Maar sprekend over multipolariteit kunnen we het beter hebben over de Verenigde Staten, China, India en de E.U. 3. One of the main providers of Security in Europe? Scholz laat niet na te zeggen op welke manieren Duitsland Oekraïne allemaal militair steunt, maar vertelt er niet bij dat hij wel voortdurend op de rem staat. Neem de recent eindelijk toegezegde gepantserde voertuigen, de Marders, waar Oekraïne voor het eerst vorig jaar maart (!) om vroeg. Scholz gebruikte het ene na het andere excuus, om ze maar niet te hoeven leveren. Het lijkt erop dat onder druk van de Amerikanen en Fransen, die vergelijkbare voertuigen (Bradley’s en AMX-10 RC) gaan leveren, de Duitsers eindelijk, volgzaam, hebben toegegeven. Na 10 maanden draaien. In zijn uiteenzetting legt Scholz de lat hoog, maar in de praktijk lukt het hem niet er overheen te springen. Of om überhaupt te springen. Als one of the main providers of security in Europe kun je niet achter de troepen aanlopen. Je moet vooruit denken en je moet leiding durven nemen. Maar dat blijkt aan Scholz niet besteed. Ook niet nu alweer maanden de vraag speelt wanneer de in Duitsland gefabriceerde Leopard tanks aan Oekraïne geleverd kunnen worden. Landen als Polen, Spanje en Finland zijn bereid ze te leveren. Europa heeft er meer dan 2000. En zonder ook maar één tank zelf naar Oekraïne te sturen, kan Scholz, door simpelweg toestemming te geven, z'n eigen woorden in ieder geval een beetje serieus nemen. Maar de potsierlijke situatie die lijkt te zijn ontstaan is dat Scholz voor die toestemming de voorwaarde stelt dat de Amerikanen eerst tanks leveren, terwijl de Leopards, om logistieke redenen voor Oekraine een veel betere keuze zijn. Zo gijzelt hij Europa. Scholz schrijft dat a balanced and resilient transatlantic partnerschip also requires that Germany and Europa play active roles. Maar actief betekent bij Scholz blijkbaar dat hij zich actief verstopt achter Amerikaanse schouders. 4. Herhaalt Scholz de fout van het Russische gas? De Duitse minister van buitenlandse zaken Baerbock heeft meerdere keren te kennen gegeven goed te begrijpen, wat niemand na 10 maanden oorlog ontgaan kan zijn. Dat Duitsland goed moet nadenken over haar economische afhankelijkheid van andere landen. De afhankelijkheid van Russisch gas bleek een bijzonder slecht idee en een dergelijke afhankelijkheid van China moet worden voorkomen. Maar denkt Scholz daar ook zo over? Kritisch is een groot woord, maar Scholz durft het met China oneens te zijn. Hij vindt dat de coronacrisis heeft laten zien dat democratieën beter zijn dan autoritaire regimes. Want in tegenstelling tot deze regimes geven democratieën gehoor aan kritiek uit de bevolking. Ze laten zich bijsturen. Verder zegt hij China's houding ten opzichte van mensenrechten en individuele vrijheden ter discussie te hebben gesteld. Wat hem betreft kan dat respect voor grondrechten ook niet als een interne Chinese aangelegenheid worden gezien because every UN member state vows to uphold them. Over economische afhankelijkheid van China zegt hij in het artikel niets, maar zijn bezoek aan Beijing was niet om het louter over mensenrechten te hebben. De week voorafgaand aan zijn reis drukte hij, tegen de zin van zijn coalitiepartners, de beslissing door om het Chinese staatsbedrijf Cosco aandelen in drie grote Duitse havens te laten kopen. Op zijn reis werd hij vergezeld door CEO's van BASF, Volkswagen en BMW. Een handelsmissie dus, naar het land dat voor het zesde jaar op rij de grootste Duitse handelspartner is. En dergelijke missies zijn meestal bedoeld om economische banden aan te halen. Een directe ontkoppeling van de Chinese en Europese economieën is onmogelijk en onwenselijk. Maar in een schets voor de iets langere termijn is economische intensivering onverstandig. Bij een uit de hand lopend conflict om Taiwan zullen de goederenstromen van en naar China volkomen ontwricht worden en door onze huidige afhankelijkheid ook de Europese economieën. Het zou goed zijn als Duitsland, of Europa door het uitvoeren van stresstesten de effecten van de huidige afhankelijkheid bij zo'n conflict eens goed in kaart brengt. Niemand zou verbaast moeten zijn als daar uit komt dat we die afhankelijkheid van China beter drastisch kunnen verminderen. Bovendien neemt met verdere economische groei de macht van Beijing nog meer toe. 5. Het vermijden van een koude oorlog, is dat waar het om gaat? Terug naar het conflict in Oekraïne. Want alle mondiale gedachten ten spijt, het is dit Europese conflict waaruit zal blijken of Scholz de nieuwe tijd op waarde schat. Historicus Timothy Snyder is gespecialiseerd in Oost Europa en doceerde de geschiedenis van Oekraïne aan Yale, in 23 publiek toegankelijke college's. In de afsluitende lezing zegt hij iets interessants over de Russen aan de hand van hoe de Duitsers hebben leren leven met hun rol in de Tweede Wereldoorlog: What the germans will say, again and again [...] is that peace is the important thing. But peace is not what happened to Germany. Defeat is what happened to Germany. But you won't find Germans arguing that imperial powers have to be defeated. What you find them arguing is that peace is a good thing. So there is no reflection on empire. En daar moeten we het dus wel over hebben - over de imperialistische oorlogen die Rusland voert. Het Duitse streven naar vrede - peace is a good thing - zal Rusland er zelfs na onderhandelingen en een vredesakkoord, niet van weerhouden door te gaan met het vernietigen van opkomende vrijheid en democratie in z'n buurlanden. 80 jaar geleden was er een nederlaag nodig om Duitsland te veranderen. Gaat Europe nu iets doen om het imperialistische Rusland te veranderen? Scholz: the world must not let Putin get his way; Russia's revanchist imperialism must be stopped [...] Nato's actions must not lead to a direct confrontation with Russia, but the alliance must credibly deter further Russian aggresion. Ruslands imperialisme moet volgens Scholz dus gestopt worden en daar is, gezien de geschiedenis van Duitsland, een nederlaag voor nodig. Maar Scholz lijkt te denken dat we dat ook met geloofwaardige afschrikken en zonder directe confrontatie voor elkaar kunnen krijgen. Scholz wil geen koude oorlog. Tegelijkertijd neem ik aan dat hij, zoals velen, het nog belangrijker vind dat Europa geen onderdeel van een warme oorlog wordt. En welk middel rest ons dan, buiten het aan Oekraïne leveren van honderden Leopard tanks en andere zware wapens, om Rusland iets van een nederlaag toe te brengen? Hoe anders dan met verdere economische isolatie in een nieuwe koude oorlog krijgen we dat voor elkaar? Scholz zegt het ons niet. Scholz vertelt over onze verhouding tot Rusland vooral wat hij niet wil - een nieuwe koude oorlog - maar nauwelijks wat hij wel wil. Het verschil zit hem erin dat als je vertelt wat je wel wil, dat je er dan ook conclusies aan moet verbinden. Wil je dat een bevrijd Oekraïne een vrij en democratisch land blijft en dat Rusland gestopt wordt, dan zul je daarnaar moeten handelen. Met als onvermijdelijke consequentie dat je vroeg of laat op Moskou stuit.

Foto: Jon Worth (cc)

Er stond geen “3% regel” in het Verdrag van Maastricht

ANALYSE - van Dr. Marijn van der Sluis

Afgelopen maand heeft de Europese Commissie de plannen uiteengezet voor de hervorming van het Europese economic governance, waaronder ook de Europese begrotingsregels vallen. Over deze regels, en over de voorgestelde hervormingen, wordt de laatste tijd weer veel gesproken. De 3%-norm uit het Verdrag van Maastricht zou niet goed worden nageleefd, de hervormingen die tijdens de euro-crisis zijn ingevoerd zouden te complex zijn en niet goed aansluiten op de nieuwe elementen van de Europese integratie, zoals de European Green Deal en het Corona-Herstelfonds. Nu valt er over de details van de regels en de voorstellen een hoop te zeggen, maar in deze bijdrage wil ik een misvatting aanstippen die raakt aan de kern van veel discussies over European economic governance. Mijns inziens is er namelijk helemaal geen 3% norm. Om te laten zien dat er hier inderdaad sprake is van een misvatting, maken we eerst even een omweggetje, langs een hypothetische situatie in een klein dorpje.

Een experiment

In het kader van burgerparticipatie wordt in een dorp een experiment uitgevoerd. Het dorp mag zelf een deel van de verkeersregels gaan bepalen. In artikel 126 van de APV wordt de hoofdregel opgenomen: je mag niet te hard of gevaarlijk rijden in het dorp. Daarna volgt een instructie aan de politie: die moet iedereen controleren die harder rijdt dan 42 km/uur. Daarbij moet de politie ook rekening houden met de omstandigheden per geval. Als de politie van mening is dat iemand te hard gereden heeft, stuurt die een rapport naar de gemeenteraad (waar alle burgers zitting in hebben). De politie mag trouwens ook een rapport sturen naar de gemeenteraad als iemand bijvoorbeeld maar 38 km/uur reed. De gemeenteraad bepaalt vervolgens per geval of er te hard gereden is. Overigens wordt er dan nog geen boete uitgeschreven: er wordt een verbetertraject ingezet. Boetes kunnen alleen worden gegeven als aan het eind van het verbetertraject de gemeenteraad van oordeel is dat de automobilist niet goed heeft meegewerkt. Alhoewel er vaak harder wordt gereden dan 42 km/uur, is er na enkele jaren nog geen enkele verkeersboete uitgeschreven. De burgers houden elkaar binnen de gemeenteraad de hand boven het hoofd. De verbetertrajecten lijken wel redelijk te werken. Uiteindelijk snappen de meeste burgers ook wel dat ze niet te hard moeten rijden. Over één burger wordt wel veel geklaagd, die heeft namelijk met een technisch snufje de politiecontrole weten te omzeilen.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Patrick Müller (cc)

In de achtertuin van de EU

In Tirana vond deze week een topconferentie plaats van de EU met alle landen van de West-Balkan. Dat de EU-top voor het eerst in deze regio vergaderde heeft alles te maken met de dreigende Russische invloed op de Balkan en met de toenemende zorgen over nieuwe migratiestromen via de Balkanroute. De voortgang van de toetredingsonderhandelingen van de betrokken landen met de EU kwam uiteraard ook aan bod. Maar buiten mooie woorden heeft dat nog niet veel resultaat opgeleverd. De landen van de westelijke Balkan, Albanië, Bosnië, Kosovo, Montenegro, Noord Macedonië en Servië kunnen wel rekenen op praktische steun van de EU bij de grensbewaking, zei Commissievoorzitter Ursula von der Leyen dinsdag na afloop van de EU-Balkan-top in Tirana. De omstreden EU-grenswachten van Frontex zullen ook in de aspirant-lidstaten worden ingezet. Frontex wordt er al langer van beschuldigd migranten illegaal terug te sturen als ze proberen de buitengrenzen van de Europese Unie over te steken.

Gisteren publiceerde het onderzoekscollectief Lighthouse Report een nieuw rapport over de onmenselijke en illegale behandeling van vluchtelingen op de Balkan. In Bulgarije, Hongarije en Kroatië bestaan geheime faciliteiten waar vluchtelingen worden vastgehouden en gemarteld voordat ze tegen alle regels in de grens weer worden overgezet. De onderzoeksjournalisten ontdekten ook dat politiebussen, die in Hongarije worden ingezet om pushbacks uit te voeren, door de EU zijn betaald. ‘De EU mag alleen activiteiten financieren die fundamentele rechten respecteren. Al deze landen ontvangen miljoenen aan EU-financiering voor grensbewaking en migratiebeheer. Het feit dat Europees belastinggeld misbruikt wordt om pushbacks uit te voeren geeft wel aan dat de Europese Commissie hier veel te weinig toezicht op houdt.’ Aldus GroenLinks Europarlementslid Tineke Strik in een reactie op dit rapport.

Foto: Kancelaria Premiera (cc)

Poolse regering op ramkoers

‘Wij hebben onze goede wil laten zien, maar alle concessies hebben tot niets geleid’. Dat zei Jarosław Kaczyński de leider van de regerende PiS partij in Polen deze week nu de EU nog steeds niet bereid is het land een bedrag van 35 miljard uit het pandemie-herstelfonds te verstrekken. ‘Het wordt tijd om lessen te trekken. Als de Europese Commissie niet aan haar verplichtingen voldoet, is er voor ons ook geen reden om aan aan de EU-verplichtingen tegemoet te komen.’ Hij beschuldigde de Commissie van pogingen om de rechtsstaat in Polen te ondermijnen en herinnerde de Poolse rechters eraan dat hun eerste loyaliteit aan de Poolse wet is. Krzysztof Sobolewski, secretaris-generaal van de PiS ging maandag in een interview met de Poolse radio nog een stukje verder met oorlogszuchtige taal: ‘Als de Europese Commissie ons tegen de muur probeert te duwen, hebben we geen andere keuze dan alle kanonnen uit ons arsenaal te trekken en het vuur te openen’, zei hij.

Het zijn boodschappen die mikken op een binnenlands effect. Polen houdt stand tegen de grootmachten. Vorige week werd herdacht dat de 18e eeuwse Pools-Litouwse bond voor het eerst werd verdeeld tussen Rusland, Pruisen en het Habsburgse Rijk. Kaczynski meent dat de druk van de EU op zijn land onderdeel is van een bredere samenzwering gericht op het ondermijnen van Polen.  De Commissie probeert ‘Polen te breken en het tot volledige onderwerping aan Duitsland te dwingen’.We passen niet in de Duits-Russische plannen om Europa te regeren’, waarschuwde hij.Een onafhankelijk, economisch, sociaal en militair sterk Polen is voor hen een obstakel.’ Geschiedenis is een dankbaar aangrijpingspunt in de retoriek van de nationalisten.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: Roel Wijnants (cc)

Boerenprivileges

OPINIE - Verouderde privileges zijn het probleem achter het stikstofprobleem van de landbouw. Niet een tekort aan aandacht van de kant van de overheid is de oorzaak van de huidige crisis, eerder een te langdurige voorkeursbehandeling, betoogt gastblogger Hans Custers.

Na zijn eerste overleg als bemiddelaar tussen boerenorganisaties en het kabinet constateerde Remkes dat er een stevige vertrouwenscrisis is, die verder gaat dan stikstof alleen. Dat komt niet als een verrassing. De vraag is waar de kern van die crisis zit. Veel boeren zullen zeggen – en vaak ook echt geloven – dat Den Haag onvoldoende aandacht heeft voor hun belangen. Ik denk dat het tegenovergestelde het geval is. De landbouw heeft decennialang buitenproportioneel veel invloed gehad in de politiek. Die privileges staan op de tocht. Veel boeren zullen dat wel aanvoelen. En verlies van privileges doet pijn. Daarvoor hoeven die privileges in de praktijk niet eens zoveel op te leveren. Het idee dat je iets wordt afgenomen is dan nog steeds onaangenaam.

Ik wil zeker niet zeggen dat boeren een bevoorrechte kaste vormen, die zonder al te veel inspanningen en zorgen bakken met geld binnenhaalt. De oude boerenwijsheid van mijn vader, waar hij zich ook aan heeft gehouden, zal voor veel van hen nog steeds opgaan: een boer leeft arm en gaat rijk dood. Boeren hebben aardig wat vermogen, maar dat zit in het bedrijf. Dat bedrijf draaiend houden levert een hele hoop werk op, en misschien nog wel meer kopzorgen. Het is niet vanzelfsprekend dat dat geploeter genoeg geld oplevert om riant van te leven. Sommigen zullen dat voor elkaar krijgen, maar dat geldt zeker niet voor iedereen.

Foto: Can Pac Swire (cc)

Mediablokkades

COLUMN - De Russische mediatoezichthouder Roskomnadzor heeft de Russischtalige website van The Moscow Times geblokkeerd. Erg verrassend is dat niet. Sinds het begin van de oorlog in Oekraïne zijn minstens veertig onafhankelijke websites geblokkeerd. Nog niet verboden media zijn onderhevig aan zware censuurmaatregelen. The Moscow Times van de Nederlander Derk Sauer wordt sinds kort in Nederland gemaakt. Opmerkelijk is dat alleen de Russischtalige versie is geblokkeerd. De Engelstalige versie is nog steeds toegankelijk. De Russische kan ook nog worden gelezen via een VPN-verbinding en vanuit het buitenland.

Onverstandig

Dat het Poetin-regime weinig respect heeft voor de persvrijheid hoeft niet te verbazen. Onafhankelijke media hadden het er al moeilijk genoeg en in oorlog tolereert de staat uitsluitend nog propaganda. Maar dat de Europese Commissie nog geen week na de inval van Rusland in Oekraïne de Russische staatsmedia RT en Sputnik met hun websites en Twitteraccounts ontoegankelijk maakte voor Europese burgers verbaast wel. ‘Dit is buitengewoon onverstandig,’ verklaarde de Nederlandse Vereniging van Journalisten, ‘omdat het niet aan staten is om nieuwskanalen indirect te laten blokkeren. Daarmee ondermijnt Europa de fundamenten van een vrije pers en zet het de deur open naar een staatsgereguleerde nieuwsvoorziening, waar niet langer de burger in staat is om een vrije keuze te maken uit het nieuwsaanbod.’ Eigenlijk doet de Europese Commissie hier precies hetzelfde als Poetin, meent de NVJ.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: dominiccampbell (cc)

De grenzen van het lokale bestuur

Vorig jaar werd in Frankrijk een wet aangenomen die korte binnenlandse vluchten verbood waarvoor het alternatief per trein niet langer duurt dan twee-en-een-half uur. Wie van Parijs naar Bordeaux of Lyon wil reizen zou nu de TGV moeten pakken. De wet kwam deels tegemoet aan de aanbevelingen van de Klimaatconventie,  een nogal omstreden initiatief van president Macron. In december stak de Europese Commissie echter een stokje voor het plan. Luchtvaartbedrijven hadden bezwaar aangetekend omdat de wet in strijd zou zijn met de Europese dienstenrichtlijn (die van Bolkestein): de vrijheid om diensten aan te bieden, ‘een van de fundamentele waarden van de Europese Unie’. Ze bestrijden ook dat deze wet een noodzakelijke bijdrage is aan het terugdringen van de CO2 uitstoot. De luchtvaart draagt slechts 2.5 % bij aan de globale CO2 uitstoot, en dat zou dan vooral komen van de langere vluchten. De Commissie begon een onderzoek, de invoering van de wet is tot nader order uitgesteld.

Ook in Duitsland en Spanje wordt gesproken over het verbieden van korte vluchten in het kader van de bestrijding van de klimaatopwarming. De maatregel lijkt behalve voor binnenlandse vluchten ook voor grensoverschrijdende reizen kansen te hebben nu het gebruik van de trein op langere afstanden toeneemt met een uitgebreid internationaal spoornet. Maar dan moet er wel gebroken worden met die ‘fundamentele waarde’ van de EU: het zonder enige hindernis kunnen aanbieden van diensten. Op Social Europe schrijft Olivier Hoedeman van het onderzoeksinstituut Corporate Europe Observatory over de ‘gevaarlijke obsessie’ van grote bedrijven die blijven pushen om de Europese interne markt te vervolmaken. Absolute vrijheid voor het bedrijfsleven om zaken te doen betekent een onoverkomelijke hindernis in de strijd tegen klimaatopwarming en voor de oplossing van vele andere urgente problemen.

Foto: UK Government (cc)

Noord-Ierland nog niet verlost van Brexit

Voor het eerst sinds juni vorig jaar zal het gezamenlijke VK-EU comité dat de Brexit moet afhandelen binnenkort weer bijeen komen, meldt Politico. Mogelijk wordt er een voorlopige deal gesloten over een van de losse eindjes in het akkoord over de handel met Noord-Ierland. Dat zou dan gaan over medicijnen. De overige conflictpunten worden naar verwachting in de ijskast gezet tot na de parlementsverkiezingen in Noord-Ierland op 5 mei. Onderhandelingen tussen EU-commissaris Šefčovič en de conservatieve minister van Buitenlandse Zaken Liz Truss (foto) hebben tot nu toe nog weinig opgeleverd. In Londen zijn ze nog even met andere zaken bezig. Zoals gewoonlijk.

Unionisten kappen er mee

Vorige week diende de Noord-Ierse premier Paul Givan van de protestantse DUP (Democratic Unionist Party) zijn ontslag in uit protest tegen het handelsprotocol. De DUP is van mening dat het hele akkoord van tafel moet. Nu dreigt de handel met Ierland voor de Noord-Ieren makkelijker te worden dan de handel met Engeland en dat is de Unionisten een doorn in het oog. Ze vrezen dat dit op den duur zal leiden tot eenheid op het Ierse eiland, een nachtmerrie voor de protestanten die onderdeel willen blijven uitmaken van het Verenigd Koninkrijk. Noord-Ierland moet volgens de DUP volledige medezeggenschap krijgen over het handelsakkoord. Nu gaat het in feite om een overeenkomst over de uittrede van het VK uit de EU die gesloten wordt tussen Londen en Brussel. Dit is volgens Givan in strijd met het vredesakkoord tussen katholieken en protestanten uit 1998.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: campact (cc)

Scholz en Rutte over migratie en Europa

De onderhandelaars van VVD, D66, CDA en CU hebben deze week hun coalitieakkoord gepresenteerd. Het is een akkoord op hoofdlijnen en het telt 42 pagina’s. Negen maanden na de verkiezingen is er nu dan eindelijk zicht op een nieuwe regering. Onze oosterburen hadden niet veel meer dan twee maanden nodig voor een uitgebreid en gedetailleerd Koalitionsvertrag van 178 pagina’s. De nieuwe regering van SPD, FDP en Groenen is vorige week van start gegaan.

Het is verleidelijk om de twee onderhandelingsresultaten met elkaar te vergelijken. Helemaal eerlijk is dat niet. Het Ampel-team steunt op partijen die over het geheel wat linkser staan dan het Nederlandse kwartet van Rutte. De Duitse onderhandelaars schreven een volledig regeeerakkoord. Hier in Nederland was op voorhand gezegd dat men niet te diep op de zaken in zou gaan en dat de hoofdlijnen onder de verantwoordelijkheid van de nog te benoemen ministers verder zouden worden uitgewerkt. We zijn benieuwd hoe dat verder gaat. Wordt die uitwerking ook aan het parlement voorgelegd? Zal er dan ook zoveel media-aandacht zijn als  bij de presentatie van de hoofdlijnen? Of is er in Nederland überhaupt geen belangstelling voor lange, degelijke inhoudelijke politieke teksten?

Migratie

Ook al zijn de stukken qua doel en omvang niet goed met elkaar te vergelijken, ik kon het toch niet nalaten ze op een paar punten naast elkaar te leggen. Migratie bijvoorbeeld, het door corona verdrongen maar nog altijd sluimerende maatschappelijke strijdpunt. De nieuwe Duitse regering wil een ‘nieuw begin’ maken met de migratie- en integratiepolitiek, een ‘paradigmawisseling’ zelfs. Het besef dat er op dit gebied naar nieuwe oplossingen gezocht zal moeten worden missen we voorlopig bij de constituerende partijen van Rutte IV: ‘Wij willen migratie zoveel mogelijk in goede banen leiden en meer grip krijgen op migratie. Ons doel is om migratie zoveel mogelijk gestructureerd te laten verlopen, ongewenste migratiestromen zoveel mogelijk te beperken en het draagvlak voor migratie in onze samenleving te behouden en te versterken.’ Worden we hier warm van? Rutte IV oppert een beleidsmatig richtgetal van migratie naar Duits voorbeeld. De Duitsers noemen geen getallen meer. Wat ze wel schrijven is dat het ‘een kwestie van beschaving is en een wettelijke verplichting om te verhinderen dat mensen op zee verdrinken. De civiele reddingsinitiatieven op zee mogen niet worden belemmerd.’ Sterker: de overheid en de EU moeten hier het voortouw nemen. In de Nederlandse voornemens lijkt migratie vooral moeilijkheden en bedreigingen op te leveren: een grote instroom vereist samenwerking met onze buren op het gebied van ‘bewaken van de grenzen, relocatie en verdere operationele samenwerking.’ En dan hebben we het nog niet gehad over het ‘continueren en intensiveren van de huidige aanpak van overlastgevers in AZC’s .’ Met als sluitstuk de ‘ongewenstverklaring’. Een knieval naar de PVV.

Foto: Can Pac Swire (cc)

Spaanse regering daagt de platformeconomie uit

De Spaanse regering van Pedro Sanchez werd onlangs de ’toortsdrager’ van het socialisme genoemd. Niet helemaal juist. Ook in Portugal regeren op dit moment socialisten. Finland heeft sinds december 2019 met de sociaaldemocrate Sanna Marin de jongste premier in Europa. In Zweden zijn de sociaaldemocraten ondanks de crisis deze zomer nog steeds aan de macht, wat premier Stefan Löfven overigens niet heeft afgebracht van zijn voornemen binnenkort zijn functie ter beschikking te stellen. En in Duitsland staat Olav Scholz van de SPD, een van de oudste socialistische partijen, nu nog minister van Financiën, zo goed in de peilingen dat hij wel eens de nieuwe bondskanselier kan worden.

Dat neemt niet weg dat Sanchez, zoals de Amerikaanse pofessor Jacob Soll op Politico schreef, een voorbeeld kan zijn voor een herstel van de klassieke sociaaldemocratie, de beweging die stem geeft aan de werkende bevolking. De regering-Sanchez heeft de bestrijding van de armoede en de sociale ongelijkheid hoog op de agenda gezet. Na een recente wijziging in zijn kabinet kondigde Sanchez deze week aan de minimumlonen onmiddellijk te gaan verhogen. Een belangrijke testcase wordt de dit voorjaar aangenomen wet die bepaalt dat digitale platforms zoals Uber personeel in dienst moeten nemen.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Volgende