De gevolgen van de crisis voor Europa in een veranderende wereld

Dit is deel 8 in de serie, en het 7e en laatste college van Ewald Engelen zelf. Professor Engelen zet de oorzaken van de crisis nog eens op een rij, met extra aandacht voor Europa en kijkt naar de toekomst: wat zijn de gevolgen van de crisis voor de positie van Europa in een veranderende wereld? Als de crisis in 2008 op zijn hoogtepunt is, denken Europeanen dat dat hier niet zal gebeuren. Volgens hen is de crisis het resultaat is van het Angelsaksische bankieren, hier kan dat nooit gebeuren. Iedereen weet nu dat in Europa de banken even ziek zijn als in de Verenigde Staten. Als men toen onmiddellijk was begonnen met het verhogen van de kapitaalbuffers van banken was de crisis nu veel minder ernstig geweest. Hoe is dit mogelijk? Waarom dachten we dat de banken hier anders waren en waarom heeft Europa niet ingegrepen in de banksector? De financiële lobby Banken hebben een grote invloed op de financiële wetgeving. Zij zijn de belangrijkste adviseurs bij het formuleren van nieuwe wetten die het bankenwezen moeten reguleren. Dit blijkt ook uit onderzoek van Jasper Blom. Bij politici is veel te weinig aandacht voor deze regelgeving die in hun ogen technocratisch en oninteressant is. Bazel 3 (internationale afspraken met betrekking tot banken) is slechts een kleine bijstelling van Bazel 2 dankzij de grote invloed van de banklobby. Het is onvoorstelbaar, maar je kunt stellen dat bankiers de wetten schrijven die bankiers moeten reguleren.

Door: Foto: copyright ok. Gecheckt 10-02-2022
Foto: copyright ok. Gecheckt 23-11-2022

KSTn | Minder regels, minder milieu

, door

Lastenverlichting en regeldrukvermindering, dat zijn de toverwoorden van deze regering. Dat daarbij natuur en milieu als spreekwoordelijk kind met het badwater weggespoeld worden, is dan wel zo handig gezien de huidige coalitie.

In het voorjaar was het omgevingsrecht aan de beurt. “Conform Europa” maken was het devies. Uitkleden dus.
Daarna kwam Bleker mij zijn Geennatuurwet. Ook hier is het excuus aanpassen op Europa en het effect hetzelfde, uitkleden.
En nu komt Atsma met het voorstel om de regeldruk te verlagen voor het milieuvergunningenstelsel. Maar het blijft uitkleden van de bescherming.

Op zich is het begrijpelijk dat er wat regeltjes geschrapt worden uit die milieuwetgeving. Want het detailniveau (tot en met het kaliber van de geweren van schietverenigingen) is vrij extreem. Maar juist in die situatie is het opschonen een uitgelezen kans om ongemerkt ongewenste regels te verwijderen. Niemand die immers dit soort stukken kan volgen.

Maar leest u bijvoorbeeld hier even een stukje uit het bewuste stuk:
“In afwijking van het eerste lid is het toegestaan motorvoertuigen, werktuigen en spoorvoertuigen te wassen in of op een mobiele wasinstallatie die zodanig is uitgevoerd dat vloeistoffen niet in de bodem kunnen geraken, met dien verstande dat een mobiele wasinstallatie niet langer dan zes maanden aaneengesloten op eenzelfde locatie is geplaatst.”

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Mededeling

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: copyright ok. Gecheckt 14-10-2022

Fort Europa uitgesplitst

, door

DATA - Ondanks een krakende crisis is immigratie een heet hangijzer in de Nederlandse politiek. Gerd Leers ligt onder vuur van de PVV omdat hij de instroom van kansarme migranten niet genoeg tegen kan gaan.

Eerder al lieten we aan de hand van nieuwe Europese cijfers zien dat de immigratie in Nederland helemaal niet zo hoog is. Sterker nog het zogenaamd strenge Denemarken is al jaren een stuk gastvrijer dan Nederland.

We hebben de cijfers van 2010 even in een interactieve kaart gegoten. Leuk voor het beeld. Maar zit hier ook nog een interessante ontwikkeling of verschijnsel in? Hebben wij iets over het hoofd gezien?

De eerste serie gaat over de toestroom in 2010, uitgesplitst naar migratiereden (totaal, familie, studie, werk en overig). De cijfers zijn afgezet naar aantallen per 1000 inwoners.

Hieronder een wereldkaart. Deze toont per migratiereden waar de mensen die naar Europa trekken vandaan komen. Dit geldt dus voor Europa als totaal. De cijfers gaan over 2010.

Hieronder weer een wereldkaart. Deze toont de instroom van buiten de EU uitgesplitst naar EU-land. Het zijn totalen.

Deze kaart toont de instroom naar Europa om familieredenen (bijvoorbeeld huwelijk- of gezinshereniging). Van 2010 per EU-land uitgesplitst.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Waar zitten die onderzoekers dan?

, door

DATA - Buitenlandse onderzoekers zijn graag in Nederland. Ons land staat op de tweede plek in het lijstje met relatieve instroom van wetenschappers van buiten de EU naar ons land, schreef ik zondagavond in dit artikel. Achter dat stuk zaten nog veel meer interessante data. Waar komen die onderzoekers vandaan? Waar in Europa strijken ze neer? Hoe is dit verdeeld over universiteiten? En hoe zit dat met studenten?

De relatieve instroom in Europa van wetenschappers van buiten de EU is lang niet in ieder land even hoog. Denemarken, Nederland en Zweden scoren hoog, Frankrijk, de nummer vier, scoort een stuk lager. Op de kaart hieronder is te zien hoeveel wetenschappers de afgelopen drie jaar neerstreken in welke Europese landen. De kaart is gebaseerd op cijfers van Europees statistisch bureau Eurostat. Let op: Groot-Brittannië is niet meegenomen, hier zijn geen cijfers van beschikbaar.

Op de kaart hieronder zijn de belangrijkste landen te zien waar de wetenschappers die in Nederland aan het werk zijn vandaan komen. Het zijn absolute aantallen, afkomstig uit Eurostat, landen waar maar één of enkele vandaan komen zijn niet opgenomen.

Cijfers van de vereniging van Nederlandse universiteiten VSNU laten zien dat buitenlandse onderzoekers vooral aan technische universiteiten werkzaam zijn. De TU Delft en de TU Eindhoven scoren hoog. Let op: deze cijfers zijn niet één op één over de aantallen van Eurostat heen te leggen, want hier zitten ook wetenschappers afkomstig uit andere EU-landen bij.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Onderzoek naar herintroductie gulden en meer…

, door

PVV-leider Geert Wilders wil laten onderzoeken wat het voor de Nederlandse economie zou betekenen als we uit de euro stappen. Als dit onderzoek uitwijst dat de gulden op de lange termijn voordeliger uitpakt dan de euro, wil hij een referendum organiseren. Ik heb er nooit een geheim van gemaakt dat ik Wilders de meest abjecte politicus sinds 1945 vindt. Maar op dit punt ben ik het wel met hem eens: we moeten met alle scenario’s rekening houden.

Tot nu toe zijn de somberste voorspellingen voor de economische crisis uitgekomen. Al in 2006 voorspelde hoogleraar economie Nouriel Roubini dat Italië het nieuwe Argentinië zou worden. Dat betekent banken die hun deuren sluiten, een overheid die geen nutsvoorzieningen meer kan leveren en een samenleving zonder geld. Het faillissement van Italië zal onherroepelijk overslaan op Frankrijk en de rest van de Europese Unie. Journalist en econoom Mathijs Bouman gaf deze week aan dat in het ergste geval er in Nederland ‘geen geld meer uit de muur komt’. Je kan zoiets wegwimpelen als stemmingmakerij of overdreven angstig, maar gezien het verloop van de crisis moet ook met dit scenario rekening gehouden worden. Wat ik mij nu afvraag: heeft de Nederlandse overheid al plannen klaarliggen voor de dag dat er ‘geen geld meer uit de muur komt’? Naast een onderzoek naar de lange termijn kosten van de euro zullen er nu ook plannen gemaakt moeten worden voor het moment dat de euro er op korte termijn misschien (even) wel helemaal niet meer is. Of gaan we dan met ‘Artasmoney’ betalen?

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De kern van de zaak

, door

Eindelijk, Berlusconi stapt op, maar of het zal helpen is de vraag. Een veel gehoorde mening over de Eurocrisis is dat deze wordt veroorzaakt door de tegenstelling tussen Noord en Zuid. De verschillen in levensstijl, het tempo van de economie zijn te groot om het europroject levensvatbaar te maken. Misschien, maar ik denk dat het meer is.

Er is zit een veel fundamentelere weeffout in onze muntunie: de landen hebben hun eigen munt ingeruild voor een munt waar ze geen controle over hebben. Het hebben van een eigen munt heeft voordelen: de eigen centrale bank kan optreden als lender of last resort en kan geld bijdrukken. Speculeren tegen de munt is daarom vrijwel onmogelijk. Dat is anders bij de Euro: landen moeten op de markt lenen en zijn dus erg afhankelijk van de rente op hun obligaties. Als de rente te hoog wordt gaat een land failliet. Speculanten hebben daarom de mogelijkheid te speculeren op een mogelijk faillissement en er is geen centrale bank die de obligaties kan opkopen.

Een andere manier om daar naar te kijken is de USA en de EU te vergelijken. Beiden zijn statenbonden met één munt en een centrale bank, maar er is een belangrijk verschil als : de Verenigde Staten geven één obligatie uit (Treasury Bills) terwijl in de EU elk land zelf euro’s bij elkaar moet scharrelen door uitgifte van obligaties waarbij de rente die moet worden betaald afhangt van de vraag in de markt. Voor de Duitsland en Nederland is dat goedkoop (lage rente), maar voor Italië (en andere landen die gezien worden als zwak) is dat duur.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: copyright ok. Gecheckt 10-02-2022

Het nieuwe bankieren: doing Gods work?

, door

Deze weken doen wij verslag van de collegecyclus “Wie heeft de crisis veroorzaakt?” van econoom Ewald Engelen. Het is nu wel duidelijk dat we de hoofdschuldigen van de crisis moeten zoeken onder de bankiers. Daarom onderwerpt Ewald Engelen de bankiers in deze en de volgende afleveringen aan een onderzoek. Vandaag schetst hij in grote lijnen de ontwikkeling van de bankwereld.

De actualiteit van de Europese schuldcrisis

Woensdagnacht [26-27 oktober] is een nieuw akkoord gesloten over de Griekse schulden. De actuele crisis in Europa is bijzonder relevant voor dit college, want ook hierbij spelen banken een grote rol. Hoewel de aandelenmarkten positief hebben gereageerd, wil dat nog niet zeggen dat het een goed akkoord is. Tekenend is bijvoorbeeld dat op de obligatiemarkten de rente voor Italiaanse obligaties niet is veranderd.

Dit pakket zal de euro niet redden, maar het staat wel mooi: de Griekse schulden worden met 50% afgewaardeerd, maar een groot deel van die schulden blijft buiten schot:  de reductie is van toepassing op ongeveer 200 miljard van de totaal 350 miljard uitstaande schulden. De 50% is dus puur cosmetisch. Weer wordt niet gedaan wat nodig is om de Griekse economie te kunnen laten groeien. Hiervoor zijn structurele hervormingen nodig en moet een fors deel van de schulden (50 of 60%) worden afgeschreven. Maar dat gebeurt niet. De maatregelen die nu worden genomen zijn volstrekt onvoldoende.  Griekenland zal voorlopig dus niet uit het nieuws verdwijnen, zeker niet als de Grieken beseffen wat er is gebeurd. De stakingen en demonstraties gaan gewoon door.

Foto: copyright ok. Gecheckt 23-11-2022

Eurocrisis: het uur van de waarheid?

, door

Terwijl Nederland met chips en nootjes op de bank kruipt om naar de Voice of Holland, Star Wars of Camelot te kijken, luisteren economen, bankiers en journalisten vanavond met samengeknepen billen naar elke piep en zucht die vanuit Brussel klinkt. Daar komen de Europese regeringsleiders vanavond bijeen in een laatste poging het eens te worden over een nieuw pakket noodmaatregelen dat de Eurocrisis moet bezweren.

En het schijnt spannend te worden, want er staat veel op het spel, en de zesentwintig landen zijn het bepaald niet eens over de verdeling van de pijn. Volgende week zou Griekenland dus zo maar uit de Eurozone kunnen liggen, of failliet kunnen gaan. En wat betekent dat dan voor andere landen die er slecht voor staan? Voor de Euro? Voor de Nederlandse economie?

We zetten enkele pratende hoofden waar de afgelopen dagen deskundige woorden uit kwamen rollen, even op een rijtje.

Maandag – DWDD

Mathijs Bouman, econoom en beurscommentator bij de zakelijke televisiezender RTL-Z, heeft weinig fiducie dat deze top werkelijk oplossingen gaat brengen. “We weten nu al twee jaar lang dat we dingen moeten regelen, sinds Griekenland ontplofte, twee jaar geleden”, zei de journalist afgelopen maandag in De Wereld Draait Door. “Nu hebben we drie keer een ‘weekend van de waarheid’ gehad, waaronder afgelopen weekend; en nou komt het uiteindelijk allemaal aan op een paar uur, op woensdagavond”.

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Vorige Volgende