De eurocrisis is weer terug (5): Deflatie (1) – moeten we ons zorgen maken?

Er is bijna geen inflatie meer en in sommige delen van Europa is al sprake van deflatie. Hoe erg is dat, waardoor wordt dit veroorzaakt en wat kan er aan gedaan worden? Deflatie is een complex onderwerp daarom bespreek ik het in twee delen. In deel 5 bespreek ik ‘wat, waar en hoe’ en deel 6 behandel ik ‘oorzaak en oplossing’. In het begin leek het zo mooi. De euro was een groot succes want in alle landen daalde de inflatie naar het gewenste niveau: net iets onder de 2%. Precies zoals de bedenkers van de munt het hadden bedoeld want de Duitsers hadden hun stabiele munt en in Zuid-Europa was men verlost van de hoge inflatie.

Foto: Celso FLORES (cc)

De eurocrisis is weer terug (4): loondumping

ANALYSE - De eurocrisis wordt bestreden met bezuinigen en hervormen. Dit helpt niets want de Europese economie stagneert en de werkloosheid neemt niet af. Ik laat vandaag zien wat wél een oplossing is voor de eurocrisis als je weet wat de oorzaak is.

Volgens de bankier en oud topman van Crédit Lyonnais Jean Peyrelevade is de eurocrisis vooral hardnekkig door culturele problemen. In een interview beklaagde hij zich (1) onlangs over het Franse volkskarakter: ‘De Duitse en Nederlandse mentaliteit is gericht op ondernemerschap’, stelt Peyrelevade, ‘terwijl in Frankrijk de mensen afhankelijk zijn van de staat’. De oorsprong van dit mentaliteitsverschil gaat volgens hem terug tot Lodewijk XVI en de Franse revolutie. En inderdaad, een mentaliteit die zo diep in de cultuur van een land is verankerd – en Frankrijk zal geen uitzondering zijn – kan je niet even veranderen.

Daar gaan generaties overheen, als het überhaupt al zal lukken.

Voorbarig

Voorstanders van de euro vinden dat we niet genoeg hervormen. Tegenstanders willen de euro afschaffen omdat de muntunie is gedoemd te mislukken. Je kan en mag culturen niet veranderen om ‘de markt’, stellen zij terecht. Maar beide conclusies zijn volgens mij voorbarig. De kosten van afschaffing van de euro worden door de tegenstanders onderschat, zoals ik vorige week (en ook eerder) al heb laten zien. Maar ook zij die de euro willen redden met hervormingen hebben ongelijk: culturele veranderingen zijn helemaal niet nodig zijn om een muntunie te laten werken.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: copyright ok. Gecheckt 02-03-2022

De eurocrisis is weer terug (3): Europa’s knoflookgrens

In de het vorige deel in deze serie over de eurocrisis heb ik laten zien dat bezuinigen en hervormen verkeerd uitpakt: de werkloosheid in de eurozone is nu veel hoger dan in andere geïndustrialiseerde landen. In dit deel kijk ik naar de gevolgen van de euro op de handel tussen de eurolanden.

‘Ergens in Frankrijk loopt een grens, de knoflookgrens’, kopte Trouw een jaar geleden heel fraai. Deze grens splijt Europa en is onoverbrugbaar zeggen de eurosceptici.

Daar tegenover staat de politieke elite, die haar lot verbonden heeft met het slagen van de euro: als het zuiden maar genoeg hervormt dan lukt het wel, stellen zij. Het zijn herstelbare ‘weeffouten’, volgens Jeroen Dijsselbloem.

Eén zo’n weeffout is het grote verschil in concurrentiekracht tussen ‘zwakke’ en ‘sterke’ eurolanden. De eurocrisis wordt bestreden door de economie in deze landen te hervormen om deze zo competitiever te maken.

Vandaag bekijk ik of het , na vier jaar hervormen, is gelukt om de verschillen kleiner te maken.

Weeffouten zichtbaar maken

Hoe groot de verschillen tussen noord en zuid zijn is duidelijk te zien aan de handelsbalans van de eurolanden. De industrie in Zuid-Europa is onvoldoende concurrerend, waardoor de Zuid-Europese landen meer invoeren dan dat zij exporteren:

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De eurocrisis is weer terug (2): de prijs van hervormen

ANALYSE - Na zes jaar is de eurocrisis nog niet voorbij. Eerder dit jaar dacht iedereen dat het over was. Maar de paniek in oktober toen de beurskoersen met bijna tien procent daalden, de stijgende rente voor Griekse staatsobligaties en de aanhoudende problemen in Frankrijk en Italië laten zien, dat we er nog lang niet zijn. Wat doet Europa om uit de crisis te komen?

Europese politici geloven niet dat makkelijke maatregelen en ‘goedkoop geld’ een oplossing zijn voor de crisis want dat is ‘Wachstum auf Pump’ (groei op krediet) zoals Angele Merkel het noemt. Alleen hervormen is goed. ‘Hervormen’ houdt in dat voor werknemers vervelende en voor bedrijven gunstige maatregelen worden genomen. Voor werknemers komt dat neer op loonmatiging, verlies van zekerheden (‘je moet flexibel zijn’) en afbouw van dure sociale voorzieningen. Voor bedrijven betekent het minder regels en aanpak van ‘vastgekoekte structuren’ in de maatschappij.

In deze aflevering bespreek ik het resultaat van dit hervormen en bezuinigen. Onder resultaat versta ik dat wat voor gewone mensen belangrijk is: banen.

Het Stabiliteits en Groeipact

Het belangrijkste mechanisme waarmee in Europa wordt vorm gegeven aan dit hervormen is het Stabiliteits en Groeipact: de staatsschuld mag niet groter zijn dan 60 % van het Bruto Binnenlands Product (BBP) en het tekort mag niet groter dan 3%. Tot 2008 voldoen de meeste landen aan deze criteria. Dat lukt echter niet meer na de kredietcrisis op Wall Street. De (deels extreme) tekorten nemen daarna in eerste instantie weer af, maar de afname is in enkele gevallen, zoals Frankrijk en Italië, onvoldoende.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Nederlanders veel positiever over Europese Unie dan gedacht

ONDERZOEK - Miko Flohr dook eens in de resultaten van de Eurobarometer (in Nederland gehouden door TNS-Nipo) en duikt een aantal opmerkelijke resultaten op.

Als je de retoriek van anti-Europapartijen zou geloven, wil ‘het volk’ massaal een uittreding uit de Europese Unie en de Eurozone. Maar dat blijkt bepaald niet zo te zijn:

71 procent van de Nederlanders is vóórstander van de Euro, 23 procent is tegen (p.35) – een van de meest pro-europese scores van zowel EU als Eurozone.

48 procent van de Nederlanders is tevreden over hoe de democratie binnen de EU werkt, 42 procent is ontevreden (p. 38).

73 procent van de Nederlanders is grotendeels of geheel tegen een vertrek uit de EU, slechts 21 procent is daarvóór (gedeeld laagste score van alle landen, p. 41).

63 procent van de Nederlanders is optimistisch over de toekomst van de EU; 33 procent pessimistisch (p. 45).

Tot slot, speciaal voor onze vrienden van Artikel 50 en de PVV: Nederlanders koesteren minder wantrouwen jegens EU, Europarlement, Europese Commissie, en Europese Centrale Bank dan jegens kabinet en politieke partijen (p. 23-27; 32-34). Er zijn meer Nederlanders die het parlement wantrouwen, dan dat er Nederlanders zijn die de Europese Commissie wantrouwen.

Eat that, Geert Wilders.

Foto: Armin Kübelbeck, CC-BY-SA, Wikimedia Commons

De eurocrisis is weer terug: Frankrijk is de zondebok

ANALYSE - Mathijs Bouman heeft gereageerd op mijn stuk van afgelopen donderdag over de ‘creditcardmetafoor’ die hij gebruikt voor het Franse begrotingstekort. Ik reageer op zijn verdediging: misleidende beeldspraak wordt vaak gebruikt om beleid te verantwoorden. Met economie heeft dit niets te maken.

Afgelopen donderdag schreef ik een kort stukje over de manier waarop Mathijs Bouman berichtte over de Franse begrotingscrisis in het RTL Nieuws van woensdagavond. Ik val in mijn stukje wat fel uit naar Bouman. Ik wil benadrukken dat mijn kritiek niet specifiek tegen hem is gericht maar tegen de berichtgeving over economie in het algemeen. Anderzijds is het wel zo dat hij daarin een prominente plaats heeft. Daarom is het volgens mij wel terecht om Bouman als voorbeeld aan de kaak te stellen.

Ik wil in dit artikel reageren op zijn verdediging van de creditcardmetafoor. Ik zal in dit en enkele vervolgartikelen duidelijk maken dat de berichtgeving over Frankrijk (en begrotingstekorten in het algemeen) erg eenzijdig is en waarom het een gevolg en geen oorzaak is van de eurocrisis.

De creditcardmetafoor

De creditcardmetafoor van Bouman komt er op neer dat we ons moeten ‘voorstellen [dat we] sinds we de euro hebben eigenlijk één gezin [zijn] in Europa met één creditcard’. Je moet dan afspraken maken over het gebruik daarvan anders kom je als gezin snel rood te staan. ‘Als je je daar niet aan houdt, als zoontje of als moeder of als vader, dan krijg je een straf. Zo’n stelsel hoort er bij als je één munt hebt.’

Foto: copyright ok. Gecheckt 30-10-2022

Hoe Duitsland Europa kan redden: erst kaufen, dann sparen!

ANALYSE - Vorige week maandag verscheen een pleidooi van Ian Buruma voor het redden van de EU. Duitsland moet de beurs trekken, want Europa mag – ondanks al haar zwakheden – niet desintegreren. Zijn betoog is een parade van misvattingen over de oorzaak van, en de mogelijkheden voor, een oplossing van de eurocrisis.

Ian Buruma is een echte Europeaan want bloed uit ten minste drie Europese landen stroomt door zijn aderen, maar toch dweept hij niet met Europese eenheidsidealen. Daar kleeft een katholiek geurtje aan volgens hem en de EU is een technocratische constructie die is bedacht door mensen die ‘een zeker wantrouwen koesterden tegen democratische instellingen’. Maar desondanks blijft hij ‘aanhanger van de EU, als een vereniging van nationale staten met gemeenschappelijk belangen.’

Zodoende vindt Buruma het belangrijk dat de EU niet uiteenvalt door de eurocrisis, wat nu dreigt te gebeuren. Volgens Buruma is het economisch sterke Duitsland het enige land dat Europa bij elkaar kan houden. ‘Dit zou enige financiële offers vergen, die Duitsland zich nu gemakkelijk kan veroorloven,’ meent hij. Maar over wat er precies moet gebeuren en hoe Duitslands geld zou moeten worden besteed, zegt Buruma evenwel niets. Vermoedelijk denkt hij aan een vorm van het gemeenschappelijk maken van de schulden (‘eurobonds’) of aan hulp bij het afbetalen ervan.

‘De geschiedenis leert dat de euro niet gaat mislukken’

Peter Rodenberg op Follow the Money:

Uit het verleden kennen we verschillende muntunies zoals de monetaire unie van de Verenigde Staten (sinds 1786), de Italiaanse en Duitse muntunie in de 19e eeuw, en multinationale muntunies zoals de Latijnse muntunie (1865-1926) en de Scandinavische muntunie (1873-1914). Uit hun geschiedenis kunnen we interessante lessen leren voor onze eigen muntunie.

Wat opvalt aan deze geschiedenissen is dat muntunies vrijwel nooit beginnen als een optimaal valutagebied. In de Verenigde Staten bijvoorbeeld, werd de dollar in 1786 ingesteld. Maar pas veel later voldeed de dollar aan de criteria van een optimaal valutagebied. Volgens de economen Bordo en Jonung pas na de Eerste Wereldoorlog; 130 jaar later. Volgens Hugh Rockoff was dat zelfs nog later; pas na de New Deal-politiek van Rooseveldt in de jaren dertig, toen de regering programma’s van openbare werken, rudimentaire sociale zekerheid en en budgetoverdrachten tussen staten introduceerde.

[…] diversiteit alleen is dus geen voorwaarde voor het opbreken van de eurozone, zoals tegenstanders beweren. Uiteindelijk gaat het om politieke wil. Politieke wil is de lijm die een muntunie bij elkaar houdt. Zolang er politieke steun is voor een muntunie kan die muntunie gehandhaafd blijven, zelfs als die muntunie niet voldoet aan alle criteria van een [Optimum Currency Area]. En vooralsnog is die steun van Europese politici onvoorwaardelijk. De geschiedenis leert ons daarmee dat de roep om opbreken van de euro in de eerste plaats onrealistisch wensdenken van eurosceptici is. Een muntunie kent een eigen dynamiek die de tegenstanders onderschatten.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: copyright ok. Gecheckt 10-11-2022

Verkiezingen Europees Parlement: Niet-stemmer zegt Ja!

OPINIE - Wij zijn door de politiek stelselmatig voorgelogen over de eurocrisis. De oplossing waar nu aan wordt gewerkt zal de crisis verergeren. De komende verkiezingen voor het Europees Parlement geven u een kans om hier tegen te stemmen. Wie niet stemt, stemt impliciet voor doorgaan op de heilloze weg die de politiek nu volgt.

Wie de discussies in de media over de aanstaande verkiezing voor het Europa Parlement oppervlakkig volgt, zou kunnen denken dat we op 22 mei gaan kiezen vóór of tegen Europa. Max van Weezel beschrijft hoe in de media een gevecht tussen Eurofielen en Eurofoben wordt gevoerd. De Eurofielen worden vertegenwoordigd door D66, de Eurofoben door de PVV en de rest van de partijen zit daar ergens tussen in. Met afgrijzen constateert hij dat de meerderheid van de bevolking niet gaat stemmen omdat het hen niets kan schelen. Dat is onverstandig want, zo schrijft van Weezel, ‘de integratie gaat door, onder leiding van Duitsland’ of je dat wilt of niet.

Wat Van Weezel goed belicht, is dat veel mensen denken dat de verkiezingen gaan over ‘vóór of tegen’ Europa. Die keuze hebt u echter allang niet meer. Op dit moment wordt Europa naar aanleiding van de eurocrisis opnieuw ingericht. De oplossing waar nu aan wordt gewerkt is een slechte oplossing. Als kiezer kan u daar op 22 mei ja of nee tegen zeggen. Als u niet gaat stemmen stemt u impliciet voor deze oplossing. Waarom dat slecht is en om te begrijpen welke keuze u hebt, moet ik kort de geschiedenis van de eurocrisis uitleggen.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Vorige Volgende