Economie, gij waart om niets beducht

Aan de metaforen die we gebruiken, kun je zien welke onbewuste aannames we maken. Hoe wij denken over economie is bijvoorbeeld goed te zien in de analyse van het ‘Europees herstel’ waarmee de Volkskrant gisteren opende, geschreven door Peter de Waard: 'Ook economie beleeft lente'. De Volkskrant is in juichstemming. Het stuk staat vol met meteorologische beeldspraak die daar bij past. Het ‘economische voorjaar’ is nu echt aangebroken want, zo leren we, het begrotingstekort ‘smelt als sneeuw voor de zon’. Staatssecretaris van Financiën Eric Wiebes wordt geciteerd met de uitspraak dat hij ‘weer een soort zon [ziet] schijnen’. Verderop in het artikel wordt ons, onbedoeld ironisch, meegedeeld dat de zon zelfs ‘rond de Middellandse Zee weer [zal] schijnen’, uiteraard alleen als ‘grote tegenslagen uitblijven’.

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: 艾文 Wisse (cc)

Kunst op Zondag | Met De Nachtwacht de crisis uit?

Kan kunst ons uit de crisis redden? En dan niet als troost in donkere dagen, maar als handelswaar? Op het gevaar af het kabinet op een rampzalig idee te brengen: kan De Nachtwacht de crisisperikelen verlichten?

Portugal doet wel een poging. Afgelopen vrijdag ging het parlement akkoord met het voorstel werken van Joan Miró door het veilinghuis Christie’s te laten verpatsen. Geschatte waarde: 100 miljoen euro, bedoeld om het gat in de begroting te dichten. Dagblad Trouw laat zien om welke werken het gaat.

Onze regering heeft plannen in de maak om de regelgeving voor de verkoop van cultureel erfgoed (waaronder kunst) te versoepelen. Musea krijgen meer vrijheid om stukken uit collecties te verkopen en zo weer nieuwe aanwinsten te financieren.

Dat gaat dan om de verkoop van minder prestigeuze stukken en is, vooralsnog, niet bedoeld om gaten in Ruttes begroting te dichten. De Nachtwacht zul je niet in de verkoop zien. Een idee dat op het libertarische weblog De Vrijspreker in 2010 al eens werd gepropageerd. De schrijver vond het een goed idee De Nachtwacht te verkopen als zich, bijvoorbeeld, een gegadigde uit een of ander oliestaatje zich aandiende.

Dat oliesjeiks flink in kunst boeren is bekend. Van Sheikha al-Mayassa van Qatar wordt beweerd dat ze 1 miljard dollar per jaar te besteden heeft aan kunst. In november vorig jaar ging het gerucht dat zij wel achter het recordbod op een schilderij van Francis Bacon zat. Het bleek echter de Amerikaanse Elaine Wynn te zijn, mede-eigenares van een gokimperium.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Burgerparticipatie: de EU auteursrechtenconsultatie

Tussen al het (slechte) nieuws zouden we het haast nog vergeten, maar het auteursrecht en het internet blijft een moeizame combinatie. De Europese Commissie heeft een consultatie gelanceerd met vragen hoe een eventuele auteursrechtenhervorming dit op zou kunnen lossen. Het goede nieuws is dat de Directoraten Generaal (DG) Interne Markt van de Commissie er deze keer niet voor heeft gekozen om een maximaal aantal misleidende vragen te stellen, zoals ze vorig jaar deden met een consultatie over de noodzaak om bedrijfsgeheimen te beschermen. Het minder goede nieuws is dat de termijn voor de consultatie dusdanig kort is dat het vermoeden gerechtvaardigd is dat het vooral niet de bedoeling is dat anderen dan het bekende lobbycircuit antwoorden in zullen zenden.

De consultatie sluit op 5 februari aanstaande, terwijl die pas op 5 december jl. geopend is. Ter vergelijking, een beetje consultatie heeft een doorlooptijd van drie maanden of meer, ook als het over niche-onderwerpen gaat. Voor een onderwerp als dit, dat álle burgers en bedrijven van Europa aangaat, is twee maanden, zeker over de decembermaand heen, wel erg kort. Maar geen nood, datzelfde internet wat iedere keer weer akelige verrassingen van liefhebbers van het auteursrecht in petto heeft, komt diezelfde burger die toch mee wil doen zonder een lobbykantoor in het Brusselse in te kunnen huren te hulp.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Armoede neemt toe

NIEUWS - Armoede in 2012 sterk toegenomen. De groei van de armoede zwakt af, ofwel neemt toe maar minder fors. De van oudsher bekende risicogroepen zijn zwaar de klos, werkenden met lage lonen hebben het moeilijk.

Foto: kevin (cc)

Neoliberalisme – vrije markt of bestraffende staat?

ANALYSE - Het neoliberalisme is diep in alle poriën van het maatschappelijk leven doorgedrongen, schrijft Willem Visser. Is het ons overkomen of ons opgedrongen door een onzichtbare hand?

Tik ‘neoliberalisme’ in en Google hoest 5.790.000 resultaten op. Het maakt de tongen los, maar leidt tot een Babylonische spraakverwarring. Beschrijvingen staan haaks op elkaar en over de oorsprong is niemand het eens.

Neoliberalisme is een kameleontisch begrip.

Kenmerkend voor het neoliberalisme is de grote (lees: allesbepalende) rol van de economie. De mens is een homo economicus, een rationele speler op een volledig vrije markt. Deze markt vrijwaart ons van bureaucratie. Het brengt een goedkopere staatshuishouding met zich mee en draagt bij aan de maximalisatie van individuele ontplooiingskansen. In kleine lettertjes lezen we nog iets over de flexibilisering van de arbeidsmarkt en de nadruk op korte termijnrendement.

Vrije markt

Het economisch denken en handelen maakt alles ondergeschikt. Nergens vinden we een duidelijk ondersteunend maatschappelijk of politiek systeem. Die vrije markt is niet noodzakelijk verbonden met liberale democratie. Neoliberale experimenten in Chili na de val van Allende gingen samen met een onderdrukkende dictatuur. Bovendien is er nauwelijks sprake van een uitgewerkt mensbeeld: de mens is een economisch handelend wezen die uitsluitend uit is op eigen voordeel.

Foto: copyright ok. Gecheckt 10-02-2022

Duopolie | Het einde van het einde van het einde van de geschiedenis?

COLUMN - Vlak na de val van de Berlijnse muur voorspelde de politicoloog Francis Fukuyama “Het einde van de geschiedenis”. Bij gebrek aan geloofwaardige alternatieven voor de combinatie van  economisch marktliberalisme en democratie zou volgens Fukuyama op termijn de hele wereld het Westerse systeem adopteren. Natuurlijk stuite deze thesis op veel kritiek. Eén van de meest bekende daarvan kwam van Samuel Huntington. In een essay in 1993, getiteld “The clash of civilizations”, argumenteerde hij dat toekomstige conflicten cultureel van aard zouden zijn, waarbij hij met name conflicten tussen Islam en het Westen voorspelde. De aanslagen van 11 september 2001 leken Huntington  gelijk  te geven en brachten de vooraanstaande journalist Fareed Zakaria ertoe  om in 2001 ‘het eind van het eind van de geschiedenis‘ te verkondigen.

In de afgelopen weken lijken een aantal gebeurtenissen tegen Huntington’s theorie te pleiten.  Ten eerste was daar de toenadering tussen Amerika en Iran, die illustreert dat de situatie in het Midden-Oosten helemaal niet lijkt op een eenvoudig conflict tussen culturen. De Amerikaanse toenadering tot Iran maakt ‘Westers’ Israël behoorlijk nerveus. Israël onderhoudt op haar beurt een anti-Iraanse samenwerking met het islamitische Saoedi-Arabië. Deze initiatieven worden gedreven  door  realpolitik en niet door wederzijdse liefde, maar ze weerspreken het idee dat er sprake is van twee monolithische culturele blokken die tegenover elkaar staan.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: foto: flickr.com/photos/minister-president/8632434850

Rusland viert feest

ELDERS - De Russen hebben deze week maar liefst drie feestdagen.

Maandag 4 november vierde Rusland de Dag van de Eenheid. Deze feestdag is in 2005 door Poetin met een presidentieel decreet in het leven geroepen als vervanger van de Dag van Nationale Verzoening en Overeenstemming op 7 november. Die feestdag was ingesteld door de voorganger van Poetin, Boris Jeltsin, als vervanger van de sovjetfeestdag van de Grote Socialistische Oktoberrevolutie.  Poetin wil met zijn nieuwe feestdag de verdrijving van de Poolse troepen uit Moskou in 1612 herdenken. Hij koppelde aan die gebeurtenis “de eenheid van een multinationale staat”.  Etnische diversiteit en tolerantie behoren op deze dag centraal te staan. Maar ook dit jaar is de Dag van de Eenheid weer aangegrepen door nationalisten die precies het tegendeel nastreven. In Moskou gingen achtduizend demonstranten de straat op met leuzen tegen immigranten en spandoeken waarop stond: jonge mensen tegen tolerantie.  De uitbarsting van nationalisme volgt op razzia’s van de politie op immigranten vorige maand.

7 november was in de Sovjet-Unie lange tijd de grootste feestdag van het jaar: de herdenking van de Oktoberrevolutie. In de nacht van 25 op 26 oktober (volgens de toenmalige Russische kalender) 1917 begon de opstand van de bolsjewieken, met een schot van de pantserkruiser “Aurora” op het paleis van de tsaar. Opstandige troepen bezetten strategische plaatsen in Sint Petersburg en het Winterpaleis van de tsaar. De zittende regering moest de volgende dag plaats maken voor  de arbeiders- en boerenraden van de bolsjewieken, de sovjets. Deze feestdag werd in het westen tijdens de Koude Oorlog traditioneel in beeld gebracht met opnames van de militaire parade op het Rode Plein om de waakzaamheid tegen het gevaar uit het oosten niet te laten verslappen.

Nederland uit de recessie! Groei van 0,1%!

Wat zou de foutmarge zijn?

Overigens bevat het persbericht van het CBS verder weinig opbeurend nieuws:

-Economie groeit in derde kwartaal met 0,1 procent ten opzichte van tweede kwartaal

46 duizend banen minder dan in tweede kwartaal

Ten opzichte van een jaar eerder:

    – krimpt de economie met 0,6 procent
    – zijn de investeringen 3,0 procent lager
    – is de uitvoer 2,1 procent hoger
    – is de consumptie door huishoudens 2,3 procent lager en
    – zijn er 160 duizend banen minder

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Vorige Volgende