Het failliet van de PiS-regering

Voor wie het nog niet duidelijk was: deze week is de huidige Poolse regering definitief door de mand gevallen als een corrupt, ondemocratisch en a-sociaal regime. De regerende PiS-partij die met haatpropaganda tegen buitenlanders een keihard anti-immigratiebeleid voerde blijkt sinds 2021 arbeidsmigranten van buiten de Europese Unie in ruil voor duizenden dollars met voorrang een werkvisum te hebben verstrekt. En dezelfde partij die sinds de Russische inval in Oekraïne bezweerde het buurland onvoorwaardelijk te steunen weigert nu wapens te leveren terwille van het eigen land en de bescherming van de eigen boeren. Die moeten namelijk op 15 oktober weer op de PiS stemmen om het regime-Kaczyński in het zadel te houden. Polen, en ook Slowakije en Hongarije hebben een importverbod van Oekraïens graan afgekondigd na het mislukken van de graandeal met Rusland. De vrees is dat Oekraïens graan een negatieve invloed zal hebben op de binnenlandse markt. Dat president Zelensky het graan-importverbod "politiek theater" noemt en zegt dat dit Rusland in de kaart speelt, is Polen in het verkeerde keelgat geschoten. Woensdagavond kondigde de Poolse premier Mateusz Morawiecki aan dat Polen Oekraïne niet langer gaat bewapenen. We kiezen nu voor de defensie van ons eigen land met moderne wapens, zei de premier. Morawiecki  voegde er nog een waarschuwing richting het buurland aan toe: 'Als ze het conflict op deze manier willen laten escaleren, zullen we extra producten toevoegen aan het importverbod in Polen. De Oekraïense autoriteiten begrijpen niet in welke mate de Poolse landbouwindustrie is gedestabiliseerd.' Er zou inmiddels via de diplomatieke weg een oplossing voor het conflict worden gezocht. Maar voor de binnenlandse beeldvorming gaat de PiS kennelijk niets te ver om het kiezerspubliek aan zich te binden. Verkiezingsretoriek Morawiecki hoopt natuurlijk dat zijn ferme patriottisme de aandacht afleidt van het corruptieschandaal met de visas. Dankzij een vernuftig computersysteem boekten tussenbedrijven vrije plekken in de wachtrij voor een visum. Daardoor konden migranten versneld een visum krijgen, waarvoor tussen de vierduizend tot vijfduizend dollar (3.750 tot 4.700 euro) werd betaald. In 2022 verstrekte Polen 200.000 van dit soort visa, schrijft de regeringskritische krant Gazeta Wyborcza. Ruim 130.000 visa gingen naar mensen uit islamitische landen. Bepaald geen nieuws dat de islamofobe PiS in verkiezingstijd kan gebruiken. Inmiddels is een aantal ambtenaren gearresteerd, een onderminister is ontslagen. Partijleider Kaczynski bagatelliseert de zaak. De oppositie probeert met alle macht de affaire uit te buiten. Maar of dat gaat lukken is nog de vraag. Voorlopig leidt PiS nog steeds in de polls. Ze behalen misschien geen absolute meerderheid. Dan is een coalitie met extreemrechts nog altijd een optie. De extreemrechtse Konfederatie is in Polen even groot als verenigd links. De grootste oppositiepartij is het Burgerforum onder leiding van voormalig premier Donald Tusk. Zijn Europese carrière en zijn liberale beleid als premier hebben hem bij een aanzienlijk deel van de Poolse kiezers niet populair gemaakt. In een VPRO documentaire over Gazeta Wyborcza, een van de weinig overgebleven oppositiekranten, tonen de journalisten zich nogal sceptisch over de mogelijkheden tot verandering in Polen. Wij hebben het ene na het andere schandaal aan het licht gebracht, zeggen ze. Het heeft niets geholpen. De overmacht van de PiS gezinde media is te groot. De persvrijheid staat onder grote druk. Journalisten krijgen voortdurend rechtszaken aan de broek. En niet omdat er een grond is voor overtreding van de wet, maar om de de krant kapot te maken, zeggen ze. Ook PiS doet aan SLAPP. De EU blijft worstelen De EU worstelt al bijna tien jaar met ontwikkelingen in de Poolse rechtsstaat die feitelijk niet door de beugel kunnen. Het heeft tot nu toe nog weinig opgeleverd. Polen is met 36 miljoen inwoners de op vier na grootste lidstaat van de EU. Het is niet alleen een afzetgebied voor Europese bedrijven, maar ook al jaren een belangrijke leverancier van arbeidskrachten. Het land ligt uit geostrategisch oogpunt op een voor Europa uiterst belangrijke plek. Het is, zeker sinds de Russische inval in Oekraïne, voor de andere lidstaten niet eenvoudig om Polen nog meer onder druk te zetten. Aan de andere kant kunnen de tekortkomingen op het gebied van de rechtsstaat, de persvrijheid, de gelijke behandeling en het migratiebeleid democraten elders niet onverschillig laten. De tolerantie voor een autoritaire extreemrechtse politiek in landen als Polen zou zomaar eens over kunnen slaan naar het westen, als PiS c.s. geen halt wordt toegeroepen. [Foto van de Sejm, het Poolse parlement, CC. https://polen-heute.de/]

Foto: Pedro (cc)

Top van politie en inlichtingendienst gearresteerd in Slowakije

In Slowakije zijn vorige week zeven topfunctionarissen van de politie en de inlichtingendienst gearresteerd op verdenking van corruptie, machtsmisbruik en deelname aan een criminele organisatie. Onderzoek naar corruptie zou door agenten gedwarsboomd zijn. De Slowaakse president Zuzana Čaputová heeft opgeroepen kalmte te bewaren. Volgens haar is er, anders dan voormalig premier Robert Fico suggereerde, geen sprake van een coup. Mogelijk is er wel een verband met de komende parlementsverkiezingen, eind september. Fico’s partij Smer-SD, nu in de oppositie, staat in de polls op een ruime voorsprong. Eerder arresteerde de politie al een hooggeplaatse kandidaat op de lijst van Smer-SD, voormalig politiechef Tibor Gašpar. Hij werd gedwongen om af te treden na de moord op de onderzoeksjournalist Jan Kuciak in 2018. Gašpar zou ook goede betrekkingen onderhouden met de omstreden oligarch Norbert Bödör, die in verschillende zaken wordt beschuldigd van corruptie en witwassen. Maandag werd een andere oud-politieman veroordeeld. Bernard Slobodník werd schuldig bevonden aan het aannemen van steekpenningen in drie verschillende zaken.

Opmerkelijk is het commentaar van de Hongaarse minister van Buitenlandse Zaken Péter Szijjártó op de corruptieaffaires in zijn buurland. Op zijn Facebookpagina sprak hij van een “mondiale jacht op politici die zich verzetten tegen de ‘liberale mainstream’”. De Hongaarse regering ziet de Smer-SD van Fico kennelijk graag weer aan het bewind, ook als steun tegen de voortdurende druk uit Brussel. Net als Orbán neemt Fico ondanks de oorlog in Oekraïne geen afstand van Poetin. Hij is ook een tegenstander van wapenleveranties aan Oekraïne. Slowaakse politici hebben de inmenging van de Hongaarse minister in Slowaakse rechtszaken veroordeeld. Fico niet. Op een persconferentie op 13 augustus zei hij: “Ik wil minister Szijjártó feliciteren met hoe goed hij de situatie heeft beschreven”.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Corruptie met westerse hulp

‘Ik realiseerde mij plotseling dat het geld dat de heersers van Oekraïne hadden gestolen van hun volk verborgen was in het Verenigd Koninkrijk. Ze gebruikten Britse financiële instellingen, juristen en brievenbusfirma’s om te verbergen wat ze aan het doen waren. Ik besefte dat de corruptie in de voormalige Sovjet-republieken waarover ik had geschreven geen Russisch, Oekraïens of Azerbeidzjaans probleem is. Het is een probleem van wereldwijde, transnationale corruptie. De belangrijkste spelers daarin zijn niet deze afzonderlijke landen, maar het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten, Nederland en andere Westerse landen die het geroofde geld accepteren.’

Foto: NATO North Atlantic Treaty Organization (cc)

De geheime relatie van de premier van Albanië

De Albanese premier Edi Rama heeft een corrupte FBI-agent gebruikt om zijn tegenstanders zwart te maken. De FBI is ernstig in verlegenheid gebracht door het proces tegen  Charles McGonigal, een inmiddels gepensioneerde hoge functionaris van de dienst, wegens omkoping en geheim gehouden buitenlandse relaties.

Terwijl hij nog bij de FBI werkte, ontwikkelde hij een vriendschappelijke relatie met de premier van Albanië en bezorgde hij hem mogelijk belastende informatie over de verkiezingscampagne van zijn tegenstanders van de Democratische Partij. Rama betaalde hem daarvoor via een Amerikaanse relatie $225,000. McGonigal maakte op kosten van de Albanese regering diverse reisjes naar Albanië. Na zijn pensionering in 2018 werkte McGonigal voor een gesanctioneerde Russische oligarch, Oleg Deripaska, ooit gezien als een lid van de binnenste cirkel van president Vladimir V. Poetin. McGonigal moest hem helpen onder de sancties uit te komen. De malversaties van McGonigal kwamen aan het licht na onthullingen van zijn voormalige minnares Allison Guerreiro. Zijn FBI-collega’s waren geschokt en vreesden behalve voor de reputatie van hun dienst ook voor het lekken van geheimen naar de vijand.

Parlement bestookt

De Russische connectie van de FBI-agent is opmerkelijk omdat hij de Albanese premier eerder heeft geholpen aan informatie die moest bewijzen dat zijn politieke tegenstanders Russische steun zouden hebben gekregen. En hij zou Rama hebben gewaarschuwd de Russen geen licentie te geven om voor de kust naar olie te boren. Terwijl het in de VS vooral over die Russische connectie gaat is Albanië in rep en roer omdat Rama zich weigert te verantwoorden voor het parlement over zijn relatie met de corrupte Amerikaanse agent. Aanhangers van de centrumrechtse Democratische Partij van voormalig president en premier Sali Berisha, en de linkse Vrijheidspartij van voormalig president Ilir Meta hielden maandag een protest buiten het parlement, het tweede protest sinds zaterdag. Ze riepen de premier op om af te treden met beschuldigingen van corruptie en wanbeheer van de economische crisis. Ze verwijten de regering ook verantwoordelijk te zijn voor het gebrek aan economische perspectieven dat geleid heeft tot de massale emigratie van Albanese jongeren, naar men zegt zo’n 700.000 in de afgelopen tien jaar. De parlementszitting verliep buitengewoon onrustig door rookbommen van de demonstranten, het uitschakelen van de electriciteit en pogingen van de oppositie om het spreken van regeringsgetrouwe parlementsleden onmogelijk te maken. Uiteindelijk heeft de voorzitter de zitting geschorst. De demonstranten kondigden nieuwe acties aan later deze week. 

Foto: EU2017EE Estonian Presidency (cc)

Oostenrijkse premier verdacht van omkoping

Het zal even schrikken geweest zijn voor premier Sebastian Kurz toen woensdag een inval werd gedaan in de kantoren van zijn Oostenrijkse Volkspartij (ÖVP). Ook de huizen van een aantal van zijn medewerkers werden doorzocht op bewijzen voor omkoping van media met belastinggeld. Kurz was op de EU-topconferentie bij zijn zuiderbuur Slovenië. Hij zei daar dat hij er van overtuigd was dat alle beschuldigingen snel vals zullen blijken te zijn. Maar zijn positie komt inmiddels wel heel zwaar onder druk te staan. Woensdagavond verklaarde hij voor de Oostenrijkse televisie dat hij natuurlijk bondskanselier wil blijven. Hij ziet het onderzoek “rustig” tegemoet. Hij kon “niet begrijpen” waarom “ik altijd de schuld zou moeten krijgen” als er ergens onrecht wordt gedaan.

Kerk onder druk gezet

In mei van dit jaar is er ook al een justitieel onderzoek tegen hem gestart in de nasleep van de Ibiza-affaire. Hij zou onder ede gelogen hebben over de benoeming van vertrouweling Thomas Schmid als hoogste baas van ÖBAG, het kantoor dat Oostenrijkse staatsdeelnemingen in bedrijven regelt. Schmid was in 2019 tijdens het vorige kabinet-Kurz met de Oostenrijkse Vrijheidspartij (FPÖ) secretaris-generaal bij het ministerie van Financiën.

Op verzoek van Kurz zou hij de Oostenrijkse bisschoppen onder druk hebben gezet om een wat minder tolerant standpunt ten aanzien van immigranten in te nemen. Op de aansporing van Kurz per SMS (‘Bitte Vollgas geben’) zou Schmid gedreigd hebben met het intrekken van belastingvoordelen. Het begon allemaal met kritiek van kerkelijke zijde op nieuwe immigratiemaatregelen van de regering. Kurz was vooral kwaad op de secretaris van de Oostenrijkse bisschoppenconferentie Peter Schipka die  in naam van alle Oostenrijkse bisschoppen onverbloemd had verwezen naar het nationaalsocialisme. Hij liet uitzoeken welke belastingvoordelen de kerk genoot en zond vervolgens zijn vertrouweling Schmid op strafexpeditie.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: Melissa Himpe (cc)

Nederland blijft achter bij bescherming klokkenluiders

OPINIE - Het lijkt hier wel ‘de wereldkampioenschappen bestuurlijk onvermogen’ verzuchtte Chris van Dam (CDA) na twaalf uur verhoor voor de onderzoekscommissie die de problemen met de terugvordering van toeslagen moet onderzoeken. De getuigen vertelden over van alles wat er binnen de departementen mis ging. Maar de noodkreten van ouders zijn nooit vertaald in ‘buikpijnnota’s’. Waar de ouders ook aankloppen en aandacht vragen voor wat hun is aangedaan, alles verdwijnt in een Haagse Bermudadriehoek, schrijven Jan Kleinnijenhuis en Esther Lammers in Trouw, de krant die samen met RTL de beerput bij de Belastingdienst aan het licht bracht. Bottomline: er is niet geluisterd naar slachtoffers van het beleid, noch naar interne waarschuwingen, alle onwelgevallige informatie is genegeerd en weggestopt voor parlementaire controle.

Onvermogen of onwil?

Ministers reageerden niet op de overvloedig aanwezige signalen dat er van alles mis gaat, bleek uit de verhoren. De Tweede Kamer werd consequent de toegang geweigerd tot stukken waar Kamerleden steeds om vroegen, terwijl artikel 68 van de Grondwet de regering hiertoe verplicht. Uit sms’jes van ambtenaren van Algemene Zaken duikt de term ‘Rutte-doctrine’ op, die inhoudt dat vrijwel alles kan worden geweigerd, en daarom moet worden geweigerd. Een Wob-verzoek van Trouw en ‘RTL Nieuws’ werd vorig jaar actief tegengehouden, op advies van het departement van Rutte, tot het moment dat openbaarmaking politiek gezien opportuun is. Tijdens de verhoren blijken meerdere documenten uit dit Wob-verzoek door het ministerie van financiën te zijn achtergehouden. Het betreft dan juist documenten die aantonen dat het ­ministerie al in juni vorig jaar wist dat er sprake is van vele duizenden gedupeerden. En dat Toeslagen discrimineert omdat in de doorgeslagen fraudejacht burgers mede op basis van hun (tweede) nationaliteit worden geselecteerd. Tot zover Trouw.

Foto: Jens Best (cc)

Bulgarije in de greep van de maffia

ELDERS - In Bulgarije houden de dagelijkse demonstraties tegen de regering aan.

Alle aandacht in Europa gaat dezer dagen uit naar de opstand van de bevolking van Wit-Rusland tegen dictator Loekashenko. Ondertussen blijven de al twee maanden durende demonstraties  in EU-lidstaat Bulgarije tegen premier Boyko Borissov enigszins onderbelicht. Borissov, geliëerd aan de EPP, de Europese Volkspartij (dus aan Commissievoorzitter Von der Leyen en bondskanselier Merkel), wordt er van beschuldigd dat hij het land in handen heeft gegeven van de maffia. De premier probeert met grondswetswijzigingen de kritiek op zijn regering weg te nemen. Hij is vastberaden aan te blijven en kwalificeert op zijn beurt de oppositie als maffia. ‘De maffia wil dat ik aftreed, maar dat ga ik niet doen’, zei hij deze week bij een bezoek aan een nieuw kinderziekenhuis.

De kritiek van de demonstranten richt zich op een veelvoud aan gevallen van corruptie. Zo was er in juli de ophef over het gebruik van de staatsveiligheidsdiensten voor de bescherming van het particulier eigendom van oligarchen. Die gebruiken volgens de critici, waaronder ook Borissov’s grootste vijand, de sociaaldemocratische president Rumen Radev, tevens de rechterlijke macht naar believen voor het uitvechten van hun onderlinge conflicten. De demonstranten eisen daarom ook het aftreden van Ivan Gershev, het hoofd van de Openbaar Ministerie.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Daniel Arauz (cc)

Klokkenluider moet eerst langs de baas

NIEUWS - EU-lidstaten dreigen een belangrijke drempel op te werpen bij de bestrijding van fraude en corruptie.

Zonder klokkenluiders zouden we niets weten over lucratieve belastingdeals met Luxemburg (LuxLeaks), het misbruik van belastingparadijzen, Dieselgate en vele andere voorbeelden van gesjoemel, corruptie, fraude en misdaden in het bedrijfsleven en bij de overheid. De bescherming van klokkenluiders heeft een groot publiek belang. Zonder garanties dat klokkenluiders zelf geen nadelige gevolgen van hun rapportage ondervinden hebben bedrijven vrij spel. Veel pogingen van werknemers om onrecht te openbaren eindigen in persoonlijke drama’s. En pogingen van wetgevers om hen meer bescherming te bieden oogsten slechts een bescheiden succes.

Een Europese richtlijn voor de bescherming van klokkenluiders is nu in het laatste stadium van de besluitvorming. Deze week is het niet gelukt de besluitvorming af te ronden omdat met name Frankrijk en Duitsland aandringen op een sterk verzwakt compromis. Beide landen willen dat de klokkenluider verplicht wordt wetsovertredingen altijd eerst binnen het bedrijf aan te kaarten. Het Europees Parlement verzet zich tegen deze verplichting. Het Parlement heeft het oorspronkelijke voorstel van de Commissie in november aanzienlijk aangescherpt door de drempels voor klokkenluiders om naar buiten te treden te verlagen. Dat gebeurde met steun van de sociaaldemocratische fractie in het EP. Pikant is dat de Duitse sociaaldemocratische minister van Justitie Katarina Barley, die voor de SPD de lijst aanvoert bij de Europese verkiezingen, een van de belangrijkste dwarsliggers is voor een effectieve bescherming van de klokkenluiders in de nieuwe regeling.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Hadházy de Galliër

De Hongaarse oppositie op sterven na dood? Zeker, maar één man blijft moedig weerstand bieden… Anti-corruptieactivist Ákos Hadházy is eind september begonnen met het ophalen van 1 miljoen handtekeningen van Hongaarse burgers om zo de regering Orbán te dwingen om zich aan te sluiten bij EPPO, het nieuwe Europese Openbaar Ministerie dat onder andere fraude met EU-subsidies moet aanpakken.

Hadházy’s campagne onder het motto ‘Ne hagyjuk büntetlenül’ (Laat hen niet onbestraft) kreeg op 6 november een verse boost, toen de Hongaarse autoriteiten het onderzoek naar mogelijke fraude met EU subsidies door de schoonzoon van de Hongaarse premier Viktor Orbán afsloten zonder dat ze, zo zeiden ze, enige overtreding hadden kunnen vinden. Hoewel het Europese anti-fraude instituut OLAF in januari van dit jaar toch nog een dik dossier aan hen had gestuurd, waarin nauwgezet werd beschreven hoe het bedrijf Elios, destijds eigendom van schoonzoon István Tiborcz, met de hulp van overheidsinstanties en -functionarissen (het rapport sprak van “georganiseerde misdaad”) voor tientallen miljoenen had gefraudeerd bij het binnenhalen van EU subsidies voor de aanleg van nieuwe straatverlichting in Hongaarse steden.

Dat de Hongaarse justitie desondanks niets strafbaars weet te vinden, mag geen verbazing wekken. Dat verloor haar onafhankelijkheid al vele jaren geleden toen Orbán zijn trouwe vriend Péter Polt zo’n beetje voor het leven tot nationale justitiebaas benoemde. In de afgelopen acht jaar is er dan ook geen enkele prominente Fidesz politicus voor het gerecht gesleept, want Polts taak is het om te zorgen dat de grootschalige corruptie door Orbán en zijn oligarchen niet wordt vervolgd. Aan een nieuw onderzoek naar Elios (er was er al een geweest in 2016) viel na het OLAF rapport niet te ontkomen, maar de uitkomst was uiteraard dezelfde als eerder: niets aan de hand.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Volgende