7 moderne plagen – 4: spindocters

Zo lang de mens bestaat is hij nieuwsgierig naar de wereld om zich heen. En speciaal andere culturen hebben altijd de fantasie geprikkeld. Vandaar dat mensen zo graag op reis willen. Een beroemd voorbeeld van een reiziger is Marco Polo, die echt op ontdekkingsreis ging, en er niet direct op uit was om gebied te veroveren. Dit in tegenstelling tot bijv. Alexander de Grote, die misschien wel de rusteloosheid van een reiziger had, maar er toch vooral een was met militaire bijbedoelingen. Over Amerigo Vespucci zullen we hier maar zwijgen.

Aan de reislust danken we talloze fraaie boeken, die naarmate zij ouder zijn vaker verdwenen culturen beschrijven, zodat we daar nu nog kennis van kunnen nemen. Het reisboek werd zelfs zo’n populair genre in de literatuur dat het gebruikt werd voor andere doeleinden, bijv. om te zeggen wat niet gezegd mocht worden. De auteur deed dan net alsof hij de beschreven toestanden ergens had aangetroffen in plaats van verzonnen en kon op die manier ongestraft schandalen uit zijn eigen tijd aan de kaak stellen of sexuele gebruiken bespreken die volgens de kerk niet bestonden.

Hoewel vandaag de dag heel de aarde wel zo’n beetje in kaart is gebracht en je met Google Earth zelfs blootzonners op daken van gebouwen kunt zien liggen, is de belangstelling voor het reizen door andere culturen nog steeds onverminderd populair. Speciale reisorganisaties bieden trips aan met net genoeg afzien om je met een heel voldaan gevoel weer te laten thuiskomen. Op televisie zijn er ook de nodige programma’s die ontdekkingsgericht zijn, dus niet vertellen waar je het goedkoopst kunt vreten, maar wel hoe de bevolking leeft, werkt en feest.

Managers zijn een onderdeel van het moderne leven, net als bijvoorbeeld bellen in het openbaar en tv-spelletjes. Je kunt je er wel aan ergeren, maar je kunt er niet tegen vechten. Nu zijn managers natuurlijk niet helemaal van nut verstoken. Dankzij de opleiding, meestal econoom of jurist, de afstand tot de werkvloer en het gebrek aan een zinvolle dagtaak, bedenken zij met een vaste regelmaat de zotste dingen. De rest van de organisatie heeft er de handen vol aan om alles in goede banen te leiden.

Zouden deze uitbarstingen van managementcreativiteit er niet zijn, dan zou de voortdurende efficiencyverbetering die de geschiedenis van de mens kenmerkt tot een ontstellende werkeloosheid leiden. Onder deskundige leiding zou wel eens 20% van de banen overbodig kunnen blijken. Maar door de halfjaarlijkse koersveranderingen die het topmanagement decreteert ontstaat steeds veel extra werk zodat het zicht op efficiency vertroebeld raakt.

Geredeneerd vanuit dit uitermate nuttige gedrag van het topmanagement is een topbeloning absoluut te verdedigen. Al die extra banen zijn ons wel wat miljoentjes waard. Het probleem is echter dat een extreem hoge beloning botst met het egalitaire karakter van Nederland. Wij hebben hier te lande moeite met koppen die op een of andere manier boven het maaiveld uitsteken, zeker als het om geld gaat.

Projectontwikkelaar, een modern beroep. Ooit ontstaan als een intermediair tussen de bouwmeesters van de overheden en/of private investeerders, de betrokken instanties en de uitvoerende aannemers. Als beroep is de projectontwikkelaar meestal een technisch architect of bouwkundige. Door de schaalvergroting zijn er specialistische organisaties ontstaan, zelfstandig of als onderdeel van een aannemingsbedrijf of een architectenbureau. Als ik het hier over projectontwikkelaars heb bedoel ik deze maatschappelijke functie en niet het beroep.

Aanvankelijk verwelkomde de overheid het verschijnsel projectontwikkelaar, omdat zo de mogelijkheid ontstond werk en verantwoordelijkheid af te wentelen op de private sector en daardoor eigen falen te verbloemen. Maar al in de jaren zestig ontstonden problemen toen projectontwikkelaars massaal grond opkochten in de wetenschap (omkoping?) of verwachting dat de overheid daar wilde gaan bouwen. Zij eisten dan de uitvoering van het werk op in ruil voor een snelle overdracht van de grond. Deze praktijken hebben het verschijnsel een slechte naam bezorgd.

Projectontwikkelaars komen zelf met de meest lucratieve initiatieven. Zuidassen, winkelparadijzen, stadsvernieuwing, nijverheidslinten langs de snelwegen, als het maar geld oplevert, desnoods door langdurige leegstand. Die plannen worden steevast in een prettige ambiance gepresenteerd aan hoge ambtenaren, wethouders en zonodig zelfs de gemeenteraad. Wat leuke snoepreisjes naar voorbeeldprojecten in het buitenland verdringen de meeste vragen en het geweten tenslotte naar de achtergrond.

Wat zouden we zonder de plantenwereld moeten doen? Planten verschaffen ons voedsel. Direct als granen, zaden, groenten en fruit. Maar ook indirect doordat zij als voer dienen voor de beesten die ons voedsel verschaffen in de vorm van vlees en zuivel. Daarnaast winnen wij uit de plantenwereld allerlei materialen zoals hout, katoen en grondstoffen voor o.a. medicijnen. Planten dragen ook bij aan de leefbaarheid van de wereld door CO2 te binden en O2 te produceren. En last bus not least geven zij kleur aan de wereld. Wie de recente foto’s van de Phoenix lander op Mars gezien heeft beseft weer eens hoe ellendig een wereld zonder planten er uit zou zien.

Dieren en planten leven in een prettige symbiose, zo lijkt het. Dieren eten de planten op en produceren vervolgens weer voedingsstoffen in de vorm van mest. Doordat dieren ambulanter zijn dan planten kunnen zij die mest in een ruime omgeving rond de planten droppen, waardoor een groter gebied vruchtbaar wordt en de planten zich makkelijker kunnen verspreiden. Bovendien overleven veel plantenzaden de maagsappen van dieren zodat zij zich ook op die manier over een grotere afstand kunnen verspreiden. Tenslotte leveren de dieren een bijdrage aan een aanpassing van de leefomgeving van planten door bijv. ruimte te maken voor groei en concurrende soorten te vertrappen.