Recensie | Het Ondiepe

Grootste stap voor ontwikkeling mensheid was uitvinding boekdrukkunst. En de kaart. En de klok. Maar vooral het boek. En nu hebben we internet. Internet is niet slecht. Mensen krijgen er meer en bredere kennis door. En mensen zijn beter op de hoogte van actualiteit. Maar door internet kan je minder diep denken. En minder concentreren. Dat heb je allebei nodig om grootste dingen te bereiken. Het boek Het Ondiepe van Nicholas Carr raakt een snaar. Subtitel is dan ook "Hoe Onze Hersenen Omgaan Met Het Internet". Niet alles is overtuigend. Maar het hoofdpunt wel. Internet verandert ons en onze Cultuur. Boek is ook nog leerzaam. Dus lees eerst dat boek. En lees dan meer boeken. Zet af en toe het internet uit. Dan kan ik in de toekomst langere recensies schrijven. Dan zijn jullie weer in staat ze uit te lezen. En het te doorgronden. Ja, we hadden eerder een recensie uit GC-tijd.

Door: Foto: copyright ok. Gecheckt 25-10-2022
Foto: copyright ok. Gecheckt 04-10-2022

Resultaten tellen niet voor de PVV’er: het gaat om het gebaar

, door

Politicoloog Chris Aalberts deed onderzoek naar waarom mensen op de PVV stemmen. En vond dat de aanhangers van Wilders het niet per se inhoudelijk met hem eens zijn.

“Nee, de PVV gaat de problemen niet oplossen. Maar dat maakt helemaal niet uit! Wilders noemt problemen tenminste bij de naam. En hij schopt tegen de gevestigde orde aan. Daar gaat het de PVV-stemmers om.”

De toon is gezet. Voordat de eerste exemplaren van zijn nieuwe boek ‘Achter de PVV’ aan Joost Eerdmans en Hero Brinkman worden aangeboden, geeft Chris Aalberts tijdens zijn inleidende praatje onomwonden aan waarom mensen nu eigenlijk op de PVV stemmen. En hij geeft daarmee ook duidelijk aan dat de meerderheid van de achterban de extreme ideeën van Wilders niet per se onderschrijft.

Zijn PVV’ers dan niet allemaal islamofoob en anti-Europa? Nee, natuurlijk niet. En eigenlijk weten we allemaal wel dat het wat genuanceerder ligt. Grofweg zijn er volgens Aalberts drie thema’s waarover PVV-stemmers zich zorgen maken: (1) de politiek is niet transparant (achterkamertjespolitiek), (2) de individualisering is doorgeschoten, waardoor traditionele (Nederlandse) normen en waarden afbrokkelen, en (3) de integratie van buitenlanders faalt.

Om deze thema’s aan de orde te stellen en zijn achterban te bedienen, maakt Wilders gebruik van expressieve (of emotionele) politiek, wat Aalberts tegenover instrumentele politiek stelt. Deze laatste vorm van politiek bedrijven is pragmatischer en meer gericht op het ook daadwerkelijk ten uitvoer brengen van beleidsvoorstellen.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

Mededeling

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: copyright ok. Gecheckt 25-09-2022

De boeken van Anil Ramdas

, door

Toen ik halverwege de jaren negentig naar Curaçao emigreerde zocht ik naar boeken die mij zouden kunnen helpen om mijn nieuwe woonomgeving beter te begrijpen. Ik las de romans van Boeli van Leeuwen, de verhalen van Cola Debrot, maar vooral de boeken van Anil Ramdas; hij werd mijn gids in de nieuwe wereld.

Ik begon met De strijd van de dansers, uitgegeven als Rainbow Pocket in 1994. Volgens mij is dit het beste non-fictie boek over de sociaaleconomische verhoudingen op Curaҫao dat ooit is verschenen. Op basis van zeven diepte-interviews schilderde Anil Ramdas een samenleving die mij volkomen onbekend was. Hij liet mij kennismaken met enkele Antillianen die ik nooit ben vergeten, zoals de bejaarde ShonLeo, een echte Latijns-Amerikaanse man, die met zijn auto talloze vrouwen versierde en daarbij zesendertig kinderen verwekte. En Agnes en Maira, die als arbeidsters bij Texas Instruments werkten en vertellen hoe het er in de fabriek aan toe ging. Met veel inlevingsvermogen beschreef Anil Ramdas de strijd die de bewoners van Curaçao iedere dag moeten voeren om te overleven, hoe vrouwen zich handhaven in de machocultuur en hoe mannen zich op de arbeidsmarkt staande proberen te houden: ‘Wie hier door één baas is ontslagen, is door het hele eiland ontslagen. Het gaat niet om je kennis maar om je kennissen en als je die niet hebt word je niet eens chauffeur bij Pepsi Cola…’

Foto: copyright ok. Gecheckt 15-11-2022

Christa Wolf en het onverenigde Duitsland

, door

Vorige week overleed de schrijfster Christa Wolf op 82 jarige leeftijd in Berlijn. Jarenlang was zij de belangrijkste representant van de Oost-Duitse literatuur. Precies een maand voor haar overlijden verscheen in ons land haar laatste roman in Nederlandse vertaling: Stad der engelen of The Overcoat of Dr. Freud.

Ik was er nog maar net in begonnen, met lichte tegenzin, want een comfortabel boek is het niet. Een hoofdstukindeling ontbreekt, de lezer wordt aan de hand van korte aantekeningen door het verhaal van de hoofdpersoon geloodst. Die aantekeningen waren twintig jaar eerder door de schrijfster in Los Angeles gemaakt. Ze wilde daar gaan werken aan een nieuw boek. De muur in Berlijn was nog maar net gevallen. In dezelfde tijd kwam Christa Wolf onder vuur te liggen. Ze bleek korte tijd informeel medewerkster te zijn geweest voor de Staatssicherheitsdienst. Dat zijzelf jarenlang intensief door de Stasi werd gevolgd kreeg minder aandacht in de media.

Ook al wordt dit boek als roman gepresenteerd, het gaat hier om Christa Wolf zelf. Haar verhaal komt zeer langzaam op gang. De eerste honderd bladzijden moet je accepteren, dat het hier om de schrijver gaat, niet om de lezer. De lezer hoeft niets te begrijpen, die moet zich tevredenstellen met de rol als toeschouwer en alle trivialiteiten accepteren. Zinloos is dit alles niet, want na ruim honderd pagina’s doorbijten wordt de lezer beloond voor het vertrouwen. De toon wordt persoonlijker, minder afstandelijk. De schrijfster durft zich dan eindelijk bloot te geven. Ze stelt zich de vraag hoe het mogelijk is dat ze de werkzaamheden als informeel medewerkster is vergeten, ze had er later nooit meer aan gedacht. Ze zoekt haar motieven voor haar diensten voor de Stasi alleen binnen zichzelf. De belangrijkste constatering is dat ze in die tijd nog niet schreef. Ze had met gemak allerlei praktische omstandigheden erbij kunnen halen, maar ze laat haar persoonlijk leven buiten beschouwing. De enige omgevingsfactor die ze toelaat is dat het maar toeval is geweest dat ze in de DDR terecht is gekomen. Als het paard voor de wagen niet zo uitgeput was geweest, dan had ze met haar ouders vanuit Polen, vluchtend voor het Russische leger, verder naar het westen kunnen reizen. Dan was ze volwassen geworden in de Bondsrepubliek en dan was ze waarschijnlijk nooit informant van een geheime dienst geweest, maar ook geen schrijfster. Allemaal speculatie achteraf, want niemand wist in 1945 hoe het verder zou gaan met beide Duitslanden.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De toekomst van het boek: denken in verhalen

, door

Boeken lijken dan steeds vaker voorbestemd voor het oud-papier, maar verhalen vertellen is tijdloos. Op de Frankfurter Buchmesse constateert Marlies Hanifer dat uitgevers die boodschap aardig door hebben.

Afgelopen week vond in Frankfurt de grootste boekenbeurs ter wereld plaats. Thema dit jaar: hoe de ‘boekenwereld’ de toenemende digitalisering van de consument het beste kan omarmen. Want met de toename van het gebruik van iPads, eBooks en smartphones,  moeten de fouten die de muziekindustrie maakte, worden voorkomen.

Self-publishing

De muziekindustrie is namelijk – toen het downloaden van muziek de aankoop van CD’s begon terug te dringen – te rigide gebleven. En dat heeft de boekenwereld in z’n oren geknoopt. Om geen lezers te verliezen, is het nu zaak met de consument mee te denken en te anticiperen op zijn wensen. Een van de manieren voor een interactieve relatie met lezers is self-publishing. Een leuk voorbeeld hiervan is www.mijnbestseller.nl. Het past in de trend van burgerjournalistiek, en speelt in op de droom van vele lezers om zelf een boek te publiceren.

Denken in verhalen

Maar de echte, lange termijn oplossing om lezers te verleiden is natuurlijk lastiger. Het uitgeven van een hard-copy en eBook met een bijbehorende marketingcampagne is ontoereikend. De boekenwereld kan niet anders dan afstappen van het boek als business model. Een boek is soms gewoon te langzaam. Uitgevers moeten gaan denken in verhalen, en deze als volledig geïntegreerde content bij lezers aanbieden. Beter is om een nieuw verhaal aan te bieden als totaal concept, met bijbehorende apps, website, video’s en interviews. Een andere mogelijkheid met veel potentie is het gratis aanbieden van tablets (iPad, eBooks) en de content voor een zachte prijs verstrekken.

Foto: copyright ok. Gecheckt 18-10-2022

Herhaling: Is het boek beter?

, door

Noot van de redactie: er begint zich zowaar een top vijf van beste en slechtste boekverfilmingen af te tekenen. Wie zijn ei nog kwijt wil… graag in de comments.

Wanneer liep je voor het laatst de bioscoop uit met de gedachte: ‘Het boek is beter!?’ Ik ga niet vaak naar boekverfilmingen. Ik houd meer van originele films. Geef mij maar Woody Allen, Franҫois Ozon of Alex van Warmerdam.

Toch is er in Nederland een traditie van het verfilmen van literaire boeken en daarom organiseerde De Bezige Bij in samenwerking met het Nederlands Film Festival een discussiemiddag onder de titel Het Boek is beter!? Drie filmmakers (Paula van der Oest, Ben Sombogaart, Pieter Verhoeff) en drie schrijvers (Jan Siebelink, Peter Buwalda, Oscar van den Boogaard) waren uitgenodigd om onder leiding van Felix Rottenberg te debatteren over het proces van boek tot film. De Hekman Foyer van De Stadschouwburg in Utrecht was goed gevuld, ondanks de zomerse temperaturen.

In de ochtend hadden schrijvers al de mogelijkheid gekregen om hun boeken bij de filmmakers onder de aandacht te brengen, dit als experiment. Paula van der Oest merkte aan het begin van het debat op dat het niet de gewoonte is dat schrijvers pitchen. Filmmakers lezen zelf ook boeken. En daarmee sloeg ze de spijker op de kop. Ik durf zelfs nog een stapje verder te gaan: schrijvers horen helemaal niet te pitchen. Een goede schrijver heeft alles gegeven om zijn verhaal naar het publiek te brengen. Als er al boeken gepitched moeten worden, dan kunnen de commerciële afdelingen van de uitgeverijen dat beter doen. En uiteindelijk is de filmmaker ook een verteller, die zoekt zelf zijn inspiratiebronnen, literair of niet.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: copyright ok. Gecheckt 16-02-2022

Oneindige plankruimte zorgt voor omgekeerde filterbubbel

, door

We zitten in een bubbel die onze online belevingswereld steeds kleiner maakt. Die zogenaamde filterbubbel zorgt er voor dat we alleen maar vinden wat we al dachten dat we zouden vinden. We worden nooit meer verrast of uitgedaagd. Volgens dit stuk dat vorige week op Sargasso stond ten minste. Algoritmes achter zoekopdrachten zijn de oorzaak. Maar dit filtereffect werkt juist ook vaak de andere kant op: oneindig veel keuze, oneindig veel klanten en slimme algoritmes zorgen voor interessante zoeksuggesties. Chris Anderson, hoofdredacteur van Wired, schreef een blog en een boek over dit effect: The Long Tail.

Wie wel eens online shopt is bekend met het fenomeen: bol.com die je boeken laat zien die anderen kochten die jouw boek ook kochten en ikea.nl die je ‘bijpassende producten’ toont. Ook in de wereld van de online muziek wordt dit principe ingezet. Op de streamingsite voor muziek Spotify bijvoorbeeld: als je zoekt op een artiest krijg je suggesties voor artiesten die er op lijken. Wanneer je op een van die artiesten klikt krijg je nieuwe suggesties die daar weer op lijken.

Online hebben boeken en muziekwinkels een oneindige plankruimte. Ze zijn niet gebonden aan de tien bestsellers die in fysieke winkels aangeprezen worden. De verkoper kan oneindig muziek en boeken tevoorschijn halen die de klant misschien ook wel leuk zou vinden. Behalve oneindige plankruimte, hebben de winkels ook een (in potentie) oneindig klantenbestand. Waar specialistische boekwinkels op de hoek van de straat op de fles gaan omdat er te weinig mensen in een dorp of stad boeken over modeltreintjes kopen, kunnen klanten wereldwijd online bij die ene modeltreintjesboekwinkel bestellen.

Vorige Volgende