COLUMN - Een paar jaar geleden heb ik een experimentje laten lopen. Proefpersonen konden kiezen tussen twee acties, A en B. Actie A leverde ze iets meer geld op dan actie B, maar een mogelijk gevolg was dat een andere proefpersoon veel geld zou verliezen. De proefpersonen konden er met een eenvoudige muisklik achter komen hoe schadelijk actie A precies was voor de andere persoon. Het doel van het experiment was om uit te vinden of mensen zulke informatie willen hebben en in welke omstandigheden.
De resultaten, hier te vinden, duidden op het bestaan van ‘strategische onwetendheid’: ongeveer een derde van de proefpersonen kozen A zonder de consequenties voor de andere persoon te willen weten. In het experiment varieerde ik de relatieve opbrengsten van actie A ten opzichte van die van de ‘aardige’ actie B. Strategische onwetendheid bleek op zulke prijsprikkels te reageren: als optie B minder onaantrekkelijk werd ten opzichte van optie A, waren proefpersonen vaker bereid de consequenties van A te zien.
De potentiële kosten van actie A voor de tweede proefpersoon hadden daarentegen geen effect: zelfs een verdubbeling van het mogelijke verlies voor de ander leidde niet tot een duidelijke afname van de strategische onwetendheid. Zo creëerden de deelnemers in het experiment dus een eigen werkelijkheid waarin ze ongewenste informatie over de gevolgen van hun acties negeerden.
Hoewel dit een braaf experiment was in een klaslokaal, moet ik er toch af en toe aan denken als ik de verschrikkelijke beelden uit Gaza zie. Israeliërs en Palestijnen lijken ook hun eigen werkelijkheid te hebben opgebouwd, een zelfgekozen ontkenning van wat ze de andere partij aandoen.
