Volentekriebels | Terug naar de Bijlmer #2

Na vorige week in gedachten terug te zijn gekeerd naar de Bijlmer, ging ik nu in het echt. De foto op mijn rijbewijs is gemaakt in 2006. Het is als een beslagen zwart-witspiegel. Er zat iets meer krul in mijn haar en het lijkt alsof ik geen wallen onder mijn ogen heb, maar dat komt door de afdrukkwaliteit. Opvallend hoe weinig een mens kan veranderen in zeven jaar. Alleen de details verschillen. De grote lijnen zijn hetzelfde. Zo zou het in de Bijlmer waarschijnlijk ook zijn. Misschien is het fietspad naar mijn flat eindelijk gereed gekomen. Of hebben ze die picknicktafel weggehaald, waar toch nooit iemand zat omdat hij in een tochtgat stond zodat je zelfs bij windkracht 2 weggeblazen werd.

Door: Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022
Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Volentekriebels | Terug naar de Bijlmer

COLUMN - In navolging van Jan Wolkers (ik lees momenteel Terug naar Oegstgeest) keerde ik in gedachten terug naar het stadsdeel waar ik, gedwongen door omstandigheden, ruim een jaar gewoond heb.

Tegenwind. Altijd was er die verdomde tegenwind, zowel op de heen- als op de terugweg. Ik dacht lange tijd dat ik het me verbeeldde, dat zoiets niet bestond, maar Wikipedia gaf me gelijk en dus is het waar. In de ochtend staat de wind vaak noordwest, in de middag zuidwest. En omdat ik ’s ochtends naar Amsterdam fietste en ’s middags weer terug naar de Bijlmer, had ik twee keer pech.

Verder herinner ik me van die dertien maanden Zuidoost vooral de stilte. Als de zon onderging en de straatverlichting ontstoken werd, vluchtte iedereen zijn huis in. Ik had gehoopt op Caribische en Afrikaanse vrolijkheid. Uitgebreide barbecues, waarbij de kippen op straat geslacht werden. Dansende vrouwen in kleurrijke klederdracht. Rappende hangjongeren toch op zijn minst. Maar ik hoorde alleen de wegschietende konijntjes in het hoge gras, doodsbang voor het geruis van mijn wielen over het rode asfalt dat daar speciaal voor mij leek te zijn neergelegd.

Het was 2010 en de media hadden een dingetje gemaakt van de 22 schietpartijen die er het jaar ervoor plaats hadden gevonden. Dat moet je niet bagatelliseren, maar in andere jaren waren het er ongeveer net zoveel en toen hoorde je er niemand over. Nu was er een vergrootglas en daaronder werd elke kogel een enorme granaat en dus landelijk nieuws.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: Bastian (cc)

Socialisatie is leren aanpassen

OPINIE - Speelplaatsen zijn een onmisbaar instrument bij de socialisatie van peuters. Als je doodschoppen en doodschieten wilt tegengaan, zullen we meer aandacht moeten besteden aan de ontwikkeling van sociale vaardigheden, hulpbetoon, empathie en driftbeheersing.

Hoe maken mensen mensen? Door dat kunstje waar iedereen dol op is, maar dat bedoel  ik niet. Sommige vinden het doodschoppen van een scheidsrechter een normale ontsporing, terwijl anderen het een beschamend drama vinden. Waar komt dat verschil vandaan?

Hebben wij een Marokkanenprobleem? Wilders kletst maar wat in zijn bekende spoor, maar het  is waar dat Marokkanen veel voorkomen in slechte lijstjes. Als er een probleem is heeft dat veel te maken met opvoeding en sociale verhoudingen in gezinnen. Dus de vraag is: hoe socialiseren wij elkaar?

Ik denk dat ruimtelijke condities er veel mee te maken hebben. In de architectuur spreken we van ruimtelijk determinisme als er gedacht wordt dat een bepaalde omgeving leidt tot bepaald gedrag. Zo eenduidig is het niet, maar een bijdrage levert ruimte wel. Ik geloof dat je met goed ontwerpen  gewenst gedrag kunt bevorderen. Als dat eens waar zou zijn?

Ruimte moet ambigu zijn, zegt de socioloog, want door onzekerheid worden mensen voorzichtiger in de omgang met elkaar.  In de jaren zeventig moest de stedelijke ruimte weer worden heroverd op het verkeer. Aldo van Eijck had zich daar al jaren mee bezig gehouden in Amsterdam.  Elk snippertje ruimte werd speelplek gemaakt. Richard Sennett schreef in 2008 over de speelplaatsen van Aldo van Eijck: ‘De architect probeerde fysieke rituelen tussen de spelende kinderen te creëren door grenzen ambigu te maken; kinderen moeten voor hun veiligheid leren hun bewegingen te choreograferen–.’  Vergelijk het met de kapstokken in een school: die moeten achter een plank naar de muur gericht zijn, want stoeiende kinderen zouden zich kunnen bezeren. Onzin, zegt de eigenwijze schoolleider: kinderen moeten leren wat gevaar is en hun gedrag aanpassen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Centrum Ganzenhoef Bijlmermeer : over drugs en vergeten

Kleiburg, een flat in de Bijlmer, is voor één euro te koop, dat bericht roept veel herinneringen bij mij wakker. Ik ben in 1969 getrouwd en in de Bijlmermeer gaan wonen. In 1971 werd ik professioneel betrokken bij de maatschappelijke ontwikkeling aldaar. Met de bewoners-organisatie (OBO) schreef ik een kritiek op de stedenbouwkundige uitgangspunten van de Bijlmermeer. Wij vonden de specifieke Bijlmeraspecten helemaal niks: het meerlagen concept, waardoor wegen werden opgetild en de verkeersoorten gescheiden, de hoogbouw in het parklandschap, waardoor Mokum grote hoeveelheden ongewenste woningen in een niet-stedelijke omgeving aanbood.
Hebben wij met die kritiek de Bijlmermeer indertijd ondermijnd of afgebroken? Ik denk het niet. Toen in 1983 plannen geopperd werden voor een massale sloop, heb ik in het vakblad “Bouw” nog een pleidooi tegen sloop geschreven. De tekorten van de Bijlmer waren toen onmiskenbaar duidelijk geworden , maar het kernprobleem zat m.i. niet alleen in het beton.

Twee impulsen prikkelen mijn herinneringen. De eerste is een reportage over het bureau Warmoesstraat. De gepensioneerde dienders koppelden de komst van de harddrugs naar Amsterdam aan de vrede in Vietnam, waardoor daar de markt voor drugs verdween en een vervangende markt werd gevonden in Amsterdam. In die tijd was op de hoek van de Vijzelstraat en de Keizersgracht een welzijnscentrum voor Surinamers gevestigd. Daar waren grote tekorten ontstaan en de autoriteiten van het toenmalige ministerie van CRM vonden dat het centrum niet langer open kon blijven. Ik was tegen sluiting: als dat centrum dicht was, zou de pas gereed gekomen metro voor een goede verbinding (“in 6 minuten van CS naar Ganzenhoef”) zorgen tussen binnenstad en Bijlmermeer. De stedelijke drugsproblemen zouden zich naar de Bijlmermeer verplaatsen. (Achteraf denk ik dat dat door familiebetrekkingen toch ook wel gebeurd zou zijn.)

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Een schietpartij in de Bijlmer – What’s going on?

bijlmer7Een 19-jarige die het leven laat na een schietpartij in Amsterdam Zuidoost. Gaan we weer: het CDA zal volgende week vragen stellen aan het stadsdeelbestuur over de schietpartijen. Voor de camera van AT5 roept een jongen verontwaardigd dat de stadsdeelvoorzitter nu een zielig praatje houdt, maar dat ze er anders nooit is. Welke geest waart rond in die grootsteedse kinderhoofden? ‘Meneer, uw tijd was die van Michael Jackson en StarWars. Dit is het tijdperk van Holleeder en Bin Laden,’ zei een scholier ooit tegen me.

Een terugblik op het schooljaar 2007/2008 op een vmbo-school op de grens van Oost en Zuidoost. Warning – 2410 woorden.

Zeg ‘zwarte vmbo’ hardop tijdens een verjaardagspartijtje en men trekt een vies gezicht. Een school is officieel zwart als meer dan 60 procent van de leerlingen ‘van allochtone afkomst’ is. Maar dat percentage is direct al discutabel: is iemand die al zijn hele leven in Amsterdam-West heeft gewoond niet meer autochtoon dan een volbloed Hollandse boerenjongen die vanuit Groningen naar de hoofdstad komt? Het zegt verder ook niet veel over de gedragscode of de sfeer in de school. Surinamers en Antillianen spreken vaker met twee woorden (‘Ja, meester’) dan hun ‘blanke’ klasgenoten. Is het beeld dat mensen hebben van een zwarte school in een grote stad dan onterecht? Één ding staat vast: sommige volwassenen zitten er dikwijls naast als ze denken dat ze vat hebben op de jongeren ‘van de straat’. Want die jongens en meiden bepalen de wetten. Niemand anders.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.