Als de sterren doven

Is de rol van de Vijfsterrenbeweging in Italië uitgespeeld? De grootste verliezer bij de regionale verkiezingen in Emilia Romagna afgelopen zondag was de Vijfsterrenbeweging M5S die niet verder kwam dan 3,5% van de stemmen. Bijna twee jaar gelden behaalde M5S bij de landelijke verkiezingen nog bijna een derde van alle stemmen. M5S werd de grootste partij en vormde samen met de rechtse Lega een voor Italië unieke regeringscoalitie. Vorig jaar, bij de Europese verkiezingen, was de aanhang van de partij al gedaald tot 16% van de stemmen, terwijl die van Lega steeg tot ver boven de 30%. Legaleider Salvini dacht hiervan in het najaar gebruik te kunnen maken als er nieuwe verkiezingen zouden komen. Hij gokte en verloor. In plaats van Lega ging M5S voor een nieuwe regeringscoalitie in zee met de Democratische Partij (PD), een partij die door de beweging altijd fel is bestreden. Veel oorspronkelijke aanhangers wilden dat niet meer meemaken. In de polls komt de Vijfsterrenbeweging nu niet hoger dan 15%. Lega staat op 32%, even hoog als M5S twee jaar geleden. Een splitsing van de beweging lijkt nu onafwendbaar. Een deel van M5S wil terug naar de oorspronkelijke principiële anti-establishment koers van oprichter Beppe Grillo (foto). Een deel wil verder in de coalitie met de PD. En een ander, eurosceptisch deel wil terug naar de samenwerking met Salvini's Lega. “The Movement used to be poetry and hope, now it’s guerrilla warfare and suspicion,” zegt een veteraan in de partij. In de loop van twee jaar zijn meer dan dertig parlementsleden afgetreden of uit de partij gezet. Onderwijsminister Lorenzo Fioramonti gaf er de brui aan toen hij ook van zijn eigen partij niet het verlangde budget kreeg voor zijn plannen. Onlangs trad Luigi Di Maio af als partijleider. Hij wordt opgevolgd door Vito Crimi, die op een partijcongres in maart moet proberen de eenheid te herstellen. Krijgt de beweging nog een kans?

Quote du Jour | What are the Italian people saying?

 

The people have spoken. But what are they saying? There are two main ways to read the results, and both have major consequences for Europe. One—and this is entirely new—is that one of the three pillar countries of the European Union now effectively has a euroskeptical majority in parliament; both Five Star and the League have called for rewriting treaties with Europe to give Italy more sovereignty. (Although it’s a big question whether they would team up to form a government; the election results have produced a hung parliament.)

The second is that voters are punishing Italy’s governing elites—Renzi’s Democratic Party, but also Silvio Berlusconi’s Forza Italia party—for overseeing the country’s decline.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Revol Web (cc)

Italiaanse ‘Vijfsterrenbeweging’ flopt bij lokale verkiezingen

ANALYSE, ELDERS - De Italiaanse populisten van M5S (Movimento 5 Stelle, Vijfsterrenbeweging) staan op verlies bij de lokale verkiezingen. Is het afgelopen met de protestpartij?

Hij is er weer: Silvio Berlusconi. Zondag vierde hij de winst van zijn Forza Italia in de eerste ronde van de lokale verkiezingen in Italië. En samen met Matteo Salvini van Lega Nord kijkt hij vooruit naar de landelijke verkiezingen die volgend jaar waarschijnlijk worden gehouden. Salvini meent dat een centrum-rechtse coalitie alleen onder zijn leiding kan winnen. Dan moeten er nog wel wat hobbels genomen worden. Lega Nord is eurosceptisch, wil breken met de euro en steunt het seperatisme in Noord-Italië.

Beppe Grillo, de leider van M5S gelooft nog steeds in de groei van zijn beweging. De landelijke opiniepeilingen voorspellen bij de parlementsverkiezingen een nek-aan-nek-race tussen de Democratische Partij van ex-premier Renzi en M5S. Ons doel blijft de regering over te nemen, aldus Grillo.

De conclusie dat het gedaan is met Grillo’s beweging komt te vroeg. In elk geval lijken lokale verkiezingen met een erg lage opkomst daarvoor niet het definitieve bewijs. Als lokale politici van oude partijen het vertrouwen krijgen wil dat nog niet zeggen dat het anti-establishmentsentiment waar M5S op teert op landelijk niveau is uitgewerkt.

Foto: Alessandro Valli (cc)

Italië: populismeparadijs?

ANALYSE - In Italië heeft zich een soort van machtsgreep voltrokken. Vorige week zorgde de sociaaldemocraat Matteo Renzi ervoor dat zijn partijgenoot Enrico Letta moest terugtreden als premier. Vervolgens bood Renzi zichzelf aan als de nieuwe regeringsleider – met succes. Zaterdag is de 39-jarige Renzi door president Napolitano voorgedragen als minister-president. Renzi geldt al jaren als hét talent op links. Hij wil af van de volgens hem vastgeroeste Italiaanse politieke structuren waarbinnen vakbonden en werkgeversverenigingen buitenproportioneel veel macht uitoefenen. Renzi’s vernieuwingsboodschap slaat aan bij veel kiezers, maar roept ook de nodige weerstand op – ook binnen zijn eigen partij. Zo zei zijn partijgenoot en oud-premier Massimo D’Alema dat Renzi met zijn anti-elite boodschap populistisch is en op Berlusconi lijkt.

Hoewel Renzi nog lang niet kan tippen aan raspopulisten als Berlusconi, valt hier iets voor te zeggen. Renzi stelt regelmatig dat de gewone Italianen meer macht moeten krijgen en de gevestigde (en ‘vastgeroeste’) politieke en economische elites minder. Of hij zich zal ontpoppen als een raspopulist zal nog moeten blijken. Maar hoe dan ook, Renzi is in ieder geval populistischer dan zijn voorganger en ‘partijtijger’ Pier Luigi Bersani. Dit roept de vraag op hoe het nu eigenlijk met het populisme in Italië is gesteld. Als populisme wordt opgevat als de boodschap dat het goede volk wordt uitgebuit door een slechte elite, kan Italië dan gezien worden als een waar populismeparadijs?

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Gebouw Italiaanse Tweede Kamer, Simone Ranella, Flickr.com

Italiaans politiek theater

ELDERS - De nieuwe Italiaanse regering van premier Letta heeft het moeilijk. Ondertussen blijft de rest van Europa onverschillig voor de druk van de migratie uit Afrika waar het land bijna alleen voor moet opdraaien.

Standard & Poor’s verlaagde dinsdag j.l. de financiële status van Italië tot BBB. Maar wat moeten we met die ratings als de beoordelaars zelf toegeven dat we ze niet serieus moeten nemen? Opmerkelijk genoeg blijven economen de slagen in de lucht nog steeds volgen. “Italië moet niet de consumptie aanwakkeren, maar zijn ruggengraat laten zien”, schrijft een gelovige in Republica. Zo kreeg het vertrouwen van de Italianen in hun nieuwe links-rechtse coalitieregering van premier Letta opnieuw een knauw.

De parlementariërs van de coalitiepartijen deden er woensdag nog een schepje bovenop met een eendaagse staking uit protest tegen de laatste stappen in een juridische procedure tegen Sylvio Berlusconi. De vrees voor de val van Letta is bij zijn partijgenoten van de linkse  Partido Democratico kennelijk zo groot dat ze nu zelfs hun grootste tegenstander zijn gerechte straf voor belastingontduiking willen laten ontlopen. De partij van Berlusconi vindt dat het Hooggerechtshof overhaast te werk gaat als het al deze maand bijeenkomt voor de finale in het proces tegen hun leider. Maar uitstel zou er toe kunnen leiden dat al het werk weer opnieuw moet worden gedaan.

Foto: Mauro Edmundo Pedretti (cc)

Het probleem Grillo

ANALYSE - Het mag voor sommige Nederlanders misschien wel een held zijn, maar Beppe Grillo is vooralsnog vooral een dictator gebleken. Gelukkig heeft zijn partij nog mensen van goede wil aangetrokken, die de orders van de gillende Genovees in de wind slaan.

Dit weekeinde werden de voorzitters van Kamer en Senaat gekozen – dit zijn in Italië belangrijke ambten die samen met de president van het Constitutionele Hof en het staatshoofd tot de vier hoge staatsambten worden gerekend. Grillo was van plan de hele boel te blokkeren door alleen op de eigen kandidaten te stemmen, of blanco. Maar de Partito Democratico van Bersani had een verrassing in petto. In plaats van de bekende oude gezichten uit de partijtop kandideerden ze twee zeer gerespecteerde figuren van buiten de politiek: voormalig UNHCR-woordvoerster Laura Boldrini van de kleine linkse partij SEL in de Kamer van Afgevaardigden en voormalig nationaal antimaffiaprocurateur Pietro Grasso (PD) in de Senaat.

Vooral in de Senaat, waar de PD geen meerderheid heeft, zou het er om spannen. Tegenkandidaat van Berlusconi’s PdL was de man die de afgelopen regeerperiode al Senaatsvoorzitter was: Renato Schifani. Als er iemand een exponent van de oude politiek is, dan is het toch wel Schifani, onder andere (in 2003) verantwoordelijk voor een van die typische wetten ‘ad personam’ die Berlusconi moest redden van de magistratuur. De kersverse senatoren zagen zich voor de keus gesteld om te stemmen op de zeer respectabele Grasso of te riskeren dat Schifani weer voorzitter zou worden. Menigeen heeft dan ook op de rechter gestemd, trouw aan de belofte aan de kiezer om de politiek te veranderen.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Quote du Jour | Italiaanse toestanden

‘Jullie noemen ons Italianen “spaghettivreters”. Alsof we een stel kabouters zijn. Maar we zijn juist ontzettend gevaarlijk. Wij hebben het fascisme uitgevonden. En de banken, jullie Nederlandse banken zijn ook gestoeld op de bank uit Genua, de San Giorgio bank. Wij hebben alle wandaden in de wereld uitgevonden. Wij zijn een verschrikkelijk virus’.

De Italiaanse dwarse denker Beppe Grillo was gisteravond te zien in VPRO’s Tegenlicht. Grillo wordt al sinds 1997 gemarginaliseerd door de Italiaanse overheid, hij mag niet op TV vanwege zijn radicale uitspraken over de corruptie in Italië, maar zijn weblog is inmiddels veelgelezen. Hij waarschuwt dat de Italiaanse staatbegroting volkomen verrot is maar dat dit niet onderkend wordt door de overheid, met alle gevolgen van dien. Nu is hij de geestelijk vader van een nieuwe burgerbeweging op internet, waar hij vooral twintigers en dertigers wil mobiliseren. Als een virus tégen grootkapitaal, maffia en mismanagement en vóór een nieuw-links en duurzaam doe-het-zelf bestuur. Kijken die uitzending!

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.