Update 17-10-2011 22:00 uur: Lees tot het einde voor recent inzicht en verklaring. Ooit startte ik het onderzoek naar de verhouding tussen de benzine- en olieprijs in de veronderstelling dat de oliemaatschappijen stijgingen in de olieprijs sneller doorberekenden in de benzineprijs dan dalingen. Ik had het fout. En tegen de heersende opinie in heb ik dat meermalen aangegeven. Feiten zijn nu eenmaal feiten. Maar plots gebeurt er iets raars. Kijkt u eerst naar de meest recente versie van mijn grafiek:
Dat kan! Sargasso is een collectief van bloggers en we verwelkomen graag nieuw blogtalent. We plaatsen ook regelmatig gastbijdragen. Lees hier meer over bloggen voor Sargasso of over het inzenden van een gastbijdrage.
Vlak voor de milleniumwissel vernam ik voor het eerst van het begrip “Peak oil” via de site van Jay Hanson, Dieoff. Zijn geroep over peak oil en net energy bereikte echter slechts een beperkte groep mensen. Maar ruim tien jaar verder dringt langzaam het besef door dat de club van Rome gewoon gelijk had (zei het met wat beroerde timing) en dat de tijd over is dat één van de belangrijkste factoren in de economische groei, goedkope brandstof, ten einde raakt.
Morgen begint in Brussel de conferentie van de Peak Oil die hards, ASPO 9. En juist vlak voor de conferentie zegt een hoge IEA baas het volgende: “The age of cheap energy is over.”
De ASPO kan zichzelf nu dus wel opheffen.
De hoge energieprijzen hebben nu al impact. Maar dat zal alleen nog maar toenemen. Zelfs geharde Amerikaanse Republikeinen zien het gebeuren en roepen zomaar dat oliemaatschappijen daarom misschien wat minder subsidie moeten krijgen.
In Nederland blijft vooral het CPB nog even op een roze wolk zitten. Die ramen nu nog de olieprijs voor 2011 op 97 dollar, terwijl de markt al een tijdje ruim boven de 100 dollar zit. Maar goed, het CPB heeft dan ook een reputatie hoog te houden qua onderschatten van de olieprijs. De groei van de Nederlandse economie kan behoorlijk last krijgen van deze hoge energieprijs. Zeker daar we bijvoorbeeld een grote transportsector hebben die heel wat litertjes olie verbruikt.
Zo langzamerhand heb ik er een dagtaak aan om iedere keer weer de fabeltjes over de olie- en benzineprijs uit de wereld te helpen.
Dit keer was het De Pers die zich liet misbruiken door United Consumers en de BOVAG. En niet gehinderd door enige drang om op zoek te gaan naar feiten hebben ze klakkeloos de persuitingen overgeschreven.
Dus laat ik kort zijn. Nee, het is nog steeds niet de hoogste benzineprijs (voor inflatie gecorrigeerd). Dat zou iets van 1,74 moeten zijn.
En ja, als de benzineprijs in 2008 werkelijk de olieprijs had gevolgd, zouden we een revolutie gehad hebben. Dus wees blij dat de oliemaatschappijen juist niet iedere verhoging in de olieprijs altijd helemaal doorberekenen.
En doordat ze ook weer over accijns begonnen, heb ik mijn grafiekje op dat punt ook maar weer eens bijgewerkt. Daar kan dus best nog een beetje bovenop.
In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.
In het programma Altijd wat van afgelopen vrijdag werd in het onderdeel Feit of fictie aandacht besteed aan de benzineprijs. “In deze rubriek onderwerpt de redactie elke week een bewering aan een waarheidstest en stelt zich de vraag: feit of fictie?” Deze keer een mooi staaltje tendentieuze journalistiek. En dat terwijl ze beweren op zoek te gaan naar de waarheid.
De bewering/suggestie
In deze aflevering staat de bewering centraal of de onrust in Libië de echte oorzaak is van de stijging van de benzineprijs. Al snel wordt het vermoeden geuit dat de prijs van benzine net zo hard stijgt als de olieprijs, maar minder hard daalt.
De analyse van Feit of fictie
Verslaggever Ronald Sistermans begint goed. Interviews met Coby van de Linde van Clingendael en Paul Lasseur van BNR leveren een aardig beeld op van de verschillende invloeden op de olieprijs. Maar dan gaat het programma opzichtig in de fout.
Na een interview met Sharon Dijksma (PvdA), een belletje naar Shell en een gesprek met Paul Selms van United Consumers is de conclusie ineens dat de overheid en de oliemaatschappijen samenspannen om de consument zoveel mogelijk geld uit de zak te kloppen. Huhh?? Omdat Sharon Dijksma dat zegt? Of omdat Shell geen antwoord wil geven? Of omdat Paul Selms dit zegt? Waar zijn de feiten?
DATA - Ja, het is weer zover, Nederland in paniek. De benzineprijs staat op recordhoogte.
Maar is dit werkelijk het geval? Het is maar hoe je het bekijkt. Puur op de pompprijs bekeken klopt het. Het oude record was 1,692. En morgen staat de teller op 1,697.
Maar als je het corrigeert voor inflatie (ja discutabel, want benzine deel inflatiemandje) dan is het oude record in 2011 euro’s eigenlijk 1,736. Nog vier cent te gaan dus.
Niet dat ik er aan twijfel dat we dit jaar het record stevig gaan breken.
Hier de ontwikkeling mooi in een grafiek (ongecorrigeerd en gecorrigeerd).
En als we dan toch bezig zijn, hier nog iets over de relatie olieprijs vs benzineprijs.
Via de mail had ik namelijk contact met Gert-Jan Flikkema. Die is nog wat dieper ingegaan op mijn verhaal over die relatie tussen de olieprijs en benzineprijs. Ook hij kwam tot de conclusie dat het fabeltje over de benzine die wel altijd stijgt als de olie stijgt maar nooit daalt als de olie daalt, inderdaad een fabeltje is. Hier mooi weergegeven met behulp van dagkoersen.
De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.
In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.
DATA - Update mei 2011: De meest recente versie van de grafiek staat hier.
Je zou denken dat NRC serieuze journalisten in dienst had die hun feiten goed nalopen. En op een kwantificeerbaar onderwerp als economie moet dat toch niet al te moeilijk zijn. Helaas ging het afgelopen zaterdag goed mis. En in dit geval nog wel door een heuse “onderzoeksjournalist“.
Hier even het belangrijkste stukje uit het artikel:
“Dat is raar. De hogere prijzen op de oliemarkt worden dus meteen doorberekend, maar de dalingen worden vertraagd. Sterker nog, de tarieven die een consument aan de pomp betaalt zijn de afgelopen twee jaar absoluut niet in dezelfde verhouding gedaald als de prijzen voor petroleum op de wereldmarkt.
Logische conclusie: we betalen te veel. Deskundigen zijn hierdoor niet verrast. Een hausse op de oliemarkt wordt altijd meteen omgezet in hogere prijzen aan de pomp, zo stellen zij. En bij een baisse wordt dat effect vertraagd. Dat was ook vóór 2008 het geval. Maar hoe komt dit dan?”
En hier de werkelijkheid:
Eenvoudig de getallen op een rijtje zetten en je ziet dat er niets van bovenstaande uitspraken klopt.
Even wat toelichting bij die grafiek. Ten eerste ga ik uit van de olieprijs in Euro’s. Die volgt uiteraard een ander patroon dan die in dollars. Maar uiteindelijk is die voor de Europese markt relevanter.
Verder ga ik uit van de kale benzineprijs (zonder accijns en zonder btw). Want alleen dat deel wordt beïnvloed door de olieprijs. Overigens zou je daar ook weer een deel van af moeten trekken omdat zaken als raffinage en transport weer niet heel direct geraakt worden door veranderingen in olieprijs.
Vervolgens heb ik de kale benzineprijs en de prijs van olie aan het begin van de grafiek op naar honderd omgerekend zodat ze vergelijkbaar zijn. Dus als olie in het begin 50 euro was en ergens 55 euro, dan geeft dan respectievelijk 100 en 110 in de grafiek. En als benzine (kaal) bij het begin 50 cent was en later 40 cent, dan wordt dat respectievelijk 100 en 80.
De ruwe data vindt u op het tweede blad van deze spreadsheet.
Update mei 2011: De meest recente versie van de grafiek staat hier.
Ja hoor, benzineprijs aan de pomp een beetje omhoog en gelijk hoor je weer “de man op straat” mopperen over kwartjes van Kok en de oliemaatschappijen die zulke graaiers zijn. Dat laatste hebben we een keer ontkracht. Maar we zitten weer wat verder in de tijd, dus de gegevens maar weer geactualiseerd. En wat blijkt? De oliemaatschappijen volgen heel netjes de prijs, op én neer.
Hoe moet u de grafiek lezen?
Om te beginnen is de gemiddelde benzineprijs (Euro 95 loodvrij) per week genomen. Daar is eerst de btw vanaf gehaald en vervolgens de accijns en andere toeslagen van de overheid. Daarbij hebben we de olieprijs in euro’s genomen in diezelfde week.
Om de getallen vergelijkbaar te maken hebben we de prijs in de startweek vertaald naar 100. Alle opvolgende weken zijn dus in verhouding tot die 100.
Hier de ruwe data in Excel formaat. Kunt u zelf ook spelen.
Binnenkort ook maar weer een update van de benzineprijs in historisch perspectief (inflatiegecorrigeerd)
De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.
Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.
De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.
Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.
Algerijnen smokkelen benzine naar olieproducent Libië en creëren daarmee een tekort in eigen land