Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.
Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.
De tribale bankier
Deze weken doen wij verslag van de collegecyclus “Wie heeft de crisis veroorzaakt?” van econoom Ewald Engelen. Vandaag een college verzorgd door antropoloog Tijo Salverda met de titel: ,,Te complex of bewust verzwijgen? het discours van de financiële elite.” Of anders gezegd, de crisis verklaard vanuit de antropologie.
Opvallend aan de crisis was dat die die zo plotseling kwam, hij leek uit de lucht te vallen. Bankiers en andere financials wijzen er dan ook geregeld op dat de crisis een soort natuurverschijnsel is, een perfect storm waar eigenlijk niemand iets aan kan doen.
Maar dat is wel wat makkelijk. Al vlak na het omvallen van Lehman Brothers kwamen de verhalen naar buiten van nuchtere medewerkers die al tijden hadden gewaarschuwd dat het hele derivatenstelsel een tijdbom was. Deze criticasters werden niet gehoord, of soms actief monddood gemaakt.
Zoals ook uit de lezing eerder deze week van het Sustainable Finance Lab bleek, cultuur in de financiële wereld doet ertoe. Maar er is iets geks aan de hand. De cultuur van de financials wordt nauwelijks bestudeerd. En de cultuur in het grootste probleemgebied van de financiële sector, die van de innovatieve en ingewikkelde derivaten en schuldenconstructies, al helemaal niet.
Quote van de Dag: Overtuigder dan ooit
“De markt is overtuigder dan ooit dat de overheid zal ingrijpen als belangrijke banken moeten worden gered.”
Het Troubled Asset Relief Program (TARP) stelt in een rapport voor het Amerikaanse Congres dat de doelstellingen van de noodkredieten voor de banken niet gehaald zijn. Banken zijn niet meer gaan uitlenen, en ook zijn er niet minder mensen gedwongen uit hun huis gezet.
Sterker nog, de regeling heeft zelfs een averechts effect gehad, want bankiers denken nu nog veiliger te zitten met hun risicovolle investeringen.
Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.
Quote van de Dag: Persoonlijk aansprakelijk
“Als het financieel persoonlijk aansprakelijk stellen van bestuurders helpt om de misstanden te beperken, dan steunen we dat.”
Een groot deel van de Kamer (PVV, SP, GL, VVD en de PvdA) willen bankiers persoonlijk financieel aansprakelijk stellen als ze bonussen ontvangen terwijl de bank door hun toedoen torenhoge verliezen draait. De SP wil nog verder gaan en wil deze bankiers gevangenisstraf in het vooruitzicht stellen.
Kamerlid Heerts geeft echter al een mits aan die ervoor zal zorgen dat de regeling er nooit gaat komen:
“Al moeten we voorkomen dat hoofdkantoren van multinationals uit Nederland vertrekken.”
De Balkenendenorm: ook voor artsen
De bankiers hebben de slechte naam, maar er is nog een beroepsgroep in Nederland die zich verrijkt met belastinggeld. Het gaat weliswaar om tonnen en niet om miljoenen, maar de groep is behoorlijk groot, dus het het tikt aan. Ik heb het over de artsen.
Gisteren verscheen in het NRC een artikel over hoe door een fout in het declaratiesysteem het jaarinkomen van een arts-microbioloog is verdrievoudigd van 225.000 tot 675.000 euro. Dat is een foutje en ze vinden het zelf ook een beetje veel, dus dat zal wel recht gezet worden. Maar die ?225.000 zelf is al erg hoog.
Wie in de salarisschalen van de universiteit (.pdf) kijkt, ziet dat een professor in de microbiologie nooit meer kan verdienen dan ?8622 per maand. Waarschijnlijk is het zelfs minder, omdat die hoogste schaal is gereserveerd voor mensen als de rector. Dit betekent dus dat degene die uitvindt wat de arts-microbioloog als uitvoerder in een streekziekenhuis moet doen de helft minder betaald krijgt. Anders gezegd: het loont meer om standaardtestjes op chlamydia uit te voeren, dan om onderzoek te doen naar nieuwe behandelmethoden.
Nog groter is het verschil met de mensen die veel van het uitvoerende werk voor die arts-microbioloog doen. Een ervaren goede analist kan qua expertise heel dicht in de buurt komen van zijn of haar baas (zoals die dingen gaan zijn analisten vaker vrouwen en artsen vaker mannen). Op de universiteit zitten analisten in schaal 9, met een maximum maandsalaris van ?3422. De ziekenhuisschalen zijn vergelijkbaar.
Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.
In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.
De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.
In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.
Het gevaar van een bankierseconomie
Het failliet van de IJslandse economie is inmiddels bijna spreekwoordelijk, maar de Britse economie lijkt bijna evenveel problemen te hebben. Niet alleen is het land inmiddels officieel een recessie ingegaan, maar insiders spreken inmiddels over de Londense City, het financiële centrum van de wereld, als het “Reykjavik aan de Theems”. De financiële sector in Groot-Brittannie is goed voor zo’n 10% van het BNP, en dat getal wordt nog veel groter als je alle bedrijven meerekent die er direct van afhankelijk zijn voor klandizie (advocatenkantoren, consultancy’s). De neergang van de financiele wereld betekent daarmee onherroepelijk de neergang van de Britse economie.
Nu geldt dat natuurlijk voor wel meer sectoren. Als een land afhankelijk is van autoproductie, en die sector doet het slecht, dat heeft dat natuurlijk economische consequenties. Maar in bijna geen enkele sector kan het verval zo snel en zo compleet zijn als in de financiële wereld. Het afsterven van agrarische, industriele of dienstensectoren is doorgaans een langzaam proces, zodat een land zich tijdig kan aanpassen door over te stappen op iets anders. Maar een bank of hedge fund kan, zoals we zoveel hebben gezien de afgelopen maanden, in één klap failliet gaan, zonder enige waarde achter te laten.
En de Britse overheid heeft deze situatie zelf gecreeerd. De afgelopen jaren is een bewust beleid gevoerd om de financiële sector zo veel mogelijk te steunen: met minimale regels en een zo sterk mogelijke pond. Dat dit met name ten koste ging van de toch al kwakkelende Britse industrie, wier producten hierdoor schreeuwend duur werden, werd op de koop toe genomen. Het leverde immers een enorme economische groei op en maakte de Britten tot de economische tijgers van Europa. Tot het mis ging.