Armoede naar Nederlandse maatstaven

Het percentage mensen dat in armoede leeft loopt op, becijferde het SCP onlangs. Het is daarom wenselijk te kijken naar de opbouw van het sociaal minimum en arbeid niet als panacee voor armoede te zien. Dat stelt SCP-onderzoeker Cok Vrooman in reactie op de vele vragen die hij kreeg naar aanleiding van het recente Armoedesignalement. In zijn column in Trouw stelde Sylvain Ephimenco onlangs dat men door het woord ‘armoede’ voor Nederland te gebruiken het begrip devalueert, en dat deel van de wereldbevolking schoffeert dat onder de ‘echte’ armoedegrens leeft. Hij illustreerde dit door te berekenen dat Pakistani van de armoedenorm van de Wereldbank maandelijks 42 liter melk kunnen kopen, of 76 halve broden, 96 kilo aardappelen of 511 eieren. Gebruikt men de Nederlandse armoedenorm van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP), dan kan een alleenstaande zich in ons land volgens Ephimenco iedere maand maar liefst 1008 liter melk, 1559 halve broden, 1512 kilo aardappelen of 7984 eieren veroorloven.

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De burger volgens de overheid

Onze MP is een welgemoed man en een slimme retoricus. Maar heeft hij ook een visie? Zo wurmt hij zich uit onder het onbehaaglijk thema van de stijgende armoede, door te zeggen dat er alleen lage inkomens zijn. Vergeleken met het Afrikaanse consumptieniveau klopt dat wel, maar het is natuurlijk op het randje van onbehoorlijk. Maar laten we de politicus Rutte links liggen en kijken naar zijn inhoudelijke voornemens met hervormingen. De slagzin die onmiddellijk op komt: “een kleinere, sterkere overheid”.

Het is niet een doelstelling waar ik direct voor uit mijn stoel kom, maar onzin is het ook niet. Het past in langjarige traditie en bij het liberale denken. Laten we eens kijken wat hier achter schuilt.

Het doel “kleiner en sterker” zegt iets over de waargenomen verhouding tussen staat en burger. De overheid moet zich minder bemoeien met de burger (kleiner), maar als de overheid dat wel doet, moet de burger beter luisteren. (sterker) Dat laatste geldt bij Rutte c.s. vooral op het vlak van de veiligheid.

Dat is tamelijk dubbel: een kleinere overheid betekent minder beheersing, een sterkere overheid vergt juist meer beheersing. Hoe je hiermee omgaat, wordt bepaald door je visie op de gewenste verhouding tussen overheid en burger. Die visie wordt vrij sterk gevormd door je geloof in de regulerende werking van het marktmechanisme.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Meer werkende armen door ‘flexicuritymodel’

Er is een groep mensen in Nederland die hard moet werken en toch in armoede leeft, zonder perspectief op verbetering. Deze groep is werkzaam in zogeheten fuikbanen: ze kunnen geen fulltime werk vinden en combineren vaak verschillende parttime jobs, verdeeld over de week. Het flexicurtymodel komt hun niet ten goede, beweert journalist/schrijver Will Tinnemans

In zijn bijdrage van 19 oktober bepleit Paul Elhorst om het Deense ‘flexicuritymodel’ te gebruiken als leidraad voor de vormgeving van het toekomstige arbeidsmarktbeleid in Nederland. Bij dit model wil ik een paar kanttekeningen plaatsen.

Met de keuze voor een flexicuritymodel wordt werkzekerheid verkozen boven baanzekerheid. Het idee hierachter is: door het voor werkgevers aantrekkelijker te maken om hun werknemers te ontslaan, nemen ze makkelijker mensen aan wanneer de markt erom vraagt. Met zo’n beleid zouden mensen over de hele linie vrijwel permanent aan het werk kunnen komen. Je hebt niet langer altijd een baan, maar wel altijd de mogelijkheid om te werken.

Denemarken kent al een vorm van flexicurity. Zijn er redenen voor Nederland om het Deense pad te volgen? We kennen hier, na Luxemburg, nog steeds de laagste werkloosheid van alle EU-landen – enkele procentpunten lager dan Denemarken – en de hoogste arbeidsparticipatie en -productiviteit. Natuurlijk is het belangrijk zo veel mogelijk mensen aan het werk te krijgen – wie kan werken, is beter af met een baan – maar het flexicuritymodel is het ei van Columbus niet. De werkgevers worden uitstekend bediend met een soepeler ontslagrecht; voor de werknemers blijft vooralsnog het gebrek aan zekerheid bestaan. Een soepeler ontslagrecht kun je namelijk bij wet regelen, werkzekerheid niet.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Inkomensverschillen nog nooit zo groot geweest

DATA - Met update onderaan

De inkomensverschillen in zijn ontwikkelde landen nog nooit zo groot geweest als nu. Dat blijkt uit een nieuw rapport van de OESO naar de inkomensverdeling tussen 1985 en 2008, dus nog voordat de effecten van de crisis goed zichtbaar zijn.

Vooral in de Verenigde Staten, Turkije, Israel en Mexico zijn de verschillen erg groot. Opvallend is dat juist in traditioneel egalitaire landen, zoals Zweden, Finland en Duitsland, de inkomensverschillen snel zijn gestegen.

De oorzaak, aldus de OESO: ,,The main driver behind rising income gaps has been greater inequality in wages and salaries, as the high-skilled have benefitted more from technological progress than the low-skilled. Reforms to boost competition and to make labour markets more adaptable, for example by promoting part-time work or more flexible hours, have promoted productivity and brought more people into work, especially women and low-paid workers. But the rise in part-time and low-paid work also extended the wage gap.

Tax and benefit systems play a major role in reducing market-driven inequality, but have become less effective at redistributing income since the mid-1990s. The main reason lies on the benefits side: benefits levels fell in nearly all OECD countries, eligibility rules were tightened to contain spending on social protection, and transfers to the poorest failed to keep pace with earnings growth.”

Foto: Foto cc Flickr copyright ok. Gecheckt 06-09-2022

Stapelgek of niet?

Wat de laatste weken weinig aandacht kreeg, is het rapport over de stapelingseffecten van de bezuinigingen, dat 23 november werd gepresenteerd. NICIS en Ecorys onderzochten in opdracht van de G32 (32 grootste gemeenten) of mensen in problemen kunnen raken, omdat ze door meerdere bezuinigingsmaatregelen getroffen worden.
Weten we nu hoeveel mensen last van stapelingseffecten kunnen krijgen en hoe groot die last zal zijn?

De betrekkelijke stilte rond dit rapport wijst er op dat de oppositie geen extra munitie in handen heeft gekregen. Het rapport (hier in pdf) somt keurig alle maatregelen op, vermeld hoeveel mensen bij die maatregelen betrokken zijn, maar kan niet meer dan een paar cases als voorbeeld geven, die uit berekeningen van een drietal gemeenten komen. Uit die cases (in dit pdf-document) blijkt dat sommige mensen er 280 euro, anderen meer dan 5000 euro per jaar op achteruit kunnen gaan. De algemene conclusie van de onderzoekers is: bij bepaalde huishoudens dreigen inkomensdalingen van tientallen procenten, vooral bij  huishoudens met lage inkomens en/of meerdere problemen. Maar de exacte omvang van het aantal kwetsbare huishoudens is nog niet goed vast te stellen.

Rutte zelf houdt vol dat het kabinet zeker aandacht voor deze effecten zal hebben. In een interview in september bij RTL, zei hij dat er zo’n 10,000 gezinnen met een laag inkomen er volgend jaar meer dan 5 procent op achteruit zullen gaan. Rutte weet meer? Voorlopig zijn er van die kant ook nog geen exacte cijfers.
Dankzij een aantal overzichten in het rapport, zijn er wel wat vragen te stellen over de aard van de bezuinigingen. De overzichten zijn samengevat in dit exceldocument, waar ook gegevens in staan die bij de rest van dit betoog horen.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: copyright ok. Gecheckt 01-03-2022

De gewone Griek werkt

Beeldend kunstenaar Cathelijne Miggelbrink woont in Griekenland, gooit niet met stenen naar de politie, maar ervaart iedere dag wat de crisis veroorzaakt.

Vrolijk geklingel kondigt de komst van de kudde aan. Op  het naburige olijfveldje jaagt de herder luid vloekend zijn schapen op, hun deerniswekkende houding in schril contrast met het gezellige getinkel van de bellen om hun nek. Met de koppen laag bij de grond, hun mottige vachten vol teken en doornen, zoeken ze naar het gras dat de lange zomer allang tot karig hooi heeft verschroeid.

Lang geleden kwam ik voor het eerst in Griekenland, waar ik een speciale gewone Griek ontmoette.  De gewone Griek begon een bakaliko, een kruidenierswinkel. Ik verliet het Noorden zodat we samen een bestaan konden opbouwen. We trouwden, kregen kinderen, bouwden een huis op een olijfveldje. Een moestuin, wat kippen.

Dit is het leven in de periferie. We gooien geen stenen naar de MAT (de Griekse ME), dragen geen koukoula (capuchon), we protesteren zelfs niet. Daar is geen tijd voor. De gewone Griek werkt.

Toch is de crisis ook hier voelbaar. Ethnikistes (nationalisten) vullen de muren in het dorp met hun leuzen. Het zijn geen rellen, maar het gevoel van onvrede en onveiligheid is net zo sterk.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Vorige Volgende