Flexibilisering arbeidsmarkt vooral goed voor hoogopgeleiden

Flexibilisering van de arbeidsmarkt heeft twee nadelen. Laagopgeleiden profiteren er niet van en de loyaliteit met het bedrijf wordt minder. Het zou goed zijn als het bedrijfsleven haar verantwoordelijkheid zou nemen door op de arbeidsmarkt een nieuwe koppeling te creëren tussen flexibiliteit en zekerheid, zegt socioloog en Amerikanist Erik de Gier. Al geruime tijdbhebben overheid en sociale partners ingezet op een vergaande flexibilisering van de arbeidsmarkt. De op deze site gevoerde discussie over ‘flexicurity’ is daar een voorbeeld van, net zozeer als de debatten over het langer doorwerken van oudere werknemers en de aanzienlijke versobering van het stelsel van sociale zekerheid. Eén van de doelen is dat werknemers tijdelijke baanzekerheid inruilen voor levenslange werkzekerheid. Dit laatste is paradoxaal en lijkt onhaalbaar als we kijken naar de prestaties van het activerende arbeidsmarktbeleid in de afgelopen twintig jaar. Intussen is wel het aantal werknemers met een flexibel contract gestegen tot ongeveer een derde van het totaal aantal werknemers. Diegenen die daarvan in verhouding tot andere categorieën werknemers het meest profiteren zijn jongere hoogopgeleide werknemers.

Door: Foto: copyright ok. Gecheckt 23-11-2022
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De jeugd en de toekomst

Mijn geliefde was boos. De regering gaat de gezinsinkomens optellen en als basis nemen voor een bijstandsuitkering. Ze bedacht meteen een wrange variant: iemand is als werkloze in de bijstand beland en hokt zuinig op een zolderkamer bij zijn ouders, om voorzichtig een nieuw startkapitaal bijeen te brengen. Gaan ze die mogelijkheid afsnijden?

Ik moest bekennen dat zo’n voorbeeld heel waarschijnlijk was. Afschuwelijk, zei ze: terwijl afgezwaaide bewindslieden langer in het wachtgeld blijven, omdat de criteria voor passend werk strenger worden gemaakt. Hoe krom kan de wereld functioneren?

Ik kon haar niet veel troost bieden: als je voor een kwartje geboren bent, hoef je niet het gedrag van een dubbeltje te tonen. Brecht zou een mooiere formule hebben bedacht om de formule te hekelen: de regering Rutte “zet iedereen in zijn eigen kracht”, maar het is een uitdrukking zonder betekenis, als je minvermogende bent of niet veel kunt. Er zijn vast mensen die onterecht een uitkering hebben, zei ze, maar dit is kansen van mensen afpakken.

Het dreigt een groot onderwerp te worden. Vorige week schreef ik over de huishoudensvorming,  gestimuleerd door een onderzoek dat aantoont dat generaties weer meer dan vroeger bij elkaar in trekken, vaak uit financiële noodzaak. Voor de ouderen lijkt dat een verbetering, want het vergroot de vitaliteit en het levensgeluk en de eenzaamheid daalt. De individualisering is een beetje doorgeslagen, dus prachtig als de mensen de weg wat naar elkaar terug vinden, al is het door economische noodzaak. Maar dan moet je dat met sociale wetgeving niet gaan afremmen.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Chinese robots

<Webwereld column>

Afgelopen weekend deed een nieuwsbericht de ronde dat elektronicafabrikant Foxconn een plan heeft om een flink deel van haar 1 miljoen Chinese werknemers te vervangen door robots. Foxconn maakt een flink deel van de lezers- en comments trekkende merkgadgets waar Webwereld bezoekers graag over sparren.

De afgelopen 15 jaar hebben westerse landen in hoog tempo hun industriële infrastructuren naar China verplaatst. Dat was in eerste instantie nog niet zo zichtbaar maar vandaag de dag staat op ieder i-device ‘designed in California – made in China’. Iedereen vindt het wel prima om die fabrieken neer te zetten in een land dat 20 jaar geleden nog met tanks over studenten heen reed omdat de loonkosten zo prettig laag zijn. Dat betekent betaalbare gadgets en toch fijne winstmarges voor westerse bedrijven die onze pensioenfondsen op peil moeten houden.

Foxconn en haar veel kleinere concurrenten voeren een constante en moordende concurrentie om tegen lagere kosten heel snel te produceren. Mensen, zelfs hele goedkope mensen, worden dan al snel een bottleneck. Die werken maar 12-14 uur per dag en maximaal 26 dagen per maand. Robots werken 24×7 (minus wat downtime voor onderhoud). Ook in andere sectoren rukt robotisering op: van offshore olie platformen tot PIN automaten, zelfscan-kassa’s en ticketverkoop in het OV. Een robot hoeft er niet uit te zien als een mens om een mens te vervangen. Mooi voor ons gadget liefhebbers dus dat Foxconn zo de prijzen laag houdt zou je denken. Maar er is wel een probleem.

Henry Ford had dik 100 jaar geleden al door hoe je succesvol massaproductie van complexe consumenten producten realiseert. De truc volgens Ford was om de producten door efficiency zo goedkoop mogelijk te maken met behoud van kwaliteit en daarbij de fabrieksarbeiders zo goed te betalen dat deze naast werknemer ook klant konden worden. Want als je massaal dingen maakt heb je ook massa’s klanten nodig. Als een steeds groter deel van het productieve werk uitgevoerd wordt door robots wie zijn dan je klanten? Het klassieke antwoord hierop is dat werkloze fabrieksarbeiders dan nieuwe, betere, banen krijgen als gemeenteambtenaar, verkoper van verzekeringen of webdesigner. Dit was inderdaad grotendeels zo tijdens de switch van een industriële naar een informatie- en diensten economie. Fysiek hebben machines ons al lang ingehaald maar nu zijn ze op weg om ook steeds meer post-industriële banen over te nemen. Ze doen dat in een tempo dat even hoog of hoger is dan banen door economische groei gecreëerd worden. Zelfs Chinese bijna-slaven-arbeiders zijn dus niet immuun voor dit proces. Menselijke arbeid kan alleen maar duurder worden, robots alleen maar goedkoper. De uitkomst is duidelijk.

Een Amerikaans onderzoek uit 2010 laat zien dat er inderdaad een polarisatie aan de gang is op de arbeidsmarkt. De arbeidsmarkt valt uiteen in hoogwaardig werk voor een klein deel van de bevolking en laagwaardige diensten-die-vandaag-nog-niet-geautomatiseerd-zijn voor de rest (vrijwel alle industrie is naar Azië verdwenen). Deze laatste categorie wordt door voortschrijdende techniek steeds verder uitgehold. Nederland komt er dankzij een grote publieke sector, gezondheidszorg, onderwijs en honderdduizenden ‘arbeidsongeschikten’ nog redelijk goed vanaf.

Marshall Brain (zo heet ie echt!), man achter howstuffworks.com schreef er in 2002 een boek over dat hier te lezen is. Dat verhaal klonk destijds voor velen ongeloofwaardig alarmerend. Maar kijkend naar de huidige situatie in de VS met 45 miljoen mensen die van voedselbonnen leven en een echte werkloosheid van meer dan 20% (volgens de meetmethode zoals wij die in Europa gebruiken) lijkt het plotseling niet zo gek meer. Het feit dat de rijkste 400 Amerikanen evenveel bezit hebben als de armste 150 miljoen bij elkaar en 0,1% van de bevolking feitelijk de dienst uit maakt is ook in lijn met Marshall’s scenario van extreme welvaartsconcentratie.

De roman van Marshall Brain geeft ook een uitweg om te ontsnappen aan deze bladerunner-achtige wereld. In het boek is Australie een egalitaire samenleving waar verregaande robotisering alle eerste levensbehoeften gratis, of bijna gratis maakt. Er zijn geen betaalde banen maar omdat alles gratis is hoeft dat geen probleem te zijn zolang iedereen genoeg heeft voor een menswaardig bestaan. Zijn meeste landgenoten zouden het ‘communisme’ noemen. Hier in Europa hebben we daar wellicht een wat genuanceerdere kijk op.

Robotisering + 3D printers + opensource software maakt extreme decentralisatie van productie, en daarmee welvaart en macht, mogelijk. Veel van het werk uit China en India kan weer naar Europa terug komen, maar niet noodzakelijk als betaalde baan. Tenzij Chinese robots veel goedkoper werken dan Europese robots. Maar aangezien de belangrijkste inputs: materiaal- en energieprijzen wereldwijd hetzelfde zijn is daar geen reden voor. In de ultieme kenniseconomie hebben we bijna allemaal permanent vakantie, handig met die zomers die in mei in september vallen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Nederland laagste aantal werkuren in de EU

[qvdd] The average amount of hours worked per year is the lowest in the EU, as confirmed by the latest available data. The low number of hours worked results from the very large share of people working part-time, particularly women, reflecting personal preferences but also the existence of financial disincentives for either entering the labour market or for extending the hours worked.

Dit is een citaat uit de aanbevelingen die de Europese Commissie doet aan de Nederlandse regering om de economie conform de doelen van het “Europe 2020” programma op koers te houden. Rutte, die onlangs met Merkel de Grieken opriep wat harder te gaan werken, krijgt het advies om nog bestaande belemmeringen voor participatie op de arbeidsmarkt weg te nemen.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De kortzichtigheid van flexibele arbeid

Dit artikel van arbeidseconoom Ronald Dekker (Universiteit Tilburg) is overgenomen van Me Judice.

Bedrijven kiezen vaker voor flexibele arbeidscontracten zonder ontslagbescherming, opbouw van sociale zekerheidsrechten of doorstroomperspectief. Terecht dat de vakbonden daar tegen protesteren, stelt arbeidsmarkteconoom Ronald Dekker. Bovendien lijkt de keuze ook vanuit de bedrijven zelf kortzichtig. TNT Post klaagt dat flexibele krachten na twee dagen regen al niet meer komen opdagen. ´If you pay peanuts, you get monkeys´.

Grenzen aan flexibilisering arbeidsmarkt
De directeur van de vereniging van uitzendbedrijven ABU, Aart van der Gaag, stelt dat vakbonden een ‘illusie’ najagen door te hameren op baanzekerheid en dat ‘flexibilisering van de arbeidsmarkt in toekomst alleen maar zal toenemen’ (FD, 23 januari 2011). Van der Gaag is niet de eerste die dit roept, en zal ook niet de laatste zijn. Maar er zijn wel degelijk grenzen aan flexibilisering.

Bedrijven gebruiken flexibele arbeid grofweg om vier redenen: (1) het gaat om werk met een inherent tijdelijk karakter (bv. inval, vervanging, tijdelijk hogere vraag), (2) als verlengde proeftijd, (3) voor de inhuur van specifieke vakkennis of (4) als kostenbesparingsstrategie. Het laatste wordt in de literatuur ‘churning’ genoemd en komt neer op het laten uitvoeren van structureel werk door steeds wisselende tijdelijke krachten die minder kosten dan vaste krachten, omdat ze minder betaald krijgen, niet geschoold worden en geen ontslagbescherming hebben.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Arbeidstekort fictief probleem?

In juni vorig jaar voorspelde het CPB nog dat er een paar honderdduizend mensen extra werkloos zouden worden. Ik niet. Ik gebruik namelijk geen glazen bol, maar kijk naar de cijfers. Ook in juni daalde de werkloosheid al. Inmiddels hebben we (nog steeds) de laagste werkloosheid van Europa. De werkloosheid daalt nu tien maanden op rij. We horen het CPB niet meer over massawerkloosheid, maar de schade die ophitser Coen Teulings heeft aangericht is groot. Bangemaakt door de onheilsprofeten gingen de vorige verkiezingen massaal over de vraag hoe ‘mensen weer aan het werk konden komen’. Mark ‘orde op zaken’ Rutte won. Werkloosheid in Nederland was nauwelijks een probleem en is het nu al helemaal niet meer. De realiteit is juist een dreigend arbeidstekort.

Demografie is wat anders dan onheilsprofetie. Je kunt zien hoeveel mensen er met pensioen gaan en hoeveel mensen de arbeidsproductieve leeftijd gaan bereiken. Alleen de migratiecijfers zijn ongewis. Sinds januari van dit jaar gaan de babyboomers massaal met pensioen. De komende 20 jaar bereiken ongeveer 20.000 mensen meer de pensioengerechtigde leeftijd, dan dat er mensen de arbeidsmarkt opstromen. Ieder jaar. Twintig jaar lang. Nog duidelijker geformuleerd: iedere week komen er een paar honderd arbeidsplaatsen vrij die niet zijn op te vullen. Werkgevers doen niets. De overheid doet bijna niets. Wie doet er wel wat? De pensioenleeftijd verhogen is een druppel op de gloeiende plaat. Een hogere pensioenleeftijd is fijn voor de staatskas, maar mensen gaan er nauwelijks langer door werken. De gemiddelde leeftijd pensioenleeftijd is nu 62 en schuift maar tergend langzaam ietsje omhoog.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

How capitalism killed the notion of career

boekomslag corrosion of characterThis is not a new idea coming from Richard Sennett. He already wrote about that very topic in The Corrosion of Character. Like many other analysts, Sennett notes that Obama made a significant mistake when he did not make job creation and reducing precarization a priority of his administration (the interview was conducted before the 2010 election) because he has no sense of the realities of everyday life of so many Americans.

For Sennett, the United States is a country that is socially very vulnerable not only because of precarization but also because of greater individualization. Strikes and social movements such as those seen in France over the past few weeks are unimaginable in the US. Americans tend to consider survival in individual terms (or, I would add, just limited to their family). I think this triumph of ideological individualism is the major victory of the right because it frames every issue. After all, as Denis Colombi – marshalling Polanyi – reminds us, the market exercises a hold not just on material relations but also on minds.

If I were Durkheimian, I would add that this low level of social solidarity explains the fact that the US is a society that more interpersonally and structurally violent than other rich countries.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Nederland kiest: Sociale zekerheid en arbeidsmarkt

[i]Elke dag wordt er gepeild, redacties van praatprogramma’s draaien overuren en er zijn meer kieshulpen dan politieke partijen. Het aantal behandelde onderwerpen is echter beperkt (lees: het H-woord en coalitievorming). GeenCommentaar duikt een stuk dieper in de materie en zet voor een aantal onderwerpen de verkiezings- programma’s naast elkaar. Nu: Sociale zekerheid en arbeidsmarkt[/i].

Stembiljet en -potlood (Foto: Wikimedia Commons/J.M. Luijt)

Ontzettend veel gepraat over cijfers: Dat kenmerkt deze verkiezingscampagne. Wiens cijfers kloppen? Wie zal het zeggen? GC geeft voor de zekerheid maar even het woord aan het CPB voor de hoofdlijn:

“Over de sociale zekerheid verschillen de partijen van mening. De VVD en D66 zijn beide voorstander van netto ombuigingen op de sociale zekerheid (van achtereenvolgens 1 en 2 mld euro), terwijl de overige partijen juist meer middelen voor de sociale zekerheid ter beschikking willen stellen. De extra bepleite middelen liggen tussen 1,25 mld euro (ChristenUnie, SGP) en 3,75 mld euro (SP, GroenLinks).”

In deze quote van het CPB ontbreken de PvdA en CDA die extra middelen van respectievelijk 2 en 2,25 miljard euro ter beschikking stellen voor sociale zekerheid. Er is dus genoeg te kiezen als je alleen al naar de cijfers kijkt. Wil je bezuinigen op sociale zekerheid, dan kies je VVD of D66. Wil je er als kiezer meer geld in stoppen, dan heb je een aanzienlijk ruimere keuze. Maar er is veel meer dan alleen een macro-financieel verhaal. Er is ook het verhaal achter de cijfers: de concrete voorstellen die partijen doen voor de sociale zekerheid en arbeidsmarkt.

65 of 67
Er is vrij grote consensus over het optrekken van de pensioensgerechtigde leeftijd van 65 naar 67 jaar, met een paar uitzonderingen. CDA, PvdA, VVD, D66, ChristenUnie, PvdD en SGP stellen een verhoging van de AOW-leeftijd voor naar 67 jaar. PVV en SP willen de AOW-leeftijd handhaven op 65 jaar. GroenLinks pleit voor een flexibelere invulling, waarbij iedereen na 45 jaar werken een AOW uitkering krijgt. Nu de sociale partners al een principe-akkoord hebben over het verhogen van de AOW-leeftijd naar 67, lijkt het nauwelijks nog een vraag of de pensioensleeftijd omhoog gaat: De leeftijd waarop de AOW ingaat, gaat volgens het akkoord met ingang van 2020 naar 66 jaar en in 2025 naar 67.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Frankrijk: Duitsers werken te hard voor weinig

Le lunch (foto:Flickr/testastretta-999)

Ook zo’n hekel aan die collega op het werk die fluitend bergen werk verzet, waardoor anderen gaan denken dat jij de kantjes eraf loopt? De Fransen in elk geval wel. Hun minister van Financiën Christine Lagarde haalde gisteren hard uit naar Duitsland. Door de loonmatiging in de afgelopen jaren is de Duitse economie veel te concurrerend geworden. Dat gaat ten koste van Frankrijk, waar de arbeidsverhoudingen potdicht zitten. Dus of de Duitsers svp minder hard willen werken en meer consumeren.

De Duitsers reageerden voorspelbaar: niet zij moeten rustiger aan doen, maar de Fransen moeten maar eens de handen uit de mouwen steken. Anders kan Europa nooit tegen de Chinezen op. Het aardige is natuurlijk dat dik tien jaar geleden Duitsland nog samen met Frankrijk stelling nam tegen het Nederlandse poldermodel, dat op precies dezelfde manier de economie aanzwengelde. De Duitsers gingen onder de rood-groene regering om.

Frankrijk heeft nu een in naam rechtse regering. Je zou verwachten dat die wel wat voelt voor een economisch model dat de lonen matigt, waardoor meer mensen aan het werk kunnen. Maar de Fransen ergeren zich liever aan de flexibiliteit over de grens in plaats van dat ze serieus werk maken van hun verroeste arbeidsmarkt. Voor de Europese economie is dat op termijn een groter blok aan het been dan de Griekse boekhoudtrucs.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Oud en Nieuws: Vrouwendag

2009: “Vrouwen in de top: Net mannen

3327432835_0c77448c12

1973: Vrouwen demonstreren in Den Haag voor gelijke beloning. 36 jaar later later is bij wet geregeld dat er recht is op gelijke beloning, maar helaas is de werkelijkheid nog altijd dat vrouwen minder verdienen dan mannen in vergelijkbare functies. Sterker nog: de Volkskrant meldt dat vrouwen op topfuncties zich gedragen als mannen. Niks geen vrouwelijke invloed op beleid, hun leiderschap stelt teleur. Ouch.

Is het dan zo dat voornamelijk ‘bitches’ kunnen slagen of heeft emancipatie nog tijd nodig om zijn uiteindelijke vorm te vinden?
Het Nationaal Archief heeft een mooie Internationale Vrouwendag set op Flickr staan die bulkt van ambitie en idealen.

Een actuele nieuwskop met een foto uit de archieven van een van de nationale archieven, universiteiten en musea die op Flickr deelnemen aan het project The Commons. Verborgen schatten gepubliceerd.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Vorige Volgende