Het motief is bekend, zeker voor wie het boek van de Vlaming August Vermeylen uit 1906 heeft gelezen: een man met de Latijnse naam Ahasverus gedraagt zich grof tegenover Jezus op zijn weg naar Golgotha en wordt er vervolgens toe veroordeeld om tot het eind der tijden c.q. de wederkomst van Christus rusteloos over de aarde te zwerven, een motief dat doet denken aan de sage over de Vliegende Hollander. De Wandelende Jood is overigens een spijtoptant: na zijn foute bejegening van Christus krijgt hij spijt, bekeert zich en gaat over tot het doen van goede daden, maar de vervloeking blijft intact. De legende zelf dateert aanwijsbaar uit de 13 eeuw, maar omdat het hier over een motief gaat (zie de catalogus van Aarne-Thompson waar het motief onder het gedeelte 'God Rewards and Punishes' geregistreerd staat als ATU 777 'The Wandering Jew' en als enige variant de 'Vliegende Hollander' staat aangegeven, heeft de legende de nodige 'voorlopers' met hetzelfde motief gehad waarbij het nog maar de vraag is of en in hoeverre deze voorlopers de Middeleeuwse legende hebben beïnvloed. Sommige schijnen er met de haren te zijn bijgesleept, zoals een boeddhistische voorganger.
I have become embarrassed and ashamed to remain in the Labour Party.
En dus stapt Luciana Berger eruit. Brexit en antisemitisme zijn de belangrijkste redenen. Ze krijgt gezelschap van zes andere Labour-parlementariërs, die samen de Independent Group gaan vormen.
Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.
ANALYSE - In het nieuws vandaag een rapport vanuit de Europese Commissie over antisemitisme in de EU. Negen op de tien mensen met een Joodse achtergrond geven aan dat antisemitisme in de laatste vijf jaar is gegroeid. Dat duidt op een stevig probleem. Maar er zijn de nodige kanttekeningen te maken bij dit onderzoek.
Vooraf voor de duidelijkheid: de kanttekeningen zijn niet bedoeld om antisemitisme te bagataliseren of goed te praten. Antisemitisme past niet in Nederland of elders en dient bestreden te worden. Maar voor de bestrijding is het wel nodig dat de onderbouwing klopt.
Uit het onderzoek halen we figuur 2:
Ook vanuit Nederland wordt aangegeven dat 90% een stijging van antisemitisme ervaart in de laatste 5 jaar. En daar ontstaat de verwarring. Want twee gerenommeerde onderzoeken naar antisemitisme die dit jaar hun recente cijfers hebben gepubliceerd, laten deze trend niet zien.
Het CIDI:
Ook uit de cijfers van het Openbaar Ministerie valt, los van de uitschieter in 2017, geen trend op te maken.
Dat roept de vraag op waar de beleving van groeiend antisemitisme dan vandaan komt. Twee zaken kunnen daarbij een rol spelen. Als eerste een afnemende wil om meldingen te doen. Gegeven rapportages zijn op basis van werkelijke meldingen of zaken. Maar als men dat niet meer doet, dan kan een ontwikkeling niet goed in beeld gebracht worden. Zover bekend zijn er geen specifieke cijfers over afnemende meldingsbereidheid bij deze groep.
Je moet wel een uitermate fijn ontwikkeld gevoel voor dialectiek bezitten om te kunnen bevatten dat de joodse staat, die is gesticht met het doel het anti-semitisme onschadelijk te maken, nu een van de belangrijkste oorzaken dreigt te worden van een nieuw verschijnsel, met name het anti-israëlisme. Het lijkt enigermate op het oude anti-semitisme, maar het is er geenszins mee identiek. Dat nieuwe gewas kan hier en daar nog wel voeding trekken uit oude wortels, maar de huidige politiek van de staat Israël voorziet erin dat het ook volslagen uit eigen kracht kan groeien. Dat het een schijn van gelijkenis vertoont met het ouderwetse anti-semitisme ligt vooral aan het feit dat zoveel joden naar buiten toe kritiekloos de Israëlische politiek onderschrijven – ook in gevallen waarin die de spot drijft met criteria van humaniteit en internationaal recht.
Wie schreef dit? De in 2014 overleden vredesactivist Hajo Meyer. Het citaat is uit een essay over antisemitisme dat hij schreef voor een boekje bestaande uit bijdragen van een aantal leden van ‘Een Ander Joods Geluid’.
Het citaat is ineens weer heel actueel. Meyer duikt namelijk ineens op in de alsmaar doorzeurende soap in Groot-Brittannië dat de Labour Party een ”antisemitisme probleem” zou hebben en dat partijleider Jeremy Corbyn er niet mee afrekent en misschien zelf ook wel antisemiet zou kunnen zijn.
Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.
Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.
In weerwil van het beeld dat de media schetsen, is het antisemitisme bij de Labour-achterban tijdens Corbyns leiderschap flink gedaald. Dat blijkt uit data van YouGov.
Ook opzienbarend: antisemitische denkbeelden komen vaker voor bij mensen die aangaven op de Conservatieven te stemmen.
Precies het tegenovergestelde als wat je zou denken op basis van de berichtgeving dus.
ONDERZOEK - Deze week is de presentatie van een rapport over Antisemitisme en immigratie in West-Europa. Daphne Meijer van Een Ander Joods Geluid las het deel over Nederland.
Er gaat bijna geen dag voorbij zonder dat het begrip ‘antisemitisme’ voorbij komt, in de meest uiteenlopende contexten en voorzien van de meest uiteenlopende betekenissen. Vast pandoer is de bewering dat de Syrische vluchtelingen die sinds een aantal jaren in ons land asiel hebben aangevraagd, allemaal antisemitisch zijn geïndoctrineerd. Als zodanig zouden zij een gevaar vormen voor de Joden in Nederland. Maar is dit zo?
Op 17 mei vindt de officiële presentatie plaats van het onderzoeksrapport Antisemitism and Immigration in Western Europe Today: is there a connection? Findings and recommentations from a five-nation study. Deze studie werd in vijf landen verricht, in opdracht van de Berlijnse Stichting Erinnerung Verantwortung Zukunft. Wetenschappers deden onderzoek in vijf West-Europese landen: België, Duitsland, Frankrijk, Nederland en het Verenigd Koninkrijk.
Leo Lucassen, hoogleraar sociale geschiedenis en migratiestudies in Leiden en onderzoeksdirecteur van het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis, onderzocht samen met turkologe en antisemitisme-onderzoeker Annemarike Stremmelaar de situatie in Nederland. Hun bevindingen zijn zeer de moeite waard, maar hun rapport lijdt helaas ook aan het euvel dat het niet geschreven is voor enkel de Nederlandse lezer, maar voor de Europese lezer. En van deze Europese lezer kan niet worden verwacht dat hij weet hoe onze maatschappij in elkaar zit, met onze ingewikkelde en elkaar overlappende migratiegeschiedenissen en diverse beleidsmaatregelen om migranten te rubriceren en vervolgens te integreren. Er wordt kortom veel achtergrondinformatie gegeven die voor sommige Nederlandse lezers al lang en breed bekend is.
COLUMN - Regisseur Lotte de Beer heeft in het Amsterdamse Compagnietheater een gekuiste Zauberflöte neergezet. Zoveel mogelijk gekuist van racisme. Berucht (maar dat ook pas sinds kort) is de figuur van Monostatos, de tempelwachter van de tovenaar Sarastro. Een zwarte man, volgens het libretto. En ook nog eens gemeen en onbetrouwbaar – maar dat komt vaak voor. En ondertussen zingt hij ook nog een aria waarin hij het betreurt dat hij geen vrouw kan krijgen omdat-ie zo zwart is.
Ik weet niet wat De Beer met Monostratos heeft gedaan (ik ben geen Mozartfan) maar enig wieden om de moderne mores tegemoet te komen is hier op zijn plaats. (Ik vertel straks waarom.) Tegenstanders van dergelijke ingrepen roepen dan dat het meesterwerk van het genie Mozart wordt aangetast (maar dat voel ik dus niet zo) en dat het werk niet over racisme gaat maar een allegorie is op de Vrijmetselarij. Wat een irrelevant argument is. Mein Kampf (hier alvast mijn eerste Godwin) gaat ook hoofdzakelijk niét over de joden.
Het politiek corrigeren van muziek heeft zijn grenzen. Misschien dat Die Zauberflöte nog met wat coupures op smaak kan worden gebracht; van een werk als Les Indes Galantes van Rameau zou alleen de ouverture overblijven. Maar alles bij elkaar zijn vreemde kleurtjes zeldzaam in de opera; veel ‘actueler’ (en opera wil actueel zijn) was de aanwezigheid van joden.
De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.
Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.
Dat kan! Sargasso is een collectief van bloggers en we verwelkomen graag nieuw blogtalent. We plaatsen ook regelmatig gastbijdragen. Lees hier meer over bloggen voor Sargasso of over het inzenden van een gastbijdrage.
Geniale zet natuurlijk, van Leefbaar Rotterdam, om het Links Verbond tussen SP, PvdA, GroenLinks en Nida het “links-islamitisch blok” te noemen. Gecombineerd met waarschuwingen over de lange arm van Erdogan en de beeldende bangmakerij in hun verkiezingscampagne zal Leefbaar best wat mensen ter linkerzijde bang hebben gemaakt.
Althans, ik was er niet gerust op, zal ik eerlijk toegeven, dat de linkse achterban deze nogal doorzichtige aanval zou doorprikken. Laat staan mensen die slechts overwogen links te stemmen. Dat heeft niets met Nida te maken, en alles met hoe in het publieke debat over islam en moslims wordt gesproken. En dan vooral met het feit dat verdachtmakingen uit elke hoek kunnen komen, niet enkel de rechterhoek, en dat ze telkens weer effectief blijken in het aanwakkeren van vertwijfeling en angst over islam en moslims.
Zo vond het CIDI het blijkbaar geen probleem om Nida zonder onderbouwing in een antisemitisch daglicht te zetten. Voor hun jaarlijkse rapportage besloten ze dit jaar voor het eerst de uitlatingen van politici te turven, maar in het rapport reppen ze niet over Nida. In een radio-interview door WNL werd CIDI-directeur Hanna Luden gevraagd of er een verband is tussen de opkomst van islamitische partijen en toenemend antisemitisme. Luden antwoordde dat ze hier geen uitspraken over kon doen, waarna ze haar nuance tenietdeed door DENK en Nida voor het gemak allebei te beschuldigen van “Israël-bashen”. En zo haalde een niet aan te tonen verband tussen de opkomst van DENK en Nida en toenemend antisemitisme de kop, wat Elsevier vervolgens weer overnam, en voilà, het werd waar.
RECENSIE - De boekdrukkunst moge rond 1450 zijn uitgevonden, dankzij Maarten Luther is ze volwassen geworden. Hij maakte de drukpers tot een massamedium. Luther had niet alleen een fenomenale productie, alles wat hij schreef werd ook nog eens in onvoorstelbare oplagen gedrukt en verspreid.
Dat begon met zijn beroemde vijfennegentig stellingen uit 1517, en daarna hield het nog vele jaren aan. Voornamelijk korte pamfletten en boekjes, maar ook steviger werken. Zijn topjaar was 1523, toen er 400 nieuwe edities onder zijn naam verschenen. Daarna daalde zijn productie wat, maar zijn oplagen, bleven met kop en schouder uitsteken boven die van alle andere sterauteurs (tot irritatie van Erasmus).
Nijvere archivarissen hebben uitgerekend dat hij in zijn actieve jaren 1800 bladzijden per jaar schreef – en dat naast zijn verplichtingen als stadspredikant, hoogleraar, huisvader (hij trouwde in 1523 met een uitgetreden non) en natuurlijk zijn werk aan de Bijbelvertaling in het Duits. In 1522 verscheen zijn Nieuwe Testament; in 1523 en ’24 verscheen het Oude Testament, in drie delen. Om de prijs per boek te drukken. Maar ze was zeker niet goedkoop. Dat deed er niet toe. Ze verschenen allemaal in oplagen van vele tienduizenden. Zijn woonplaats Wittenberg werd het centrum van de Duitse boekdrukkunst. Luther was zonder twijfel de beschermheilige van der drukkers.
In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.
Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.
Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.
COLUMN - Wie zullen we de schuld geven voor Hitlers racisme en antisemitisme? In de afgelopen halve eeuw zijn verschillende potentiële daders aangewezen. Hitler zélf suggereerde in Mein Kampf dat hij al vóór de Eerste Wereldoorlog ‘inzag’ dat de joden de bron waren van alle kwaad, met als gevolg dat latere auteurs op zoek gingen in Wenen, bij de beruchte burgemeester Karl Lueger (die de verkiezingen won dankzij een antisemitisch programma maar eenmaal aan de macht geen enkele antisemitische maatregel nam), of bij Weense randfiguren als Jörg Lanz von Liebenfels.
Maar het is inmiddels duidelijk dat Hitlers antisemitisme pas ná de Eerste Wereldoorlog ontstond. Mein Kampf geeft (dus) geen inzicht in zijn bronnen, en ook een analyse van de tekst biedt geen helderheid. Hitler las alles wat los en vast zat, of zoals Ewoud Kieft in Het verboden boek schrijft (zie hier mijn eerdere recensie) (p. 139):
Met lezen bedoelde Hitler grasduinen, het doorbladeren van een boek totdat je iets vindt wat je wereldbeeld bevestigt. (…) Hij verzamelde wat hem te pas kwam, rukte het uit zijn verband en legde het in het mozaïek van zijn wereldbeeld. (…) Van iemand die welbewust zijn intellectuele bronnen aanpast om zijn eigen standpunten te bevestigen, val moeilijk te zeggen wat nu werkelijk zijn denken heeft beïnvloed.
Dat kan! Sargasso is een collectief van bloggers en we verwelkomen graag nieuw blogtalent. We plaatsen ook regelmatig gastbijdragen. Lees hier meer over bloggen voor Sargasso of over het inzenden van een gastbijdrage.
