serie

Vaste Gasten

Net als je even inkakt, prikken onze Vaste Gasten je weer wakker met hun scherpe pen.


Foto: daisy.images (cc)

Geen bal op tv | The Voice of Holland

COLUMN - Afgelopen vrijdag vermaakte ik mij kostelijk met The Voice of Holland. Maar toen kwam daar ene Julia van den Toorn auditie doen.

Gisteren de helft van een documentaire van Tegenlicht gezien over hoe Nestlé water uit waterbronnen in flesjes doet en ze verkoopt aan mensen die datzelfde water praktisch gratis uit de kraan hadden kunnen drinken. Een vrij bizarre situatie, waar ik het graag even over gehad had (mocht u er behoefte aan hebben: morgen kunt u er in Pakhuis de Zwijger over napraten), als ik niet iets veel belangrijkers had te bespreken: The Voice of Holland.

Ik had wel ooit een glimp gezien van dit wereldvermaarde John-de-Mol-vehikeltje, maar nooit veel meer dan dat. De jury bestond destijds uit Marco Borsato, Angela Groothuizen (u kent ‘r wellicht nog van The Howling Hurricanes), Nick Schilder en Simon Keizer (beiden bekend van de NS-reclame met die sympathieke conducteur). 

Marco Borsato zat er nog steeds, het soepie was vervangen door Ali B., Trijntje Oosterhuis en Ilse DeLange. Daar is duidelijk over nagedacht. Borsato is van de Italiaanse pathos, Ali B. het sentiment van de straat, Ilse DeLange provinciale nuchterheid en Trijntje Oosterhuis de professionele bitch.

Als liefhebber van de betere popmuziek, heb ik uiteraard altijd neergekeken op al die hedendaagse versies van de Soundmixshow. Idols, The X-Factor, So You Wanne Be A Popstar en De Tourbus, ik heb het nooit al te veel blikken waardig gegund.

Foto: daisy.images (cc)

Post-Atheïst | De polemiek voorbij

COLUMN - Klaas Knooihuizen, aka Johnny Volente, is na 38 columns gestopt met zijn Volentekriebels. Vanaf vandaag verwelkomen we Jona Lendering als nieuwe Vaste Gast. Elke maandag om half vier zal hij op Sargasso schrijven over religie.

Een goede column is amusant, heeft een pointe, staat op zichzelf en kan zonder toelichting. Het zou beter zijn geweest als ik mijn debuut als religie-columnist had gemaakt door op de actualiteit in te haken, maar ik denk dat het zinvol is eerst wat uit te leggen.

Ik ben historicus en werk momenteel aan een boek over het ontstaan van het christendom en het rabbijnse jodendom. Dat roept meer en fellere reacties op dan andere zaken waarover ik schrijf. Zo is me eens, na een lezing waarin ik had verteld dat Jezus altijd een jood is gebleven, verweten dat ik het christendom wilde opblazen, terwijl me ook eens is voorgehouden dat een modern mens zich moest distantiëren van zoiets middeleeuws als religie.

Niet dat zulke reacties onverwacht komen. In het niet eens zo lang geleden nog verzuilde Nederland waren er maar weinig aspecten van het dagelijks leven waarop de kerk geen invloed had. Religie is geen voltooid verleden tijd en vermoedelijk is het uit frustratie hierover dat de anticonfessionele polemiek soms zoveel extremer is dan doelmatig.

Foto: daisy.images (cc)

Politiek Kwartier | Poep op je vlees

COLUMN - Volgens Klokwerk staat de verontwaardiging over het poepvlees in geen verhouding tot de echte gevaren van ons voedsel.

Alweer een vleesschandaal: er zit poep op ons vlees. Supermarkten en de politiek reageerden verbijsterd.

Een vriend van mij moet om dat soort hygiënekwesties altijd nogal lachen. Hij werkt als arts en microbioloog in Ho Chi Minh stad en doet onderzoek naar infectieziekten. De drang naar steriel vlees ziet hij als één grote illusie.

Daarbij is er het verschil tussen daar en hier. Als het in Vietnam de gewoonte zou zijn de keukens te sluiten waar de hygiëne niet volgens de westerse standaard is, bleef er voor hem buiten de deur maar weinig te eten over. En dat zou nogal zonde zijn. In de meest onooglijke hutjes kan je daar prachtige maaltijden krijgen. Met een beetje mazzel of opgebouwde weerstand word je er niet ziek van, en alles is vers. Vetarm, suikerarm, geen toevoegingen.

Nu pleit ik absoluut niet voor het overnemen van Vietnamese hygiëne-eisen. Ook zijn natuurlijke producten zeker niet altijd beter. Moeder Natuur heeft immers in haar producten met een sardonisch genoegen een grote hoeveelheid gif, virussen, schadelijke bacteriën en parasieten verwerkt. Daar willen we liever niet het slachtoffer van worden en daarom hebben we terecht allerlei eisen aan de hygiëne van onze voedselproductie. Prima dus.

Foto: daisy.images (cc)

#Dezeweek | Filosoof Frans Bauer

COLUMN - Om maar met een flink understatement te beginnen: Syrië houdt de gemoederen wel bezig he? Sinds de gifgasbommen van Assad (?) gevallen zijn heeft het onderwerp zich met schokgolven tot vele gesprekken uitgebreid. Dikke kans dat ik morgen op een verjaardag naar mijn mening over de situatie wordt gevraagd. Om dan met een bek vol taart (ik hoop dat er taart is) niet veel verder te komen dan de Frans Baueresque uitspraak: ‘Ik vind het allemaal heel erg, maar ik snap er niet zo veel van.’

Via televisie en kranten kom ik hooguit op de hoogte van alles dat ik niet weet over de kwestie. Hoewel je daarmee ook een eind schijnt te komen, vind ik de complexiteit van de kwestie beangstigend. Het is een constellatie waarbij de Habsburgse staatsvorming verbleekt, een plot waarvan de schrijver van Game of Thrones een nat broekje krijgt. Maar was het maar een televisieserie, dan kon ik ervoor kiezen niet te kijken.

Het is dat ik kaartspellen bijna net zoveel haat als oorlogen in het Midden-Oosten, anders was ik in het Syrië-gesprek ongetwijfeld de onhandige John McCain geweest die zat te pokeren op z’n smartphone. Ik kan voor geen meter pokeren, maar in vergelijking met Syrië vind ik zelfs dat een overzichtelijk en fantastisch spel. Was het maar zo simpel als een robbertje Texas Hold ‘em. Dat iemand me kon vertellen: ‘Nee Peter, met een twee en een zeven kun je beter niet all-in gaan, dan verlies je.’ In Syrië vind ik het soms zelfs nog onduidelijk wie nou eigenlijk de tegenstander is, laat staan dat ik z’n pokerface herken.

Foto: daisy.images (cc)

Recensie Zomergasten: Daan Roosegaarde

RECENSIE - Recensie zomergasten: in de laatste aflevering van Zomergasten was architechnodesignkunstenaar Daan Roosegaarde (1978) te gast bij Wilfried de Jong. Het werd een geweldige ontdekkingsreis langs de grenzen van het menselijk kunnen, met een bijna kinderlijk enthousiaste reisleider.

‘Delen is het nieuwe hebben’, zei Daan Roosegaarde ergens. Wat hij ermee bedoelde was vrij duidelijk (bezit is niet meer van deze tijd, de wereld is van iedereen). Toch vroeg Wilfried de Jong iets wat hij om de haverklap vroeg: ‘Leg eens uit wat je daarmee bedoelt?’

De Jong en zijn gast spraken een andere taal. Daan Roosegaarde vond dingen nice en chill en nasty. Hij sprak over ‘lagen toevoegen aan de werkelijkheid’. En in plaats van technologie, zei hij ‘tech’ (spreek uit: teg). Alsof het een grondstof was, dat je naar gelieve kunt gebruiken. Deze taalbarrière illustreerde eigenlijk heel mooi Roosegaardes stokpaardje: de oude wereld is bezig te crashen, we moeten al onze creativiteit en kennis aanwenden om de nieuwe vorm te geven. Dat moet op een radicale manier. En niet bijvoorbeeld door een zonnepaneel op een lantaarnpalen te plakken in een poging energie te besparen. ‘Dat is als je moeder die lid wordt van Facebook en dan al jouw foto’s gaat liken‘, zei hij. 

Foto: daisy.images (cc)

Zomergasten: Daan Roosegaarde

COLUMN - In de laatste aflevering van Zomergasten (lees hier de recensie) is architect/designer/kunstenaar/wereldverbeteraar Daan Roosegaarde (1978) te gast bij Wilfried de Jong. Het belooft een een avond vol ‘techno poëzie’ te worden. Een ontdekkingsreis, als we Daan zelf moeten geloven. En waarom zouden we die niet geloven?

Volgens de introtekst van zijn website ontwikkelt Daan Roosegaarde, ‘in a world, shifting between the analogue and the digital’ (in mijn geestesoor hoor ik dit voorgelezen door die diep ronkende Hollywoodtrailerstem) kunstwerken die de relatie tussen ruimte, mens en technologie verkennen. Zijn interactieve ontwerpen reageren instinctief op geluid en beweging. Het zijn vaak transparante sculpturen die met behulp van LED- en touch-based technologie van kleur veranderen wanneer je er langsloopt, het aanraakt of er tegen gaat praten. Zijn kunstwerken reageren op hun omgeving. Eigenlijk maakt Daan Roosegaarden een soort high-brow furbies. Waarbij we wellicht meteen de zwakke plek van Daan Roosegaardes kunst te pakken hebben: zijn kunstwerken hebben blijvende aandacht van het publiek nodig. Anders sterven ze. Tenminste, dat stel ik me zo voor. Je zou ook kunnen zeggen dat zijn kunstwerken pas tot leven komen wanneer ze aandacht krijgen. Waarmee hij de essentie van kunst te pakken heeft.

Maar eigenlijk zijn die kunstwerken slechts vingeroefeningen. Daan Roosegaarde wil de wereld verbeteren. Niet door te chanten, zichzelf in brand te steken of een steentje in een rivier op aarde te verleggen, maar door de wereld, met behulp van technologische ontwikkelingen, echt te verbeteren. Door bijvoorbeeld planten te ontwikkelen die, net als kwallen, licht geven. Zodat we verlichting kunnen laten groeien. Of door in Shanghai palen te ontwikkelen, die smog opzuigen. En wellicht rijdt u binnenkort in Brabant over een stukje smart highway, die hij samen met bouwbedrijf Heijmans aan het ontwikkelen is en waarvoor Roosegaarde dit weekend de prestigieuze Deense designprijs Index: Award 2013 won (goed timing VPRO!). Smart highways zijn energiezuinige wegen, die zich aanpassen aan de omstandigheden. Alleen verlichting waar je rijdt en bewegwijzering die zichtbaar wordt als het nodig is.

Foto: daisy.images (cc)

Politiek Kwartier | Sinterklaas bij de VVD

COLUMN - Deze week vraagt Klokwerk zich weer eens af wat al die VVD-stemmers toch beweegt.

Het is weer bijna verkiezingstijd en de VVD gaat cadeautjes uitdelen. Dit keer belooft de Amsterdamse VVD de onroerendezaakbelasting te halveren. Een soort herhaling van de duizend euro lastenverlichting die Mark ons ooit beloofde? Haha, gefopt.

Wie stemt er toch telkens op zo een partij? Die kiezer mogen we bedanken. De VVD is immers de Nederlandse vertegenwoordiger van de filosofie die ons de crisis injoeg. De filosofie waarin men aanneemt dat als de ondernemers de vrijheid krijgen om te ondernemen, werknemers de vrijheid om overal te werken, overheden de vrijheid om met de begroting te frauderen en banken de vrijheid om hun eigen bonusbeleid en productbeleid te voeren, de oh zo kritische klanten vanzelf het goede van het slechte scheiden, waarna het Walhalla intreedt.

Een model waarbij in de praktijk de zwartrijders winnen, eerlijke ondernemers worden weggeconcurreerd en de consument stelselmatig wordt genaaid. Maar we hoeven geen uitputtende beschrijvingen te geven van de theoretische problemen van deze gedachtegang om hem te weerleggen. Het klamme spook van de realiteit raasde door de hele wereld en heeft zich nu genesteld in Europa.

Foto: daisy.images (cc)

Afschrijvingen | Stapel’s comeback komt te vroeg

Dit weekend pakte Trouw uit met een groot interview met Diederik Stapel. Stapel is terug. Hij heeft nu ‘vijf, zes keer sorry gezegd’, zijn doctorstitel en salaris ingeleverd, hij heeft geestelijk aan de grond gezeten en hij is veroordeeld voor een taakstraf van 120 uur. Op een gegeven moment is het klaar. Daarbij komt dat er gewoon brood op de plank komen voor Stapel en zijn gezin. Dus wil Stapel weer aan het werk: lezingen geven, strategisch advies, coachend chauffeuren (‘zinrit’), de theaters in met Anton Dautzenberg. Natuurlijk, Stapel verdient net als iedereen een tweede kans en hij verdient het ook om geld te verdienen. Maar dan moet hij ook echt afstand doen van zijn vorige, frauduleuze zelf en niet moeten willen profiteren van diens bekendheid.

De recensie in NRC Handelsblad van Stapel’s boek Ontsporing sluit af met de zin: ‘Diederik Stapel blijkt een man die niet alleen zijn onderzoeken, maar ook zichzelf steeds weer moet verzinnen.’ Zichzelf opnieuw verzinnen betekent in Stapel’s geval: ergens anders opnieuw een hoofdrol spelen, opnieuw gezien en gehoord worden, schitteren op een nieuw podium.

Stapel heeft natuurlijk toegang tot dat nieuwe podium, omdat hij een fraudeur was. Stapel’s bekendheid is verworven over de rug van collega’s, promovendi en studenten, en niet te vergeten: de belastingbetaler. Het is kapitaal dat is opgebouwd uit brokstukken van carrières van (jonge) wetenschappers en de wetenschap in het algemeen. Stapel’s bekendheid is niet van hem en niet iets dat hij te gelde zou moeten willen maken.

Foto: daisy.images (cc)

Recensie Zomergasten Wouter Bos

RECENSIE - In de vijfde aflevering van Zomergasten 2013 ontving presentator Wilfried de Jong voormalig PvdA-lijsttrekker Wouter Bos, die de billen bedekt hield en deed wat ie altijd doet: Wouter Bos promoten.

Mevrouw Molovich en ik hebben een dingetje met Wouter Bos. We mogen ‘m niet. Hij heeft het veel te goed met zichzelf getroffen. Mevrouw Molovich zag dan ook als een berg op tegen deze uitzending. Er waren immers twee mogelijkheden: of ze zou zich enorm irriteren aan de Wouter Bos die ze kende, of ze zou haar mening moeten bijstellen omdat Wouter Bos inderdaad de innemende man zou blijken te zijn die hij zelf denkt te zijn. En je mening bijstellen, dat is nooit leuk.

Fortis, ABN Amro en de financiële crisis
Het werd het eerste: ze irriteerde zich mateloos aan Wouter Bos die de zaken weer allemaal veel simpeler voorstelde dan ze waren, waarbij hij zichzelf behendig buiten schot hield. Directe bron van de irritatie was Wouter Bos’ analyse van de oorzaken van de financiële crisis, die hij deed aan de hand van de film Margin Call. ‘Misschien wel de pijnlijkste waarheid over de financiële crisis’ (aldus Wouter Bos), was dat de hebzucht van gewone mensen ten grondslag lag aan de vindingrijkheid van financiële instellingen om ingewikkelde constructies te bedenken. In zijn analyse deelt Wouter Bos zichzelf in bij de gewone, hebzuchtige leken. Ogenschijnlijk sympathiek, maar toen het speelde was meneer mooi wel onze Minister van Financiën. Ik kan me nog wel herinneren dat hij ergens in februari 2009 vertelde dat ik rustig kon gaan slapen omdat wij hier in Europa niet van die rare hypotheken hadden zoals de Amerikanen. Ik had, wil ik maar zeggen, wel iets meer willen weten over de manieren waarop Bos toen tot zijn besluiten kwam en hoe hij besloot wat wij, burgers, wel en niet te horen mochten krijgen. Dacht hij nu echt dat wij hier buiten schot zouden blijven? 

Foto: daisy.images (cc)

Zomergasten: Wouter Bos

In de vijfde aflevering van Zomergasten 2013 is bankenredder Wouter Bos te gast bij presentator Wilfried de Jong (lees hier de recensie).

Wouter Bos komt altijd overal mee weg terwijl hij er stiekem een puinhoop van maakt, schreef ik iets meer dan een jaar geleden op deze plek. Dat kwam me op de nodige kritiek te staan, want het is zo’n aardige jongen. Zeker voor een politicus. Ik zocht spijkers op laag water. Maar ik blijf er bij. Komt puntje bij paaltje, dan gaat Wouter Bos bij Wouter Bos altijd boven het landsbelang. 

Momenteel ben ik Tao Te Tsjing van Lao Tse aan het lezen. Vaak geen touw aan vast te knopen, maar het voelt heel diep. Gisteren las ik dat je twee soorten deugden hebt. Hoge deugden en lage deugden. Hoge deugd is geen deugd en daarom juist deugd. (Wat wil zeggen dat hoge deugd zijn best niet doet om als deugd over te komen.) Lage deugd daarentegen doet er alles aan om als deugd over te komen en is om die reden geen deugd. Hoge deugd en lage deugd zijn beide dus geen deugd, maar op tegenovergestelde manier. Wouter Bos is van de lage deugd. Hij is altijd zo opzichtig z’n best aan het doen om te deugen dat ik er kromme tenen van krijg. En het vervelende is: niemand die het lijkt door te hebben.

Foto: daisy.images (cc)

Politiek Kwartier | Wachten op de bijstand

COLUMN - Jetta Klijnsma wil de wachttijd voor de bijstand invoeren… terwijl ze geen flauw idee heeft van de gevolgen.

De media-aandacht was minimaal, maar vlak voor het reces stuurde Jetta Klijnsma nog een plan over de bijstand naar de Tweede Kamer: als het aan haar ligt moet voortaan iedereen die een bijstandsuitkering aanvraagt eerst vier weken wachten, en zelf zoeken naar werk.

Voor jongeren is dit sinds januari 2012 al praktijk. In elf gemeenten is geëxperimenteerd met de invoering van deze maatregel voor andere groepen. De resultaten zijn volgens Klijnsma veelbelovend. Tussen de dertig en vijftig procent van de mensen die bij de sociale diensten kwamen vroeg uiteindelijk geen uitkering aan. De helft van hen had zelf al werk gevonden. Dit schrijft Klijnsma in haar brief.

Maar dit roept bij mij enkel meer vragen op, waarop helaas geen antwoorden blijken te zijn.

Ten eerste de vraag of de uitkering bij die dertig tot veertig procent uiteindelijk ook zou zijn toegekend. Een aanvraag doen betekent immers nog niet dat die aanvraag uiteindelijk wordt ingewilligd. Een rondje googelen leert mij dat afwijzingspercentages van dertig tot veertig procent niet ongewoon zijn. Rekent Klijnsma zich niet ten onrechte rijk?

Foto: daisy.images (cc)

#Dezeweek | Tot er dode vogels aan te pas komen

COLUMN - De rollen waren even omgedraaid. Het was opeens niet mevrouw Mees die zich al stalker profileerde, zij was zelf onderwerp geworden. Ze had zojuist bezonnebrild op onaangekondigde tijd het gebouw betreden. Om emoties te verbergen of om moeilijk herkenbaar te zijn, maar de media herkende onmiskenbaar mevrouw Mees, de stalker van meneer Buiter.

Het was snel gegaan. De dag dat meneer Buiter had besloten dat hun relatie tot een einde moest komen, was de dag geweest dat zij plotseling tot stalker was gebombardeerd. Een welbekend woordenboek duidt haar bezigheid als ‘voortdurend lastigvallen’ of ‘hinderlijk volgen’. En juist in het woord ‘hinderlijk’ lijkt de crux van haar bestaan te zitten. Hoe leuk was het voor meneer Buiter om elke dag een mailtje te ontvangen van iemand van wie hij dat wilde? Maar hoe leuk was diezelfde hoeveelheid post nog toen hij de afzender liever mondgesnoerd achterliet?

Toegegeven, met de dode vogel-mailtjes en de vingerende zelfportretten overschreed Mees al een grens. Ik zou dan ook niet zo ver durven gaan om te stellen dat stalking in the eye of the stalked zit, daarvoor zijn het te vaak excessen. Maar een woord als hinderlijk geeft toch zeker te denken. Dreigementen zullen bij sommige BN’ers aan dovemansoren gericht zijn, of stranden op de veelgenoemde dikke huid, terwijl diezelfde dreigementen bij Wendy van Dijk wel postvatten en angst zaaien. De één ondervindt eerder hinder dan de ander.

Vorige Volgende