In een wereld waar wie je bent steeds meer centraal staat, is gender actueler dan ooit. Terwijl sommigen strijden voor een minder scherp onderscheid tussen man en vrouw, raken anderen verward door de opkomst van nieuwe genderhokjes. Waarom houdt genderidentiteit ons zo bezig? Hierover gingen we in gesprek met historicus prof. Geertje Mak (UvA) tijdens de laatste editie van onze Dialoog Diners die plaatsvond in NAR – Café der Kunsten. Mak heeft de betekenis van het begrip ‘gender’ door de jaren heen zien veranderen. Tot de jaren ’60 betekende gender net zoiets als geslacht, wat je in je paspoort terug kon vinden. De term kwam verder in opkomst doordat men bij de medische behandeling van intersekse personen erachter kwam dat het lichamelijke geslacht heel ingewikkeld was. Mak legt uit: “Naast uiterlijke genitaliën werden de innerlijke geslachtsdelen ook beter in kaart gebracht. Daarnaast kwam er meer kennis over hormoonspiegels, chromosomen en meer. Men ontdekte dat het lichamelijke geslacht een complex en gelaagd begrip was.” De later omstreden psycholoog en seksuoloog John Money betoogde in de jaren ‘50 dat het vaststellen van de ware sekse geen doel moet zijn, maar dat er gekeken moet worden naar de best passende sekse voor iemand, zowel lichamelijk als psychologisch. Met die nieuwe gedachte werd er niet langer over sekse, maar over gender gesproken. Naast dat de betekenis van gender veranderde, werd er volgens Mak door de jaren heen ook op andere manieren naar gender gekeken: “Tot aan het einde van de 19e eeuw is gender een moreel voorschrift geweest. Gender bepaalde je plek en je rol in de maatschappij en beïnvloedde grotendeels hoe je moest leven. Het vormde ook een juridisch systeem en ontsnappen aan dit systeem was alleen mogelijk door iets stiekem te doen. Zo waren er vrouwen die zich in het geheim als man verkleedden om meer geld te verdienen of op reis te gaan.” In het begin van de 20e eeuw begon dit te veranderen, onder andere door het werk van Markus Hirschfeld, een Duitse arts, seksuoloog en een vroege voorvechter voor de emancipatie van homoseksuelen en transgender personen. Hirschfeld vond het idee van ‘Vollman’ en ‘Vollweib’ (volledig man en volledig vrouw) een illusie en hij schetste dat iedereen zich ergens op een schaal tussen deze twee uitersten bevindt. Ook publiceerde de arts de eerste wetenschappelijke enquête die probeert vast te stellen waar een persoon zich op deze schaal bevindt. Met de kennis van nu kan je je echter afvragen in hoeverre stereotyperende enquêtevragen als “Houd je meer van borduren en koken of sporten en vechten?” helpend zijn bij het vaststellen van genderidentiteit. Hoe dan ook, door dit soort ontwikkelingen kwam er steeds meer ruimte voor mensen om zich uit te spreken over hun gender. Mak legt uit: “Als een persoon in de 19e eeuw homo was, moest hij stil zijn en de ondergrondse subcultuur in. Er lag nadruk op niet ontdekt willen worden. Wat we nu hebben, is juist het omgekeerde: mensen spreken zich meer uit over hun gender. Echter, om je uit te kunnen spreken, moet je jezelf eerst een label geven. Dat creëert een omgeving waarin we elkaar dwingen om steeds het achterste van de tong te laten zien.” Tegelijkertijd, vertelt Mak, hoeft de veronderstelde norm zich nooit uit te spreken. “Een 16-jarig kind hoeft niet thuis te komen om vervolgens te vertellen: “Pap, mam, volgens mij ben ik hetero.” Toch ziet Mak ook het belang van het uitspreken over gender. “Een goed voorbeeld is de opkomst van de interseksebeweging door internet. Mensen die vroeger intersekse waren, ervaarden heel veel eenzaamheid. Via het internet vonden die mensen herkenning en begrip in elkaar.” Maar voordat je die herkenning in elkaar vindt, ziet Mak dus wel de vereiste om jezelf in een hokje te plaatsen. En als dat plaatsen niet direct lukt, volgt er vaak een gesprek met een therapeut. “We individualiseren daarmee het probleem, terwijl we het meer collectief moeten benaderen.” Als uitkomst pleit Mak voor normalisering en acceptatie van meer variatie. “Het zou mooi zijn als er wat meer speelruimte komt, waarbij we niet vasthouden aan een norm of verwachting. Als iemand niet helemaal binnen bepaalde gendernormen van een klas of sportteam past, waarom ligt het probleem dan bij diegene? Waarom trainen we docenten en sportcoaches niet om beter met die variaties om te gaan? De medische behandeling van mensen mag er zeker zijn, maar tegelijk kan je als samenleving een pad bewandelen waarbij mensen ruimer in hun vel mogen zitten dan nu vaak het geval is.” Dit artikel van Remco Sleiderink is eerder verschenen bij Studium Generale Utrecht.
Je zou het niet zeggen, maar dit gezelschap is dus behoorlijk Nederlands. Zo is HAEVN een muziekduo uit Kerkrade dat al vanaf 2015 actief is.
De uit Mozambique afkomstige Neco Novellas begon als maker van traditionele Chopi-muziek, maar studeerde in Zuid-Afrika en Nederland onder andere jazz en rockmuziek.
Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.
Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.
RECENSIE - In de jaren zestig kreeg BVD-medewerker Marinus de Meijer het verzoek om de geschiedenis van de voorgangers van de geheime dienst vast te leggen. De Meijer zat vlak voor zijn pensioen en hij was de enige van zijn collega’s die de vooroorlogse inlichtingendiensten uit eigen ervaring kende. Voor de oorlog was hij medewerker van de inlichtingendienst van de Rotterdamse politie en in die functie had hij veel te maken met de Centrale Inlichtingendienst (CI). Toen de oorlog aanbrak en het hele CI-archief vernietigd moest worden, begroef hij in zijn achtertuin een kist met stapels rapporten over communisten en trotskisten. ‘Mijn archief’ noemde hij dat. Het werd direct na de oorlog de basis voor de cartotheek van de BVD aan de hand waarvan in de Koude Oorlog een groot deel van links Nederland werd gevolgd.
Het rapport van De Meijer was in 1968 klaar, maar het bleef –uiteraard– intern. Het is onlangs alsnog, deels gewit, vrijgegeven na een inzageverzoek aan de AIVD. Medewerkers van de Radboud Universiteit hebben het rapport in leesbare vorm online gezet. Een lofwaardig initiatief.
Het rapport was de aanleiding voor een bundel beschouwingen over het werk van inlichtingen- en veiligheidsdiensten onder de titel Uiterst Vertrouwelijk; achter de schermen van de Nederlandse geheime diensten. Die ondertitel suggereert meer dan waargemaakt kan worden in het geval van een geheime dienst. De auteurs gebruiken de geschiedschrijving van De Meijer om te reflecteren op hedendaagse ontwikkelingen op dit gebied. Maar het is duidelijk dat De Meijer in zijn interne rapportage meer kwijt kon over het verleden dan de experts van nu over het heden. Daarom is zijn rapport interessanter dan veel in zeer algemene en neutrale termen geschreven bijdragen over de huidige praktijk van de geheime dienst.
COLUMN - In het boek Wat mocht, wat mag, what’s next schrijven Wilbert Schreurs en Doortje Smithuijsen over veranderende normen in de reclame. Reclame is een barometer van de tijdgeest. Als spiegel van verandering zien we via reclame de normen over goede smaak en fatsoen verschuiven, schrijven zij. Dat wordt duidelijk als we naar de jaren negentig kijken. De val van de Muur en de groei van de winsten in de neoliberale economie verleggen de grenzen. Reclamemakers kunnen zich meer permitteren. De angst voor negatieve effecten van reclames die voor sommige mensen te ver gaan is verdwenen.
Het bekende voorbeeld is Benetton. Dat kledingbedrijf adverteert met foto’s van maatschappelijk actuele thema’s en gebeurtenissen. Er wordt geen kleding getoond, alleen de tekst ‘United Colors of Benetton’. Voorbeelden: een priester en een non die elkaar kussen, een pasgeboren baby die bebloed en wel nog aan de navelstreng hangt, een shirt van een soldaat die in Bosnië heeft gevochten, een advertentie met een stervende aidspatiënt: het zijn uitingen die onmiskenbaar bedoeld zijn om te prikkelen.
En daar is het Benetton natuurlijk om te doen. Reclame is een kwestie van aandacht vragen, opvallen en emoties opwekken. Zo probeerde Mazda naar het voorbeeld van Benetton op te vallen en te prikkelen met het billboard met een close-up van een vrouw met een dichtgeslagen oog. In kleine letters staan, naast het oog, de verschillende kleuren van de nieuwe Mazda-modellen vermeld, met daaronder ‘United Colors of Mazda’.
Dat kan! Sargasso is een collectief van bloggers en we verwelkomen graag nieuw blogtalent. We plaatsen ook regelmatig gastbijdragen. Lees hier meer over bloggen voor Sargasso of over het inzenden van een gastbijdrage.
Judas Priest behoeft denk ik geen introductie. Wist u echter dat de naam ‘Judas Priest’ is ontleend aan een nummer van Bob Dylan?
ANALYSE - van Prof.Dr. Bert van den Braak
Tijdens eerdere fases in de huidige formatie werd benadrukt dat het nieuwe kabinet een extraparlementair karakter zou krijgen. Over wat dat precies inhoudt, valt te discussiëren. Dat geldt echter minder voor de vermoedelijke uitkomst. Het kabinet is parlementair.
Er zijn staatsrechtgeleerden die menen dat ieder kabinet dat op parlementaire steun kan rekenen, door een binding of gedogen, parlementair is. Tot midden negentiende eeuw was de enige andere vorm een koninklijk kabinet. In 1868 werd echter definitief uitgemaakt dat een kabinet niet tegen de zin van het parlement (Tweede Kamer) kan optreden.
Dat er toch soms van een extraparlementair kabinet wordt gesproken, komt door de wijze van formeren en eventuele binding van partijen aan het regeerakkoord (als dat er al is).
Er zijn formaties geweest, die grotendeels of zelfs geheel buiten het parlement omgingen. Dat was bijvoorbeeld zo met het kabinet-De Geer I in 1926. Dat kabinet had echter het karakter van een interim-kabinet, omdat er na de val van het kabinet-Colijn I geen kabinet kon worden gevormd, dat kon rekenen op steun van een meerderheid.
In de jaren 1946-1963 waren fracties vooral via hun voorzitter betrokken bij de formatie. Partijen maakten – zeker op hoofdlijnen – afspraken over het te voeren beleid. Formeel bonden fracties zich niet, maar afwijken van een door de eigen fractievoorzitter gesloten akkoord lag niet voor de hand.
In de berichtgeving over de uitslagen van de Europese verkiezingen afgelopen weekend overheerste de (verwachte) winst van radicaal rechts en de (onverwachte) blufpoker van de Franse president die meteen nieuwe parlementsverkiezingen uitschreef. Frankrijk en Duitsland zijn de grootste landen in Europa. Niet gek dat daar eerst naar gekeken wordt. Maar hoe zit het in de rest van Europa? Hier volgen enkele verkiezingsuitslagen uit landen die minder vaak in het nieuws komen.
Om te beginnen is het opmerkelijk dat er donderdagmiddag bij het schrijven van dit artikel nog steeds geteld werd in meer dan tien van de 27 staten. Dit als voorbehoud bij dit rondje Europa. Plusjes en minnetjes bij de resultaten zijn ten opzichte van 2019. De beoogde partijfamilie heb ik voor zover nodig toegevoegd. Een overzicht van de resultaten per Europese partijfamilie vind je hier bij Reuters.
Ierland
Dit is een van de staten waar nog geteld wordt. Ierland heeft een ingewikkeld kiessysteem en er waren tegelijkertijd ook locale verkiezingen. De nog niet officiële uitslag voor het EP is daar: 3 zetels voor onafhankelijke kandidaten (+2), Sinn Féin 3 (Left, +2), Fine Gael 3 (EPP, -2), Fianna Fáil 3 ( Renew, +2), Greens 1 (Greens/EVA, -1), Aontú 1 (een conservatieve afsplitsing van SF, +1). Bij de locale verkiezingen behaalden de kandidaten van Sinn Féin een minder fraaie uitslag . The Guardian: ‘Kiezers in Ierland hebben de centristische regering gesteund, Sinn Féin de les gelezen en bij lokale verkiezingen een handvol extreemrechtse kandidaten gekozen.‘
Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.
Het zomerplezier spat er vanaf in dit clipje van Janelle Monáe. Alleen die glijbaan zie ik zo snel niet, maar dat zal wel ondeugende beeldspraak zijn dan.
Tokyo Groove Jyoshi is een Japanse Jazz/Funk Groove-band die uit drie vrouwelijke studiomuzikanten bestaat.
De band werd in 2018 opgericht en speelt hoofdzakelijk in Japan, maar heeft inmiddels ook Taiwan en Australië aangedaan.
Hawkwind is een van de eerste ‘space rock’ bands. Hun bekendste hit is ‘Silver Machine’. Motörheads Ian “Lemmy” Kilmister speelde van 1971 tot 1975 als bassist bij deze band.