In de zomer leken de vechtende partijen aan weerszijde van het front tot stilstand te komen. Er was nauwelijks beweging en de energiecrisis trok onze aandacht. Maar sinds een week of twee wordt er weer hevig gevochten, waarbij Oekraïne het initiatief heeft. Het front, dat zo’n 2500 kilometer lang is, blijkt op sommige plekken poreus. Dat leidde in de afgelopen dagen plotseling tot grote terreinwinst en de bevrijding van dorpen. De taferelen doen je onwillekeurig denken aan overgeleverde beelden uit 1945. Dat is naast goed nieuws wellicht ook een aankondiging van grotere veranderingen.
De zomer van de HIMARS en Oekraïens strategisch vernuft
Hoewel het front deze zomer dus nauwelijks verplaatste en Rusland de veroverde gebieden ogenschijnlijk leek te bestendigen, waren er toch belangrijke ontwikkelingen. In juni kreeg Oekraïne de beschikking over HIMARS. Een mobiel systeem waarmee precisieraketten kunnen worden afgeschoten, die in dit geval een bereik van zo’n 80 km hebben. Door dat bereik blijven ze buiten schot van de Russische artillerie. De raketten zijn te snel om effectief te worden bestreden door het Russische luchtafweergeschut. En omdat de Russen nauwelijks gevechtsvliegtuigen inzetten boven vijandig gebied (door de dreiging van veelal westere MANPADS die vliegtuigen neerhalen) zijn ze moeilijk uit te schakelen. Nadat Rusland claimde een aantal HIMARS te hebben uitgeschakeld kwam het nieuws naar buiten dat Oekraïne houten HIMARS gebruikte om raketbeschietingen uit te lokken, om het Russische raketarsenaal verder uit te putten.
Gedurende de zomermaanden werden deze HIMARS door Oekraïne ingezet om met name de militaire operatie achter het front te ontregelen. Talloze raketaanvallen op met name munitiedepots en commandocentra in door Rusland bezet gebied volgden. Een slimme strategie aangezien het Russische leger vooral kracht put uit grote hoeveelheden domme munitie. Haar enige strategie lijkt: overweldigen door heel veel kapot te schieten. En die munitie is afhankelijk van treinen die niet overal kunnen komen, trucks waar er steeds minder van zijn, en veelal handmatige overslag.
Wat ook zichtbaar werd was het strategisch vernuft van de Oekraïense strijdkrachten. Verschillende malen werd, zonder daar geheimzinnig over te doen, verkondigd dat er aanvallen aan het zuidelijke front, nabij Cherson, werden voorbereid. De Russische reactie was voorspelbaar. Er werden in de loop van de zomer troepen verplaatst naar dat zuidelijke front. Troepen die werden weggehaald van het oostelijk front, ten koste van de verdediging aldaar. Belangrijk daarbij is dat dat zuidelijk front voor de Russen een soort schiereiland vormt dat slechts door twee bruggen verbonden is met de rest van het bezette gebied. Alle logistieke stromen - eten, munitie, brandstof, nieuwe manschappen, de afvoer van gewonden - zijn afhankelijk van die twee bruggen. De Antonovsky brug vlakbij Cherson en de oostelijker gelegen brug naast Nova Kachovka. En beide bruggen liggen binnen het bereik van de HIMARS.
Twee actieve fronten
Er was niets gelogen aan de publieke aankondiging van gevechten aan het zuidelijke front. Maar het Oekraïense leger had er niet bij vermeld dat vele duizenden Russische militairen feitelijk in een val werden gelokt. Want voordat over werd gegaan tot aanvallen aan het front werden de twee zo cruciale bruggen dagenlang met HIMAR-raketten bestookt, totdat ze voor vrachtverkeer onbruikbaar waren geworden. Datzelfde lot troffen de door de Russen in allerijl aangelegde pontonbruggen. En ook de ponten die nu als alternatief worden ingezet, maar veel minder doorvoercapaciteit hebben, worden beschoten (let op: heftige beelden). Dat betekent dat de Russische militairen aan het zuidelijke front logistiek nagenoeg van hun achterland zijn afgesneden. En dan komt het eind van de voorraden snel in zicht.
En terwijl deze grote operatie aan het zuidelijke front aan de gang is, ontwikkelt zich de afgelopen dagen onverwacht een nieuw front in het noordoosten. Vlakbij de tweede stad van Oekraine, Charkov. De Russische linies, verzwakt door de troepenverplaatsingen naar het zuiden, blijken niet bestand tegen een relatief klein offensief. Eénmaal door de eerst linies zijn de Oekraïense militairen in staat in korte tijd tientallen kilometers diep in bezet gebied door te dringen. Verschillende dorpen worden bevrijd en het voor de Russen strategisch gelegen stadje Koepjansk komt binnen bereik. Het vormt een logistiek knooppunt voor trein en wegtransport, onder meer voor de bevoorrading van Izjoem en de troepen in de noordelijke Donetsk. Eén van de twee provincies waarvan Poetin vlak voor de invasie de onafhankelijkheid erkende.
Wat te wachten staat
Na maanden waarin het front zich nauwelijks verplaatste, met een status quo die voor Rusland niet ongunstig leek, verandert de situatie nu met de dag. Kleine veranderingen op de kaart, maar misschien wel veranderingen met grote gevolgen. Er zijn tekenen die daarop wijzen.
In tegenstelling tot dat van Oekraïne is het leger van Rusland slecht georganiseerd, niet gemotiveerd, corrupt en te gecentraliseerd. Dat hebben we vanaf februari kunnen zien. Maar waar Oekraïne steeds geavanceerdere wapens ter beschikking krijgt, moeten de Russen het doen met steeds ouder materieel en munitie. En door gebrek aan eigen voorraad worden er drones uit Iran geïmporteerd en munitie uit Noord Korea. De vele Russische doden en gewonden worden vervangen door nauwelijks getrainde mannen die uit armoede naar het front komen en daar in schamele uitrusting vechten moeten.
En wat doen deze strijdkrachten die overal in de bezette gebieden door HIMARS worden bestookt op het moment dat ze te horen krijgen dat op verschillende plekken de linies het niet houden? Wat doen ze als ze geen eten meer hebben, of geen brandstof en munitie om door te vechten? Wat gebeurt er als de zuidelijke defensielinie instort, Cherson wordt bevrijd en het Oekraïense leger door kan stoten naar de Krim? Heeft het leger daar zelf een plan voor? En wat gebeurt er als de meer dan 200.000 russen die sinds 2014 naar de Krim zijn verhuist, halsoverkop terug naar Rusland vluchten.
Kleine veranderingen hoeven niet direct grote gevolgen te hebben. Misschien hebben die meer tijd nodig. Maar ook in een oorlog bestaat er zoiets als momentum en het zijn de Russen die nu op hun achterste benen staan. Dus misschien ziet het conflict er over een maand heel anders uit.
----------
Voor meer info zie: Twitterlijst Ukraine war info | Bronnen
