Hoe intolerant is het neo-atheïsme? (4)

Foto: copyright ok. Gecheckt 08-11-2022

Schrijver en opiniemaker CJ Werleman schreef ‘The New Atheist Threat: The Dangerous Rise of Secular Extremists’ over de intolerante achterkant van de missionaire atheïstische beweging die de afgelopen vijftien jaar is ontstaan. Hieronder volgt een fragment (pp.33-35).


Grosso modo bezoeken neo-atheïsten dezelfde manifestaties, luisteren naar dezelfde podcasts en sprekers, lezen ze dezelfde boeken en blogs, downloaden ze dezelfde Youtube-videos; en volgen ze dezelfde publieke persoonlijkheden (atheïsten) op sociale media. Dat alles schept een hooggestemde echokamer, hetgeen degenen in haar die zich in haar draaicirkel bevinden voorziet in een voortdurend zelfbevestigende feedback loop.

Een echokamer wordt veelal gedefinieerd als “een situatie waarin informatie, ideeën of overtuigingen worden versterkt of bevestigd door overdracht en herhaling binnen een ‘in-gesloten’ systeem, waar afwijkende of rivaliserende perspectieven worden gecensureerd of niet toegestaan.

Nicholas DiFonzo is een hoogleraar psychologie aan het Rochester Institute of Technology. Hij is tevens de co-auteur van Rumor Psychology, en schrijver van The Watercooler Effect. DiFonzo legt uit dat de reden dat het vrijwel onmogelijk is om een overgrote meerderheid van de mensen feiten te laten accepteren als feiten erin ligt dat mensen “in toenemende mate ontkoppeld zijn, in ideologische echokamers die elkaar onderling wantrouwen, net als officiële informatiebronnen.”

In een opinieartikel voor de New York Times, schrijft hij: “Mensen bestaan in gelijkgestemde sociale cliques, clans of clubs. Neem het internet: conservatieve politieke blogs neigen er in het overgrote deel naar om aan te haken bij andere conservatieve blogs; progressieve blogs bij andere progressieve blogs. Deze polarisatie schept vruchtbare grond voor geruchten.”

Het schept ook vruchtbare grond voor een luidkeelse sekte. “Harris zou wel eens de eerste persoon kunnen zijn die een religie uit het atheïsme heeft gemaakt,” vertelde Reza Aslan me toen ik hem interviewde voor mijn podcast, Foreign Object.

“Alle sekten koesteren een klasse van hogepriesters die over menselijke mogelijkheden en vooruitgang spreken in obscuur, gespecialiseerd jargon,” merkt Chris Hedges op. “Ze beloven een gezond, lang en geweldig leven, een waar menselijk lijden overwonnen zal zijn en vrede en geluk zullen zegevieren. Jezus maakt dit mogelijk voor fundamentalisten; wetenschap maakt dit mogelijk voor de neo-atheïsten.”

Dawkins, Harris, Hitchens, Shermer, Krauss en anderen zijn per ongeluk de hogepriesters geworden van de cultus van het neo-atheïsten. Ik zeg per ongeluk omdat het de cultus van de wetenschap is die elk van bovengenoemden uitvent.

“De cultus van de wetenschap belooft de aangetaste en moreel inferieure bevolkingsgroepen van het menselijk ras uit te roeien of te hervormen. Deze cultus leidde uiteindelijk, in Nazi Duitsland, in de afslachting van Joden, de geesteszieken, zigeuners, ‘inferieure’ rassen en homoseksuelen. In de Sovjet-Unie leidde het tot massale uithongeringsprogramma’s en pogroms,” roept Hedges in herinnering.

Neo-atheïsten omarmen wetenschap en de rede als de fundamentele bouwstenen van hun wereldbeeld, maar zonder het zelf in de gaten te hebben, hebben ze ironisch genoeg hubris, onwetendheid en fundamentalisme omarmd, want ze zijn slachtoffer van het geloof in hun eigen zelf-gegenereerde memen en kopzinnen. Neo-atheïsten geloven dat zij en degenen die hun wereldbeeld delen degenen zijn die de stem van de rede en kennis vertegenwoordigen.

Dit is een vorm van tribalisme, hetgeen alweer ironisch is, aangezien dit het tribalisme van religieus fundamentalisme is waaraan ze juist trachten te ontsnappen. Reinhold Niebuhr waarschuwde: “We moeten hun onwaarheid bestrijden met onze waarheid”, maar maande daarbij tot voorzichtigheid “we moeten tevens de onwaarheid in onze eigen waarheid bestrijden.” Het laatste is wat neo-atheïsten nalaten te doen. De echokamer beschut neo-atheïsme van externe kritiek en alternatieve gezichtspunten.

Zoals alle sekten geloven de neo-atheïsten dat “de beste menselijke individuen, door hen gedefinieerd als ‘rationeel’ en ‘Verlicht’ machtig genoeg zouden moeten worden om een nieuwe manier van zijn op te leggen aan de rest van de planeet. Zij zien deze ‘beste’ individuen in zichzelf en veronderstellen dat zij het beste van de natie vertegenwoordigen.”

In een artikel voor de New Statesman verhaalt Bryan Appleyard op geestige wijze hoe het gesprek tijdens een etentje op het neo-atheïsme uitkwam. “Twee atheïsten – John Gray en Alain de Botton – en twee agnosten – Nassim Nicholas Taleb en ikzelf – ontmoeten elkaar voor een diner in een Grieks restaurant in Bayswater, Londen. Het gesprek is gemoedelijk, vriendelijk en dan, plotseling, verhit als het neo-atheïsme ter sprake komt. Drie van ons, waaronder beide atheïsten, hebben verbaal misbruik ondergaan uit de koker van deze sekte,” schrijft Appleyard. “Alleen Taleb lijkt zonder kleerscheuren te zijn ontkomen, en dit, zo concluderen we, moet zijn omdat hij wiskunde kan en mensen bang zijn voor wiskunde.”

In 2012 bracht De Botton het boek Religion for Atheists: a Non-Believer’s Guide to the Uses of Religion uit. Daarin betoogt hij dat er ondanks de verlopen houdbaarheidsdatum van de godsdienst toch veel is dat atheïsten kunnen leren door het bestuderen van godsdienst of godsdienstige theologen en filosofen. Hij speelt ook met het idee dat een atheïst als hijzelf de vertroosting van de stilte en meditatie zou kunnen zoeken in wat hij voorstelt als een “atheïstische tempel”. Welnu, “dat was genoeg om een neo-atheïstische fatwa met volle kracht op zijn hoofd te doen nederdalen.”, zo schrijft zijn vriend Appleyard:

“Met name het idee van een tempel deed hen reiken naar de beste boeken met vervloekingen (…) er volgden zelfs bedreigingen met geweld. De Botton is te kennen gegeven dat hij in elkaar zal worden getrimd en aan zijn darmen opgehangen. Een email stelde eenvoudigweg: “Je hebt het atheïsme verraden. Ga heen naar de andere kant en sterf.”

De Botton vindt het verbijsterend, de onverwachte verschijning in de hedendaagse cultuur van een tirannieke sekte, die het prima vindt om een meute op te zwepen. “Zoiets zeggen in de trant van ‘Ik ben een atheïst; ik vind godsdiensten niet geheel en al bar en boos’ is een dramatisch opzienbarende uitlating geworden, en als je het op het internet zegt, krijg je ziedende boodschappen waarin je een fascist, een idioot of een dwaas wordt genoemd. Dit is een behoorlijk merkwaardig moment in onze cultuur. Vanwaar heeft dit zo plaatsgevonden?”

De Botton gelooft dat het neo-atheïsme tot een sekte is geworden als een gevolg van de opkomst en invloed van Richard Dawkins. Via hem is “Darwin omarmd als het ultieme, sluitende bewijs dat niet enkel God niet bestaat, maar ook dat godsdienst als geheel een uniek gevaarlijke bedreiging vormt voor wetenschappelijke rationaliteit.” De Amerikaanse filosoof Jerry Fodor stelt: “Er is deze merkwaardige veronderstelling dat als je een darwiniaan bent, je ook een atheïst moet zijn. In mijn geval ben ik een anti-darwiniaan en een atheïst. Maar mensen zijn zo incoherent in deze kwesties dat ik het lastig vind uit te dokteren wat hen drijft.”


CJ Werleman, The New Atheist Threat: The Dangerous Rise of Secular Extremists, Dangerous Little Books, 2015, 298 pagina’s (Kindle/Paperback)

Reacties (24)

#1 børkbørkbørk

De Godwin is weer sterk in deze. New Atheists? NAZI’S EN COMMUNISTEN, ALLEMAAL!

“De cultus van de wetenschap belooft de aangetaste en moreel inferieure bevolkingsgroepen van het menselijk ras uit te roeien of te hervormen. Deze cultus leidde uiteindelijk, in Nazi Duitsland, in de afslachting van Joden, de geesteszieken, zigeuners, ‘inferieure’ rassen en homoseksuelen. In de Sovjet-Unie leidde het tot massale uithongeringsprogramma’s en pogroms”

Hou toch op met die onzin.

  • Volgende discussie
#2 Prediker

@1 Proest, ik wist wel dat men daarover zou vallen.

Maar het punt is natuurlijk niet dat neo-atheïsten allemaal nazi’s en stalinisten zijn (beetje tegenstrijdig ook); maar dat wetenschapsverering, het idee dat de wetenschap de mensheid zal verbeteren, in het verleden tot uitermate nare uitwassen heeft geleid.

Dus als mensen schermen dat zij bij uitstek staan voor ‘wetenschap’ en ‘vooruitgang’, moet je een beetje op je hoede zijn.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 Ronald

Bij Toutatis, wat een prutsvertaling. Niet doorheen te komen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 Bismarck

Wat voegt dit artikel nog toe aan het recente drieluik en dan met name deel 2 daarvan? En hoeveel krijgt Sargasso van Dangerous Little Books voor deze infomercials?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 Arduenn

@2 Wetenschapsverering? Da’s een nieuwe voor mij. Wat een kneiter van een contradictie in terminis.

Dus als mensen schermen dat zij bij uitstek staan voor ‘wetenschap’ en ‘vooruitgang’, moet je een beetje op je hoede zijn.

Voor wat? Een slaapverwekkende wetenschappelijke uiteenzetting? Een bomaanslag op een religieus gebedshuis naar keuze? Een holocaust?

Sommige van mijn beste vrienden zijn wetenschapper, hoor!

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 Prediker

@5 En sommige van mijn beste vrienden zitten bij defensie. Maar dat maakt oorlogzuchtige nationalisten niet minder gevaarlijk.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 VlijmenFileer

@1: Bedankt, hoef ik dat niet meer te zeggen.
Ik wil nog toevoegen dat ik geleidelijk van milde glimlach naar diepe afkeer aan het gaan ben door dit soort klunzen-met-een-agenda.
Lieden die op de meest kunstmatige manieren woorden, termen, allerhande schrijfsels, stukjes historie, en current events uitbraken en dan plots de conclusie trekken die ze toch al wilden maken, implicerend dat die conclusie volgt uit de voorgaande woordenbrij.
Ik heb het gevoel dat dit soort lui groeit in aantal, en ook steeds schaamtelozer opereert.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 tigger

@6:
Ik denk dat je wat te veel tekenfilmpjes met gekke wetenschappers hebt gezien.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 Bookie

Hahaha, Sargasso goes EJBron.

Zodra het dit rapport de dikte heeft van een Donald Duck kunnen we praten over de intolerantie van atheïsten:
http://freethoughtreport.com/

Zo heb je bijvoorbeeld 0 staten met de doodstraf voor moslims en 14 (13 officiële en 1 officieuze) Islamitische Staten met de doodstraf voor atheïsten.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#10 McLovin

@9: Maar je hebt wel staten waar Moslims zonder veroordeling jarenlang, rechtenloos worden opgesloten in een kamp op een caraibisch eiland, zelfde staat waar moslim-knullen worden verdacht van terrorisme als ze een show-n-tell projectje maken omdat ze moslim zijn…zucht

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#11 socialistischliberaal

@0: Vertel maar, hier ben je veilig. Wie heeft je pijn gedaan?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#12 Frank789

@10: Was het een show-n-tell projectje? Waar kan ik dat vinden?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#13 socialistischliberaal

CJ Werleman tweeted “Sam Harris is the Pat Robertson of atheism” to his 10,000 followers and linked to a libelous article entitled “Sam Harris Slurs Malala” (I had actually written that Malala deserved the Nobel Peace Prize and that she was the best thing to come out of the Muslim world in a thousand years). So I contacted Werleman, initiating the following exchange:

October 21, 2013 9:24 AM

Interesting, CJ. Did you actually read my blog post, or just the Salon hit piece?
Sam

****
Oct 21, 2013, at 9:46 AM
Hi Sam,
No, I didn’t read your blog. Having said that, I actually disagreed with much of the Salon piece. In fact, I think it spun your words to serve its own agenda.
My disagreement is with your broader position on Islamic terrorism. I believe it’s motivated purely by political objective. You believe it starts and ends with religious fundamentalism, and whether you intend to or not, it makes us atheists sound eerily similar to those who speak from the right wing echo chamber.
Obviously, that’s harsh criticism given your service to atheism. You have liberated millions of minds, and I count myself as one of your fans. But on the subject of Islam, I believe you miss the point. It’s a travesty, because you have the influence to change minds and foreign policy….but your comments get used to justify neo-conservatism.
I appreciate your note.
Cheers
CJ

****

October 21, 2013 at 11:05 AM
Incredible… You brand me the “Pat Robertson of atheism,” linking to this drivel on Salon and forwarding to thousands of people, without ever checking to see if the writer has misrepresented my views (which he has, in every relevant respect).
And then you want me to debate you?

****
October 21, 2013 at 11:18:30 AM

Ha, I see your point : )
I often err on the side of extreme rhetoric to make a point. Do I think you’re the PR of atheism? No. And I owe you an apology on that, and I have deleted that tweet. But the rhetoric that comes from those who lean towards an anti-Islam position over an anti-foreign policy position sounds a little PR/FOX/Coulter like, which ultimately serves to keep the country making poor errors of judgment when it comes to our use of the military.
CJ

****

Werleman subsequently wrote an article entitled “Atheist Authors Feud Over Islamic Extremism” based on the previous email exchange. He then wrote another piece suggesting that I and other atheists were oblivious to the problem of wealth inequality. Having written a fair amount about wealth inequality, I contacted him again:

October 26, 2013 11:06 PM
So I’ve been oblivious to the problem of wealth inequality? Really?
http://www.huffingtonpost.com/sam-harris/a-new-years-resolution-fo_b_802480.html
http://www.samharris.org/blog/item/how-rich-is-too-rich
http://www.samharris.org/blog/item/how-to-lose-readers-without-even-trying

****
Oct 27, 2013, at 4:31 PM
Hi Sam,
If you read the piece again, you will see I was specifically referring to the atheist movement’s lack of attention given to wealth inequality. Moreover, I defined the atheist movement not as individuals, authors or thought leaders, but rather as the 2,000+ atheist groups/organizations.
Cheers
CJ

****
October 27, 2013 5:13 PM
Oh, so you would expect readers of your piece to come away thinking that I’ve done my part on the problem of wealth inequality?

****

Oct 27, 2013, at 5:30 PM
Mate, the piece wasn’t about you. I didn’t say you hadn’t done your part on the problem of wealth inequality. I honored you for being one of the three luminaries whose books were the catalyst for launching the AM. My only other mention of you was in criticizing what I perceive to be your myopic view on the roots of terrorism.
CJ

****

October 27, 2013 at 7:14:30 PM

It’s remarkable that you think I’m being prickly and self-absorbed here. First, you retweet a libelous attack on me and brand me the Pat Robertson of atheism. When I confront you about this, you admit that you never took the time to read my original blog post. You then write an astonishingly self-serving piece in which you divulge the contents of my private email to you without my permission (do you really not know how uncool that is?) titled, “Atheist Authors Feud Over Islamic Extremism.” We’re feuding? I never heard of you until I read your tweet. And we’re not debating Islamic extremism—we’re talking about how callowly you’ve been sniping at me. (From what I can tell, you are completely deluded about Islamic extremism.) You then write another piece in which you again attack me by name, “honoring” me as one of the founders of the movement that has so scandalously ignored the problem of wealth inequality. When I show you that I’ve written three long articles on the topic, you dodge and put the onus on me: “Mate, the piece wasn’t about you.” Oh, I’m sorry. There goes my narcissism again.
My only purpose in engaging you has been to try to get you to recognize how unprofessional your behavior has been. This is a lesson you don’t seem willing to learn.
In any case, I’m done. Good luck. At this rate, you will need a lot of it.
Sam

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#14 Bismarck

@10: Ik zou dat land niet willen tellen tot de atheïstenstaten (in tegenstelling tot moslim zijn is atheïst zijn er namelijk politieke zelfmoord).

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#15 Hal Incandenza

Ik ben geen fan van Harris, maar het bovenstaande is veelzeggend. Kunnen we nu dan ophouden met het gedoe over atheïsten, al dan niet neo. Het is echt genoeg geweest.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#16 Erik B

@9: Wel degelijk zijn er staten waar moslims om hun geloof aangepakt worden, zowel in islamitische landen zelf (zo worden aanhangers van de Ahmadiyya-tak van de Islam ernstig vervolgd in landen als Pakistan en Maleisië, tot de doodstraf aan toe), als in bijvoorbeeld overwegend niet-islamitische landen India, Vietnam en Sri Lanka.
Ook in China is er sprake van overheidsgeweld tegen moslims, maar daar is het niet altijd goed te onderscheiden van etnische onderdrukking. Evengoed wel interessant omdat de Chinese overheid officieel atheïstisch is.

En dan heb je nog die andere grote groep bootvluchtelingen, een crisis die al net zo lang gaande is als die op de Middellandse Zee, namelijk die van de Rohingya’s in Birma/Myanmar. Die hebben al decennia te lijden onder geweld en onderdrukking, zowel direkt door de overheid, als door het niet-islamitische deel van de bevolking, aangewakkerd door de regering en boeddhistische monniken. Zelfs Nobelprijswinnares Aung San Suu Kyi lijkt dit stilzwijgend goed te keuren.
Volgens mensenrechtenorganisaties zijn zij waarschijnlijk de meest vervolgde bevolkingsgroep ter wereld (maar dat was voor de stichting van de ISIS-staat, dus ik wil best toegeven dat dat nu misschien anders ligt).

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#17 Inkwith Barubador

“Deze cultus leidde uiteindelijk, in Nazi Duitsland, in de afslachting van Joden, de geesteszieken, zigeuners, ‘inferieure’ rassen en homoseksuelen. In de Sovjet-Unie leidde het tot massale uithongeringsprogramma’s en pogroms,”

Het is heel goed mogelijk om steekhoudende kritiek op de neoatheisten te hebben, maar dit soort rommel hoort daar niet bij.

Wat een overtrokken flauwekul, zeg.

@13: zo zie je maar weer. Werleman is iemand die puur voor de aandacht van alles en nog wat insinueert en vervolgens halfslachtig terugkrabbelt als-ie daarover tot de orde wordt geroepen. Wat een idioot.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#18 lol

Bwahaha! We moeten Alain de Botton zien als slachtoffer van een griezelige atheistische wetenschapscultus compleet met hogepriesters en wiskunde-fobie, omdat hij paar boze e-mails kreeg naar aanleiding van zijn voorstel tot het oprichten van een – wait for it.. – atheistische tempel? Moehahaha! Ik zie nu al uit naar deel 5 van deze komedie.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#19 IPMan

Dit is toch wel met afstand de treurigste serie artikelen die sargasso geproduceerd heeft sinds ik deze site bezoek. Heeft de redactie niets beters te doen?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#20 Joseph Morika

De cultus van de wetenschap belooft de aangetaste en moreel inferieure bevolkingsgroepen van het menselijk ras uit te roeien

Hallo, kan het een onsje minder? Volgens mij streeft de wetenschap ernaar de kennis systematisch te ordenen en is het bovendien op zoek naar manieren om de hoeveelheid kennis te vergroten. Als je daar iets vijandigs in ziet moet je dat vooral zelf weten, maar dan ben je voornamelijk zelf de vijand, en niet de wetenschap.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#21 Joseph Morika

@2: “wetenschapsverering

Vorige keer kon ik al geen antwoord aan je ontfutselen toen ik je vroeg of je alle religies over een kam moest scheren of dat je er juist onderscheid tussen moest maken. (deel 3 van deze serie en dan de laatste alinea van reactie 62). Nou ja, misschien boorde ik net in een pijnlijke zenuw ofzo. Maar nu je dit soort rare dingen zegt, mag ik dan misschien wél van je weten of we alle wetenschappen over één kam moeten scheren in het kader van deze “verering”, of moeten/mogen we nog onderscheid maken tussen de verschillende wetenschappen?

(…en wat ik onder “wetenschap” versta is hierboven in @20 nog te lezen)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#22 stoethaspel

Deel zoveel: Een fraai staaltje pseudo-christelijk geneuzel waar zoveel onzin en leugens in staat dat Goebbels er een stijfie van krijgen zou.

Een herhaling van zetten die bij aanvang al beter achterwege hadden kunnen blijven.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#23 mivleeuw

Wat een ongelofelijk naar stuk is dit. Vooral de verwijzing naar fascistische en communistische wandaden is rond uit kwaadaardig. Ik dacht dat dit een enigszins progressief forum was en begrijp niet waarom ik nu al dagen een hetze tegen ‘intolerant’ atheïsme zie verschijnen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#24 pow wow

Werleman is een kruistocht begonnen tegen de kruistocht tegen religie.

De reden waarom is duidelijk, maar de manier waarop valt te bekritiseren, alleen al de titel en de cover van het boek roepen weerstand op.

voor een meer overdachte kritiek op het neo-atheisme:
http://www.theguardian.com/world/2015/mar/03/what-scares-the-new-atheists
Kan je meteen zien waar Werleman o.a zijn mosterd haalde. John Gray betoogd o.m. dat wetenschap niet “beschermd” tegen onmenselijkheid, zoals de neo-atheisten suggereren, door al het kwaad toe te schrijven aan religie en daar de ratio en wetenschap tegenover stellen als “ oplossing”.

Op zich lijkt het me terecht dat een progressief forum aandacht besteed aan kritiek op het weinig “progressieve” neo-atheisme, dat door zijn positie in het islam debat , het GGO debat, het voedingsdebat en het geneeskundedebat de kant kiest van de neoliberale overheersing van aarde en mensheid.

  • Vorige discussie