COLUMN - Waar is al dat geld bezuinigde geld eigenlijk gebleven, vroeg Theodor Holman zich af. Er is ingrijpend gekort op uitkeringen en pensioenen, op personeel, organisaties en voorzieningen; je zou denken dat nu ergens een surplus moet zijn ontstaan. Weliswaar niet bij de individuele burgers, het is immers hun werk en inkomen waarin is gesneden; maar de overheid moet toch weer over een aardige berg geld beschikken, waaruit we collectief kunnen putten?
Maar het gewonnen geld lijkt nergens terug te vinden.
Hoe dat in zijn werk gaat, werd diezelfde dag helder geïllustreerd door het relaas van V&D. Samen met de Bijenkorf, de Hema en anderen vormden ze Maxeda, dat in 2004 werd overgenomen door risicobelegger KKR. Binnen het jaar deed KKR al het vastgoed van Maxeda van de hand en boekte daarmee de lieve winst van 1,5 miljard euro, wat meer was dan het hele overnamebedrag. Vervolgens splitste KRR de dochters af: M&S Mode, de Bijenkorf, V&D, de Hema en Hunkemöller werden elk apart en met winst doorverkocht.
De resultaten? Alle bedrijven – die de panden eerder in eigen bezit hadden – moesten voortaan huur aan externe bedrijven betalen; er is jarenlang niet in de ketens geïnvesteerd; een aantal dochters tobt met grote schulden. Ze zijn leeggeplukt: KKR stak geen cent in het bedrijf, en boekte met de opsplitsing en uitverkoop van Maxeda in korte tijd twee miljard euro winst.
Gisteren maakte V&D bekend dat het bedrijf drastisch moet bezuinigen: de salarissen gaan geforceerd omlaag, en ze eisen huurverlaging van de pandeigenaren, anders gaan ze over de kop. Waar dat geld blijft? Dat dondert in een bodemloos gat: het derft de schulden waarmee KKR het bedrijf heeft opgezadeld.
Het is hetzelfde kunstje als APAX eerder met het krantenconcern PCM heeft uitgehaald: de zaak overnemen, uitbenen, in stukjes doorverkopen, wegrennen met de winst en het slachtoffer met de schuldenlaten zitten. Het is hetzelfde kunstje als de banken met de crisis hebben geflikt: anderen laten opdraaien voor hun verliezen, terwijl ze de winst konden houden. Wat weer hetzelfde kunstje is als de pensioenfondsen met Griekenland hebben uitgehaald: zwakke leningen laten afkopen door een sterk Europa, en de Grieken met de troep laten zitten.
Waar al dat geld blijft? Bij de mensen die er al meer dan genoeg van hadden. Een Oxfamrapport van januari 2014 toonde aan dat 95% van alle groei in de Amerikaanse economie sinds 2009 bij de rijkste 1% van het land terecht is gekomen, terwijl 90% van de overige bevolking armer is geworden.
We leven niet in een economische crisis. We leven in een economische herstructurering, en dat bezuinigde geld, Theodor, zie je nooit meer terug. Het is verdwenen in de zakken van de hedgefunds.
Als ik Griek was, had ik ook op Syriza gestemd. En ik hoop dat hun nieuwe premier Piketty als beleidsadviseur inhuurt. Die wil dat vast wel onbezoldigd doen.
Deze column van Karin Spaink verscheen eerder in Het Parool.
Reacties (28)
Geldcreatie zou onderwezen moeten gaan worden op scholen.
Onze overheid heeft nog altijd een tekort, en er ontstaat dus geen surplus het tekort wordt alleen wat minder en op de lange termijn houdbaar. Wat het met de V&D gemeen heeft is inderdaad dat een groot deel in een bodemloos gat verdwijnt, Griekenland om maar even een dwarsstraat te noemen. De rest gaat voor het grootse deel naar zorg en sociale zekerheid, waar doorgaans niet al te veel mensen zitten die “al meer dan genoeg hebben”.
Het probleem van de V&D is verder dat het een hele matige winkelformule is en er steeds meer concurrentie komt van het internet. Dat laatste is niet uniek voor de V&D, maar treft vrijwel alle winkeliers.
Syrizia gaat ons (weer) tonen wat er gebeurt als je een tekort uit de hand laat lopen. Dat wordt een keiharde les voor de Grieken, maar misschien een goed voorbeeld voor de rest van Europa hoe het niet moet, al blijkt duidelijk dat velen ook niets geleerd hebben van de vorige schuldencrisis.
@2:
Q: …” is inderdaad dat een groot deel in een bodemloos gat verdwijnt,”
Het geld verdwijnt niet in een bodemloos gat. Dat gat is het begin van een stortkoker die eindigt in de zakken van de rijken.
Verder ben ik het in grote lijnen met je eens.
Zie ook mijn posts 2 en 4 bij Karin zelf.
J.
Dit is dezelfde Holman die ook Breivik goedpraat, dus ik vind hem meer wat goedkoop scoren met een opendeur intrappen. Natuurlijk is dat geld niet bij de overheid, die heeft al haar onderdelen moeten privatiseren en van de hand moeten doen juist om mensen als Meneer Holman te plezieren.
… waaruit we collectief kunnen putten?
whahahaha… collectief?
Er is echt niets veranderd de afgelopen eeuwen hoor. Het collectief bestaat maar snapt de een procent 1% niet.
Het geld stroomt naar boven, nooit naar beneden.
Marx had gelijk maar niemand durft het te zeggen.
@5 Geld stroomt, net als water naar beneden, en verzameld zich in de oceanen van de miljardairs.
In dezelfde vergelijking. Water/Geld tegenhouden zodat het minder snel in de oceaan terecht komt zorgt voor een vruchtbare omgeving.
@ 4, waar staat dat te lezen.
Ze hoeven piketty niet in te huren, Ze hebben Varoufakis al.
Hij wordt hier op Sargasso al jaren gevolgd en het is een geweldige econoom zonder zo een aandachtsorgel als Piketty te zijn. Piketty is niet links en hij zegt weinig nieuws:
http://www.paecon.net/PAEReview/issue69/Varoufakis69.pdf
Het begrotingstekort is gedaald….
Er was nooit geld over. We lenen minder.
Tegen wie heb je het?
Macro-economie zou ook onderwezen moeten worden, in ieder geval aan politici en journalisten.
De bezuinigingen hebben er voornamelijk toe geleid dat er nog meer bedrijven failliet zijn gegaan en nog meer mensen werkeloos zijn geworden. Er is kortom veel minder welvaart gecreëerd dan mogelijk was. En dus wordt er ook minder belasting betaald, en hebben we nog steeds te korten. De multipliers zijn heel groot bij een bestedingscrisis, dus bezuinigingen komen extra hard aan. Rentes zijn extreem laag bij een bestedingscrisis. Verstandig beleid is dus investeringen naar voren halen.
Mensen die nu nog steeds denken dat je bij overheidsbezuinigingen automatisch geld over houdt, of dat je bij geldverruiming automatisch inflatie krijgt denken in termen van huishoudboekjes, zo werkt het gewoon niet, dat zou toch wel eens duidelijk moeten zijn.
Tuurlijk, hoe die investeringsmaatschappijen bedrijven arm weten te maken is ook een grote economische ramp, veel van die aandeelhouderswinst zou eigenlijk naar hogere lonen en meer vennootschapsbelasting moeten vloeien. Maar dat was al zo, dat heeft niet zo veel te maken met waarom de overheidsbezuinigingen van de laatste jaren niet werken.
@11
Precies.
Wel handig, zodra ik een of andere ‘econoom’ op tv hoor praten over een huishoudboekje weet ik dat ik kan stoppen met luisteren.
@ 12 ja dat is zeker waar, werkelijk geen enkele econoom gehoord die een plausibele verklaring voor de bankencrisis en Euro crisis kon geven. Met economie als wetenschap heb ik het helemaal gehad.
@13 Er is veel mis in de economie (“rationele verwachtingen” als basis is absurd), maar de bankencrisis en de eurocrisis zijn toch prima te verklaren? Voorspellen is moeilijker, maar achteraf is het toch wel duidelijk.
De euro-crisis had je wel kunnen zien aankomen, in deze ingezonden brief uit 1997 wordt het allemaal al duidelijk voorspeld:
http://www.volkskrant.nl/economie/met-deze-emu-kiest-europa-verkeerde-weg~a486508/
Zolang risicobeleggers als KKR , niet gehinderd door de wetgever(s), rustig hun gang kunnen blijven gaan, zullen deze praktijken blijven voortduren.
Misschien kunnen slimme juristen wat bereiken:
Zoiets als faillissement door schuld/voorbedachte rade i.v.m. (uit)verkoop van de panden ???
@2:
“Onze overheid heeft nog altijd een tekort, en er ontstaat dus geen surplus ”
(1) Dat Emu-tekort bestaat alleen op papier. Door de omkeerregel pensioenen laat de staat jaarlijks 46% van ruim 43 mld. pensioenpremie of euro 20 mld. (tijdelijk) liggen die t.z.t. alsnog wordt geind en oppot in de pensioenfondsen hun pensioenvermogen. (ca 1.400 mld.)
(2) Het netto staatsvermogen, na aftrek van de overheidsschuld bedroeg eind 2013 370 mld. euro. Dat is exclusief de belastingclaim op pensioenreserves.
http://statline.cbs.nl/StatWeb/publication/?VW=T&DM=SLNL&PA=82790NED&LA=NL
(3) Tel bij (2) de latente belastingclaim op de pensioenreserves of ca 40% van euro 1.400 mld = 560 mld. bij en het staatsvermogen bedroeg in werkelijkheid dus ca. 930 mld. euro.
Het is dan ook geen wonder dat de staat thans tegen 1,152% leent tot 15 januari 2047. Aangezien het totale bedrag van onze staatsleningen materieel in de pensioenfondsen wordt belegd (latente belastingclaim) haalt de staat daarop een leuk rendement waarover je de media en onze politici nooit hoort. Gaan we uit van 4% rendement dan is de jaarlijkse opbrengst 22,4 mld., terwijl de staat ca 8,7 mld. aan rente betaald.
Deze belegingsopbrengst culmineert in het almaar oplopende pensioenvermogen. In de periode 2008-2013 nam het pensioenvermogen van alleen de pensioenfondsen toe van 694 mld. naar 973 mld. en de belastingclaim daarop met 112 mld.
Welke staat in Europa verdient aan zijn staatsschuld?
@16: mooi verhaal Letaupe. En onze regering ziet het als zijn allerhoogste prioriteit om de staatsschuld te verlagen, in elk verhaal over hoe het gaat met onze land worden de overheidsfinanciën voorop gezet, en de pers doet hier ook consequent aan mee. (Jeugd)werkloosheid, particuliere schulden, eigenlijk alles is toch belangrijker dan onze staatsschuld op het moment…
Noem het maar een kunstje. Dat vind ik nog een heel eerbiedige term voor het leegroven van ondernemingen. Ze komen ermee weg omdat de eigenaars, de niet zo actieve aandeelhouders, liggen te slapen.
Als er iets levensvatbaars in zit wordt het opgegeten, door de actieve belegger/sprinkhanen.
Dit is ook 1 van de vele aspecten van het failliet van het moderne aandeelhouderschap. Niemand stuurt op groei in de onderneming. Slapende aandeelhouders kijken altijd weg en
Actieve aandeelhouders eten alles op.
Andere vormen van aandeelhouderschap zijn er blijkbaar niet meer.
@8: Het kan iets eenvoudiger:
http://www.flassbeck-economics.de/thomas-piketty-und-die-kapital-einkommens-relation-much-ado-about-nothing/
Maar Piketty zou (rudimentair) van J.S.Mill in ‘The Principles of Political Economy: with some of their applications to social philosophy,’ 1848 al een aanbeveling hebben gekregen.
/lult (hopelijk) boven zijn pet.
@ 14 brief gelezen, 20 miljoen werkelozen, 50 miljoen arme mensen. Met instemming van een lange rij personen die graag titulatuur gebruiken. Simpele vraag voor je, wat is de motivatie geweest, en van wie, om de EMU in deze vorm gestalte te geven?
@20 Bas, dat is een moeilijke vraag, daar durf ik geen goed antwoord op te geven.
Ik denk dat er dat de EMU gebaseerd is op een voornamelijk Duitse monetaire traditie, met een hele beperkte rol voor de centrale bank, heel erg gebaseerd op angst voor inflatie.
Fiscaal beleid om de conjunctuur de beïnvloeden wordt in die visie gewoon niet erkend (is uitgevonden in de jaren 30 crisis die erg op de huidige leek, maar Duitsland had die crisis niet). Monetair beleid, zoals Draghi nu in arrenmoede probeert (QE) snappen ze ook niet.
Te veel gebaseerd op de D-mark.
Te weinig gerealiseerd dat lonen verlagen niet zo makkelijk is als een munt devalueren.
Te veel schuld bij de schuldenaar, te weinig bij de kredietverlener.
Duitsland (Weidmann tenminste) lijkt nog steeds niet te snappen dat als in Spanje de lonen naar beneden gaan, dat dan in Duitsland de lonen omhoog moeten, als rekenkundige noodzakelijkheid om de inflatie in de buurt van de 2% te houden (de opdracht van de ECB).
Ze hebben het alleen maar over overheidsfinanciën en ‘structurele hervormingen’, wat natuurlijk op de korte termijn niks uitmaakt, en binnen de euro alleen maar tot ‘beggar thy neighbour’ leidt. Ook Dijsselbloem lijkt helemaal gevangen in die foute analyse, nu heb je toch 5 jaar data hoe erg het is.
De staatsschuld is zo’n niks-zeggend getal, je moet veel ingewikkelder boekhouden om iets zinnigs te zeggen. @16 geeft al een mooi voorbeeld. Ook privatiseren werkt idioot: als straks ABN-Amro weer verkocht wordt staat de staatsschuld er weer mooier op, maar nu hebben we een bank. Ook de gaskraan dichtdraaien is toch niet erg: kunnen we meer reserve inboeken. Enzovoort, het slaat gewoon nergens op. Hoeveel onnodige privatiseringen zijn er in aanloop naar de EMU wel niet gedaan? Simpel alleen maar op die 60% staatsschuld sturen en dan verwachten dat de hele eurozone lekker werkt is te dom voor woorden.
In Maastricht kozen de politici voor de vlucht naar voren, ‘dat sturen we later wel bij’, maar inmiddels durft niemand (die er toe doet) zelfs maar een zinnig veranderingsvoorstel te doen.
(sorry, te lang antwoord, en nog offtopic ook).
@ 21 nee zeker niet, bedankt voor je uitleg. Heeft de BIS nog invloed gehad?
Er was nog nooit zoveel geld als nu. Er is dus geen geld verdwenen, er is alleen maar geld bijgekomen.
Centrale banken kunnen gigantische bedragen op hun balans toveren. En ze hoeven daar geen enkele verantwoording over af te leggen, zolang hoeveelheid uitgeleend geld maar opgeschreven wordt als uitstaande vordering. Er is geen enkele limiet op de hoogte van de balanstotalen van de centrale banken.
De euro’s die ik verdien met arbeid zijn evenveel waard als de euro’s, die Mario Draghi door aanslagen op een toetsenbord genereert.
Geldcreatie hoeft niet onderwezen te worden aan journalisten of schoolkinderen. Het is veel beter voor onze maatschappij als de meeste mensen dat niet begrijpen.
Als je wilt weten hoe het zit, dan ga je het zelf maar opzoeken in de bieb of op internet.
@22 de Bank for International Settlements? Nee toch, ik mag hopen van niet, die ken ik alleen van ongelofelijk domme analyses de laatste jaren, ze waarschuwen al jaren voor inflatie terwijl je duidelijk de deflatie kon zien aankomen…
I hate to blow my horn here, maar waarom de bezuiningen niet tot extra geld voor de overheid is vrij evident:
https://sargasso.nl/zuinigheid-in-tijden-van-crisis/
Zie ook dit rapport van het IMF:
http://www.imf.org/external/pubs/cat/longres.aspx?sk=40381.0
Wat ben ik het daar toch volkomen mee oneens. Je moet alle kinderen al op de basisschool leren dat geld niks is, wat inflatie betekent, dat als de staat helemaal losgaat met bijdrukken, dat je dan hyperinflatie krijgt en dat dat in 1929 in Duitsland gebeurd is, maar vooral dat er geen enkele reden is om elkaar de hersens in te slaan voor geld.
Als je mensen dom houdt dan gaan ze reageren vanuit allerlei primaire angsten. “Ik heb het nu niet in mijn portemonne dus pak ik het van de buurman of iemand anders die met geld rondloopt”
Als je weet hoe elk financieel systeem van vertrouwen aan elkaar hangt, dan wil je dus juist dat de mensen niet handelen vanuit primaire, irrationele instincten maar dat ze een beetje nadenken en zich niet zo druk maken. Geen thinking fast maar thinking
@26: Zaz, ik vind het veel belangrijker dat mensen de waarde van dingen leren kennen. Dat je op basis van die kennis dingen kunt ruilen voor bijvoorbeeld arbeid.
Het lijkt alsof goud veel waarde heeft, maar je kunt het niet eten of in je kachel opstoken in de winter. In veel gevallen is hout meer waard dan goud.
De waarde van een huis is niet de hoeveelheid denkbeeldig geld, die je ervoor kunt krijgen, maar dat je er je leven lang in kunt wonen en slapen.
Leer kinderen en journalisten hoe waardevolle dingen gecreëerd worden, niet hoe tegenwoordig gegoocheld wordt met elektronisch geld.
1) In 2007, voordat de Grote Recessie begon, hadden we in Nederland nog een heus begrotingsoverschot. Eeen jaar later moest er ineens 16 miljard bezuinigd worden.
2) De best oplossing voor de eurocrisis was geweest: progressieve loonsverhoging in de EMU-surplus-landen.