Vier maanden voor de verkiezingen komt Ronald van Raak met een nieuw boekje onder de titel Op zoek naar vrijheid – een filosoof in de politiek. De auteur kan gezien worden als de partijideoloog van de SP. In deze bundel met columns legt hij uit wat vrijheid volgens hem betekent: ‘Voor mij is vrijheid het einddoel van de politiek. Opvoeding, opleiding en samenwerking zijn juist de voorwaarden om in vrijheid keuzes te kunnen maken’. Dit idee over vrijheid komt in verschillende columns terug. Jammer genoeg is dit idee meestal ook het eindpunt van de column en daardoor blijf je als lezer met een hoop vragen zitten. Hoe zou je deze vrijheid dan moeten organiseren? Kan dat in een regeringsperiode van vier jaar? Hoe zit het bijvoorbeeld met plichten? En hoe denkt hij over de vrijheid van onderwijs en de vrijheid van ondernemen?
Een ander onderwerp waar Van Raak in deze bundel aandacht aan besteed is zijn weerzin tegen het plakken van etiketten, zeker als die op de SP worden geplakt. Hij windt zich er bijvoorbeeld over op dat zijn partij als conservatief wordt gezien, omdat de SP staat voor het behoud van de sociale zekerheid. Volgens Van Raak hebben conservatieven zich in het verleden juist niet zo druk gemaakt over sociale zekerheid en sociale wetgeving. Dat hij de kwalificatie ‘conservatief’ onverteerbaar vindt, dat is begrijpelijk, maar gaat hij toch niet een beetje te snel door de bocht? Het is maar net hoe je dit etiket opvat.
Verder heb ik met verbazing de column Engels tegen Engels gelezen. Op zich maakt hij een nauwkeurige analyse van de grondwettelijke onmogelijkheid om het Engels buiten onze rijksgrenzen te houden, maar de richting waarin hij een oplossing zoekt om Engelse woorden uit onze taal te weren is ronduit oubollig. Hij denkt dat het zou helpen als er meer Nederlandstalige muziek op de radio te horen zou zijn. Is dit een knipoog met de grote schare fans van Frans Bauer? Of hoopt hij op meer stemmen uit Volendam?
De politieke columns die Van Raak voor onder andere de SP en joop.nl schreef zijn kort en eenvoudig, wat stijl betreft zijn ze niet allemaal perfect. Er zijn er in de bundel ook 21 artikelen opgenomen die eerder verschenen in Filosofie Magazine. Dit is een serie over Nederlandse denkers; hierin worden de kernideeën van bekende en minder bekende filosofen gepresenteerd. Het begint met een artikel over Sieger van Brabant die in de dertiende eeuw de grenzen aan de vrijheid van denken opzocht. Via onder meer Erasmus, Spinoza, Thorbecke en Multatuli eindigt het bij Tobie Goedewaagen, de enige academisch filosoof die ooit minister werd; dat was tijdens de Duitse bezetting. Deze historische bijdragen zijn interessante verhalen, ze zijn beter uitgewerkt dan de andere columns en de taal is verzorgder. Als ik leraar maatschappijleer zou zijn, dan zou ik deze stukjes zeker als input gaan gebruiken voor mijn lessen, ze geven goede informatie en bieden aanknopingspunten voor zinvolle discussies.
Het boek wordt afgesloten met een uitgebreid interview met Ronald van Raak, afgenomen door Pieter van Os van de NRC. Dit is misschien wel het beste deel van het boek, want daarin komen de ideeën van Van Raak wat beter tot hun recht. Kern van het interview is dat je vrijheid moet organiseren en dat juist de socialisten altijd hebben gestreden voor de democratie en de verzorgingsstaat. Ronald van Raak ziet het socialisme nog steeds als progressief en links: ‘Linkse politiek wordt nu eigenlijk alleen door ons vertegenwoordigd – en door de Partij voor de Dieren, en wellicht dat de PVDA zich daarbij wil aansluiten. Of niet, dat is ook goed. Maar laat die partij wel een keuze maken. D66 en GroenLinks hebben al wel een keuze gemaakt: die willen een soort lifestylepartijen zijn in het midden’.
Op zoek naar vrijheid is een aardige pocket voor iedereen die voor het eerst in zijn leven overweegt om op de SP te gaan stemmen, maar ook een aanrader voor degenen die willen kennismaken met belangrijke Nederlandse denkers en filosofen.
Over Ronald van Raak: De auteur is historicus en filosoof. Hij promoveerde op een proefschrift over conservatisme. Van Raak begon zijn politieke carrière als Eerste Kamerlid voor de SP, tegenwoordig zit hij in de Tweede Kamer. Daarnaast is hij lid van het partijbestuur en voorzitter van het wetenschappelijk bureau van de SP.
Bestel Op zoek naar vrijheid – een filosoof in de politiek hier
Reacties (4)
en dat voor maar 12,95! Koopje! kan ik mijn parkeergeld ook eens nuttig besteden
Voor de geïnteresseerden, een paar weken geleden kwam ik zijn dissertatie tegen. (“In naam van het volmaakte. Conservatisme in Nederland in de negentiende eeuw van Gerit Jan Mulder tot Jan Heemskerk Azn“). Hij stond (en staat) gewoon online. Hij is hier te vinden: http://dare.uva.nl/record/83060 (De bovenste link –Thesis– volstaat, dan heb je alle hoofdstukken samen die daarna ook afzonderlijk zijn down te loaden)
Positieve vrijheid, daar hebben rechtse roeptoeters altijd zo n probleem mee, terwijl zonder waren ze nooit zover gekomen.
Van parlementaire naar consensusdemocratie.
De stelling dat vrijheid het einddoel van de politiek is, is een waarheid als een koe. Als antwoord op de vraag hoe die (waarheids-)koe bij de horens te vatten, verwijs ik graag naar de uitspraak van de filosoof J.P. Guépin: “Er is geen waarheid buiten consensus om”. Dit impliceert dat dit ook opgaat voor het ultieme doel van de politiek: “Vrijheid”. Er daarin nu wringt de schoen wat haar politieke vertaling betreft. De daarvoor benodigde consensusdemocratie staat immers haaks op onze parlementaire democratie! Het spreekt dan ook voor zich dat via ons partijpolitieke bestel het einddoel van de politiek (de vrijheid) nooit in het vizier zal komen. Vandaar dat er geen enkel misverstand over kan bestaan dat de komende verkiezingen, wat de uitslag daarvan ook moge zijn, geen enkel licht in de tunnel zal brengen, wat het zicht op het einddoel betreft.
Met andere woorden, de uitslag van de 12e september is nu al te kwalificeren als ‘oude wijn in nieuwe zakken’. Hoe zo ‘bij de tijd’ dames en heren volksvertegenwoordigers? Wordt het geen tijd om wakker te worden, gezien de lands- en partijgrenzen overstijgende problemen die enkel met een consensusaanpak het hoofd geboden kunnen worden. Met als consequentie dat u accepteert dat de tijd rijp is om met vereende krachten ons bestel op de helling te zetten, in het belang van het algemeen: “Het beteugelen van de crisis”. Door het organiseren van een Brede Maatschappelijke Discussie (BMD) over het transformeren van onze parlementaire democratie in een consensusdemocratie, moet die BMD haar beslag kunnen krijgen. Om de geesten op Het Binnenhof warm te maken voor die broodnodige BMD, lijkt mij hier voor de filosoof/politicus Ronald van Raak een baanbrekende taak weggelegd. Met het oppikken daarvan zou hij niet alleen de SP maar ons allemaal een onschatbare dienst bewijzen.