Erfenis van een recessie

Nederland komt langzaam uit de recessie: de economie groeit, de werkloosheid neemt af en de overheid hoeft niet langer te bezuinigen. Maar niet alles wordt weer zoals het was. Met de economische conjunctuur verandert ook onze psychologie, soms met langdurige gevolgen.

Door: Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022
Waan van de dag

Tiener zet professor in zijn hemd

, door

Lang werd gedacht dat de Ieren in de VS zwaar gediscrimineerd werden. Beroemd zijn de bordjes in winkels “No Irish need apply”.

Maar in 2002 maakte een hoogleraar furore door dit af te doen als een mythe. De conclusie van historicus Richard Jensen, hoogleraar aan de universiteit van Illinois at Chicago luidde:

Irish Catholics in America have a vibrant memory of humiliating job discrimination, which featured omnipresent signs proclaiming ‘Help Wanted—No Irish Need Apply!’ No one has ever seen one of these NINA signs because they were extremely rare or nonexistent.

Foto: Post-Atheïst

Post-atheïst | Oude koran, jonge islam

, door

ACHTERGROND - Arabieren, dat waren die nomaden uit het zuiden. Soms migreerde een stam naar het noorden, en die vestigde zich dan in de grensprovincies van het Romeinse Rijk of in Mesopotamië, waar de Perzen de macht hadden. Voor Romeinen en Perzen waren de Arabische stammen nuttige militaire bondgenoten en dat was dat. Geen Romein of Pers verdiepte zich in de Arabische cultuur, maatschappij of religie. De Arabieren waren marginaal. Althans, zo was het rond 630.

Twintig jaar later strekte het rijk van kalief Othman zich uit van Tunesië tot Afghanistan. Het Perzische Rijk bestond niet langer, het Romeinse was gehalveerd. De Grieks-Romeinse cultuur was ten einde gekomen, de islamitische beschaving ontluikte.

Arabische veroveringen

Hoe kan zoiets gebeuren? Sommige hedendaagse moslims zullen het antwoord  geven dat destijds ook werd gegeven: de islam was nu eenmaal superieur en God steunde de zijnen. Het echoot soms nog door in de wetenschappelijke literatuur, bijvoorbeeld als Hugh Kennedy in 2007 in de proloog van zijn The Great Arab Conquests wijst op de onverstoorbare doodaanvaarding van de Arabische krijgers. Eigenlijk is dat een uitglijdertje in een overigens uitstekend boek, want Kennedy wijst vooral op andere verklarende factoren. Religie speelde een ondergeschikte rol en het is geen toeval dat hij het in de titel heeft over Arabische veroveringen, want de meeste inwoners van het kalifaat waren geen moslims. De islam was als religie nog volop in ontwikkeling.

Foto: Uitsnede van M.1572, Folio 1 copyright ok. Gecheckt 28-09-2022

Oudste koranmanuscript

, door

Wie dergelijk nieuws een beetje bijhoudt – ik dus niet, mijn goede vriend Jona wees me er op – weet dat de Universiteit van Birmingham deze week bekend heeft gemaakt dat ze het oudste koranfragment ter wereld hebben ontdekt.

Het bericht daarover op de website van de BBC brengt het althans als een ‘ontdekking’ en niet zo’n kleintje ook: de bibliotheek van de Universiteit van Birmingham bleek in bezit van een oud koranmanuscript dat met de koolstofmethode is gedateerd en dat nu het oudst bekende koranfragment blijkt te zijn.

Volgens de journalisten is er 95% kans dat het nieuw ontdekte fragment uit de periode 568 – 645 stamt. Dat is zelfs nog iets ouder dan het tot dusverre als oudst bekend staande fragment uit Sanaa in Jemen, dat – met 95% kans – uit de periode 578 – 669 dateert. Het is bovendien geen palimpsest, maar een nog geheel intacte tekst.

De datering valt nog tijdens de regeerperiode van de derde kalief Uthman die – ik blogde er eerder al over – de standaardtekst van de koran liet vaststellen. Dit manuscript is zó oud, dat het zomaar eens geschreven zou kunnen zijn door iemand die de profeet Mohammed nog persoonlijk gekend heeft.

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Quote du Jour

Quote du Jour | Your ‘opinion’ is worthless

, door

I spend far more time arguing on the Internet than can possibly be healthy, and the word I’ve come to loath more than any other is “opinion”. Opinion, or worse “belief”, has become the shield of every poorly-conceived notion that worms its way onto social media.

There’s a common conception that an opinion cannot be wrong. My dad said it. Hell, everyone’s dad probably said it and in the strictest terms it is true. However, before you crouch behind your Shield of Opinion you need to ask yourself two questions.

1. Is this actually an opinion?

2. If it is an opinion how informed is it and why do I hold it?

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Studiekeuze in relatie tot inkomen ouders

, door

Een interessante grafiek uit een Amerikaanse krant, laat zien dat studenten uit minder welvarende gezinnen vaker kiezen voor “veilige” en praktisch georiënteerde studies. De journalist van de The Atlantic schrijft daarover:

“Kids from lower-income families tend toward “useful” majors, such as computer science, math, and physics. Those whose parents make more money flock to history, English, and performing arts.”

Onderwijsgrafiek Studiekeuze Relatie inkomen ouders
Bron: The Atlantic (2015). Rich Kids Study English. Ben Southgate | Data: Kim Weeden; National Center for Education Statistics

In de grafiek staan de lerarenopleidingen (Education) bijna onderaan: ouders hebben een gemiddeld inkomen van 70.000 dollar. Bij het vak Engels is dat 100.000.

Bijzonder aardig aan het artikel is dat men ook heeft uitgezocht of studenten van Cambridge met elitaire achternamen andere studies kiezen; ook daar zie je dat de elite men de minder lucratieve studies kiest in termen van inkomen halverwege de loopbaan.

Dat suggereert dat studenten bij hun keuze meewegen hoeveel geld ze uiteindelijk meekrijgen van hun ouders.

Zou interessant zijn om dit uit te zoeken voor Nederland. Ben ook benieuwd hoe de lerarenopleidingen in verhouding tot andere studies “scoren”.

Originele publicatie

Via Onderwijs in Grafieken.

 

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

De psychologie van de vrije wil

, door

COLUMN - Over de vraag of vrije wil bestaat vliegen filosofen elkaar al eeuwen in de haren. Minder onenigheid is er over het bestaan van een geloof in de vrije wil. Dat geloof is sinds een jaar of 10 onderwerp van onderzoek door psychologen, waarin een aantal praktische vragen centraal staan. Wat bedoelen we eigenlijk met vrije wil, wie gelooft erin, en hoe belangrijk is het voor onze sociale orde?

De psychologische definitie van vrije wil berust op de uitspraken van proefpersonen. Hun eigen formulering van hun geloof in vrije wil is waarschijnlijk een sterkere motivatie achter hun gedrag dan de definitie van een filosoof. Het blijkt dat de meeste mensen vrije wil niet beschouwen als een fundamentele eigenschap van de mens, maar als een capaciteit tot het nemen van verantwoordelijkheid en autonome beslissingen. Deze capaciteit groeit met ervaring, maar kan je ook worden ontnomen door dwang, ziekte of ouderdom.

Deze definitie betekent dat vrije wil een meetbare grootheid wordt, die nauw gerelateerd is aan bestaande psychologische concepten zoals zelfcontrole. Zij geeft bovendien een handvat om na te denken over het ontstaan van deze capaciteit. Een aannemelijk idee is dat vrije wil is geëvolueerd zodat we beslissingen kunnen nemen in een zeer complexe sociale omgeving. Geloof in vrije wil zou bovendien ook een rol kunnen spelen in de motivatie van sociaal wenselijk gedrag.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Mededeling

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Quote du Jour

Quote du Jour | Geen wezenlijke doorbraken

, door

‘Er is heel veel bereikt,’ zegt Steels. ‘Maar de laatste dertig jaar zijn er geen wezenlijke doorbraken meer geweest. Natuurlijk, de nieuwe toepassingen zijn indrukwekkend. Dat komt doordat computers veel krachtiger zijn geworden, verbonden zijn met elkaar, en veel meer data tot hun beschikking hebben. Daardoor is nu van alles mogelijk. Maar als je kijkt naar de onderliggende intelligentie: die is hetzelfde gebleven. Die is gebaseerd op algoritmen (instructies, programma’s, red.) die er dertig jaar geleden ook al waren.’

Waar veel nieuwe toepassingen op neerkomen: patronen herkennen in grote hoeveelheden data. Dankzij het zogeheten machine learning kunnen computers die patronen zelf ontdekken, zonder dat programmeurs aangeven hoe een patroon eruit ziet.

Foto: Post-Atheïst

Grammatica

, door

COLUMN - Drie weken geleden was ik bij de presentatie van Marcel Hulspas’ nieuwe boek Mohammed en het ontstaan van de islam. Na afloop werd er nog een drankje gedronken en gezellig bijgepraat. Ergens in het voorbijgaan hoorde ik een jong stel wat mopperend tegen elkaar praten: als hij niet eens Arabisch kende, hoe serieus kon je de auteur dan nog nemen? Of woorden van die strekking.

Ik heb terwijl hij aan zijn boek aan het schrijven was, regelmatig de grap gemaakt dat hij toch eens Arabisch moest gaan leren. Maar Marcel kent nog steeds geen woord Arabisch en wil dat ook graag zo houden. En gelijk heeft hij. Arabisch is een semitische taal en semitische talen zijn hartstikke leuk, totdat je aan het werkwoord begint. Daarna is het lasciate ogni speranza.

Ik weet niet of u ooit een overzicht van Hebreeuwse of Arabische werkwoordsvervoegingen heeft gezien: daar past het amo, amas, amat van de middelbare school zeker acht keer in, als het niet meer is. Om het nog leuker te maken, kunnen semitische talen niet zoveel met onze indeling in werkwoordstijden: andere dingen zijn belangrijker dan tegenwoordige, verleden of toekomstige tijd. En waar wij sterke en zwakke werkwoorden hebben, hebben semitische talen sterke, drie tot acht soorten zwakke én onregelmatige werkwoorden. Echt: semitische talen, begin er niet aan, ik heb u gewaarschuwd.

Anderzijds wil dat wel zeggen dat wie bijvoorbeeld de koran of de bijbel écht lezen wil – wil weten wat er stáát – zonder de kennis van de grondtaal licht gehandicapt is. Als in het bijbelboek Ruth bijvoorbeeld de hoofdpersoon ’s nachts bij Boaz onder de wol kruipt, schrikt deze wakker en vraagt: ‘Wie ben jij?’ Wie een vertaling uit de Indo-Europese taalfamilie leest, zal zich nooit realiseren dat Boaz meteen weet dat hij tegen een vrouw spreekt, ondanks het feit dat het donker is. Indo-Europese talen kennen een onderscheid in geslacht tussen ‘hij’ en ‘zij’, maar datzelfde onderscheid bestaat niet voor ‘jij’. In semitische talen is dat onderscheid er wel en bij Boaz en Ruth maakt dat verschil voor het begrip van de situatie.

Waan van de dag

Palestijnen: Venezolaanse artsenopleiding is ruk

, door

De Venezolaanse artsenopleiding is zo slecht dat Palestijnse medicijnenstudenten massaal afhaken.

De studenten kregen een volledige beurs voor zeven jaar aangeboden in het kader van een internationaal solidariteitsprogramma, maar klagen dat ze het eerste jaar vooral Spaanse les kregen en werden geïndoctrineerd met verhalen hoe geweldig de socialistische revolutie in Venezuela wel is, in een curriculum dat zich voornamelijk richtte op gemeenschapsgezondheid.

Ongeveer een derde van een groep van 199 Palestijnse studenten is na acht maanden afgehaakt.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Mededeling

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Vorige Volgende