De verslagenen

De Vrede van Versailles uit 1919 staat niet bepaald bekend als een diplomatiek succes. Jarenlang beschouwde men dit 'dictaat' (de verliezers waren slechts na afloop welkom, om hun handtekening te zetten) als de voornaamste oorzaak voor de Tweede Wereldoorlog, die twintig jaar later uitbrak. De immens zware herstelbetalingen opgelegd aan Duitsland zouden de nazi's de wind in de zeilen hebben gegeven. Die verklaring wordt nauwelijks nog serieus genomen. De opgelegde betalingen bestonden grotendeels alleen op papier, de bedragen werden al vrij snel (ruim vóór de opkomst van Hitler) behoorlijk teruggeschroefd, en opeenvolgende Duitse regeringen hebben bovendien vrijwel niets betaald. Natuurlijk, de vernedering bleef, en die werd door de nazi's vakkundig benut. Maar 'Versailles' is geen afdoende verklaring.

Foto: hamad M (cc)

Nog zes misvattingen over de islam

ACHTERGROND - In de hetze die nu al vijftien jaar aan de gang is tegen de islam worden massa’s desinformatie verbreid. Rare pruiken en varkensmutsen zijn niet toegankelijk voor informatie van buiten, maar aan de vooravond van de fascistische machtsovername kan het misschien geen kwaad de wel denkende mensen wat correcties mee te geven voor de donkere jaren. De eerste negen misverstanden vindt u hier, de volgende zes hieronder.

10. ‘De islam is het werk van Mohammed’

Gelooft U het zelf? De arme man zou verbijsterd zijn geweest als hij had gezien wat moslims er na zijn dood van bakten.

De islam is natuurlijk niet kant en klaar uit de hemel gevallen, maar heeft zich ontwikkeld. Mohammed heeft niet meegemaakt hoe Arabieren vrijwel onmiddellijk na zijn dood de halve wereld veroverden en daardoor al spoedig de koranische vrees voor het Jongste Gericht vergaten. Evenmin hoe verschillende groepen van zijn aanhangers met elkaar slaags raakten in burgeroorlogen. En hoe kalief ‘Abd al-Malik in ca.695 zijn eigen islamontwerp de wereld in stuurde, door zich te distantiëren van de christenen en de vroege islamitische geschiedenis te laten opschrijven. En hoe weer honderd jaar later schriftgeleerden hun plaats in de staat hadden veroverd, ten koste van het gezag van de kaliefen. Ook van de sjiïeten en van de opkomst van de sufi-mystiek, die meer dan duizend jaar gezichtsbepalend zou blijven voor de islam, had de profeet geen enkele notie.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Steven Pinker over het gebrek aan vrouwelijke hoogleraren

ACHTERGROND - Slechts 17 procent van het aantal hoogleraren in Nederland is vrouw, en daarop trekt minister Jet Bussemaker eenmalig vijf miljoen euro uit zodat honderd vrouwelijke hoofddocenten kunnen worden bevorderd tot hoogleraar.

Maar hoe komt het dat het wetenschapswereldje voornamelijk een mannenbedoening is? Komt dat door een onbewuste samenzwering van mannen onder elkaar? Het welbekende glazen plafond?

Cognitief psycholoog Steven Pinker heeft daar zo zijn eigen ideeën over. Hij had een twee uur durende discussie met ontwikkelingspsycholoog Elizabeth Spelke over de vraag waarom er zo weinig vrouwelijke hoogleraren zijn in de bètawetenschappen.

Mannen- versus vrouwenpopulaties

Om te beginnen is het zo dat als je populaties mannen en vrouwen op tal van terreinen met elkaar vergelijkt, er dan statistisch gezien significante verschillen voordoen, en die verschillen worden groter bij de ‘outliers’. Ook vertonen mannen meer en extremere ‘outliers’; kort gezegd, meer idioten maar ook meer genieën.

Daarnaast blijkt dat als je mannelijke en vrouwelijke deelnemers aan bètatopklasjes in het middelbaar onderwijs bevraagt wat hun doelen in het leven, de mannelijke studenten veel vaker opgeven dat het vergaren van status, geld, succes, een voltijdbaan en iets nieuws uitvinden belangrijk voor hen is. De meisjes daarentegen gaven overwegend aan dat familie en vriendschap, betekenis en zingeving in het leven belangrijk voor ze is en dat ze de voorkeur geven aan een deeltijdbaan.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Hulspas weet het | Niks geen vrienden der natuur

COLUMN - De Aboriginals hebben het gedaan. Er bestond al zo’n donkerbruin vermoeden, maar een recente publicatie maakt de beschuldiging een stuk overtuigender. Ooit bestond er in Australië een indrukwekkende en unieke fauna. (Dat krijg je op zo’n continent dat zijn eigen evolutionaire gang kan gaan.) Maar dan ineens, 45.000 jaar geleden, is die fauna in een paar duizend jaar compleet verdwenen. Uitgeroeid. Door de Aboriginals, blijkt nu.

Er waren ooit vele soorten reuzenloopvogels, er waren schilpadden zo groot als Volkswagen Kevers, angstaanjagende vleesetende kangoeroes (sommige soorten besprongen hun prooi vanuit de bomen) en wombats zo groot als (om in stijl te blijven) een Ford Fiesta. En dan waren er de reuzenleguanen, zoals nu alleen te vinden op Komodo. Smakelijke hapjes voor die reuzenkangoeroes, dat begrijpt u. Kortom, Australië was tot zo’n 45.000 jaar geleden een continent vol fabulous beasts. En in een paar duizend jaar was het afgelopen. In die periode gebeurden er twee dingen: ten eerste, de mens arriveerde. Ten tweede, het klimaat schommelde in die millennia ook wel wat. Tientallen jaren lang werd er gediscussieerd over de vraag wat nu de oorzaak geweest zou kunnen zijn van het verdwijnen van die horror-sprookjes-fauna. Was het de mens of het klimaat? Beide opvattingen hadden hun voorstanders. De Aboriginals zeiden dat ze zich niks konden herinneren.

Foto: hamad M (cc)

Negen misvattingen over de islam

ACHTERGROND - In de hetze die nu al vijftien jaar aan de gang is tegen de islam worden massa’s desinformatie verbreid. Rare pruiken en varkensmutsen zijn niet toegankelijk voor informatie van buiten, maar aan de vooravond van de fascistische machtsovername kan het misschien geen kwaad, wel denkende mensen wat correcties mee te geven voor de donkere jaren.

1. ‘De islam zegt ….’

‘De islam’ is geen persoon en geen rechtspersoon. Hij kan niet praten, hij kan niet doen. Zinnen als: De islam is oorlogszuchtig, de islam is vrede, de islam onderdrukt vrouwen, de islam is heel goed voor vrouwen, de islam zegt … zijn onzin.

De islam wil/kan/verbiedt/beveelt niets, is geen vrede en geen oorlog; het zijn altijd moslims die iets doen of laten, en daarvan zijn er meer dan een miljard, die niet allemaal hetzelfde willen of doen.

2. ‘De islam is geen godsdienst, maar een ideologie’

Als je de islam tot ideologie verklaart, zou hij misschien in sommige landen verboden kunnen worden. Een godsdienst verbieden gaat meestal moeilijker; in de meeste grondwetten staat wel iets over vrijheid van godsdienst.

Maar in de islam is er een hoofdrol weggelegd voor een God, die de wereld heeft geschapen en haar in stand houdt, die van eeuwigheid een heilige schrift bij zich had, deze aan profeten heeft geopenbaard en aan het einde der tijden de mensheid zal richten. Zo’n stelsel noemen wij godsdienst, per definitie. Als de islam geen godsdienst is, bestaat er helemaal geen.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Iedere vmbo’er een havist

Bussemaker en Dekker werken al een tijdje aan hun plan om iedere VMBO’er het recht te geven om door te stromen naar de HAVO.Maar helaas, de scholen zien er niets in.

Ik blijf het elke keer verbazingwekkend vinden hoe het maakbaarheidsdenken toch zo hardnekkig is bij politici. Scholen als LTS vonden we niet leuk klinken en te laag, dus dat schaften we af. Vervolgens vonden we MAVO niet leuk klinken en schaften we dat af, dat werd VMBO. En nu vinden we dat weer te negatief klinken, dus moet iedereen de HAVO kunnen doen. En kunnen doen wordt natuurlijk uiteindelijk moeten doen.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

De Trump in ons onderbewuste

COLUMN - Politici hebben regelmatig last van een falend geheugen. Zoals zo vaak blinkt Donald Trump ook hierin uit: hoewel hij naar eigen zeggen gezegend is met “the world greatest memory”, spreekt hij zichzelf regelmatig tegen, en lijkt hij ongelegen acties uit het verleden toch vooral te vergeten. Helaas blijkt Trump in dit opzicht juist heel menselijk.

Een recent onderzoek van een team Aziatische onderzoekers, getiteld “Motivated False Memory, laat zien dat als het op onze prestaties aankomt, we allemaal Trumpiaanse neigingen hebben. In het experiment voerden 701 proefpersonen aan de Nationale Universiteit van Singapore vier patroonherkenningstaken uit. Een paar maanden later kregen ze de oplossing van de puzzels te zien, plus de oplossingen van twee nieuwe patronen die ze nooit hadden opgelost. Voor elk patroon moesten de proefpersonen aangeven of ze het goed hadden opgelost, verkeerd hadden opgelost, of nooit hadden gezien. Daarbij kregen ze $1 voor elke accurate herinnering, verloren ze $1 voor een verkeerde herinnering, en kregen ze $0 als ze zeiden dat ze zich het niet kunnen herinneren.

De auteurs classificeren verschillende soorten geheugenfalen. “Amnesia”, betekent dat je een vraag die je wel hebt beantwoord aanmerkt als “niet gezien” of “kan me niet herinneren”. Amnesia kwam voor 34% van de vragen voor, ongeveer wat je zou verwachten als mensen zich niet meer herinneren welke vragen ze wel en niet hadden gezien. De fouten waren echter niet willekeurig, want het percentage amnesia was hoger (46%) voor vragen die slecht beantwoord waren, dan voor vragen die goed beantwoord waren (30%).

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Hulspas weet het | Toen de wetenschap de baas leek

COLUMN - Waar moeten we komend jaar bang voor zijn? Een korte rondvraag levert al snel een helder beeld op. De kleine satan heet Geert Wilders; de grote satan Donald Trump. Trump betekent oorlog, daar zijn velen heilig van overtuigd. Onder wetenschappers lijkt iets heel anders aan de hand. De populaire Britse website Buzzfeed vroeg aan tien populaire wetenschappers waar zij nou bang voor waren. De score is als volgt: twee zijn bang voor Brexit; twee voor Trump; vier voor klimaatverandering; een voor bezuinigingen in de zorg; een voor pessimisme.

Afgezien van lokale sores, blijkt er onder wetenschappers eigenlijk maar één angst te leven. Die voor klimaatverandering. De twee stemmen ‘voor’ Trump mogen we namelijk met een gerust hart optellen bij de vier die zich zorgen maken over het broeikaseffect. De president-to-be heeft vele opmerkelijke uitspraken over wetenschappelijke onderwerpen op zijn naam staan (mijn favoriet: hairspray met CFKs zijn onschadelijk voor de ozonlaag als je ze binnenshuis gebruikt), maar over één onderwerp is hij consequent en expliciet: al dat waarschuwen voor het broeikaseffect is onzin. Wetenschappers beschouwen zoiets als ongehoord; de politiek heeft de morele plicht naar de wetenschap te luisteren. Maar die stilzwijgende overeenkomst is verleden tijd. Trump is onderdeel van een generatie politici die over klimaatverandering de schouders ophaalt. En dat kan hij mede doen dankzij de wetenschap.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Hulspas weet het | Wanhopige wetenschap

COLUMN - Mijn vorige column, over de gevolgen van een Facebook-verslaving, riep tot mijn verbazing veel reacties los. In verreweg de meeste gevallen kon men zich vinden in de conclusie (Facebook maakt ongelukkig) maar gaf men met een kwinkslag ook direct te kennen rustig door te gaan met Facebook. De kenmerkende reactie van de verslaafde. Enkelen verdedigden deze abjecte redenering nog met een relativerende opmerking in de trant van ‘wetenschap is ook maar een mening’.

En dat klopt natuurlijk. Wetenschappers denken daar ongetwijfeld anders over, maar ondanks vele eeuwen van wetenschappelijke doorbraken en opmerkelijke inzichten hebben wetenschappelijke resultaten in het dagelijks leven nog steeds de status van meningen. Het leven is nu eenmaal te leuk om door de wetenschap te laten verzieken.

Het aardige is dat deze volstrekt logische houding juist voor veel wetenschappers niet te bevatten is. Een mooi voorbeeld daarvan was te vinden de touwtje-uit-de-deur-preek van Jan Terlouw in DWDD. Jan had heel wat op zijn lever die avond, onder andere onze lakse houding jegens klimaatverandering. Waarom, zo vroeg hij zich hardop af (en hij keek er écht gepijnigd bij) doen we toch niks tegen het broeikaseffect? We weten hoe het probleem opgelost moet worden – laten we dan direct aan de slag gaan! Wat de ex-natuurkundige Terlouw vergeet is dat wetenschap op dat niveau behandeld wordt als een mening. Een die volstrekt niet opweegt tegen het genot van lang douchen, shoppen, vliegreizen, airconditioning en ga zo maar door.

Foto: cea + (cc)

Voorspellingen 2017

Mijn voorspellingen voor 2016 waren niet echt sterk. Dat is al een traditie op zich aan het worden. Maar heel slecht was het gelukkig ook niet dit keer.

Voor we terugblikken, eerst even mijn voorspellingen voor 2017 op een rij:

  • Wilders wordt premier
  • Groot spoorongeluk in Nederland
  • Geenstijl moet om financiële redenen stoppen
  • Dries van Agt overlijdt
  • Het jaar gaat de Amerikaanse geschiedenisboeken in als “the great shift”
  • En? Wat zijn uw voorspellingen voor het komende jaar?

    Dan even mijn eerdere voorspellingen langslopen.
    1. De oorlog in Syrië eindigt.
    Niet dus. Van geen meter.

    2. Poetin wordt ziek en kan niet meer zijn spel spelen
    Ook niet. Tenzij we nu naar een dubbelganger zitten te kijken natuurlijk.

    3. Onverwachts groeit de economie sterk
    Mwah, sterk… de groei is er. Half puntje hiervoor.

    4. Saoedi-Arabië raakt in de financiële problemen maar draait de oliekraan niet dicht
    Dat klopt toch wel aardig.

    5. Diederik Samsom stapt op
    Op de valreep bleek die correct. Al was dat niet het scenario dat ik voor ogen had. Maar dat maakt niet uit. Krijg toch het volle punt!

    Laten we zeggen dat ik een score heb van 50%. Kan ik mee leven.

    Steun ons!

    De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

    Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

    Doneer!

    Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

    In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

    Vorige Volgende