Na de schietpartij van David K. in Praag vlak voor kerst die aan veertien mensen het leven kostte deed de Tsjechische minister van Binnenlandse Zaken Vít Rakušan een verzoek om af te zien van de traditionele vuurwerkshows bij de jaarwisseling. In Tsjechië organiseren gemeentes zelf vuurwerkspektakels. 'Na de schok die we hebben moeten doorstaan, kan het zeker geen kwaad om minder lawaai en vuurwerk te hebben.' Sommige gemeentebesturen hebben het vuurwerk inderdaad afgelast uit solidariteit met de nabestaanden van de slachtoffers op de Karlsuniversiteit, maar anderen trokken zich er niets van aan. 'Het vuurwerk is een van de weinige dingen die de mensen aan het begin van het jaar een beetje opbeuren, gezien het negatieve nieuws dat hun kant op komt,' zei de burgemeester van een stadsdeel in Plzeň. Het is een sterke traditie die nog wel even gehandhaafd zal worden. Alleen in Praag is sinds 2020 alle vuurwerk verboden vanwege veiligheidsredenen.
Een onderwerp dat in de nasleep van het drama in Praag zeker tot veel nieuwe discussies zal leiden is de liberale wapenwetgeving in Tsjechië. Ook een traditie, schrijft The Guardian. Het land heeft een van de meest tolerante wetten op wapenbezit in de EU. Het “recht om vuurwapens te verwerven, te houden en te dragen” wordt erkend in de Tsjechische vuurwapenwetgeving, terwijl een grondwetswijziging die onlangs in 2021 in het Handvest van de grondrechten is aangebracht, juridisch “het recht garandeert om het eigen leven of dat van een andere persoon te verdedigen met een wapen". Die laatste wijziging is doorgevoerd na een petitie, ondertekend door 102.000 burgers, die was georganiseerd in oppositie tegen een voorstel van de Europese Commissie om vuurwapenbezit in de hele EU te beperken. In 2020 telde Tsjechië 307.000 legale wapenbezitters op een bevolking van 10,6 miljoen (ter vergelijking: In Nederland zijn er op de 17 miljoen inwoners slechts 70.000 wapenvergunningen). Het wapenbezit is in Tsechië verbonden met een trotse traditie van de Tsjechische wapenproductie.
Arsenaal
We dachten altijd dat dit iets was dat ons niet aanging”, vertelde de burgemeester van Praag op de Tsjechische televisie. “Nu blijkt dat onze wereld helaas ook aan het veranderen is en dat ook hier het probleem van de individuele schutter opduikt.” Maar dat lijkt een wat al te naïeve reactie gegeven de tradities in zijn land. Tsjechië was tot nu toe ontsnapt aan een dergelijke aanslag, zou je kunnen zeggen. De context waarin zoiets kon plaatsvinden was er wel degelijk. De Praagse politie heeft bekend gemaakt dat David K. over een heel arsenaal aan wapens beschikte. Het proces-verbaal van de politie spreekt over twaalf wapens, waaronder verschillende pistolen, een jachtgeweer, een semi-automatisch geweer en vier geluiddempers. Hij bracht ook een koffer vol munitie mee naar de universiteit. Een Tsjechische krant meldt dat K. een lening van een miljoen kronen heeft afgesloten waarmee hij zijn wapens kon aanschaffen. De krant vraagt zich af hoe het mogelijk is dat een 24-jarige student zoveel kon lenen. Het is niet duidelijk of die lening ook meegenomen wordt in het politieonderzoek.
Patriottisme
Strengere wapenwetgeving is in Oost-Europa nogal omstreden. Ondanks fatale schietpartijen. Na twee moordpartijen in Servië nam president Vucic het initiatief voor een massale inzameling van (illegale) wapens en strengere controles op wapenbezit. De Serviërs leverden vorig jaar binnen een maand 78.000 illegale wapens in. Er zouden echter nog een miljoen illegale wapens in omloop zijn, in een land met slechts 6,6 miljoen inwoners. De EU heeft een paar jaar geleden de Vuurwapenrichtlijn aangepast. Dat zou moeten onder andere moeten leiden tot een betere registratie van het particuliere bezit van vuurwapens. Die richtlijn is in de lidstaten op verschillende manieren uitgewerkt. In veel Oost-Europese landen domineert de klassieke Amerikaanse redenering: wapens maken het land voor iedereen veiliger. Onder de PiS-regering voerde Polen een liberalisering van het wapenbezit in. "Dat Polen wapens mogen dragen, hoort bij het idee van het Poolse patriottisme", volgens de indieners van het wetsontwerp dat zonder slag of stoot werd aangenomen. In Tsjechië was oud-politieman Pavel Cerny een van de initiatiefnemers van bovengenoemde succesvolle petitie die de Europese wetgeving in dat land fors heeft afgezwakt. Terrorisme gold voor de EU als een belangrijk motief. 'Maar,' zei Cerny tegen Trouw, 'terroristen gebruiken geen legale wapens, meent Cerny. 'Ze vallen steeds vaker soft targets aan. Geen zwaarbewaakte vliegvelden, maar een café. Bij ons zit statistisch gezien in elke metro iemand met een wapen die een gangster, een terrorist of een geestelijk gestoorde kan stoppen. Bij jullie niet.'
Het is een redenering die in bepaalde kringen aanslaat. Amerikaanse toestanden kunnen in Europa daarom niet uitgesloten worden. Geen vrolijk vooruitzicht gegeven de toename van drugsgerelateerd geweld. En de stijging van gewelddadige extreem-rechts gemotiveerde misdrijven zoals die in Duitsland vorig jaar is waargenomen. En daarbovenop dan nog die frustraties van mannen die lijden onder een gebrek aan waardering voor hun typisch mannelijke eigenschappen, zoals het vertoon van kracht, desnoods uit de loop van een geweer.
.jpg){kind=link}