Laat de Tweede Kamer zelf beperkingen stellen aan het vragenrecht

door Simon van Oort Chocoladeletters in de zaterdagkrant. Mondelinge vragen op dinsdag. De oplossing graag al vorige week. ‘Niet alles kan en zeker niet tegelijkertijd’.[1] Het is een goed en wijs advies. Een verkoopbaar antwoord op een Kamervraag is het zelden. Kamerleden erkennen dit probleem. Voormalig GroenLinks-fractievoorzitter Jesse Klaver wijdde zijn bijdrage aan de Algemene Politieke Beschouwingen van 2019 aan de oproep te stoppen met scorebordpolitiek, met, ‘bezig zijn met de vraag wie het debat wint: wie komt er als winnaar uit, in plaats van dat we kijken naar welke problemen er zijn opgelost’.[2] Bij de algehele herziening van het Reglement van Orde in 2020 temperde toenmalig Kamerlid van Meenen (D66) de verwachtingen: niet alles liet zich via het reglement oplossen. Een echte aanpak van zaken zou een cultuuromslag vragen.[3] Klinkt mooi, wijs ook. Minder regels, meer samen, schouders eronder en hop, die cultuur veranderen. Nieuw is het niet. ‘We kunnen duizend keer zeggen dat we minder moties en Kamervragen willen, maar dat moeten we dan ook doen’, aldus Kamervoorzitter Frans Weisglas.[4] Dat was in 2004. Nu bieden in het verleden behaalde resultaten geen garantie voor de toekomst, maar hoopvol stemt dit bepaald niet. Daarom een nieuw voorstel van structurele aard: laat de Tweede Kamer zelf inhoudelijke beperkingen stellen aan het vragenrecht. Het Britse Lagerhuis biedt daarvoor een aantal goede voorbeelden en laat zien dat er meer oplossingsrichtingen zijn dan het instellen van bijvoorbeeld quota. Navolging van het Britse voorbeeld kan al met een aanpassing van het Reglement van Orde gerealiseerd worden. Mogelijkheden dus om snel te scoren. Naar een vragenrecht dat werkt Bewindspersonen dienen de Kamer de door een of meer Kamerleden – zowel schriftelijk als mondeling – gevraagde inlichtingen te verstrekken, tenzij dit in strijd is met het belang van de staat.[5] Het individuele Kamerlid heeft een vragenrecht en de regering een inlichtingenplicht met een uitzonderingsgrond. Discussies over de reikwijdte tenderen dan ook naar de uitzonderingsgrond. Over die uitzonderingsgrond is de afgelopen jaren het nodige te doen geweest.[6] Het vragenrecht zelf bleef daarbij buiten schot. Zo ging het rapport van de door de Kamer ingestelde werkgroep informatieafspraken wel over de ‘omgang met de beantwoording van Kamervragen’,[7] maar niet over de vragen zelf. Een gemiste kans. Met het beperken van het vragenrecht kan het inlichtingenrecht juist meer uit de verf komen. Het Britse Lagerhuis illustreert dit. Het Lagerhuis is een debatparlement bij uitstek, ‘waarin het volk zich vertegenwoordigd weet en de regering het vuur aan de schenen wordt gelegd in debatten’.[8] Het is ook een parlement, waarin de mogelijkheden om vragen te stellen — waaronder de wereldberoemde prime ministers questions — strak inhoudelijk genormeerd zijn, en wel door het Lagerhuis zelf. Order, Order Net als de Kamervoorzitter in Nederland, beslist de Speaker in het Lagerhuis over de toelaatbaarheid van vragen.[9] Waar Nederlandse Kamervragen echter nauwelijks aan beperkingen zijn onderworpen, heeft het Britse stelsel met de jaren vele zinvolle inhoudelijke beperkingen tot stand gebracht. Hieronder volgt een bloemlezing van de meest navolgenswaardige. Geen verkapte meningen Het doel van een vraag is het verkrijgen van informatie of het aansporen tot actie. De vraag mag dan ook niet primair worden geformuleerd om informatie over te brengen, een eigen antwoord te suggereren of een bepaald standpunt uit te dragen.[10] Geen vragen buiten de verantwoordelijkheid van de bewindspersoon Vragen om uitlatingen in de pers om uitspraken van private instanties of personen te verifiëren zijn buiten de orde. Let wel: het gaat hierbij dus om het verifiëren van uitingen van private instanties of personen en niet om persuitingen van regeringswege. In dezelfde categorie zijn ook vragen over zaken die zijn gedelegeerd aan decentrale overheden uit den boze. Het is Lagerhuisleden voorts niet toegestaan om de regering te verzoeken te handelen met betrekking tot de bevoegdheden van medeoverheden of aangelegenheden van private instanties of personen.[11] Actie of informatie vragen met betrekking tot de activiteiten van dergelijke personen of instanties is alleen toegestaan als ministers over de benodigde handelings- of informatiebevoegdheden beschikken.[12] Niet vragen naar de bekende weg Het vragen om informatie uit toegankelijke documenten is niet toegestaan, wanneer het Lagerhuislid de informatie op eigen initiatief en zonder moeite kan verkrijgen.[13] Vragen stellen die al eens beantwoord zijn, of waarop al eens een antwoord is geweigerd in dezelfde zitting zijn ook niet-toelaatbaar.[14] Geen rechtsvragen en vragen over lopende rechtszaken Vragen over onderwerpen van lopende juridische procedures zijn buiten de orde.[15] Ook het ontlokken van een opvatting over een rechtsvraag is niet toegestaan. Dat is een zaak voor de rechter en niet voor de regering. Wel kunnen ministers worden gevraagd naar de wettelijke grondslag van hun handelen.[16] Geen hypothetische vragen en oude koeien Hypothetische vragen zijn ontoelaatbaar. Daarbij kunnen zich grensgevallen voordoen, want het is niet altijd in abstractie mogelijk precies te bepalen wanneer feiten of bewijzen overgaan in veronderstellingen en vermoedens. Of de vraag ‘wat gaat u doen als de inflatie verder stijgt?’ hypothetisch is, zal afhangen van de omstandigheden. Als er sprake is van een dalende inflatie en er zijn geen economische vooruitzichten die op het tegendeel wijzen, dan is de vraag hypothetisch. Blijkt uit economische vooruitzichten echter dat de inflatie naar verwachting zal toenemen, dan is de inflatie-vraag niet hypothetisch. Naast hypothetische vragen zijn beleidsvragen die te groot zijn om in één antwoord te behandelen zijn ook ontoelaatbaar, - net als triviale, vage en betekenisloze vragen, en oude koeien.[17] Tot slot: de beperking, de meester en het Reglement van Orde In de beperking toont zich voor het eerst de meester. Dit geldt ook voor het vragenrecht van de Kamer. Door dit te beperken, kan het aan kracht winnen. Dan kan de Kamer haar controlerende taak met meer scherpte vervullen. Niet alles laat zich via reglementen oplossen, dat zag Van Meenen juist,[18] maar precies op dit punt is een regel nodig. In het Reglement van Orde is al bepaald dat een Kamerlid vragen die hij wil stellen, bij de voorzitter indient. De vragen moeten kort en duidelijk zijn geformuleerd moeten voldoen aan de parlementaire gedragsregels.[19] Deze toets die inperkt, is een recente vondst. Van 1906 tot 2020 was de Kamervoorzitter bevoegd om schriftelijke vragen niet door te zenden aan de regering indien ‘bij hem wegens de vorm of inhoud van de vragen daartegen overwegend bezwaar’ bestond.[20] Die voorzittersbevoegdheid is met de algehele herziening van het Reglement van Orde ingeperkt, omdat het grondwettelijke vragenrecht sinds 1983 toekomt aan individuele Kamerleden, en niet aan de Kamer als geheel zoals voordien. Daardoor léék er volgens de voorstellers weinig grondwettelijke ruimte meer te bestaan voor een voorzittersbevoegdheid om vragen niet door te zenden.[21] Dit heeft de schijn van een wat al te voorzichtige grondwetsinterpretatie. Zo’n beperking is immers precies waar een Reglement van Orde toe dient. Ter vergelijking: voorgestelde amendementen kunnen ook door de Kamer ontoelaatbaar worden verklaard op voorstel van de voorzitter of een ander Kamerlid.[22] Ook verhoudt de beperkte rol van de voorzitter zich niet goed tot de rol die de voorzitter wel inneemt bij het toekennen van de mondelinge vragen tijdens het wekelijkse vragenuur. Dan is het de Voorzitter die beslist over de onderwerpen waarover Kamerleden in het Vragenuur vragen stellen.[23] Dus kort en goed: Kamer, durf uzelf te beperken en stel weer inhoudelijke limiteringen aan het vragenrecht. Het Britse Lagerhuis biedt daarvoor meer dan voldoende inspiratie. Dit artikel verswchnee eerdeer in De Hofvijfer van het Montesquieu Instituut. Simon van Oort is als buitenpromovendus verbonden aan de Radboud Universiteit Nijmegen, waar hij onderzoek verricht naar de rol van de Britse Constitutie in het Nederlandse politieke staatsrecht. Hij is werkzaam bij het Ministerie van Buitenlandse Zaken en schrijft dit stuk op academische titel</eM. Noten: [1] Raad van State Jaarverslag 2022 [2] Handelingen II 2019/20, p. 1. [3] Handelingen II 2019/20, nr. 100, item 6, p. 8. [4] Raad voor het Openbaar Bestuur, Niet teveel gevraagd! Een analyse van Kamervragen 2005. 21 [5] Artikel 68 Grondwet. [6] Zie voor een overzicht het ongevraagd advies over de Ministeriële Verantwoordelijkheidvan de Afdeling Advisering van de Raad van State [7] Bijlage Kamerstukken II 2019/20, 35300, nr. 5, Kamerstukken II 20/21 35752 nr. 11 [8] Simon Otjes, ‘Niet alles kan’ De Hofvijver 2023 afl. 14 [9] Speaker's control of questions Erskine May’s treatise on the law, privileges, proceedings and usage of Parliament (online 201). [10] Rules of order regarding form and contents of questions Erskine May Online. [11] Een uitzondering geldt voor bedrijven waarvan de staat aandeelhouder is. [12] 'Ministerial responsibility' Erskine May Online. [13] 'Ministerial responsibility' Erskine May Online. [14] 'Questions already answered, or to which an answer has been refused' Erskine May Online. Wanneer een minister echter geweigerd heeft verzochte actie te ondernemen of de gevraagde informatie te verstrekken, mag de vraag na drie maanden opnieuw worden gesteld. [15] 'Matters sub judice and relating to courts' Erskine May Online. [16] 'Ministerial responsibility' Erskine May Online. [17] 'Miscellaneous' Erskine May Online. [18] Handelingen II 2019/20, nr. 100, item 6 p. 8. [19] Reglement van Orde Tweede Ksmer (RvOTK), Artikel 12.1 {20] Artikel 134, tweede lid, RvOTK (oud). [21] Kamerstukken II 2019/20, 35322, 5, p. 9-10. [22] Artikel 97 lid 2 RvOTK. Hierbij dient in het achterhoofd te worden gehouden dat het amendementsrecht grondwettelijk toekomt aan de Kamer, maar het recht om amendementen voor te stellen expliciet aan de Kamerleden toekomt (artikel 84 lid 1 Grondwet). [23] Artikel 136 lid 3 RvOTK

Door: Foto: De interruptie microfoon in de plenaire zaal van de Tweede Kamer Credit: www.tweedekamer.nl
Foto: KrisNM (cc)

Indonesische leger krijgt meer macht

Het parlement van Indonesië heeft een wet goedgekeurd die het mogelijk maakt dat militairen meer civiele functies bekleden, ook als ze nog in dienst zijn. De oppositie vreest voor terugkeer van een militair bestuur zoals ten tijde van het bewind van dictator Soeharto (1967-1998). De vorig jaar gekozen president Prabowo Subianto is niet alleen een voormalig generaal van de speciale troepen maar ook voormalig schoonzoon van Soeharto. De verruiming van de toegang van het leger tot civiele functies, inclusief die van openbare aanklager, is volgens de regering een antwoord op de wijdverbreide misstanden en straffeloosheid in burgerzaken.

Kennedy Muslim, een politiek analist van de Indonesische opiniepeiler Indikator, zei: “We zien deze sluipende militarisering al een tijdje, daarom is het terecht dat de burgermaatschappij zich zorgen maakt over deze trend. Maar ik denk dat de bezorgdheid dat dit terug is naar de Nieuwe Orde op dit moment nogal overdreven is.” Het leger in Indonesië scoort nog steeds hoog in opiniepeilingen. Prabowo doet het ook goed met zijn onlangs gelanceerde plan voor gratis maaltijden voor kinderen, zwangere vrouwen en moeders. Het leger zorgt voor de logistiek bij de uitvoering van dit plan. Maar ondanks geruststellende woorden van de minister van Defensie dat het uit is met de dubbele functie van het leger hebben zeven rechtenstudenten van de rechtenfaculteit van de Universiteit van Indonesië bij het Constitutionele Hof een zaak aangespannen.  Ze eisen een officieel onderzoek naar de nieuwe wet die mogelijk in strijd is met constitutionele principes.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: SouthEastern Star ★ (cc)

Thatcher had gelijk

Nee nee nee, doe die hooivorken en fakkels weg, hear me out! Ik zeg niet dat ze overal gelijk over had hè? Kijk, je kan van alles over haar zeggen, ook onaardige dingen, en dat gebeurt ook volop, en dat is voor een groot deel ook terecht. Hier op Sargasso gaat Thatcher nooit de populariteitsprijs winnen. Maar onlangs kwam ik toevallig de volgende tekst van haar tegen, uit een ingezonden brief van haar aan de Wall Street Journal. Ik citeer:

If we do not act, immediately and decisively, history will record that … the democracies failed to heed its most unforgiving lesson: that unopposed aggression will be enlarged and repeated, that a failure of will by the democracies will strenghten and encourage those who gain territory and rule by force.

Tja. Het stuk is uit 1993 (2 september, voor de liefhebbers), en gaat eigenlijk over de situatie in Bosnië, waar op dat moment de westerse landen de zaak volledig uit de klauwen laten lopen met talloze slachtoffers tot gevolg. Maar de les waar ze over spreekt is onverminderd actueel.

Het verschil tussen kapitaal en rijkdom

Inleiding

LONGREAD - Economisch journalist en columnist Mirjam de Rijk schreef een uitstekend boek over hoe het grote geld dat private equity heet de publieke sector en ook het bedrijfsleven verandert. Gekaapt door het kapitaal. De recensie die ik er eerder over schreef is hier te lezen.

Het boek is het resultaat van goede onderzoeksjournalistiek. De inhoud is ongemakkelijk en zorgwekkend. Het laat een zeer onwenselijke economische realiteit zien, namelijk, hoe private equity huishoudt in onze publieke sector. Het biedt feiten en inzichten in een wereld die zichzelf liever verborgen houdt. Het beschrijft hoe dat grote geld zich manifesteert en analyseert de oorzaken voor het ontstaan ervan. Bovendien draagt het ook nog een lijst aan praktische oplossingen aan.

Het boek doet echter ook iets niet. Het eindigt heel pragmatisch met lessen en oplossingen, maar komt niet toe aan de meer filosofische vragen die het zelf oproept. Het stelt niet de taal van het kapitalisme ter discussie, de woorden waarmee we denken over ons politiek economische systeem. Het beantwoord niet de vraag, of dit uitwassen van het kapitalisme zijn, of misschien iets anders dan kapitalisme.

Dat dit boek aan die vragen niet toekomt is overigens niet zo vreemd. Want het draagt zoveel materiaal aan dat je met het beantwoorden van dergelijke vragen nog een boek kunt vullen. Dat zou een filosofischer boek kunnen zijn dat helpt onze denkbeelden over het kapitalisme te herzien en de politiek ideologische consequenties ervan te doordenken. Wellicht komt De Rijk zelf met zo’n vervolg, maar op goede onderzoeksjournalistiek kan iedereen voortbouwen. In die geest probeer ik in een tweedelig artikel – waarvan het eerste hieronder te vinden is – een eerste schets te geven, van een hoofdstuk dat in zo’n boek zou kunnen staan.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Beluchistan (cc)

Spanningen in Pakistan

Het Pakistaanse leger heeft woensdag een einde gemaakt aan een gijzeling van honderden treinpassagiers door het Baluchistaanse bevrijdingsleger (BLA). Het regeringsleger meldde dat 21 gijzelaars zijn omgekomen. Alle 33 kapers zouden zijn gedood. De treinkaping in het westen van Pakistan overstijgt het regionale belang. De regio Baluchistan grenst aan Iran en Afghanistan waar etnisch verwante mensen wonen. Pakistan beschuldigt India van steun aan het BLA. Het bevrijdingsleger keerde zich eerder tegen activiteiten in het kader van het Chinese Belt and Road Initiative.

De Pakistaanse provincie Baluchistan omvat 44% van het Pakistaanse grondgebied, maar slechts 6-7% van de bevolking. De bewoners zijn etnisch verwant aan inwoners van zuidoost Iran en zuidelijk Afghanistan. Ze hebben een eigen taalkundige, culturele en tribale identiteit, met hun eigen taal, Balochi, die tot de Iraanse taalfamilie behoort. Sinds de onafhankelijkheid van Pakistan in 1947 zijn er conflicten geweest tussen nationalisten en de centrale regering. Toen Bangladesh in 1971 onafhankelijk werd van Pakistan, begon ook de Baluch-bevolking autonomie te eisen, maar zij werden onderdrukt door de toenmalige premier Zulfikar Ali Bhutto. Veel Baloch-nationalisten beweren dat hun regio door nationale overheden wordt gemarginaliseerd, wat leidt tot langdurige grieven over economische achterstand, politieke uitsluiting en militaire repressie. Volgens nieuwsberichten, studentenorganisaties en mensenrechtengroepen treden de veiligheidsdiensten van het land hardhandig op tegen hoogopgeleide Baluch-jongeren, waarbij verdachte militanten soms jarenlang zonder proces zijn ‘verdwenen’. In de afgelopen jaren hebben rebellen diverse aanslagen gepleegd. In november 2024 vielen vele doden en gewonden bij een aanslag op een treinstation in Quetta, de hoofdstad van Baluchistan. Het bevrijdingsleger BLA, dat door Pakistan, China en westerse landen als een terroritische groepering wordt beschouwd, is anders dan andere gewelddadige groepen in de regio geen islamitische, maar een seculiere organisatie. BLA claimt de autonomie van het gebied en keert zich tegen de Pakistaanse veiligheidstroepen, infrastructuurprojecten en buitenlandse investeringen, met name uit China.

Foto: Steven Lek, CC BY-SA 4.0 , via Wikimedia Commons.

Waarom de media rechts-extremisme normaliseren

COLUMN - In de media zien we dagelijks dat meepraten met valse frames lucratiever is dan het doorprikken ervan. Zelfs de NOS is niet meer neutraal. Hoogleraar Marcel Canoy roept daarom fondsen op een onafhankelijk platform op te richten voor gedegen onderzoeksjournalistiek.

We moeten het even hebben over journaliste Nina Zeelen. Ze werkte bij vele actualiteitenprogramma’s van de publieke omroep. Ze is daar na de laatste Tweede Kamerverkiezingen (2023) mee gestopt omdat ze de valse frames in Hilversum spuugzat was.

De NOS – geen usual suspect

Welke frames dan? Ik heb het even niet over de usual suspects als Sven Kockelmann, Wierd Duk of Wouter de Winther die dagelijks in deerniswekkende talkshows hun stokpaardjes mogen berijden. Ik heb het over de NOS, de omroep zonder kleur waarvan verwacht mag worden dat die onpartijdig het nieuws brengt en duidt. Zomaar drie voorbeelden.

Het echte nieuws was natuurlijk dat dit pathetische grootheidswaanzin is

De NOS presteert het om het idee van Trump om de Golf van Mexico te hernoemen te brengen als Wens Trump vervuld. Het echte nieuws was natuurlijk dat a) dit pathetische grootheidswaanzin is; b) dat Trump niet gaat over de naamgeving van internationale geografische en c) dat Google zichzelf volmaakt belachelijk en corrupt maakt door hierin mee te gaan.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: Gary Todd (cc)

Inheemse bevolking Filippijnen het slachtoffer van mijnbouw door buitenlandse bedrijven

Boeren- en inheemse gemeenschappen in Mansalay op het Filippijnse eiland Mindoro zijn zaterdag getroffen door bombardementen van het Filippijnse leger. Het was de tweede keer dit jaar dat burgers in deze regio werden getroffen. Het is niet duidelijk hoeveel slachtoffers er zijn gevallen. Eerder moesten zesduizend mensen hun huizen en landbouwgronden ontvluchten voor bombardementen waarbij het leger in strijd met de mensenrechten geen enkel onderscheid maakte tussen bewapende strijdgroepen en burgers. De Filippijnse mensenrechtenorganisatie Karapatan registreerde 46.921 slachtoffers bij 19 bomaanslagen sinds Ferdinand Marcos Jr. in 2022 aan de macht kwam.

Panaghiusa, een netwerk van Filippijnse inheemse bevolkingsgroepen koppelt het geweld van het leger aan de enorme uitbreiding van de mijnbouwactiviteiten onder de nieuwe regering. De organisatie roept op de 30 jaar oude mijnwet te herzien. ‘De geschiedenis toont dat deze wet heeft geleid tot militarisering, rampen, ontheemding en armoede in inheemse gemeenschappen. De mijnbouwindustrie dient de belangen van de lokale elite en buitenlandse bedrijven, terwijl de rechten van inheemse volkeren worden vertrapt.’ De Filippijnse bevolking profiteert volgens Panaghiusa nauwelijks van de mijnbouw. Austrade, een platform voor handel van de Australische regering,  ziet in het nieuwe beleid van Marcos jr. ‘een welkom signaal voor potentiële investeerders en bedrijven die geïnteresseerd zijn in de enorme hulpbronnen van het land, in een tijd waarin de prijzen voor mineralen hoog zijn en de vraag naar cruciale mineralen groot.’ 

Foto: FolsomNatural (cc)

Niet Poetin, maar Trump als genadeklap voor de Europese veiligheidsarchitectuur

COLUMN - van Laurien Crump

Niemand had drie jaar geleden, toen Poetin Oekraïne binnenviel, kunnen bevroeden dat niet de Russische president, maar zijn Amerikaanse evenknie de genadeklap aan de Europese veiligheidsarchitectuur zou uitdelen. Poetins invasie in Oekraïne leek een dieptepunt in Europese betrekkingen.

Voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog was er een internationale oorlog op Europees grondgebied, Rusland was volstrekt onrechtmatig een vredelievend buurland binnengevallen en de soevereiniteit van Oekraïne werd met voeten getreden. Democratie en rechtsstaat bleken ook in de Russische buitenlandpolitiek loze begrippen.

De reactie op Poetins invasie gaf reden tot hoop: de kracht en veerkracht van de Oekraïners overtrof alle verwachtingen, de gelederen binnen de EU en de NAVO sloten zich vrijwel meteen, en de steunpakketten richting Oekraïne en sanctiepakketten richting Rusland volgden elkaar in razendsnel tempo op. Kyiv is niet ingenomen, Zelenski is nog aan de macht en de Europese veiligheidsarchitectuur leek tot voor kort nog min of meer intact.

Sinds de veiligheidsconferentie in München veertien dagen geleden is er echter een nieuw dieptepunt bereikt. De Amerikaanse president Trump en zijn entourage delen de laatste weken de ene klap na de andere uit, niet aan Rusland, maar aan Europa en Oekraïne. Nadat de Amerikaanse minister van defensie (en voormalig Fox presentator) Pete Hegseth Oekraïne in de uitverkoop had gedaan, hield vicepresident Vance een ronkend betoog dat zo uit het script van Poetin had kunnen komen.

Doneer voor ¡eXisto!, een boek over trans mannen in Colombia

Fotograaf Jasper Groen heeft jouw hulp nodig bij het maken van ¡eXisto! (“Ik besta!”). Voor dit project fotografeerde hij gedurende meerdere jaren Colombiaanse trans mannen en non-binaire personen. Deze twee groepen zijn veel minder zichtbaar dan trans vrouwen. Met dit boek wil hij hun bestaan onderstrepen.

De ruim dertig jongeren in ¡eXisto! kijken afwisselend trots, onzeker of strak in de camera. Het zijn indringende portretten die ook ontroeren. Naast de foto’s komen bovendien persoonlijke en vaak emotionele verhalen te staan, die door de jongeren zelf geschreven zijn. Zo wordt dit geen boek óver, maar mét en voor een belangrijk deel dóór trans personen.

Foto: Schermafbeelding debatdirect Tweede Kamer. Ministers Brekelmans, Veldkamp en Schoof tijdens het debat over de Russisch-Amerikaanse vredesbesprekingen

Deze regering is niet klaar voor het Trump-tijdperk: de NAVO is passé

ANALYSE, LONGREAD - door Bram van Gendt

De Amerikanen zijn onze vrienden niet meer. Dat is de afgelopen weken wel duidelijk geworden. De Amerikanen vinden dat de Europese veiligheidsstructuur primair een Europese aangelegenheid is. Dan zou je nog kunnen zeggen: prima, het wordt tijd dat Europa eindelijk eens een zelfstandige geopolitieke entiteit wordt met de militaire slagkracht die daarbij hoort. Maar terwijl de Amerikanen beweren dat ze niet meer geïnteresseerd zijn in Europa, bemoeien ze zich toch op een hinderlijke wijze met de Europese veiligheidsarchitectuur.

In Saudi-Arabië lijken Rusland en Amerika, twee nucleaire mogendheden, weer dichter tot elkaar te zijn gekomen. Van Russische bronnen hebben we bovendien vernomen dat de onderhandelingen voorspoedig zijn verlopen. Daar kun je van alles uit opmaken: Rusland zal naar alle waarschijnlijkheid uit zijn isolement worden gehaald, en de belangen van Oekraïne (en Europa) zullen grotendeels verkwanseld zijn. Amerika is dus niet zozeer een isolationistische grootmacht; het lijkt er vooral op dat Amerika een imperialistische grootmacht wil zijn die op bilateraal niveau de wereldorde probeert te herschikken. Mijn punt wordt (uiteraard) versterkt door de doldwaze uitspraken van Trump over Canada, Groenland/Denemarken, Panama en Gaza. De eerste twee landen zijn nota bene NAVO-leden. Deze anti-internationaalrechtelijke uitspraken vormen een groot gevaar voor kleine landen, vooral voor al die betrekkelijk onbeduidende Europese landen zoals Nederland. Immers, niet langer is de territoriale integriteit en nationale soevereiniteit een gegeven dat vastligt binnen het internationaal recht; bullebakken die grote mogendheden leiden, bepalen voortaan hun lot.

Foto: Christopher Michel (cc)

Soedan verhongert

Volgens recent VN onderzoek heerst er een ongekende hongersnood in minstens vijf regio’s van de staten Noord-Darfur en Zuid-Kordofan in het door oorlog geteisterde Soedan. Honderdduizenden mensen dreigen het niet te overleven. Miljoenen kinderen en zwangere vrouwen zijn ondervoed. ‘Nog nooit in de moderne geschiedenis hebben zo veel mensen te maken gehad met honger en hongersnood als nu in Soedan,’ zo waarschuwden deskundigen in opdracht van de VN-Mensenrechtenraad vorig najaar al. Honger is een onzichtbaar oorlogswapen, schreef Le Monde.

De oorlog tussen het regeringsleger en de opstandige Rapid Support Forces (RSF) duurt nu bijna twee jaar. De RSF heeft zich recentelijk onder meer schuldig gemaakt aan dodelijke aanvallen op een ziekenhuis, een vluchtelingenkamp en twee dorpen in de zuidelijke White Nile provincie waar 200 onbewapende bewoners werden gedood. Enkele vooraanstaande RSF-leiders zijn momenteel in Kenia, waar ze naar verwachting plannen zullen aankondigen om een ​​eigen regering te vormen in de gebieden die onder hun controle staan. Het regeringsleger heeft begin januari het strategisch gelegen Wad Madani heroverd. Vluchtelingen keerden ondanks de verwoesting en plundering van hun stad terug uit opvangkampen bij de oostelijke havenstad Port Sudan. In de hoofdstad Khartoem en zuidelijke en oostelijke delen van het land zijn de rebellen nagenoeg verdreven. Het westen is in handen van de RSF. In de regio Darfur zou de RSF een etnische zuivering doorvoeren tegen ethnische Massalit en niet-Arabische gemeenschappen. Er is nog geen enkel uitzicht op een einde aan de gevechten.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Volgende