De nieuwe ’terrorist’ is jong, idealistisch én… pacifist

Dus. In het Verenigd Koninkrijk is het eindelijk zover: verf is officieel gevaarlijker dan een vuurwapen of een in elkaar geknutseld explosief. De actiegroep Pro Palestine Action is daar onlangs op de terrorismelijst gezet, nadat ze onder andere een vliegtuig hadden beklad op een luchtmachtbasis. Niet met explosieven, niet met biologische wapens, maar met rode verf. Toegegeven, ze brachten aanzienlijke schade toe, maar de Britse autoriteiten deden een 'hold my beer' en gingen los. De overheid kwalificeerde de groep daarna namelijk als een “terroristische organisatie” onder de Terrorism Act 2000. In die wet staat dat terrorisme geweld of dreiging met geweld moet zijn, gericht op het beïnvloeden van de overheid of het intimideren van het publiek. Maar Pro Palestine Action gebruikt verf, kettingen, spandoeken en lawaai. Geen wapens, geen gijzelaars, geen explosieven. Toch is het kennelijk genoeg voor een label dat ooit was gereserveerd voor mensen met bomgordels en kalasjnikovs. We zitten met een inflatie van het begrip ‘terrorisme’. Net als bij inflatie van geld: als je te veel drukt, verliest het zijn waarde. Als alles terrorisme is, is niets het nog echt. En het wordt gevaarlijk als dat etiket willekeurig op activisten geplakt wordt, louter omdat ze effectief zijn. Want laten we wel wezen: Pro Palestine Action heeft met hun acties aandacht gegenereerd, de wapenhandel ontmaskerd en de ongemakkelijke banden tussen het VK en Israël blootgelegd. Precies dát maakt ze bedreigend. Niet omdat ze geweld gebruiken, maar omdat ze het geweld van de status quo zichtbaar maken. In Nederland kijken we daar voorlopig nog wat glazig naar. Maar de politieke sfeer beweegt dezelfde kant op. PVV, VVD, FVD, het koor dat activisme verwart met extremisme wordt steeds luider. Demonstranten bij fossiele infrastructuur? “Linkse extremisten.” Jongeren die zich vastlijmen aan kunst of beton? “Gevaar voor de rechtsorde.” Het idee dat burgerlijke ongehoorzaamheid een legitieme politieke uiting is, wordt steeds vaker vervangen door het beeld van de linkse 'jihadist' in skinny jeans en sneakers. Het ware gevaar is niet een activist met een spuitbus, maar een overheid die kritiek gelijkstelt aan terreur. Dat is geen bescherming van de democratie, dat is een uitholling ervan, glanzend verpakt in termen als "veiligheid" en "orde". Een staat die elke dissident reduceert tot dreiging, is geen stabiele rechtsstaat maar een regime-in-opbouw met keurige koffiejuffrouwen. Want vergis je niet: wie vandaag met een pot verf en een geweten de publieke orde durft te verstoren, riskeert morgen een proces als extremist. Het verschil tussen activist en “terrorist” blijkt in de praktijk minder een kwestie van daden, dan van wie zich er ongemakkelijk bij voelt. En als dat ongemak toevallig in een kapotgelobby't maatpak zit, met toegang tot het wetboek, dan is je straf al half geschreven.

Door: Foto: Alex Radelich on Unsplash
Foto: "Bob Vylan@Off Tune Festival 2022" by Valentina Ceccatelli is licensed under CC BY-NC-SA 2.0

Dood aan Bob Vylan (of de Israëlische strijdkrachten)!

Het Britse duo Bob Vylan ligt momenteel onder vuur. In tegenstelling tot Gaza niet letterlijk natuurlijk, en ook niet vanwege het misbruiken van auto-tune of wangedrag op backstage fruitbuffetten, maar vanwege een maatschappijkritische uitspraak tijdens hun optreden op Glastonbury:

“Death to the Israeli Defense Force.”

Bam. Duidelijk. Boos. Mening. En dus: aanleiding voor een onderzoek én een reeks annuleringen. Want, stel je voor, iemand spreekt zich uit tegen een leger dat al maanden de lijst van aangetoonde oorlogsmisdaden aanvoert alsof het de Top 40 is.

Moreel kompas met losse schroeven
De BBC, die het optreden live uitzond, betreurt inmiddels dat ze niet tijdig de stekker uit de uitzending hebben getrokken. Niet omdat het IDF deze week weer een school platbombardeerde, daar kun je als staatsomroep natuurlijk niet elke dag op reageren, anders blijf je 24/7 bezig, maar omdat iemand durfde uit te spreken dat het misschien niet zo’n goed idee is om een leger dat zich aan collectieve bestraffing, etnische zuivering en willekeurige luchtaanvallen schuldig maakt, met rust te laten.

In de redactieburelen moeten ze het druk hebben gehad. “Hebben we beelden van verminkte kinderen uit Rafah?” “Ja, maar die hebben we al twee weken niet meer laten zien, mensen klikken of zappen dan weg.” “Oké, maar dat statement van Bob Vylan, daar moeten we wél op reageren.”  “Goed idee! Dat is pas écht grensoverschrijdend.”

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Paul Einerhand on Unsplash

Nieuwe politieke partijen 2025

Niet eerder maakten we mee dat binnen een tijdsbestek van viereneenhalf jaar er drie keer Tweede Kamerverkiezingen waren. Ja, lang geleden was het gewoon dat er om de drie jaar een deel van de Tweede Kamer gekozen kon worden. Maar dat was niet omdat er zoveel kabinetscrisissen waren.

Nu lijken bepaalde politici niet met hun fikken van de stekker af te kunnen blijven en trekken ze die er uit omdat ze regeren maar saai vinden en zich liever wellustig in verkiezingscampagnes wentelen.

Om moe van te worden.

Maar wie weet biedt dit wel een kans voor nieuwe politieke partijen. Sargasso speurt sinds 2012 bij elke Tweede Kamervekiezing naar nieuwe partijen. Dat gaan we ook deze keer weer doen.

Vijf of zes nieuwelingen?

Op moment van dit schrijven staan bij de Kiesraad vijf partijen vermeld die niet eerder aan de TK-verkiezingen deelnamen. Of die ook op de stembiljetten te zien zullen zijn weten we pas na 15 september, als alle kandidaten bekend zijn.

Eén partij staat (nog) niet in die lijst: de Fryske Nasjonale Partij (FNP), die onder aanvoering van NSC’er Aart Jelle Soepboer zegt mee te gaan doen aan de landelijke verkiezingen. Het is nog even afwachten tot 30 augustus, wanneer de ledenvergadering “het laatste woord zal heb over definitieve deelname aan de verkiezingen en alles wat er bij hoort”. (bron citaat)

Foto: Sreehari Devadas on Unsplash

India staakt tegen economische hervormingen van de regering-Modi

In India legden miljoenen mensen woensdag het werk neer in een nationale staking tegen het economische beleid van de regering van Narendra Modi. De staking van werknemersorganisaties werd ook gesteund door boeren, studenten, vrouwen en verschillende beroepsvakbonden, zoals leraren, journalisten en IT-medewerkers in het land. Een brede coalitie van de tien grootste vakbonden had opgeroepen tot de eendaagse actie onder de leus Bharat Bandh, wat Hindi is voor zoiets als “Leg India plat”. Terwijl Modi zich voorzichtig beweegt tussen de grootmachten China en de Verenigde Staten en hij tegenover buurland Pakistan de vinger aan de trekker houdt neemt de binnenlandse onrust toe. 

De belangrijkste aanklachten van de vakbonden betreffen de privatisering van publieke diensten, het afzwakken van werknemersrechten, stijgende werkloosheid en economische ongelijkheid, met gelijktijdige bezuinigingen op de uitgaven in de sociale sector. Verder keren de bonden zich tegen het uitblijven van centraal overleg met de regering, het criminaliseren van protest en het intrekken van burgerrechten, met name voor migranten. Stakers hebben op verschillende plaatsen wegen en openbaar vervoer geblokkeerd. In de deelstaat Kerala lag het openbare leven volledig stil. 

De staking steunde ook de eisen van de grootste boerenorganisaties van het land voor een wettelijke minimumprijs voor alle landbouwproducten, het kwijtschelden van leningen voor boeren, een einde aan alle gedwongen landonteigening en betere kansen op werkgelegenheid. De boeren verzetten zich ook tegen de handelsakkoorden die Modi zonder enige betrokkenheid van belangenorganisaties afsluit met westerse landen. De Indiase regering heeft in mei een vrijhandelsovereenkomst met het Verenigd Koninkrijk afgerond, waardoor de Indiase markt voor Britse producten, waaronder landbouwproducten, vrijwel zonder tarieven of beperkingen wordt geopend. India bevindt zich volgens berichten in de Indiase media ook in de laatste fase van het bereiken van een bilaterale handelsovereenkomst met de VS. De besprekingen over de overeenkomst begonnen in februari, tijdens een bezoek van Modi aan de VS. Het verminderen of afschaffen van de invoerrechten op belangrijke landbouwproducten zal volgens de boerenorganisaties de bestaansmiddelen van miljoenen Indiase boeren in gevaar brengen. Ook zal hierdoor de groei worden gestuit van micro-, kleine en middelgrote ondernemingen, die de ruggengraat van de werkgelegenheid in het land vormen. 

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: Haberdoedas on Unsplash

Artikel 90 Grondwet: Grondwettelijke plicht tot actie in het Israëlisch-Palestijnse conflict

ANALYSE - door Otto Spijkers

Artikel 90 van onze Grondwet (Gw) bepaalt dat “de regering de ontwikkeling van de internationale rechtsorde bevordert.” In deze bijdrage ga ik in op de betekenis en relevantie van deze constitutionele opdracht, in het bijzonder voor de verantwoordelijkheid van de Nederlandse regering om het respect voor de internationale rechtsorde te bevorderen binnen de context van het Israëlisch-Palestijnse conflict. Ik begin met een bespreking van de strekking van dit wetsartikel en kijk daarna hoe het in het huidige maatschappelijke en politieke debat wordt aangehaald. Zie over ditzelfde onderwerp trouwens ook het recent verschenen artikel van Leonard Besselink.

Artikel 90 Grondwet

Artikel 90 Gw is een opvallende bepaling. Tussen 1953 en 1983 was het, formeel gezien, de Koning die de taak had om de ontwikkeling van de internationale rechtsorde te bevorderen. Sinds de grondwetsherziening van 1983 ligt deze verantwoordelijkheid bij de regering. Nederland is bovendien het enige land ter wereld dat zijn regering via de Grondwet zo expliciet verplicht tot het bevorderen van de internationale rechtsorde. Maar wat betekent dat eigenlijk in de praktijk? Wat houdt die bevordering precies in, en hoe wordt van de regering verwacht dat zij daaraan invulling geeft?

Doordat artikel 90 vrij algemeen is geformuleerd, leent het zich niet goed voor directe werking of als basis voor een beroep bij de rechter. Dit blijkt onder meer uit het arrest van de Hoge Raad van 6 februari 2004 in de zaak van de Vereniging van Juristen voor de Vrede (VJV) e.a. tegen de Staat der Nederlanden. In die zaak verzochten de eisers de rechter om de Staat te verbieden nog langer medewerking te verlenen aan militair geweld door (bondgenoten van) de Verenigde Staten (VS) tegen personen die in verband werden gebracht met de aanslagen van 11 september 2001. Volgens de eisers was dergelijk handelen niet alleen in strijd met het VN-Handvest, maar ook met artikel 90 Gw, omdat het geweld volgens hen onverenigbaar was met dwingende normen van het internationaal recht (jus cogens).

Foto: JF Martin on Unsplash

Trump dreigt Cuba met regime change

Trump haalt weer de duimschroeven aan voor Cuba. Maatregelen van de regering Biden om de druk op het communistische land te verlichten worden teruggedraaid. Met grote gevolgen voor de toeristenindustrie op het eiland, een van de belangrijkste inkomstenbronnen voor de Cubanen. Eerder al had Trump de beschermde status voor Cubaanse vluchtelingen ingetrokken.

Onder Biden kregen meer dan een half miljoen mensen uit Cuba, Haiti, Nicaragua en Venezuela onder voorwaarden een tijdelijke verblijfsvergunning. De regering-Biden betoogde dat deze regeling zou helpen bij het beteugelen van illegale grensoverschrijdingen aan de zuidelijke grens van de VS en zou zorgen voor een betere controle van degenen die het land binnenkomen. Ook de regeling voor een tijdelijke beschermde status (TPS) wordt beëindigd. TPS werd toegekend aan onderdanen van aangewezen landen die te maken hadden met onveilige omstandigheden, zoals gewapende conflicten of milieurampen. Trumps ‘strengste asielbeleid ooit’ stuurt hen nu weer terug naar armoede, geweld en onderdrukking in de ‘achtertuin van de VS’. 

Trump verklaart zijn nieuwe stappen om Cuba economisch op de knieën te dwingen openlijk als een poging tot regime change.  Hij zet zich in “voor het bevorderen van een vrij en democratisch Cuba, door het langdurige lijden van het Cubaanse volk onder een communistisch regime aan te pakken”. Het ’terroristische regime’ moet ook verdwijnen omdat Cuba “vluchtelingen voor de Amerikaanse justitie” huisvest. Cuba heeft politiek asiel verleend aan de zwarte bevrijdingsactiviste Assata Shakur, die ontsnapte uit het Amerikaanse gevangenissysteem nadat ze een “wrede en ongebruikelijke straf” had ondergaan, zoals de VN-Mensenrechtencommissie het noemde. 

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: ChatGPT Image stempotlood stembiljet

Bescherm onze democratie

COLUMN - door Marcel Canoy

De vijf zekerheden of ‘reddende engelen’ van onze democratie staan onder druk. Tijd voor actie, meent hoogleraar Marcel Canoy, met als ultieme en eenvoudige remedie: een ander vakje rood kleuren in het stemhokje.

Het kan niet vaak genoeg gezegd worden: onze democratie is in gevaar. En we staan er bij te kijken alsof het iets onafwendbaars is, of erger: iets dat we maar moeten accepteren. ‘Meer dan twee miljoen mensen stemden op de PVV’, is een veelgehoord argument. Het kabinet mag dan eindelijk gevallen zijn, het gevaar is niet geweken.

Sociaal contract

Verschillende filosofen hebben democratie geduid. Democratie is een sociaal contract waarbij burgers een deel van hun soevereiniteit vrijwillig opgeven aan de gekozen macht om het algemeen belang te dienen. Pijlers van democratie zijn het respecteren van mensenrechten, het beschermen van minderheden, vrijheid van meningsuiting en het bestaan van tegenmachten voor de heersende klasse.

De waarde van democratie is het gemakkelijkst te begrijpen vanuit het negatieve

De waarde van democratie is het gemakkelijkst te begrijpen vanuit het negatieve. Niet voor niets zei Churchill in 1947 dat democratie het slechtste systeem was om een land te runnen, alleen zijn de alternatieven nog slechter. In dictatoriale systemen worden alle pijlers van democratie onderuit geschoffeld. Het gevolg is minder vrijheid, repressie van minderheden, geen onafhankelijke rechtspraak en het onderdrukken van tegengeluiden. En niet te vergeten: een zwakkere economie.

Foto: Nick Brooks (cc)

Marokkaanse kolonisten in de Sahara

De Franse minister Aurore Bergé bevestigde op bezoek aan Rabat afgelopen maandag het standpunt van haar regering inzake de Westelijke Sahara: ‘Het heden en de toekomst van de Sahara vallen volledig binnen het kader van de Marokkaanse soevereiniteit.‘ Vorig jaar maakte Frankrijk de draai waar in Marokko al langer om werd gevraagd. President Macron gaf zijn steun aan een plan voor regionale autonomie onder Marokkaans bestuur. Tot woede van buurland Algerije, dat de Saharaanse opstandelingen steunt.

Ook het Verenigd Koninkrijk steunt Marokko inzake de zeggenschap over de voormalige Spaanse kolonie in de Sahara. Het VK volgt hiermee andere westerse landen, naast Frankrijk ook Spanje, Duitsland en Nederland. De Britse minister van Buitenlandse Zaken David Lammy ondertekende begin deze maand een overeenkomst om samen met Marokko de nodige infrastructuur te ontwikkelen voor het WK voetbal, dat over vijf jaar samen met Spanje en Portugal door Marokko wordt georganiseerd. Volgens Lammy zou de deal ervoor zorgen dat “Britse bedrijven een grote rol kunnen spelen op het grootste voetbalpodium”. In 2020 hadden de Verenigde Staten zich bij monde van president Trump al akkoord verklaard met de volledige overname van de Westelijke Sahara door Marokko in ruil voor de erkenning van Israël. De Afrikaanse Unie heeft zich altijd achter de onafhankelijkheidsbeweging Polisario en de Saharaanse Arabische Democratische Republiek (SADR) gesteld. Maar Marokko wint nu ook in Afrika medestanders. Ghana heeft onlangs met de SADR gebroken en steunt het Marokkaanse plan voor regionale autonomie. Ook Kenia maakte een verrassende beleidswijziging door een ambassade te openen in Rabat en zijn eerdere steun aan de Saharaanse Republiek in te trekken ten gunste van het Marokkaanse plan. In ruil daarvoor zou Kenia nieuwe investeringen in landbouw en hernieuwbare energie uit Rabat hebben veiliggesteld. In het door Marokko bezette deel van de westelijke Sahara schaarden stamoudsten zich achter de claims van de koninkrijk Marokko. Alleen in Oeganda riep de ‘Beweging voor Solidariteit met het Sahrawi-volk’ de internationale gemeenschap op om het recht op zelfbeschikking en onafhankelijkheid van het Sahrawi-volk te verdedigen.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Kloppende cijfers, lege stembus

ANALYSE - van John Bijl & Michiel van der Eng

Zwembaden dicht, buurthuizen gesloten, sportvelden verzakt. Gemeenten raken stap voor stap het vermogen kwijt om te doen wat burgers van ze verwachten. Toch lijkt niemand zich echt zorgen te maken. De strijd over het gemeentefonds wordt weggezet als gezeur over geld. Maar wie goed kijkt, ziet dat hier niet alleen het lokale voorzieningenniveau, maar ook de democratie zélf op het spel staat.

Al meer dan twintig jaar krijgen gemeenten er taken bij, maar moeten ze het doen met minder geld. Bezuinigingen, doeluitkeringen en decentralisaties stapelen zich op. Toch leidde dit niet tot echte verontwaardiging.

Pas recent werden gemeenten assertiever: de toenmalig voorzitter van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), Jan van Zanen, sloeg bij de minister naar eigen zeggen ‘met de vuist op tafel’. Wethouders financiën demonstreerden op het Malieveld en onlangs dreigde de VNG zelfs met een rechtszaak tegen het Rijk. Het resultaat? Bij de recente Voorjaarsnota krijgen gemeenten er weer vooral eenmalig geld bij; precies genoeg om de rechtszaak af te wenden. Het ravijnjaar is niet gedicht, maar verschoven. En de structurele zorgen blijven.

Wat ooit een zelfstandige bestuurslaag was, is steeds meer een uitvoeringsorgaan van het Rijk geworden. De autonomie die gemeenten formeel hebben, wordt uitgehold door financiële afhankelijkheid en politieke bemoeienis. Het gemeentefonds, ooit bedoeld om gelijkheid en ruimte te garanderen, is verworden tot een sturingsinstrument. Daarmee raakt niet alleen de slagkracht van gemeenten, maar ook hun legitimiteit – en dus die van het héle binnenlands bestuur.

Foto: CALChux (cc)

Het belang van sterke leiders

OPINIE - Wat nu weer? Ben ik extreemrechts geworden? Nou, nee. Maar toch betrap ik me af en toe wel eens op de gedachte dat we een gebrek hebben aan goede leiders. Ik bedoel dan niet dat ze autoritair moeten zijn. Of dat ze stoere taal uit moeten slaan die, als het even kan, vooral gericht is tegen de meest weerlozen in de samenleving. Of daadkracht proberen uit te stralen door sommigen hun basisrechten te ontzeggen. Zo sterk vind ik dat allemaal niet. Ik zou het eerder laf noemen. Al valt niet te ontkennen de provocatieve en demagogische retoriek van dit type leiders zich ook tegen hen kan keren, in de vorm van bedreigingen en geweld.

Dit type leider kan een democratie missen als kiespijn. Maar dat betekent niet dat een democratie helemaal zonder leiders kan. En dat is wel de toestand waarin we zijn beland. Met leiders die niet meer durven te leiden, maar die in plaats daarvan liever volgen. Ze volgen de opiniepeilingen, hun campagnemanagers, de grootste bekken op sociale media en de gevestigde belangen. En natuurlijk dienen ze het allerhoogste: de economie.

Het ligt niet alleen aan politici

Je kan dat niet alleen wijten aan de politici. Want uiteindelijk zijn wij degenen die steeds weer op zulke politici stemmen. We lijken niet meer goed te beseffen dat democratie ooit is bedacht als een systeem waarin het volk zijn leiders kiest. Het overheersende idee lijkt tegenwoordig eerder dat we bij verkiezingen een verlanglijstje in mogen dienen, en dat de politiek vervolgens alles maar moet leveren. Maar veel politici roepen dat ook wel over zichzelf af. Hun gedrag lijkt op dat van een bepaald type sjacheraar: zo iemand die belooft alles te kunnen leveren wat je maar bij hem bestelt. En als dat niet lukt, of als de kwaliteit ondermaats is, heeft hij altijd wel een smoesje. Altijd hetzelfde smoesje eigenlijk: als er iets niet goed is gegaan, is dat de schuld van iemand anders.

Volgende