Prinsjesdag en de mythe van de schaarse middelen

Tijdens Prinsjesdag wordt de begroting van de overheid voor volgend jaar gepresenteerd. Zoals altijd zal er weer veel met miljarden worden gegoocheld. In de politiek gaat het om ‘keuzes maken in schaarste’ zoals Mark Rutte het onlangs in Zomergasten uitdrukte. Over welke schaarste heeft hij het, en waar gaat het bij Prinsjesdag werkelijk om? Ondanks zijn hoge functie is Mark Rutte een bescheiden en keurige liberaal. Wie hem in Zomergasten heeft gezien weet dat hij niet machtshongerig is en dat hij het als zijn taak ziet schaarse middelen zo goed mogelijk te verdelen. Ook zijn collega’s denken er zo over. Sander Dekker bijvoorbeeld weigerde onlangs in te gaan op een verzoek van de nieuwe omroepbaas Shula Rijxman om het budget voor de omroep met vijftig miljoen te verhogen. Zijn motivatie : Het is niet reëel […] De publieke omroep is natuurlijk belangrijk, maar we hebben het hier niet over de nationale veiligheid of [over] onderwijs voor onze kinderen. Het is dus een soort triage: bij een gegeven budget bepalen politici welke overheidstaken prioriteit hebben. Niet alles kan doorgang vinden en ze moeten daarom vaak pijnlijke keuzes maken. Het publiek van informatie voorzien - hoe belangrijk ook - heeft volgens Dekker een lagere prioriteit dan veiligheid en onderwijs [1]. Hij moet woekeren met schaarse middelen. Mij gaat het nu niet om de vraag of dit een terechte keuze is – ik denk het niet – maar om een andere vraag: wat zijn die schaarse middelen?

Door: Foto: Pixel Addict (cc)

Grondwaterpeil Groningen stijgt door aardbevingen

Onafhankelijk geoloog Peter van der Gaag slaat op RTV Noord alarm over de grondwaterstand in Groningen. Die is volgens hem ernstig verstoord door de aardbevingen als gevolg van de gaswinning van de laatste jaren:

Na de zware aardbeving van drie jaar geleden bij Huizinge is dat omhoog gegaan. Het water borrelt op sommige plaatsen op 1 meter diepte al omhoog. Uit onze analyses blijkt ook nog eens dat het zoutachtig water is. Dat is echt nieuw.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Topsalaris leidt niet tot topbedrijf

Naar aanleiding van de uitspraak van Jeroen Dijsselbloem (de PvdA-politicus, niet de minister van financiën) over het paal en perken van topsalarissen, stond vanochtend een brief van hoogleraar accountancy Jan Bouwens in de Volkskrant, die daarin een aantoonbare correlatie tussen topsalarissen en waarde van bedrijven (pdf samenvatting van aangehaalde studie) ombouwt tot een oorzakelijk verband. Dat leidt tot de bekende riedel: als je geen topsalarissen toelaat, krijg je ook geen topbedrijven.

Het aardige is dat precies dezelfde studie van Xavier Gabaix en Augustin Landier ook gebruikt is om precies het tegenovergestelde te betogen, namelijk dat een aantoonbaar oorzakelijk verband tussen salarissen en bedrijfsprestaties juist niet te leggen valt. Sterker nog, de twee Fransen berekenden dat als een bedrijf met de 250st getalenteerde CEO plotseling hét toptalent zou rekruteren, dit slechts een groei van 0,016 procent zou opleveren. Anders gezegd: de invloed van kleine verschillen in talent, die vaak in enorme salarisverschillen worden vertaald, is minimaal.

Daarmee is natuurlijk niet gezegd dat de talenten van de CEO geen invloed hebben op het welvaren van het bedrijf. Dat is uiteraard wel zo. Het zegt alleen dat de CEO niet meer getalenteerd wordt als je hem meer betaalt. Een meer getalenteerde CEO van buiten halen heeft ook niet vanzelfsprekend grote invloed op de waarde van het bedrijf. Het kán natuurlijk wel, maar het is geen wetmatigheid.

Foto: Ross Mayfield (cc)

Gele bonden, of hoe Nokia & IKEA de vakbond slim buiten spel zetten

COLUMN - Voor werkgevers zijn vakbonden maar lastig. Daarom houden ze een vakbond het liefst in de greep met een eigen bedrijfsvakbond, ook wel ‘gele bond’ genoemd. Dat hoort niet, maar het gebeurt wel. 

Ik dacht altijd dat de uitdrukking gele bond afkomstig was uit Amerika; waar “yellow” staat voor laf. Maar de oorsprong van ‘gele bonden’ ligt in Frankrijk bij de Federation Nationale des Jaunes de France. De definitie is volgens ILO:

A union limited to a single company which dominates or strongly influences it, thereby limiting its influence.

Een vakbond binnen een enkel bedrijf, welk de vakbond domineert of sterk beïnvloedt, om zijn invloed te beperken.

Bonden die het op een akkoordje gooien met een werkgever en de FNV buitensluiten, zijn dus niet per definitie gele bonden. Maar het feit dat het gebeurt en de daarop volgende verontwaardiging van de FNV, laat de zwakte van de Nederlandse vakbeweging zien. We zijn allemaal muizen, maar FNV is de grootste muis.

Sinds 2001 zien we steeds vaker dat kleinere vakbonden het op een akkoordje gooien met werkgevers. We zijn het te vaak niet eens met elkaar. Het Nederlandse gebruik dat ondertekening van een cao in veel gevallen een bijdrage van werkgever aan de vakbond ten gevolg heeft, maakt het niet eenvoudiger.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Quote du Jour | De vroege doodsstuipen van de neoliberale orde

In other words, the neoliberal era has delivered the west back into the kind of crisis-ridden world that we last experienced in the 1930s. With this background, it is hardly surprising that a majority in the west now believe their children will be worse off than they were. Second, those who have lost out in the neoliberal era are no longer prepared to acquiesce in their fate – they are increasingly in open revolt. We are witnessing the end of the neoliberal era. It is not dead, but it is in its early death throes, just as the social-democratic era was during the 1970s.

Foto: Lotus Johnson (cc)

De glijdende rechter

ACHTERGROND - Moet een rechter nog langer beslissen of er gestaakt mag worden? Ik heb al eerder betoogd wat er mis is met het stakingsrecht in Nederland. Ik zie o.m. naar aanleiding van mijn eerdere blogs veel reacties van mensen die het niet helemaal snappen. Een discussie met oud-studiegenoot en uitzendbaas Sipke Meindertsma deed mij besluiten om nog één keer te bloggen over het stakingsrecht.

Nu wil ik wat dieper ingaan op de procedure, die weinig mensen lijken te begrijpen. Daarom is het ook een lang stuk geworden. Ik ben geen jurist, ik begrijp en leg uit met een lekenverstand en daag elke gespecialiseerde jurist uit om het beter uit te leggen.

Wil je deze discussie zindelijk voeren dan moet je een oordeel over KLM-staking uitstellen. Of het slim is en of de FNV-ers kunnen winnen is voor de discussie niet relevant. Of de FNV een kutclub van oude mannen is (wat natuurlijk niet zo is), hoeveel stakers er zijn en of het een verloren strijd is, is allemaal evenmin relevant.

Het recht op collectieve actie is een grondrecht en ooit bedoeld om de onevenwichtigheid in de machtsbalans tussen werknemer en werkgever te herstellen. In de vele onderhandelingen die ik heb gevoerd heb ik vaak aan den lijve ondervonden dat die machtsbalans nog steeds onevenwichtig is. Sterker nog, in de 25 jaar als vakbondsbestuurder heb ik de machtsbalans verder zien hellen ten gunste van werkgevers. Het feit dat FNV tientallen CAO’s niet rond kan krijgen zegt genoeg. Op enig moment is het enige tegengewicht collectieve actie.

Foto: Opgelet, onderstaande tekst kan sporen van ironie bevatten

KRAS | Fiscaal klimaat

Het komische nieuws van de dag bereikte de lezers van het Financieele Dagblad vanochtend al vroeg. “Silicon Valley waarschuwt Nederland om fiscaal klimaat”, kopte de krant. Enkele van de meest winstgevende bedrijven ter wereld zijn bang dat belastingontduiking via Nederland moeilijker wordt nu dergelijke praktijken internationaal steeds meer onder vuur komen te liggen. Vingertje: dat kost banen!

Ik weet dat het allemaal legaal is en zo, maar multinationals die monkelen over de erosie van dubieuze belastingdeals komen bij mij toch altijd een beetje over als Tony Soprano die zich beklaagt dat politie-onderzoek slecht is voor de werkgelegenheid in de afvalindustrie van New Jersey. Het is wel waar, maar de grondslag van die banen gaat er niet vanzelf door deugen.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: spotty417 (cc)

Startup Fuckup

COLUMN - In een vorig leven was ik twee keer betrokken bij de opstart van een nieuw bedrijf. “Voor jezelf beginnen” heette dat toen nog. Een familielid en een buurman wilden beiden mijn hulp bij het maken van het ondernemingsplan en ook een beetje sparren met een kritische geest. De één begon een zaak in de motorvoertuigbranche, de ander een schildersbedrijf.

Zo’n ondernemingsplan heb je nodig voor de startfinanciering, maar het is ook een hele goede denkoefening om voorzienbare kansen en tegenslagen in beeld te brengen. Als je een vak goed verstaat wordt je niet vanzelf een succesvolle ondernemer. Je moet er al doende een ander vak bijleren. Een koude start, als het ware.

Enfin, beiden ondernemen er na vele jaren nog lustig op los en ik ben trots dat ik een klein beetje heb kunnen helpen bij die koude start.

Eigenlijk gebeurde dat vroeger veel. Je begon als monteur, timmerman, schilder of administrateur voor jezelf en als het goed ging groeide je op het succes van je bedrijf en overzichtelijk krediet. Ik sloot ooit een CAO bij een onderneming van 100 man die zo was ontstaan.

Opstartonderneming

Tegenwoordig is er een andere manier om voor jezelf te beginnen. Het gaat niet om het exploiteren van vaardigheden maar om een concept of uitvinding waar investeerders geld in willen steken. Dat geld is nodig om mensen met de vaardigheden om het concept te realiseren binnen te halen. Omdat de belofte groot is, gaat er heel veel kost voor de baat.

Foto: FNV Bondgenoten (cc)

Bij ons is het anders

Zo’n elf maanden geleden begon mijn tijdelijke klus in Europa. Met nog twee maanden te gaan tijd om eens terug te kijken.

Vakbonden verliezen wereldwijd al jarenlang positie en waar zij verliezen komt dit rechtstreeks terug in een toenemende macht van werkgevers. Het gezamenlijke hoogtepunt was zo’n veertig jaar geleden toen één uit drie werknemers lid waren tegen één uit zes nu. Er liggen wat gemeenschappelijke trends onder, maar als ik inzoom op drie landen waar ik veel ben geweest ziet het er telkens anders uit.

In Nederland lag het keerpunt rond 1980. De “aan huis” contributie-inning was overgenomen door de bank, het neoliberalisme was in opkomst en onze economie begon te verschuiven naar een diensteneconomie van inlenen en uitbesteden. Sluipenderwijs verloren we organisatiegraad en dus vakbondsmacht.

Zweden en Hongarije

In Zweden was de vakbond sterk verbonden aan de bijna altijd heersende sociaal democraten. Het lidmaatschap was gekoppeld aan de sociale verzekeringen die door de bonden werden geadministreerd (het zgn. Gents model). Daarnaast had (en heeft) Zweden een sterkere industriële basis.

Toen de sociaal democraten moesten inschikken voor een centrumrechtse regering kwam er druk op de Zweedse verzorgingsstaat. Het Gents model werd in 2007 open getrokken en de zeer hoge organisatiegraad kelderde snel (naar een overigens nog steeds benijdenswaardig niveau van 67%). Maar kennelijk was de klap hard genoeg om de positie te verzwakken en stevig in te grijpen in sociale voorzieningen en rechtszekerheid.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Voordringen loont

COLUMN - Uber verhoogt de ritprijs als er meer vraag is. Ze zouden ook de ritprijs kunnen verhogen als je telefoon bijna leeg is (ja, dat kunnen ze zien). Maar er is nog een variant denkbaar: Uber zou je andere klanten kunnen laten ‘uitkopen’ om eerder aan de beurt te zijn.

Deze gedachte is uitgewerkt en getest door twee Amsterdamse economen.

Proefpersonen die in de rij stonden bij het lab kregen de optie om geld te bieden om van plaats te ruilen met iemand vóór hen. De onderzoekers laten zien dat de rij daar efficiënter van wordt.

Het eerste ruilmechanisme functioneerde als volgt: de proefpersoon die aan kwam lopen mocht aan de personen vóór haar een bod doen, achteraan beginnend. Iedereen die al in de rij stond kon zijn ‘reserveringsprijs’ opgeven, de prijs waarvoor hij bereid was weer achteraan te sluiten. Als het bod van de nieuwkomer hoger was dan de reserveringsprijs van iemand voor haar, ruilden de twee van plaats.

Bij het tweede mechanisme, het verdeelmechanisme, mocht iedereen op de eerste plaats bieden. Als er een nieuwe proefpersoon aan de beurt was, schoof de persoon met het hoogste bod naar plaats 1 en werd het geld eerlijk verdeeld onder de achterblijvers. Het nadeel van dit mechanisme is dat je je positie in de rij niet kunt ‘verdedigen’; stel dat je haast hebt en bijna aan de beurt bent, dan kan er een rijke nieuwkomer je uitkopen.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Vorige Volgende