Schuld aan de crisis: jazz voor schaduwbankiers

Dit is alweer aflevering 6 van de collegecyclus ,,Wie heeft de crisis veroorzaakt?’’ van econoom Ewald Engelen. In de vorige aflevering schetste hij in grote lijnen de geschiedenis van het bankiersvak, deze keer gaan we wat dieper in op de details: wat verkopen de banken eigenlijk en waarmee verdienen ze zoveel geld? Waarom is het zo vreselijk misgegaan? Het is deze keer misschien wat technisch, maar daarom volgens mij nog niet saai, er zit zelfs jazz in. En, hé, het is een college, we willen wat leren. Ik vermijd het jargon niet, maar leg het wel uit. De crisis waar we het vandaag over hebben is nog steeds gaande en we beginnen daarom even met de actualiteit van de eurocrisis. Het was weer een mooie dag vandaag [donderdagavond 3 november] voor crisiswatchers. De grote vraag is of de Grieken nu wel of geen referendum gaan houden over de financiering van hun schulden. Op dit moment kan niemand dat zeggen. [De volgende dag zal Papandreou het voorstel voor een referendum weer intrekken, Michel]. Papandreou wordt zwaar onder druk gezet door Merkel en Sarkozy, die dreigen de eerder toegezegde gelden niet uit te betalen. Als dat gebeurt kunnen de Grieken begin december hun ambtenaren niet meer betalen. Het is op dit moment volstrekt onduidelijk hoe dit verder zal gaan.

Door: Foto: copyright ok. Gecheckt 10-02-2022
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Rust op de huizenmarkt?

Woensdag pleitte Klaas Knot, president van De Nederlandsche Bank, om de hypotheekrenteaftrek te beperken (of af te schaffen). Als door een adder gebeten reageerde de regering: ,,Aan de hypotheekrenteaftrek wordt niet getornd.” Ook de Vereniging Eigen Huis stond niet te springen van enthousiasme. Het belangrijkste argument van tegenstanders van beperking van de aftrek is dat de rust op de woningmarkt gebaat is bij ongewijzigd beleid. Dat klinkt aannemelijk, maar is natuurlijk een drogreden.

Het besef is er al

De meeste Nederlanders weten heel goed dat op de lange termijn instandhouding van aftrek niet houdbaar is. Veel mensen rekenen er dan ook op dat ergens in de toekomst verdere beperkende maatregelen worden genomen. Men weet alleen niet wanneer en in welke orde van grootte, met als gevolg dat men onzeker is over het kopen van een nieuw huis.

Kabinet heeft de aftrek al beperkt

De belofte om de hypotheekrenteaftrek niet aan te pakken, heeft de regering allang verbroken. Met het beperken van de leenmogelijkheid, maximaal 106% van de waarde van de woning, wordt feitelijk ook de omvang van de aftrek beperkt.

Remedie en effect op de huizenprijs

De beste oplossing dan ook om nu de knoop door te hakken. Dat haalt een stuk onzekerheid weg en geeft de mensen meer ruimte om weer vooruit te kijken. Het is mogelijk dat dit een effect heeft op de huizenprijzen. Maar als wordt gekozen voor een geleidelijke beperking/afschaffing over een periode van 20-25 jaar, dan zal dit effect beperkt zijn.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: copyright ok. Gecheckt 11-03-2022

Personeelsbestand banken dunt al jaren uit

Het personeelsbestand van de vier grote Nederlandse banken is in de periode eind 2008 tot juli 2011 in totaal meer dan 14 procent verkleind. Vooral bij ING, ABN Amro en SNS werken op dit moment een stuk minder mensen dan eind 2008 het geval was.

ING heeft de grootste afname, daar was enkele maanden geleden bijna 20 procent minder mensen in dienst dan eind 2008. Van de bijna 125.000 mensen zijn er nu nog bijna 100.000 in dienst. Dit zijn lang niet allemaal ontslagen, de daling komt voornamelijk voort uit de verkoop van onderdelen van  het bedrijf. De aankondiging van vandaag dat er 2.700 banen verdwijnen, betreft wel het schrappen van banen.

Bij ABN Amro verdwenen sinds eind 2008 3.700 banen, ruim 12 procent van het totale aantal banen van 30.200 eind 2008. Het verdwijnen van de banen is een gevolg van de kreditetcrisis van 2008. Na het splitsen van de bank in 2008 werd besloten tussen 2009 en 2012 in totaal 4.500 banen te laten verdwijnen.

Bij SNS is 24 procent van de banen verdwenen, dit zijn  797 banen op een totaal werknemersbestand van 3.212. Deze grote afname is toe te schrijven aan een strategiewijziging die in 2006 al is ingezet en afbouw van de vastgoedactiviteiten van de bank, aldus woordvoerder van SNS Roland Kroes.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Obsolescence

Printers die er na precies 10.000 afdrukken mee uitscheiden. Ipods met een onvervangbare batterij die na 18 maanden de geest geeft. Koelkasten met een levensduur van veertien jaar. Gloeilampen van inferieure kwaliteit. Waarom gaan de dingen toch zo snel kapot?

The Light Bulb Conspiracy (2009) geeft antwoord op deze en andere vragen, en laat zien wat consumenten er tegen kunnen doen en dat terugvechten zin heeft. Het blijkt geen toeval te zijn, maar een bewuste strategie van fabrikanten om ervoor te zorgen dat de consumentenvraag op peil blijft. Woord van de dag: ‘obsolescence’.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: copyright ok. Gecheckt 10-02-2022

Broodje pindakaas, duurder?

DATA - De prijs van een pot pindakaas schiet binnenkort omhoog als gevolg van een mislukte pindaoogst in het Zuiden van de Verenigde Staten. Extreme droogte in de pindaproducerende staten van Amerika zorgt dat de prijs op de wereldmarkt omhoog schiet (monthly groundnuts price 1981-2011). Voor een 1 ton pinda’s wordt nu 1200 euro neergeteld, terwijl dat vorig jaar nog 450 euro was. Voedselgigant Kraft verhoogde onlangs de prijs voor een potje pindakaas met 40%, Unilever volgt waarschijnlijk snel.

Na de Verenigde Staten consumeren Nederlanders de grootste hoeveelheid pindakaas. Het is immers het perfecte poldercompromis onder het broodbeleg in de strijd die opvoeden heet: gezond en tóch lekker. Pindakaas is daarom zonder meer bepalend voor de Nederlandse identiteit. Zonder pindakaas had dit land minstens de helft van haar Olympische medailles niet gehaald. Zonder pindakaas geen Deltawerken. Zonder pindakaas waren alle fietspaden leeg. Zonder pindakaas werd er niemand groot. Enwel daarom wat achtergrondcijfers omtrent deze cruciale aardnoot na de doorklik

Maar waar worden nu eigenlijk de meeste pinda’s geproduceerd? Niet in de Verenigde Staten, data van de Wereldvoedselorganisatie FAO leert ons dat China verreweg de meeste pinda’s produceert.

Toch is China niet de grootste exporteur van pinda’s. Waarschijnlijk eten de Chinezen een groot deel van hun eigen pinda’s op. Plus dat de ene pinda de ander nog niet is: in het Westen is men enkel geïnteresseerd in kwaliteitspinda’s. De grootste exporteurs van pinda’s zijn: India en Argentinië, daarna volgt China en de Verenigde Staten stond in 2009 -voor de droogte- pas op de vierde plaats. Nederland valt ook op in onderstaand figuur, als notenverwerkend land exporteert het waarschijnlijk dure (gebrande en gezouten) kwaliteitspinda’s naar landen met behoefte aan ‘wat te snaaien tijdens het televisiekijken’.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Studentenleningen: de volgende kredietcrisis?

Vorige week werd de St. Pauls Cathedral in Londen voor een week gesloten. Dat was voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog. In een land van de tradities, is dat uniek. Aanleiding voor de sluiting is het tentenkamp van de Occupy-beweging, op de stoep van de kathedraal. Waarom de kathedraal precies dicht moest is niet helemaal duidelijk, en waarom de kerk weer open ging met de tenten nog op de stoep, ook niet. Boze tongen beweren dat de kerk nogal wat inkomsten misliep. Met een toegangsprijs van 15 pond per persoon, en tussen de 2000 en 3000 betalende bezoekers per dag, kan men zich daar iets bij voorstellen (noot: zie Facts and Figures van St. Pauls).

Onderstaande foto maakte ik dit weekend bij St. Pauls Cathedral in Londen. Een prachtig statement van de Occupy-beweging…

… maar wel ironisch. De kathedraal is zelf een voorbeeld van een “massa-constructie”, uit een tijd dat het geloof nog onwankelbaar was. Hoeveel geld en inspanning kostte het niet om een dergelijke constructie te bouwen? Maar ook het onderwijs kost veel geld en inspanning en het geloof erin lijkt onwankelbaar. Als we naar de financiële kant kijken, zijn er echter grenzen aan de groei.

The Economist besteedt deze week uitgebreid aandacht aan wat in de US mogelijk de volgende crisis wordt genoemd. De College Board heeft becijferd dat eenderde van de leerlingen die uitstromen uit een college, een schuld heeft. Van de voortijdig schoolverlaters is dat 69%. De totale schuld die uitstaat is schokkend. Volgens de New York Federal Reserve Bank schat de waarde op 550 miljard dollar, maar geeft daarbij aan dat deze schatting ook te laag kan zijn. Sallie Mae, de zusterorganisatie van Fannie Mae (berucht van de hypotheken) die studentenleningen verstrekt, schat dat het om 757 miljard gaat. Met nog eens 111 miljard in private leningen, en 112 miljard nieuwe leningen voor dit jaar, komt de totale schuld op meer dan 1.000 miljard.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: copyright ok. Gecheckt 10-02-2022

Het nieuwe bankieren: doing Gods work?

Deze weken doen wij verslag van de collegecyclus “Wie heeft de crisis veroorzaakt?” van econoom Ewald Engelen. Het is nu wel duidelijk dat we de hoofdschuldigen van de crisis moeten zoeken onder de bankiers. Daarom onderwerpt Ewald Engelen de bankiers in deze en de volgende afleveringen aan een onderzoek. Vandaag schetst hij in grote lijnen de ontwikkeling van de bankwereld.

De actualiteit van de Europese schuldcrisis

Woensdagnacht [26-27 oktober] is een nieuw akkoord gesloten over de Griekse schulden. De actuele crisis in Europa is bijzonder relevant voor dit college, want ook hierbij spelen banken een grote rol. Hoewel de aandelenmarkten positief hebben gereageerd, wil dat nog niet zeggen dat het een goed akkoord is. Tekenend is bijvoorbeeld dat op de obligatiemarkten de rente voor Italiaanse obligaties niet is veranderd.

Dit pakket zal de euro niet redden, maar het staat wel mooi: de Griekse schulden worden met 50% afgewaardeerd, maar een groot deel van die schulden blijft buiten schot:  de reductie is van toepassing op ongeveer 200 miljard van de totaal 350 miljard uitstaande schulden. De 50% is dus puur cosmetisch. Weer wordt niet gedaan wat nodig is om de Griekse economie te kunnen laten groeien. Hiervoor zijn structurele hervormingen nodig en moet een fors deel van de schulden (50 of 60%) worden afgeschreven. Maar dat gebeurt niet. De maatregelen die nu worden genomen zijn volstrekt onvoldoende.  Griekenland zal voorlopig dus niet uit het nieuws verdwijnen, zeker niet als de Grieken beseffen wat er is gebeurd. De stakingen en demonstraties gaan gewoon door.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De achilleshiel van het euro-akkoord

“De Italiaanse premier Berlusconi en de Spaanse premier Zapatero beloofden – onder zware druk van hun collega’s – een serie aanvullende bezuinigingen. Die moeten voorkomen dat Italië en Spanje op dezelfde doodlopende weg belanden als Griekenland, met als eindbestemming een megalening uit het noodfonds.”

Bovenstaande ‘oplossing’ lijkt mij de achilleshiel uit het gisteren gesloten akkoord. Het is opvallend dat beide landen geregeerd worden door een staatshoofd dat speelt in blessuretijd. Zapatero moet 20 november het veld ruimen, Berlusconi vertrekt waarschijnlijk ook dit jaar. Wat hebben ze te verliezen? Zij zullen het onverkoopbare beleid niet hoeven uit te leggen aan hun achterban. Dat mag een volgende regering van een nieuwe politieke kleur doen. Ik beperk me even tot Spanje. In het geval van Spanje is de nieuwe regeringspartij hoogstwaarschijnlijk de rechtse Partido Popular van Mariano Rajoy. De eerste belangrijke vraag is: gaat de nieuwe regering de aanvullende bezuinigingen werkelijk doorvoeren? De 1000 miljard eurovraag: gaan die bezuinigingen de vastgelopen economie weer vlottrekken?

Het is maar de vraag of de bevolking nieuwe bezuinigingen zal accepteren. De sociaaldemocratische PSOE van zittend minister-president Zapatero heeft al veel gevraagd van de hardwerkende én thuiszittende Spanjaard. Het resultaat? Een woedende, wanhopige en gefrustreerde bevolking. Een deel van hen uit de frustratie in de 15M-beweging, maar een groter deel houdt zich vooralsnog koest. Maar laten we ‘positief’ blijven en veronderstellen dat de PP de bezuinigingen kan doorvoeren. Wat dan? Daalt dan wel de werkloosheid? Of krijgen we dan dezelfde situatie als in Griekenland? Ook dat land werd verplicht snoeihard te bezuinigen met als gevolg dat het land zijn schulden niet meer kon terugbetalen.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Groene oplossing voor de Eurocrisis (en ook nog leuk)

In plaats van Zuid-Europese landen te bestraffen, moeten we onszelf belonen. En dat is goed voor het milieu en onze gezondheid ook. Sargasso-reaguurder Jan BL presenteert zijn originele visie op de eurocrisis.

Denk aan het bekende gezegde “credo quia absurdum” en onthoudt een leuk ezelsbruggetje: “de debiteur is degene die moet betalen, en de crediteur is hij die gelooft dat hij zijn geld terug krijgt.” Het is allemaal weliswaar Latijn en niet Grieks, maar het is wel actueel en het slaat niet alleen op Griekenland maar op heel Zuid Europa. We nemen eerst Griekenland maar eens onder de loep.

Wat is er aan de hand? De Grieken hebben geld geleend, van particulieren, beleggingsfondsen en banken overal in Europa, veelal in de vorm van obligaties, met de belofte die leningen op het afgesproken moment weer af te lossen. Dergelijke leningen hebben vaak een looptijd van vier tot tien jaar, soms korter of langer. Het geleende geld is uitgegeven: aan salarissen, pensioenen, nutteloze projecten, drank en feesten, bordjes die kapot werden gegooid, mobieltjes, het is omgezet in winsten voor bedrijven en het is bij rijke particulieren terechtgekomen (de Griekse 1 %) die het naar het buitenland hebben zoekgemaakt.

Het verhaal gaat dat er in Griekenland niemand belasting betaalt, dus de overheid heeft nauwelijks inkomen en kan geen geld uitgeven zonder het in te lenen. De door de crediteuren verwachtte aflossingen van oudere leningen hangen als een hele grote donkere wolk boven Griekenland, en de rente die de Grieken ondertussen moeten betalen is ook tot onbetaalbare hoogten gestegen. Ze kunnen echt geen leningen aflossen zonder daarvoor eerst weer geld in te lenen.

Vorige Volgende