Overzicht

P.J. Cokema

1.326 Artikelen
178 Waanlinks
2.600 Reacties
Achtergrond: Jay Huang (cc)
P.J. Cokema is het pseudoniem van Peter de Jonge. Hoewel geen fervent voorstander van pseudoniemen, toch deze internet-identiteit aangenomen, omdat er erg veel Peter de Jonges op het world wide web te vinden zijn.

Tot juli 2018 werkzaam geweest in de dak- en thuislozenopvang. Blogt sinds 9 januari 2006 op zijn eigen website Peterspagina (voorheen Codes, keuzes en maakbaarheid). Onder het pseudoniem P.J. Cokema voegde hij zich in 2008 als gastlogger bij GeenCommentaar, waar hij in mei 2011 toetrad tot de vaste groep redacteurs.

Na de fusie met Sargasso verzorgde hij sinds oktober 2011 de wekelijkse rubriek Kunst op Zondag, nu nog 1 tot 2 keer per maand. Daarnaast zijn binnenlands bestuur en de gezondheidszorg de belangrijkste aandachtsgebieden voor zijn artikelen.

Tevens initiatiefnemer van de Blogparel (tot 2014), de blogprijs voor stukjes die lezers eerst doen lachen en vervolgens tot nadenken stemmen.
Foto: Cristian Bortes www.eyeem.com/bortescristian (cc)

Kunst op Zondag | Homo Bulla

, door

We leven tegenwoordig ‘bubbels’. Gewoon leven in een zeepbel is er niet meer bij. Sterker nog: de mensheid lijkt geen actieve herinnering te hebben aan het feit dat zij zélf een bubbel is: Homo bulla. Dat krijg je er van als eigendunk een gezonde dosis zelfvertrouwen overwoekerd met hooghartigheid.

De Romeinse geleerde Marcus Terentius Varro (116 – 27 v.Chr.) dacht op zijn tachtigste levensjaar dat het niet lang meer zou duren eer hij als een zeepbel tot zijn einde zou komen. Daarom nog fluks een dikke pil over landbouw geschreven. In de openingszin schrijft hij met enige zelfspot:

quod, ut dicitur, si est homo bulla, eo magis senex
(want als de mens een zeepbel is, zoals het spreekwoord zegt, des te meer is een oude man dat)

Gouw ouwe Erasmus stelde in zijn Adagia ook al vast: Home bulla est (de mens is een bubbel).

Hoe hard sommige mensen ook een eigen bubbel proberen te creëren, dat gaat voorbij aan het gegeven dat we allemaal in een en dezelfde bol leven: de dampkring. Zonder dat omhulsel zouden we nu op Mars (of zo) zitten. Er zijn mensen die de levensbelangrijke bubbel verwarren met een hemelgewelf. Maar een gewelf is een soort koepel: een halve bol. Dat is natuurlijk genoeg voor mensen die de hele waarheid niet aan kunnen.

Foto: Grafiek Safe and just Earth System Boundaries. Earth Commission 2023, via Nature.

Grenzen aan misbruik

, door

Onder de naam ‘Earth Commission’ publiceerde een groep van 51 wetenschappers uit zestien landen afgelopen woensdag het rapport ‘Safe and just Earth System Boundaries’.

Onder leiding van Johan Rockström (Zweden), Joyeeta Gupta (Nederland) en Qin Dahe (China) brachten de wetenschappers vijf biofysische systemen in kaart, die bepalend zijn voor de kwaliteit van (het leven op) de aarde. Ze stelden waarden op waarbinnen de aarde, en dus de mensen, goed gedijen. Overschrijding van die waarden lijdt tot onherstelbare schade.

Planetaire grenzen

Het idee om veilige grenzen te bepalen voor natuurkundige, biologische en ecologische processen is niet nieuw. In 2009 kwamen Johan Rockström en 28 andere wetenschappers al met het rapport ‘A safe operating space for humanity’.

Daarin stelden ze ‘planetaire grenzen’ vast, waarbinnen negen biofysische systemen moeten blijven om een gezonde planeet te houden. Dat idee werd onder andere door econome Kate Raworth overgenomen in haar concept van de Donut economie.

De conclusie in 2009 was dat bij drie van de negen onderling verbonden planetaire grenzen al kritieke overschrijdingen plaats vinden. Op gebied van klimaatverandering, gebruik van meststoffen en verlies van biodiversiteit staat het er slecht voor.

Grafiek A safe operating space for humanity 2009

Foto: Alisdare Hickson (cc)

Armoede 2013 – 2023

, door

COLUMN - Tien jaar geleden schreef Paul Teule in zijn serie ‘Afschrijvingen’ een stukje over schaamte en armoede:

Armoede betekent dus dat je het geld niet hebt om je zonder schaamte in het openbaar te kunnen begeven (…) De ruim 1 miljoen Nederlanders die onder dit sociale minimum zitten, belijden hun armoede dus vaak binnenshuis

De geschiedenis lijkt hopeloos vastgelopen want anno 2023: IJmond gaat armoede te lijf: “Mensen schamen zich”.

Schaamte was er ook, schreef Paul Teule, omdat hulporganisatie Cordaid in ons eigen land actief armoede bestrijd (zie bijv. Volkskrant 24 juli 2013). Anno 2023 doet Cordaid dat nog steeds. En deze club niet alleen. Ook het Rode Kruis gaat de verborgen armoede te lijf.

Paul Teule zag in 2013 ook dit:

De Nederlandse voedselbankiers trokken dit weekend aan de bel: de toestroom van nieuwe armen neemt toe en het aangeboden voedsel neemt af.

En, u ziet het al aankomen: ook in 2023 hebben de Voedselbanken het niet altijd makkelijk:

Voor Voedselbank Groningen wordt het steeds lastiger om klanten boodschappen uit de schijf van vijf mee te geven (bron: Oog TV)

Nog één feitje uit het stukje van 2013: “Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) hanteert een armoedegrens van 1022 euro per maand voor een alleenstaande”. Inmiddels ligt de lat iets hoger (Inkomens in de volgende tabellen zijn netto maandinkomens).
armoede

Foto: Aerocene Foundation (cc)

Kunst op Zondag | Dan maar de lucht in – Tomás Saraceno

, door

Reizen zonder fossiele brandstoffen. Ook zonder helium of waterstof. Zelfs geen zonnepanelen, accu’s.

Kunstenaar Tomás Saraceno heeft ontdekt dat het kan. Sinds 2007 gaat zijn Museo Aero Solar (Museum van lucht en zon) de wereld rond. Een ‘gemeenschapsproject’ dat al 34 keer, in 21 landen is uitgevoerd.

Honderden gebruikte plastic zakken, verzameld en bewerkt door mensen in de buurt van waar het museum ‘landt’, worden tot een ballon gemaakt. Het gevaarte stijgt op louter door de lucht en de warmte van de zon. Zoals in 2007 in Medellin (Colombia) gebeurde:

Volgens het statement dat Tomás Saraceno hier mee wil maken leven we nu nog in het ‘Capitaloceen’:  “Dagelijks merken we de schadelijke effecten van kapitalistische productie op de aarde, het milieu, menselijke gemeenschappen en andere soorten”. Saraceno vindt het de hoogste tijd hier afscheid van te nemen en over te gaan tot het ‘Aeroceen’:

Een tijdperk om in te leven en in te ademen; een staatloze staat, zowel vastgebonden als vrij zwevend; een naam voor verandering. Aeroceen is een tijdperk vrij van grenzen en fossiele brandstoffen, een gemeenschappelijk denkbeeld naar een ethische hereniging met het milieu, de planeet en het kosmische/levensweb om voorbij het antropocentrisme te komen

Foto: Alisdare Hickson (cc)

Winst ondanks crisis

, door

COLUMN - Nee, er is geen graaiflatie. En nee, er is geen sprake van woekerwinsten. Er is gewoon een ‘gezond bedrijfsleven’ dat floreert ‘ondanks’ de ene crisis na de andere.

Oorlog? Energiecrisis? Naweeën corona? Het nieuws zit er bovenop….

12-mei-23 Follow the money Unilever verdubbelt winst in Rusland
14-apr-23 BNR Hoge rentes stuwen winst zakenbank JPMorgan
9-feb-23 Volkskrant Bijna 3 miljard winst in 2022 voor Rabobank, die fors investeert in witwasbestrijding
8-feb-23 AD Het rijtje wordt almaar langer ook kunstmestproducent Yara noteert megawinst
2-feb-23 RTLNieuws Shell verdubbelt winst 2022
23-jan-23 De Morgen (be) Superbelegger Griffin boekt wereldrecord met 16 miljard dollar winst in een jaar
7-aug-22 NOS Bedrijfswinsten zijn hoog, de rekening is voor de consument
28-jul-22 Joop.nl Terwijl burgers steeds moeilijker rondkomen boeken Shell en Unilever miljarden extra winst dankzij prijsverhogingen
21-jun-22 Bakkerswereld Verbetering winst Royal Smilde ondanks aanhoudende moeilijke marktomstandigheden
25-mei-22 De Groene Winst van bedrijven in Nederland steeg vorig jaar met maar liefst tien procent ten opzichte van 2019
16-feb-22 Volkskrant Ahold Delhaize worstelt ondanks winst van 2,2 miljard euro met gevolgen inflatie

En dat is niet van vandaag of gisteren…

9-jun-21 L1.be Banken maken in crisistijden winst op schulden van lage inkomenslanden
23-mrt-21 Erasmus Magazine Waarom het goed gaat op de aandelenbeurzen ondanks corona
23-mrt-21 businessinsider.nl Action winst ondanks coronacrisis dividend aandeelhouders
11-feb-21 NOS Rabobank schrapt 5000 banen ondanks ruim miljard euro winst in crisisjaar
4-sep-20 VDL Groep VDL blijft winstgevend ondanks impact coronacrisis
28-jul-20 Autoweek Winst voor PSA ondanks crisis
30-jan-13 Telegraaf E.On boekt winststijging ondanks crisis
9-feb-12 NOS ING maakt winst ondanks crisis
5-dec-11 De Morgen (be) Touroperator TUI boekt winst ondanks crisis en Arabische Lente
12-okt-09 Tweakers Philips ziet winst flink groeien ondanks dalende omzet
28-apr-09 L1.nl DSM winst in eerste kwartaal ondanks crisis
24-mrt-09 ttm.nl DAF ondanks crisis wel forse winst
5-mrt-09 businessinsider.nl Winststijging Rabobank ondanks crisis
7-nov-98 Trouw Slecht ijsjesweer en crisis winst van Unilever stijgt toch

Foto: Steven Zucker, Smarthistory co-founder (cc)

Kunst op Zondag | Frank Stella

, door

Afgelopen vrijdag werd hij 87: Frank Stella, meester van minimalisme en puur abstract. In Nederland bekend van een reusachtige gebroken kruik. Wie in de laatste anderhalf jaar vanuit Harlingen naar Terschelling of Vlieland is overgestoken, heeft de enorme sculptuur wel gezien.

Broken Jug, 2021

Dankzij inspanningen van Joop Mulder (oprichter Oerolfestival en culturele ontwikkelorganisatie  ‘Sense of Place’) heeft de gemeente Harlingen het beeld nu in bruikleen. Mulder heeft de installatie van het werk niet meer mogen meemaken. Hier een timelapse filmpje met het plaatsen van het werk.

De bruikleen kost de gemeente 10.000 euro per jaar, maar dat denkt de gemeente te kunnen dekken door het parkeertarief met een kwartje te verhogen.

Daar kwam natuurlijk kritiek op van ‘eilandgangers’. Twee weken naar Vlieland werd ineens 3,50 euri duurder. Met die kritiek rekende een van de Harlingers af: “Ze veroorzaken meer overlast dan dat ze iets bijdragen aan de toeristische sector hier in Harlingen” (bron: Harlinger Courant, 26-2-2021)

Een kleinere versie (zo’n 3 x 4 x meter) van de 14 meter hoge Harlinger kruik (waar deze ‘eye of the beholder’ meer een slakkenhuis in ziet) is in bezit van het Berardo Museum in Lissabon.

The Broken Jug, 1999

Foto: presentatie coalitieakkoord ©Beeld - Tweede Kamer.

Coalitieakkoord is geen akkoord of toch wel akkoord?

, door

Het op 15 december 2021 gepresenteerde coalitieakkoord van Rutte IV mocht beslist geen regeerakkoord heten. Want…

Het kabinet wil zo duidelijk maken dat het coalitieakkoord in eerste instantie een afspraak is tussen vier fracties uit de Tweede Kamer

Afspraak is afspraak. Maar sommige coalitiepartners kunnen zich daar blijkbaar niet aan te houden. Vijf cases.

De ‘niemand slaapt op straat’ afspraak

In de volksmond bekend als BBB, de ‘bed-bad-brood’-regeling. Heden ten dage officieel de ‘Landelijke Vreemdelingen Voorziening’ (LVV). Een langslepend en pijnlijk dossier.

Staatssecretaris Van der Burg kondigde aan dat er vanaf volgend jaar geen geld meer zou zijn voor de LVV. Dat zou zo maar kunnen, want officieel is de pilotfase van de LVV  ten einde. Vorig jaar november verscheen de eindevaluatie.

Maar Van der Burg moet nog met een beleidsreactie op die evaluatie komen. In zijn brief bij de presentatie van de eindevaluatie kondigde hij wel aan dat “de uitkomsten van de eindevaluatie betrokken zullen worden  bij de ontwikkeling van de werkwijze en het gesprek over het vervolg van de LVV”.

Eind december besprak het kabinet deze kwestie en kwam tot de deze afspraak (Uit het coalitieakkoord, pag. 43 en 44)

Foto: Chris Hunkeler (cc)

Kunst op Zondag | Mannetjes

, door

Er zijn van die mannetjes die met recht vervelende kereltjes genoemd kunnen worden. We noemen geen namen, u kent zelf wel bepaalde alfamannetjes en frustraten die haatcampagnes tegen feminisering voeren.

Jammer, want mannetjes kunnen zo leuk zijn….

Functionele mannetjes

Mannetjes waar je je veilig mee voelt. Het enige wat het mannetje van je vraagt is wat geduld op te brengen tot-ie groen wordt.

Het Ampelmännchen uit de voormalige DDR is dermate iconisch geworden dat het werd ingezet bij de feestelijkheden rond het 25-jarig bestaan van de Duitse eenheid. Vormgegeven door kunstenaar Ottmar Hörl waren de ‘alle-mensjes -zijn-broedertjes’ op veel plaatsen te zien.

Als standbeeld in Frankfurt am Main

Groepsgewijs op de Postsdamer Platz in Berlijn

Het verkeerslichtmannetje is overigens niet te beroerd zich in een ander te verplaatsen. Van Karl Marx….

… tot Elvis

Sterker nog: het mannetje kan ook een vrouw zijn. De eerste keer verschenen als  ‘Sofie’ in Amersfoort. Nu zijn ze  over heel de wereld te zien. Onder andere in Australië en Litouwen. Speciale vermelding is voor Wenen waarin 2015 voor het eerst homoseksuele en hetero ‘Ampelpärchen’ (verkeerslichtstelletjes) verschenen. Ook dat voorbeeld werd snel wereldwijd gevolgd.

Foto: still uit reportage van Vernissage TV O Barco - The Boat van Grada Kilomba

Kunst op Zondag | Grada Kilomba – De boot

, door

Een uitspraak van de Portugese kunstenares Grada Kilomba:

Als de geschiedenis niet goed wordt verteld, herhaalt haar barbaarsheid zich

‘O Barco / The Boat’  van Grada Kilomba is een installatie van 140 verkoolde houtblokken, die samen de schaduw vormen van een schip waarmee tot slaaf gemaakte Afrikanen naar Europa werden gedeporteerd.

Op achttien blokken zijn achttien regels gegraveerd, die samen het gedicht vormen dat centraal staat in de bijbehorende performance. De regels zijn in zes talen weergegeven (Yoruba, Kimbundu, Creools uit Kaapverdië) Portugees, Engels en Syrisch Arabisch.

Het hele gedicht staat hier (even naar benden scrollen). We citeren de eerste zes regels (de links gaan naar de verkoolde houtblokken met de daarin gegraveerde dichtregel).

One boat one cargo hold
One cargo hold one load
One load one story
One story one piece
One piece one life
One life one body

Het werk ging in 2021 in première bij MAAT (Museum of Art, Architecture and Technology) in Lissabon. Over ‘the making of…’ vertelt Grada Kilomba in deze documentaire.

‘O Barco / The Boat’ is daarna nog uitgevoerd bij het Rijksmuseum Baden-Baden (31 juli 2022, als onderdeel van de expositie ‘Nature and State) en bij het Somerset House in Londen (september  – oktober 2022).

Foto: Andrew Black (cc)

Kunst op Zondag | Beeldengalerij Het Depot

, door

Lang voordat een zwaar gesubsidieerd kunstdepot in Rotterdam werd geopend (2021), bestond er al een kunstdepot in Wageningen (sinds 2004).

In Rotterdam kost een toegangskaartje 20 euro. Met een museumkaart kost het slechts 1 euro. Eenmaal binnen is er verrekt weinig te zien. Bijna alle afdelingen waren dicht. Dat is niet alleen mijn ervaring, ook vrienden die op een andere dag en tijdstip  op bezoek waren, vonden het tegenvallen. Misschien waren we op een verkeerd tijdstip op bezoek?

In Wageningen is de entree gratis en sta je met je neus bovenop de kunst, die je in bijna  alle gevallen ook mag aanraken. Hoe zit dat?

Beeldengalerij het Depot is geen museum. Het is ook geen kunstgalerie. Het is en verzamelplaats voor beeldhouwkunst, waarbij de mensen staat centraal staat. ‘De mensen’ zijn niet alleen de beeldhouwers die door het Depot worden gesteund, maar ook ‘mensen die niet zo gemakkelijk of niet zo dikwijls naar kunst kunnen of komen kijken. Kinderen, studenten, blinden, ouderen en mensen met een beperking.’

Deze formulering is gebaseerd op het ideaal van ondernemer Loek Dijkman. De ‘overwinst’ die zijn verpakkingsbedrijf maakt, wordt niet aan aandeelhouders uitgekeerd maar aan haar omgeving waaraan zij haar bestaansrecht ontleent. De winst wordt aangewend voor het algemeen nut.

Closing Time | Basloopje

, door

Al jaren trekken een paar noten, soms een paar maten op gitaar de aandacht met lijstjes ‘beste gitaarriff’. Ook op Sargasso wordt zo nu en dan de gitaarriff in de schijnwerpers gezet.

Maar het lage equivalent, de basriff, a.k.a. het basloopje, is qua belangstelling sterk ondergewaardeerd. Daar gaan we nu wat aan doen.

Bassist Abraham Laboriel nam een klein basloopje dat hij ergens in de 70-er jaren had gebruikt bij een plaatopname als uitgangspunt voor ‘The Bass Walk’ (jawel, het basloopje). Jammer dat niet wordt vermeld welke specifieke riff is bedoeld. Misschien dat een kenner het uit deze uitvoering weet te halen.

Vorige Volgende