Overzicht

Krispijn Beek

221 Artikelen
170 Waanlinks
1.004 Reacties
Ik ben een geboren en getogen Rotterdammer. Ik chargeer graag. Ik blog vanaf 2004 op mijn eigen website. Sinds 2013 ben ik redactielid van Sargasso.

Voor Sargasso schrijf ik over duurzame ontwikkeling. Onderwerpen die ik behandel variëren van de emissies van ontgassen door de binnenvaart (lang lopende serie), duurzaam bouwen en duurzame energie. In dat laatste kader het ik een aantal jaar artikelen van Craig Morris over de Duitse Energiewende vertaald, uiteraard met toestemming van de auteur.

De serie over emissies van ontgassen door de binnenvaart heeft o.a. geleid tot Tweede Kamervragen. Mijn artikelen over de soort duurzame energie die de rijksoverheid inkoopt waren voor WISE reden om vervolgonderzoek te doen, wat eind 2013 tot een voorpagina artikel in De Volkskrant leidde.

Ik heb een achtergrond als milieu-econoom en heb zowel bij de overheid, in het bedrijfsleven en bij de Tweede Kamerfractie van GroenLinks gewerkt. Momenteel werk ik voor de provincie Zuid-Holland. Bijdragen aan Sargasso zijn op persoonlijke titel.
Je kan me ook volgen op Sargasso's Mastodon instance.
Foto: dan pope (cc)

Stand van zaken duurzame elektriciteit Nederland

, door

ANALYSE - Deze week werd bekend dat 2024 te boek staat als een van de warmste jaren sinds de metingen zijn begonnen. Ook maakte het World Weather Attribution (WWA) project bekend dat grote schade door klimaatverandering  geen dreiging is, maar al dagelijkse realiteit bij de huidige 1,3 graad opwarming. Tijd dus om vaart te zetten achter duurzame energie, want verbranden van fossiele energie is een van de belangrijkste oorzaken van klimaatverandering. Sinds het ondertekenen van het nationale klimaatakkoord heeft de landelijke overheid zich in Brussel hard gemaakt voor ambitieuzere doelstellingen voor 2030. Deze hogere doelstelling (55% in 2030) is ook vastgelegd in de de landelijk Klimaatwet. Dat komt mooi uit, want het Klimaatakkoord bevatte al een optie om de doelstelling op te hogen van 49% CO2-reductie naar 55% CO2-reductie. In het hoofdstuk over elektriciteit zijn hier ook cijfers voor opgenomen:

Bron (in TWh) 49% basispakket 55,00% Wind op zee 49 Hernieuwbaar op land (> 15 kW) 35 Overige hernieuwbare opties (incl. CO2 vrij regelbaar vermogen) pm 127 Klein zon 7 Totaal 91 127

De getallen in bovenstaande tabel zijn 7 TWh (Terawattuur) hoger dan in het hoofdstuk uit het klimaatakkoord, omdat ik er voor gekozen heb ook kleine zonnestroominstallaties mee te rekenen in de totale opgave. Het goede nieuws is dat het doel voor kleine zonnestroominstallaties (7 TWh) in beeld is, zodat ook kleine zonnestroominstallaties mee gaan tellen voor het behalen van de RES-biedingen.

Foto: IAEA Imagebank (cc)

Bouwt China snel nieuwe kerncentrales vanwege klimaatdoelen?

, door

China zet al ruim tien jaar sterk in op CO2-arme technieken voor elektriciteitsproductie. Het gaat daarbij om waterkracht, windenergie, zonne-energie en kernenergie. De grote groei zit hem daarbij al 13 jaar in waterkracht, wind- en zonne-energie. De elektriciteitsproductie van waterkracht, wind- en zonne-energie is exponentieel, terwijl kernenergie al 13 jaar een lineaire lijn omhoog vertoont. Ook de recente aankondiging van 10 nieuwe kerncentrales gaat daaraan weinig veranderen.

De Canadese klimaat futuroloog, strateeg en schrijver Michael Barnard volgt de ontwikkelingen in China al jaren (2014, 2019, 2021, 2022, 2024). Op basis van de trends uit het verleden en de aangekondigde 10 nieuwe kerncentrales is zijn verwachting dat water, wind en zon het zware werk zullen blijven doen, terwijl kernenergie hooguit 6% van de elektriciteitsmix in China zal uitmaken in 2030 (een stijging van 20% t.ov. de huidige 5%). Ter vergelijking het aandeel water, wind en zon stijgt van 20% naar meer dan 40% en het aandeel kolen zal dalen van bijna 60% naar 34%.

Nu zijn er bij het maken van scenario’s en verwachtingen veel variabele en kan het goed zijn dat de werkelijkheid anders uitpakt. Op basis van de grote projecten database van Flyvbjerg is de kans op tijd- of budgetoverschrijdingen bij kerncentrales echter groter dan bij wind- en zonprojecten.

Foto: Groninger Gasveld, gaswinningslocatie Wildervank (bron)

Mooie woorden over AI

, door

Grote techbedrijven, zoals Microsoft, geven hoog op over de kansen die artificiële intelligentie biedt om verduurzaming van de samenleving te versnellen. Los van het feit dat de benodigde datacenters behoorlijke energieslurpers zijn blijkt er ook een andere milieuonvriendelijke kant aan de medaille te zitten. In The Atlantic staat een uitgebreid verhaal, onderbouwd met gegevens uit interne bedrijfspresentaties en interne bronnen, over hoe Microsoft het gebruik van AI pitched bij olie- en gasbedrijven. Daarbij focust het bedrijf zich op de mogelijkheden die AI biedt voor het optimaliseren van het boorproces en bij het modelleren van olie- en gasreservoirs.

Interne documenten spreken van een markt van $35-65 miljard. De klimaatwinst van de inzet van AI bij de winning van bv aardgas valt in het niet bij de totale emissies van olie- en gasbedrijven. Shell schat bv in dat ze jaarlijks 340.000 ton CO2 bespaart op een locatie door de inzet van AI, de totale CO2-emissie van Shell bedraagt echter 1,2 miljard ton CO2 per jaar. De besparing bedraagt daarmee 0,03% per jaar. Andere documenten laten zien dat de verwachting is dat ExxonMobil $1,2 miljard extra opbrengsten kan behalen door de inzet van AI tools van Microsoft. Ondertussen lukt het Microsoft zelf al jaren niet om haar klimaatemissies omlaag te brengen. Deze zijn, mede door AI met ruim 25% gestegen sinds 2020.

Foto: Bayview Home (2007) - MJMonty (cc)

Slimmere zonnepanelen

, door

OPINIE - Het laatste jaar is er veel te doen geweest over zonnepanelen. Eerst over de plannen van het Kabinet Rutte IV om de salderingsregeling geleidelijk af te schaffen. Een voorstel dat verworpen werd door de Eerste Kamer. Vervolgens doordat de nieuwe coalitie van PVV, BBB, NSC en VVD in het hoofdlijnenakkoord van plan is de salderingsregeling in 2027 in een klap af te schaffen. Tegelijkertijd wil de politiek voorkomen dat bezitters van zonnepanelen negatieve prijzen doorgerekend krijgen. Zelfs bij een overschot aan stroom moet het energiebedrijf een ‘redelijke vergoeding’ betalen. Mij lijkt het (als bezitter van zonnepanelen) alleszins redelijk dat het energiebedrijf me een euro per kilowattuur in rekening brengt als dat de kosten zijn die ze moeten maken om van de stroom af te komen…

Ondertussen zitten energiebedrijven niet stil en brengen de meesten kosten in rekening bij klanten met zonnepanelen, dat gebeurt in de vorm van hoger vastrecht, een vast bedrag per maand, een gestaffeld vast bedrag per maand (hoger naarmate je op jaarbasis meer kilowattuur saldeert) of een vergoeding per teruggeleverde kilowattuur. Of een combinatie hiervan. Het wordt er in ieder geval niet overzichtelijker van.

Terugleververgoeding zonnepanelen

Dat energiebedrijven kosten in rekening brengen bij klanten met zonnepanelen is echter begrijpelijk. De sterke groei in het aantal zonnepanelen en de salderingsregeling zorgt er namelijk voor dat het verschil tussen de vergoeding die ze klanten moeten geven voor op zonnige dagen teruggeleverde stroom en de kosten voor het leveren van stroom op niet zonnige dagen sterk stijgen.

Foto: Victoria Pickering (cc)

Klimaatverandering: een extreem rechts verdienmodel

, door

In de Verenigde Staten groeit het aantal rechtszaken waarin staten, gewesten of steden schadevergoeding eisen van fossiele energiebedrijven voor schade ten gevolge van klimaatverandering. Volgens de Climate Change Litigation Database van het Sabin Center for Climate Change Law aan Columbia University gaat het om 41 zaken.

De meeste rechtszaken spelen zich af op staatsniveau, tot ongenoegen van de olie- en gasbedrijven. Die zouden liever zien dat de federale rechter zich erover buigt en zo uiteindelijk het Amerikaans Hooggerechtshof, dat sinds Trump in meerderheid in conservatieve handen is. De aandacht ging de afgelopen jaren vooral naar de cultuurstrijd, zoals de uitspraak in Dobbs v. Jackson Women’s Health Organization die staten weer de mogelijkheid heeft gegeven om abortus strafbaar te stellen.

Wat telkens onderbelicht blijft is dat dezelfde personen die de cultuurstrijd aanjakkeren, ook forse belangen hebben in fossiele energiebedrijven. Dat was al bij de gebroeders Koch, die de Tea Party mede oprichtten en financierden, en het is ook nu het geval bij Leonard Leo, de architect van de conservatieve overname van het Hooggerechtshof. Hij heeft banden met Chevron, een van de aangeklaagde oliebedrijven, en (niet verrassend) met het netwerk van denktanks dat de gebroeders Koch hebben opgebouwd.

Closing time: Fast Car door Tracy Chapman en Luke Combs

, door

]

Tracy Chapman is een van mijn favoriete singer songwriters. De eerste keren dat ik het nummer Fast Car hoorde was nog op ouderwets vinyl, sindsdien behoort het samen met Talkin´bout a revolution, tot de nummers die ik opzet als ik behoefte heb aan wat meer strijdbaarheid. De nieuwe uitvoering van countryzanger Luke Combs op de radio kon me niet bekoren, te steriel en te weinig gevoel. Iets dat hij volledig goedmaakt tijdens de duet uitvoering met Tracy Chapman tijdens de Grammy Award uitreiking. Vooraf legde Combs uit dat Fast Car zijn “favorite song before I even knew what a favorite song was.”

Foto: Inland tanker Vlissingen. Foto BoH, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons.

De PVV laat schippers stikken met gedogen ontgassen

, door

NIEUWS - Op 1 juli 2024 wordt het landelijk verbod op varend ontgassen (van een beperkt aantal stoffen) eindelijk van kracht. Op zaterdag 24 februari wist de NRC te melden dat uit een rondgang samen met Omroep Flevoland naar voren komt dat de sector nog niet klaar is voor een verbod. De grootste hobbel is het gebrek aan ontgassingsinstallaties, waarvan er momenteel slechts 2 klaar voor gebruik zijn. Terwijl er volgens minister Harbers minstens 8 nodig zijn. De PVV pleitte vorige maand al voor het gedogen van varend ontgassen, zolang schippers geen alternatief hebben. Daarmee toont de PVV zich onderdeel van het systeem, ze beschermt een al ruim 10 jaar meestribbelend ministerie en de chemische industrie. De PVV laat schippers (die al tijden om een ontgasverbod vragen), bemanning en omwonenden stikken (of de kanker krijgen, al naar gelang de stof die wordt geloosd). Het stuk van NRC bevat nog meer interessante punten, waar we hier op Sargasso al jaren geleden voor waarschuwden of op gewezen hebben. Tijd dus voor een tripje langs memory lane.

NRC en Omroep Flevoland als veroorzaker nationaal verbod?

Een eerste opvallende claim in het stuk is dat het nationaal verbod op varend ontgassen het gevolg zou zijn van berichtgeving in NRC en Omroep Flevoland:

Foto: Nanda Sluijsmans (cc)

Terugleveringskosten voor je zonnepanelen, wat betekent dat?

, door

OPINIE - Een half jaar geleden gooide energiebedrijf Vandebron een knuppel in het hoenderhok door vaste terugleveringskosten te gaan rekenen voor klanten met zonnepanelen. Inmiddels zijn meerdere energiebedrijven gevolgd, waaronder de coöperatieve energiebedrijven Om | nieuwe energie en Energie VanOns. Ook energiebedrijven die geen openlijke kosten doorberekenen doen het stiekem toch, bijvoorbeeld door mensen met zonnepanelen geen welkomstbonus te geven of door hogere tarieven te rekenen. Je kunt de vaste terugleveringskosten ontduiken door te kiezen voor een modelcontract, maar reken maar dat de vaste terugleveringskosten dan versleuteld zitten in je vastrecht- en elektriciteitstarieven. In kranten en op sociale media roept de maatregel van energiebedrijven felle reacties uit. Ook de vraag naar zonnepanelen is fors teruggelopen.

Achterliggende reden invoer terugleveringskosten

De reden dat energiebedrijven kosten invoeren is dat er steeds meer momenten komen waarop er meer wind- en zonne-energie geproduceerd wordt dan waar vraag naar is. Dat komt deels door de groei van wind- en zonne-energie, deels doordat bedrijven nog niet gewend zijn hun elektriciteitsvraag daarop aan te passen en deels doordat een deel van de traditionele energiecentrales, zoals kerncentrale Borssele, doordraaien ongeacht de vraag naar stroom.

Het gevolg hiervan is dat energiebedrijven stroom van salderende klanten afnemen op momenten dat stroom goedkoop is, terwijl ze stroom terug moeten leveren op momenten dat stroom duurder is (bv in de winter of in de avond). Als energiebedrijven de stroom die in de zomer over is bij klanten met zonnepanelen af weten te zetten bij klanten zonder zonnepanelen draaien ze op z’n best quitte. In de avond en winter zullen ze echter stroom bij moeten kopen. Om een voorbeeld te geven, wij hebben in 2023 voor Euro 300 gesaldeerd. Als we tegen uurtarieven hadden afgerekend was deze stroom slechts Euro 75 waard geweest. Het verschil van Euro 225 plus de kosten voor inkoop van stroom in de avond en nacht is verlies voor ons energiebedrijf.

Foto: Inland tanker Vlissingen. Foto BoH, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons.

Varend ontgassen: de saga continues in 2024

, door

NIEUWS - Het is al weer een tijdje geleden dat ik voor het laatst iets over varend ontgassen door de binnenvaart heb geschreven. Toch is 2023 een jaar om met goed gevoel op terug te kijken en is 2024 een jaar om voorzichtig positief naar uit te kijken. Daarom vlak voor Oud & Nieuw een kort stuk in het inmiddels 10 jaar lopende dossier over varend ontgassen. Ja, het 2e lustrum van dit dossier is deze maand stilletjes gepasseerd.

De highlights van 2023

In 2023 heeft Mark Harbers aangekondigd dat er vanaf juli 2024 een verbod op varend ontgassen komt voor de stoffen uit fase 1 en 2 van het verbod op varend ontgassen. Ook heeft Zwitserland op 21 december 2023 eindelijk de aanpassing van het CDNI verdrag ondertekend. Tot slot heeft het ministerie van I&W de roadmap varend ontgassen en een rapport over best beschikbare technieken gepubliceerd. Van het lezen daarvan wordt je dan wel weer droevig. Van veel van de zaken waar nu aan gewerkt wordt had je gehoopt dat het na 10 jaar gereed zou zijn.

De verwachting voor 2024

In 2024 wordt het verbod op varend ontgassen van een beperkt aantal stoffen eindelijk van kracht. Of er daadwerkelijk verandering gaat optreden is de vraag. Vooralsnog bestaat de handhavingscapaciteit bij de Inspectie Leefomgeving en Transport uit minder dan een handvol inspecteurs, auto’s en een drone. Niet echt imposant als je schepen moet controleren.

Waan van de dag

Als de eerste zonne-ondernemer niet was ontvoerd, zouden fossiele brandstoffen de 20e eeuw dan zo hebben gedomineerd?

, door

Eén argument ter verdediging van fossiele brandstoffen is dat ze een historische noodzaak waren, omdat er gedurende een groot deel van de 20e eeuw geen ander levensvatbaar alternatief was. We zijn de fossiele brandstoffen dank verschuldigd, zo luidt het argument, omdat ze onze ontwikkeling hebben gestimuleerd. Maar wat nou als er een levensvatbaar alternatief was dat vanaf het begin is gesaboteerd door de belangen van fossiele brandstoffen?

Foto: copyright ok. Gecheckt 21-11-2022

Automobilisten kunnen weer lunchen in Den Haag

, door

NIEUWS - Extinction Rebellion (XR) stopt tot aan het kerstreces met de blokkades van de Utrechtse Baan. Dat betekent dat de toegang tot Den Haag rond lunchtijd weer ongestoord mogelijk is voor automobilisten. Al hadden de blokkades volgens de ANWB weinig verstoring voor automobilisten tot gevolg. XR heeft het besluit genomen omdat de Tweede Kamer een motie van GroenLinks en D66 heeft aangenomen waarin het demissionaire kabinet wordt gevraagd om scenario’s op te stellen voor de afbouw van de “fossiele subsidies”. De scenario’s zouden voor Kerst door het demissionaire kabinet moeten worden uitgewerkt.

Daarmee is niet alleen het doel van Extinction Rebellion maar ook het doel van de ondertekenaars van de zogenaamde Brandbrief over het stoppen met fossiele subsidies dichterbij gekomen. De motie roept het Kabinet op om scenario’s te onderzoeken voor het afbouwen van de verschillende fossiele subsidies (op de termijn van twee, vijf en zeven jaar). Waarbij per regeling wordt aangegeven op welke manier eventuele negatieve effecten kunnen worden tegengegaan. Ook wordt gevraagd om eventuele nationale maatregelen te schetsten voor fossiele subsidies die in Europees verband vastliggen. De motie neemt ook de sociale gevolgen voor b.v. lagere inkomens mee én de positieve effecten voor circulaire en andere duurzame bedrijven. Deze bedrijven hebben nu namelijk last van concurrenten die profiteren van fossiele subsidie.

Wereldwijde CO2-emissies van elektriciteitssector nadert piek

, door

Deze week werden de nieuwe KNMI klimaatscenario’s aan demissionair minister Harbers van Infrastructuur en Waterstaat overhandigd. Die geven de bandbreedte aan waarbinnen het Nederlandse klimaat zich waarschijnlijk zal ontwikkelen, o.a. afhankelijk van de mondiale uitstoot van broeikasgassen. Ruwweg is de uitkomst: winters worden natter en zomers worden droger. De mate waarin hangt af van de hoogte van de wereldwijde CO2-uitstoot. Een meer gedegen stuk hierover vind je bij het weblog klimaatverandering.

Het is niet alleen treurnis, gelukkig blijkt dat de combinatie van klimaatbeleid en marktinitiatieven wel degelijk werkt. De piek in de wereldwijde emissies van de elektriciteitssector is volgens Ember namelijk nabij. Ook ligt de groei van wind- en zonne-energie bijna op het niveau dat volgens de net zero roadmap van het Internationaal Energie Agentschap nodig is om op schema te blijven voor 1,5 graden Celsius. Daarvoor zou de gecombineerde aandeel van wind- en zonne-energie moeten groeien van 12% in 2022 naar 40% in 2030. Daarvoor is een jaarlijkse groei van 26% in zonne-energie nodig en een jaarlijkse groei van 16% voor windenergie. In 2022 was de jaar-op-jaar groei 25% voor zonne-energie en 14% voor windenergie. Om op koers te blijven voor het  1,5 graden scenario moeten landen wel zorgen dat de groei van wind- en zonne-energie de komende jaren doorzet.

Volgende