Overzicht

Krispijn Beek

216 Artikelen
170 Waanlinks
994 Reacties
Ik ben een geboren en getogen Rotterdammer. Ik chargeer graag. Ik blog vanaf 2004 op mijn eigen website. Sinds 2013 ben ik redactielid van Sargasso.

Voor Sargasso schrijf ik over duurzame ontwikkeling. Onderwerpen die ik behandel variëren van de emissies van ontgassen door de binnenvaart (lang lopende serie), duurzaam bouwen en duurzame energie. In dat laatste kader het ik een aantal jaar artikelen van Craig Morris over de Duitse Energiewende vertaald, uiteraard met toestemming van de auteur.

De serie over emissies van ontgassen door de binnenvaart heeft o.a. geleid tot Tweede Kamervragen. Mijn artikelen over de soort duurzame energie die de rijksoverheid inkoopt waren voor WISE reden om vervolgonderzoek te doen, wat eind 2013 tot een voorpagina artikel in De Volkskrant leidde.

Ik heb een achtergrond als milieu-econoom en heb zowel bij de overheid, in het bedrijfsleven en bij de Tweede Kamerfractie van GroenLinks gewerkt. Momenteel werk ik voor de provincie Zuid-Holland. Bijdragen aan Sargasso zijn op persoonlijke titel.
Je kan me ook volgen op Sargasso's Mastodon instance.
Foto: Inland tanker Vlissingen. Foto BoH, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons.

Minister Harbers kondigt (alweer) verbod op varend ontgassen aan

, door

Minister Harbers heeft bekend gemaakt per 1 juli 2024 een nationaal verbod op varend ontgassen van chemicaliën, waaronder zeer zorgwekkende stoffen, in te voeren. Of de vlag werkelijk uit mag in dit lang slepende dossier weten we op 1 juli volgend jaar. Het zal niet de eerste keer zijn dat het ministerie terug komt op voornemens voor een nationaal verbod op varend ontgassen. In 2018 maakte toenmalig staatssecretaris Mansveld bekend dat varend ontgassen van vluchtige organische stoffen vanaf 2020 in heel Nederland verboden zou worden. En minister Van Nieuwenhuizen maakt later in 2018 bekend te onderzoeken of een sneller verbod mogelijk was. Nu is het dus minister Harbers die inzet op een nationaal verbod op varend ontgassen per 1 juli 2024. Daarbij zet de minister in op een verbod op het varend ontgassen van een grotere groep stoffen dan internationaal is afgesproken. Waarmee de minister tegemoet komt aan de wens van verladers en het varend bedrijfsleven.

Ontgassen wat is het ook al weer?

Nadat schippers hun lading hebben gelost is het soms nodig om de ruimen te ontdoen van restanten van die lading. Waar het vluchtige stoffen betreft wordt dit vaak gedaan door middel van het ontgassen van het varende schip aan de buitenlucht. De dampen die daarbij vrijkomen, bijvoorbeeld van benzeen of benzeenhoudende stoffen, kunnen milieu- en gezondheidsschade veroorzaken. Met behulp van ontgasinstallaties op de wal of op het schip kunnen schepen echter gecontroleerd worden ontgast.

Waan van de dag

Schippers eisen nationaal verbod op varend ontgassen

, door

De Gelderlander meldt dat schippers van tankschepen willen dat minister Mark Harbers binnen drie weken een verbod instelt tegen varend ontgassen op de Waal en andere grote rivieren. Anders stappen ze naar de rechter, zegt Hans de Waard uit Arnhem, voorzitter van de recent opgerichte stichting Tankvaart Dampvrij. Die zet zich ook in voor een speciale ontgassingsinstallatie in Lingewaard.

 

Foto: Leif Harboe (cc)

Energie: vast, variabel, dynamisch of de commons?

, door

ANALYSE - Wie een beetje grasduint op social media en de discussie over energie daar volgt komt daar meestal drie smaken tegen: nationaliseer de boel, verplicht energiebedrijven om weer jaarcontracten aan te bieden en tot slot voorstanders van dynamische tarieven. Tot deze laatste behoren vooral ‘energienerds’ en voorstanders van verduurzaming. Een deel van hen is overgestapt op zogenaamde dynamische energietarieven en roept trots dat ze geld toe krijgen om de elektrische auto te laden.

Bij alle drie de opties vraag ik me af: helpt dit de energietransitie verder? Wat hebben mensen met een krappe portemonnee aan de voorgestelde maatregel? Zelf heb ik meer vertrouwen in een commonistische oplossing. Waarbij je samen met je energiegemeenschap je eigen energievoorziening organiseert volgens je eigen spelregels tegen een prijs die je ook zelf (samen) in de hand hebt. Lokaal opgewekte energie lokaal delen met de leden van een energiegemeenschap tegen kostprijs+ Maar eerst wat is het verschil eigenlijk tussen vaste, variabele en dynamische tarieven.

Vaste tarieven

Een vast tarief is wat het zegt: gedurende de looptijd van het contract betaal je een vast bedrag per kilowattuur of per kubieke meter aardgas. Eventueel is er nog een dag en een nachttarief voor elektriciteit, maar de prijs die je voor beide betaalt per eenheid verbruik verandert niet gedurende de looptijd van het contract.

Closing Time | Wim de Bie

, door

Vandaag maakt de VPRO bekend dat Wim de Bie op 83-jarige leeftijd overleden. Samen met Kees van Kooten vormde hij jarenlang een satirisch duo op tv. Als duo hebben ze een schier oneindige reeks van typetjes en taalvondsten geïntroduceerd, waarvan een groot deel nog steeds herkenbaar en relevant is. Bij ons thuis was Keek op de Week op zondagavond verplichte kost. Desnoods met een bord op schoot voor de tv. Met typetjes als Dirk de Zwerver en de overgetelijke Frank, die op z’n 47ste nog bij z’n moeder woont, maar eigenlijk ‘een lekker blonde meid om mee te rollebollen onder de kerstboom‘ wil… maar die heeft ie niet. En daar is hij voor behandeld.

Foto: Inland tanker Vlissingen. Foto BoH, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons.

Professor maakt gehakt van argumentatie tegen verbod ontgassen

, door

Vorige week schreven we over het onderzoeksrapport ‘Floating Degassing in the Netherlands: Rights and Obligations under International Law.‘Dat professor Arcuri en phd-kandidaat Errol, beide van Erasmus School of Law, schreven met ondersteuning van The Erasmus Initiative ‘Dynamics of Inclusive Prosperity’. Ook hebben we aandacht besteed aan de reactie van minister Harbers, waarin hij uitlegde dat een nationaal verbod niet zou kunnen. Dinsdag publiceerde professor Arcuri een open brief aan de minister, waarin ze de argumenten van de minister weerlegt. Reden voor de Tweede Kamer om de stemmingen over de moties over varend ontgassen uit te stellen. Uit de wandelgangen hoort Sargasso dat er mogelijk een technische briefing georganiseerd gaat worden met professor Arcuri, zodat Tweede Kamerleden zich kunnen laten informeren over de (on)mogelijkheden van een nationaal verbod.

Brief professor Arcuri

In de open brief gaan Arcuri en Erol in op de drie argumenten die minister Harbers noemt als oorzaak om geen nationaal ontgasverbod in te kunnen of hoeven stellen. Op de eerste plaats hanteerde minister Harbers het argument dat artikel 18 van het Verdrag van Wenen inzake Verdragenrecht. Op de tweede plaats noemde de minister praktische bezwaren en ten derde beargumenteerde de minister dat de Nederlandse staat voldoet aan zijn mensenrechten verplichtingen door zich internationaal in te zetten voor een verbod op varend ontgassen.

Foto: Inland tanker Vlissingen. Foto BoH, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons.

Varend ontgassen en internationaal vs nationaal recht

, door

Eerder deze week publiceerde Sargasso over het rapport van ‘Floating Degassing in the Netherlands: Rights and Obligations under International Law‘. De eerdere publicatie was vooral op basis van berichtgeving bij Omroep Flevoland en NRC. Inmiddels hebben we het rapport zelf doorgelezen, een presentatie over het rapport door de onderzoekers bijgewoond en de reactie van de minister gelezen. Tijd dus voor wat meer inhoudelijke duiding. Te beginnen bij het rapport van de Erasmus Universiteit. Kleine spoiler: de onderzoekers van de Erasmus Universiteit hebben nog niet gereageerd op de brief van Minister Harbers.

Ontstaansgeschiedenis van rapport

Het rapport is het gevolg van een vraag van Omroep Flevoland aan de Erasmus Universiteit. Een vraag die deels voort is gekomen uit overleg van ondergetekende met Omroep Flevoland over het ontbreken van de onderbouwing van het internationale verbod op een nationaal verbod op varend ontgassen. NRC heeft zich later aangesloten bij Omroep Flevoland. Sargasso is daarbij helaas buiten de boot gevallen, als vrijwilligersclub hebben we nou eenmaal niet het geld en de capaciteit om volop mee te draaien in een dergelijk onderzoekstraject. Niks mis mee, Omroep Flevoland en NRC hebben belangrijke informatie boven tafel gekregen.

Die informatie verder gaat dan enkel het rapport. Bijvoorbeeld dat binnenvaarttankers nog steeds ontgassen in Natura2000 gebied (De Biesbosch) in provincies met een provinciaal ontgasverbod. Dat schippers en hun bemanning last hebben van gezondheidsklachten tijdens het varend ontgassen en dat de Inspectie Leefomgeving & Transport de rol van de Arbeidsinspectie vervuld bij binnenvaarttankers. Een taak die volgens de Inspectie niet bovenaan hun prioriteitenlijst staat en waar je je van kunt afvragen of het bij hun kerntaken hoort. Vraag aan de politiek: hebben schippers en hun bemanning niet gewoon recht op een veilige, gezonde werkomgeving en een fatsoenlijke inspectie met verstand van arbeidsomstandigheden die daar op toe ziet? Het gaat om zeer zorgwekkende stoffen, stoffen waar in elke sector strikte voorwaarden voor blootstelling tijdens werk gelden. Voor benzeen is de maximale blootstelling 0,2 ppm of 8 mg/m3 gedurende 8 uur. Ik betwijfel of die concentratie gehaald wordt op binnenvaarttankers tijdens het varend ontgassen van benzeen…

Foto: BoH, CC BY-SA 3.0 via Wikimedia Commons Binnenvaarttanker Jade in het Calandkanaal

Hoogleraar internationaal recht: geen belemmering voor verbod ontgassen

, door

Wat Sargasso in november 2021 al schreef op basis van informatie van Ton Quist is nu bevestigd door Professor Alessandra Arcuri van de Erasmus School of Law: een nationaal verbod op varend ontgassen kan, er is geen enkele internationale belemmering. Sterker nog: het lijkt erop dat Nederland op basis van mensenrechtenverdragen het varend ontgassen van zeer zorgwekkende stoffen juist wél moet verbieden. Kamerlid Susanne Kröger, GroenLinks, heeft bij Omroep Flevoland aangekondigd de minister vandaag om een landelijk verbod op varend ontgassen te vragen.

Wat is varend ontgassen ook al weer?

Varend ontgassen gebeurd in de tankvaart en is nodig omdat er in de tanks van binnenvaarttankers die chemicaliën en aardolieproducten vervoeren ladingrestanten en ladingdampen achterblijven nadat de tanks geleegd zijn. Deze ladingrestanten en ladingdampen moeten uit het ruim verdwijnen voordat er een nieuwe lading aan boord komt. Dat heet ontgassen. Bij ontgassen komen vluchtige organische stoffen vrij, waaronder gevaarlijke en zeer zorgwekkende stoffen, zoals benzeen. Deze stoffen zijn kankerverwekkend en kunnen onder andere leukemie veroorzaken. Volgens het RIVM is er geen veilige concentratie waaronder geen effecten voorkomen. Er kan altijd gezondheidswinst worden behaald door reductie van de uitstoot van benzeen. Daarom geldt voor de uitstoot van zeer zorgwekkende stoffen een minimalisatieplicht en vijfjaarlijkse informatieplicht.

Foto: Nuon (cc)

De Polderwachter & de Danseressen van Don Quichot

, door

De polderwachter kreeg de vraag of hij een verhaal wilde maken over windturbines. U weet wel: die moderne windmolens waarmee we zelf onze eigen schone groene energie op kunnen wekken. Maar hoe schildert hij ze af: Zijn het de reuzen waar Don Quichot tegen vocht of moeten we ze zien als vrolijke danseressen op het polderpodium? De polderwachter ziet de danseressen, maar als hij op internet kijkt of als hij het vraag aan zijn gasten in de polder dan lijkt het vaak vrij heftig: “Vogels worden doormidden gehakt”, “Man slaapt in auto na komst windturbine”. Dan wordt het een lelijk portret.

Wat is de polderwachter?

Een boswachter zonder bos, maar met weilanden. De polderwachter maakt wandelingen in de polder, op klompen, met een polsstok. Als ‘beeldend kunstenaar’ werkt hij aan de verbeelding van de polder. Niet met objecten, niet met schilderijen, maar met mooie, spannende verhalen en af en toe een indrukwekkende gebeurtenis. Nederlands enige polderwachter heeft zijn thuisbasis op Fort Maarsseveen aan de rand van de Bethunepolder in Maarssen. In deze polder vinden de meeste activiteiten van de polderwachter plaats.

Situatie Maarssen

In Maarssen denken mensen dat er plannen zijn voor windturbines. Voor zover Sargasso kan nagaan zijn het college en de raad van Stichtse Vecht (waar Maarssen toe behoort) tegen windturbines (opgenomen in het coalitieakkoord). De provincie Utrecht heeft alle gemeenten in juli 2022 gevraagd extra locaties voor windenergie aan te wijzen, omdat de balans tussen wind- en zonne-energie naar mening van de provincie scheef is. RTV Utrecht berichtte in december dat een aantal gemeenten windlocaties heeft aangedragen. Stichtse Vecht behoort daar niet toe en heeft in haar reactie het standpunt uit het coalitieakkoord herhaald.

Foto: Groninger Gasveld, gaswinningslocatie Wildervank (bron)

Eind aan opsporing aardgas in provincie Utrecht

, door

Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) heeft de verlenging van de opsporingsvergunning naar olie en gas voor het gebied Utrecht afgewezen. Hiermee is de opsporingsvergunning verlopen en kan er in een groot gedeelte van de provincie niet langer gezocht worden naar olie en gas.

Het gevolg van dit besluit is dat de opsporing van gas en olie onder een gebied van 1144 km2 stopt. In het gebied dat zich uitstrekt van Mijdrecht tot Hedel heeft Vermilion Energy geen recht meer om op zoek te gaan naar gas- en olievelden.

schermafdruk NLOG met kaart opsporingsvergunning koolwaterstoffen Utrecht

In oranje het gebied van de opsporingsvergunning koolwaterstoffen Utrecht. in geel de winningsvergunningen. Bron: NLOG

Wat vooraf ging

In november 2018 vroeg Vermilion Energy bij het ministerie van EZK verlenging aan van de opsporingsvergunning koolwaterstoffen Utrecht. De opsporingsvergunning stamt al uit 2007 en was bij de provincie Utrecht en de gemeenten nauwelijks bekend. De vergunning kwam in zicht door vragen van stichting Laat Woerden niet Zakken aan de gemeente Woerden over wat de opsporingsvergunning koolwaterstoffen Utrecht inhield. De status van deze vergunning was op NLOG veranderd in het vierde kwartaal van 2018. Na enig doorvragen bij het ministerie van EZK werd duidelijk dat het ging om een vergunning om in grote delen van de provincie Utecht en in het oostelijk deel van de provincie Zuid-Holland naar olie- en gasvoorraden te zoeken. Het bestaande winningsgebied Papekop viel buiten de opsporingsvergunning. In Zuid-Holland behoort (naar mijn weten) de gemeente Krimpenerwaard tot het gebied van de opsporingsvergunning koolwaterstoffen Utrecht. Vermilion heeft hier in het verleden geprobeerd een proefboring uit te voeren, maar de vergunning hiervoor is destijds geweigerd door de gemeente. Een beslissing die ook bij de Raad van State stand hield.

Foto: Wikimedia CC BY-SA 3.0 , Utrecht Overvecht, foto Ruben alexander

Raad Utrecht volgt wens 92% inwoners: eerste wijk wordt aardgasvrij

, door

Bij veel duurzame projecten is het een heikel punt: is er wel draagvlak? In Utrecht wordt, net als in veel andere steden, gewerkt aan het aardgasvrij maken van wijken. Een van de eerste projecten in Utrecht betreft 320 huurwoningen in de wijk Overvecht-Noord. De bewoners in deze wijk gebruiken aardgas enkel om te koken en de gasleidingen moeten vervangen worden. Een logisch moment om de keus voor te leggen: overstappen op inductiekoken of blijven koken op aardgas?

De gemeente had vooraf wel voorwaarden gesteld:

(1) bewoners gaan er financieel niet op achteruit als gevolg van deze overstap op elektrisch koken. (2) Bewoners worden, indien gewenst, volledig ontzorgd bij dit proces. (3) Het beëindigen van kookgasaansluiting leidt tot het voorkomen van vervanging van gasleidingen die uitsluitend gebruikt worden voor kookgas. (4) Onafhankelijke partij(en) die de belangen van huurders vertegenwoordigen positief adviseren over het aanbod, en (5) ruim een meerderheid van de bewoners van het projectgebied moeten instemmen om gebruik te maken van het aanbod. Ruim een meerderheid is hierin gedefinieerd als 70% of meer van de circa 320 woningen van het projectgebied die instemmen met het aanbod. Er is gekozen voor 70% omdat bij andere, vergelijkbare projecten dit percentage gebruikt als drempelwaarde. Door voor een ruime meerderheid te kiezen, waarborgen de gemeente en dat het project en het daarmee samenhangende Chw bestemmingsplan op voldoende draagvlak kan rekenen bij de bewoners in het plangebied. Aan bovenstaande voorwaarden is voldaan.

Foto: Gerry Machen (cc)

De hernieuwbare kans van de energiecrisis

, door

Sinds de hernieuwde inval van Rusland in Oekraïne begin dit jaar is de sluimerende Europese energiecrisis voor iedereen volop zichtbaar geworden. De prijzen voor olie, gas, elektriciteit en warmte liggen veel hoger dan we gewend zijn. Inmiddels heeft Rusland de gasleveringen naar grote delen van de EU gestaakt, is er een importverbod op Russische kolen van kracht en wordt het importverbod op olie op 5 december van kracht. Dat laatste zorgt dat ook de kosten voor diesel naar verwachting hoog blijven.

Aanbodcrisis

Het dichtdraaien van de gaskraan naar West-Europa en het importverbod op kolen en olie uit Rusland heeft een groot effect op de Europese energiemarkt, omdat de EU voor de meer dan de helft van z’n energievoorziening afhankelijk is van import. Volgens Eurostat importeerde de EU in 2020 29% van zijn ruwe olie uit Rusland, 43% van het aardgas en 54% van de steenkolen.

Er zijn grote verschillen tussen lidstaten van de EU, maar bijna allemaal hebben ze op een manier last van het stilvallen van de import uit Rusland. Een situatie die naar het er uit ziet voorlopig ook nog niet voorbij is. Zelfs als de oorlog in Oekraïne snel voorbij is is het de vraag of Europese beleidsmakers terug willen naar een situatie waarin ze zo afhankelijk zijn van Rusland voor de Europese energievoorziening. Dat heeft gevolgen voor huishoudens, maar ook voor het bedrijfsleven.

Foto: Aardgasbevingen in Groningen, Drenthe en Friesland copyright ok. Gecheckt 23-11-2022

Is meer gaswinning in Groningen de oplossing voor de energiecrisis?

, door

Al het hele jaar wordt er van verschillende kanten opgeroepen om de huidige energiecrisis aan te pakken door de gaswinning in Groningen op  te schroeven. Ook de Correspondent had er in september een uitgebreid artikel over. De energie experts die daarbij aan het woord komen hebben het over een beperkte toename in de kans op aardbevingen en over de prijsdaling waar extra gasproductie voor zou zorgen. Een essentieel deel wordt echter stelselmatig genegeerd: Staatstoezicht op de Mijnen vind dat de veiligheidssituatie in Groningen bij het huidige lage winningsniveau al niet op orde is. Tijd om alle discussies op sociale media een keer op te schrijven. Met dank aan de waardevolle inbreng van Annegreet Blanken.

Veiligheid in Groningen

In juni 2022 zei de Inspecteur Generaal in het Financieel Dagblad:

Ons oordeel van de situatie is dat het op dit moment in Groningen onvoldoende veilig is om aardgas te winnen. Dat heeft drie oorzaken. Ten eerste is een deel van de huizen nog niet verstevigd. Ten tweede zorgt gaswinning en de onzekere en trage versteviging van huizen voor gezondheidsschade bij mensen uit de regio. Ten derde verhoogt gaswinning de kans op schade aan huizen.

De situatie in Groningen is niet veilig, ook al ligt de risiconorm voor gaswinning in Groningen een factor 10 lager ligt dan in de rest van Nederland (1 op 100.000 i.p.v. 1 op 1.000.000). Zelfs die lagere norm is bij het huidige winningsniveau niet haalbaar, laat staan bij een hogere gaswinning. Bij een hogere gaswinning kan het ook zijn dat huizen die nu als veilig gelden onveilig worden. De bouwnorm is namelijk afgestemd op het terugschroeven en beëindigen van de gaswinning. Een cadeautje van ik meen voormalig minister Wiebes.

Vorige Volgende