Jos van Dijk

1.139 Artikelen
602 Waanlinks
3.549 Reacties
Achtergrond: Jay Huang (cc)
Was tot 2012 docent in het HBO.
Schrijft over Europa en over het vrije verkeer van informatie.
Publiceerde in 2007 "Dit kan niet en dit mag niet; een kroniek van belemmering van de uitingsvrijheid in Nederland." Voortgezet op de website: http://freeflowofinformation.blogspot.com/
Publiceerde in 2016 "Ondanks hun dappere rol in het verzet. Het isolement van Nederlandse communisten in de Koude Oorlog" voortgezet op de website http://nederlandsecommunisten.nl/#site-header
Foto: Gilbert Sopakuwa (cc)

Onze man in Beirut

RECENSIE - Libanon, begin jaren tachtig van de vorige eeuw. Het land is verwikkeld in een burgeroorlog tussen christenen, soenieten, sjiiten en Palestijnen. Een groot aantal schietgrage milities maken de straten van Beirut onveilig. Daarboven verschijnen dan ook nog op zeker moment de Israëlische bommenwerpers. Ze bombarderen delen van de stad waar Palestijnse vluchtelingen wonen in een poging een definitief einde te maken aan de PLO en andere Palestijnse strijdgroepen. Volkskrant-verslaggever Jan Keulen zat er jarenlang middenin, in de meest heftige periode als enige Nederlandse journalist. Hij heeft nu zijn herinneringen opgetekend. Niet alleen over Libanon, maar ook over Syrië, Egypte, Palestina, Jordanië en andere, voornamelijk Arabische landen. Hij was bij alle belangrijke conflicten in het Midden-Oosten. In ‘De oorlog van gisteren’ schrijft hij: ‘De afgelopen veertig jaar zocht ik nooit doelbewust een oorlog op. Het was eerder dat de oorlog mij opzocht.’

Keulen is geen voorbeeld van een traditionele oorlogscorrespondent die -al dan niet ‘embedded’- met de troepen meetrekt. Maar dit citaat komt toch wat vreemd over als je leest hoe hij zich keer op keer met gevaar voor eigen leven begeeft naar plaatsen waar het geweld oplaait. Als Israël de buurt bombardeert waar het PLO-hoofdkantoor staat kan hij niet thuisblijven. Hij heeft daar met anderen zijn toevlucht genomen in een gebouw zonder schuilkelder. Het gebouw aan de overkant wordt getroffen. Keulen ontsnapt na angstige momenten aan de dood. En dat zal niet de enige keer zijn. Keulen wil er bij zijn. Als hij toevallig voor een korte vakantie op Cyprus zit en van daaruit verslag moet doen van de eerste Israëlische bombardementen is hij ‘doodongelukkig’ dat hij niet in Beirut is. Als later het Israëlische leger Libanon binnenvalt en optrekt naar Beirut terwijl hij in Nederland op bezoek is bij zijn ouders wil hij ‘geen moment langer in Nederland  blijven’.

Foto: Tom Jutte (cc)

Het staatshoofd en de geschiedschrijving

COLUMN - Koning Willem-Alexander laat onderzoek doen naar de rol van zijn familie, de familie Van Oranje-Nassau, in het koloniale verleden. Dat zijn familie geprofiteerd heeft van de koloniale handel is al wel duidelijk. De voorvaderen van koning Willem-Alexander behoorden tot de absolute elite van het land en hadden vooraanstaande posities in zowel de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) als de West-Indische Compagnie (WIC). In die hoedanigheid waren zij ook verantwoordelijk voor de slavenhandel. Net als de voormalige bestuurders van steden als Utrecht en Amsterdam waar eerder onderzoek de betrokkenheid bij het slavernijverleden van de stedelijke elites in beeld heeft gebracht. Na de excuses van premier Rutte vorige maand namens de staat der Nederlanden kon het koningshuis niet achterblijven.

Het onderzoek onder leiding van oud-hoogleraar Gert Oostindie (Universiteit Leiden), die eerder een boek over het koloniale verleden van het koningshuis publiceerde, roept een aantal vragen op. Ten eerste over de opdrachtgever. Waarom stuurt een privéfamilie een onderzoek dat ons staatshoofd betreft? Het Koninklijk Huis is niet zomaar een familie of een privé-onderneming. Hoe onafhankelijk is dit onderzoek als het in opdracht van het onderwerp van onderzoek zelf gebeurt? Een tweede, nog onopgeloste kwestie, betreft garanties voor de wetenschappelijke kwaliteit van het onderzoek. Het Koninklijk Huisarchief dat een belangrijke bron zal zijn voor de onderzoekers is nog steeds niet openbaar toegankelijk. Volgens Oostindie mogen ze alles publiceren wat ze vinden. Maar er moeten nog wel nadere afspraken gemaakt worden voor toetsing van de onderzoeksresultaten door andere onderzoekers.

Toezichthouder AIVD kritisch over wetswijzigingen

Toezichthouder TIB is kritisch over plan van het kabinet om bulkdata AIVD langer te bewaren.

Volgens plannen die het kabinet vorige maand heeft ingediend mogen de inlichtingendiensten, na toestemming van de CTIVD, bulkdatasets langer bewaren. In de toestemmingsaanvraag om een bulkdataset langer te bewaren moet onderbouwd worden waarom de bulkdataset nog steeds van belang is voor de onderzoeken van de diensten. De TIB, die toeziet op de inzet van speciale bevoegdheden door de inlichtingendiensten, heeft op meerdere punten kritiek.

Foto: ALDE Party (cc)

Nieuwe kansen voor ‘Babisconi’

De voormalige Tsjechische premier Andrej Babiš is alsnog in de race voor de verkiezing van een nieuwe president. Maandag sprak de rechtbank de ondernemer vrij van corruptie. De rechter oordeelde dat er onvoldoende bewijs was dat Babiš met zijn bedrijf Agrofert onterecht Europese subsidies heeft opgestreken. Verschillende onderzoeken die door de EU zijn gehouden laten zien dat hij eerst als minister van Financiën en later als premier belang bleef houden in Agrofert, een holding waar meer dan 230 bedrijven onder hangen. Daaronder ook grote mediabedrijven, wat Babiš, de rijkste man van het land, de bijnaam ‘Babisconi’ opleverde.

Agrofert is na de val van het communisme door oligarch Babiš ontwikkeld tot het grootste bedrijf van Tsjechië. Geen enkel Europees bedrijf zou zoveel subsidie ontvangen als Agrofert.  De beschuldiging van corruptie draait om subsidie die is verleend aan een conferentiecentrum in Praag. Die waren bedoeld voor het midden- en kleinbedrijf, maar kwamen uiteindelijk toch in de zakken van de familie Babiš. Niet alle familieleden staan overigens achter de pater familias, bleek bij de parlementsverkiezingen najaar 2021. Zoon Andrej jr. nam openlijk afstand van zijn vader. Die verklaarde zijn zoon voor gek en ontkende alle beschuldigingen. Babiš kwam enkele dagen voor de verkiezingen nog verder onder druk te staan omdat zijn naam verscheen in de Pandora Papers. Zijn partij ANO verloor uiteindelijk zes zetels en kwam in de oppositie terecht. Sindsdien regeert een coalitie van centrum-rechtse partijen en Piraten. Vandaag en morgen krijgt Babiš een  nieuwe kans in de eerste ronde van de verkiezingen voor een opvolger voor president Milos Zeman.

Foto: European Parliament (cc)

Euro leidt tot prijsexplosie in Kroatië

Kroatië heeft per 1 januari de euro ingevoerd en is nu ook officieel toegelaten tot de douanevrije Schengenzone. Een voordeel voor de West-Europese toerist, die nu  zonder paspoortcontrole en met euro’s naar Kroatië op vakantie kan gaan. Het land is binnenkort al tien jaar lid van de EU. De recente maatregelen completeren de aansluiting bij de West-Europese kern-lidstaten. Het overwegend katholieke Kroatië heeft daar al meer dan dertig jaar naar uitgekeken. Het heeft zich in 1991, samen met Slovenië, onafhankelijk verklaard van de Joegoslavische Federatie die door Servië werd gedomineerd. Die onafhankelijkheid werd vrijwel meteen erkend door het nog maar pas verenigde Duitsland van CDU Bondskanselier Helmut Kohl. Een Alleingang ten tijde van de Joegoslavische burgeroorlog die niet door iedereen werd gewaardeerd.

Veel Kroaten reageerden deze week woedend op de gevolgen van de invoering van de Euro. Wat andere landen al eerder meemaakten gebeurt ook hier: de overgang naar een nieuwe munt wordt door nogal wat ondernemers aangegrepen voor een forse verhoging van de prijzen. De regering houdt vol dat nieuwe prijzen correct berekend moeten worden en dat de consument niet de dupe mag worden van de invoering van de euro. Maar volgens klagers op sociale media is een kop koffie in een café in euro’s gerekend 10 tot 20 cent duurder dan eind december. Een brood is 7 cent duurder, kaas een kwart duurder en een pizza bijna een derde duurder. De minister van Economische Zaken Davor Filipović heeft dinsdag spoedberaad gehouden over de prijsstijgingen. ‘Alle opties liggen op tafel,’ verklaarde hij na afloop ‘van zwarte lijsten tot het bevriezen van prijzen voor een breed scala aan producten.’ 

Foto: NATO North Atlantic Treaty Organization (cc)

Leidt Zweden Europa naar rechts?

Het nieuwe jaar start met een nieuwe voorzitter van de EU. Zweden neemt het stokje over van Tsjechië. De vraag is nu of de nieuwe, door extreemrechts gedoogde Zweedse regering, geen belemmeringen gaat opwerpen voor diverse Brusselse dossiers. De leider van de gedoogpartij Zweden Democraten (SD) Jimmie Åkesson heeft zich bij de verkiezingen en de vorming van de nieuwe regering voor zijn doen nogal gematigd opgesteld. Maar wat betreft de rol van zijn land in de EU is het oude scepticisme nog niet verdwenen: ‘Wij geloven in samenwerking … maar we moeten af van het bijna manische idee dat [Brussel] zich meer en meer zou moeten bemoeien met de politiek van de lidstaten,’ zei hij aan de vooravond van het Zweedse EU-voorzitterschap.

Premier Ulf Kristersson (van de centrum-rechtse Moderaterna) is optimistisch. Hij presenteerde zijn programma voor het komende half jaar onder de koppen: veiligheid, veerkracht, welvaart en democratische waarden en de rechtsstaat. Het moeilijkste dossier is en blijft dat over een nieuw Migratiepact. In Brussel hoopt men dit nog voor de volgende Europese verkiezingen in 2024 af te kunnen ronden. Maar er zou met Zweden wel eens een half jaar verloren kunnen gaan. De standpunten van de SD hebben de diplomaten er niet optimistischer op gemaakt. Zij beschouwen het migratiepact als een van de meest complexe dossiers van het blok. ‘Als het vroeger ingewikkeld was, lijkt het nu onmogelijk’, zei een diplomaat uit Midden-Europa die het dossier op de voet volgt. Matilda Ernkrans van de Zweedes Sociaaldemocraten, nu in de oppositie, mist migratie als prioriteit voor de voorzittersrol van Zweden in de EU. Kristersson sloeg terug en suggereerde dat de sociaal-democraten “geobsedeerd” waren door SD. Hij pleitte voor meer aandacht voor eenheid in de EU en minder voor binnenlandspolitiek gekibbel.Een pleidooi dat het waard is om te herhalen als Kristersson straks met zijn collega-regeringsleiders in Brussel aan tafel zit om de eenheid in Europa te smeden.

Weer een rijke Rus ‘uit het raam gevallen’

Opnieuw een vreemd sterfgeval.

De Russische ondernemer en parlementslid Pavel Antov – bekend als de rijkste ambtenaar van Rusland – werd op kerstavond dood aangetroffen tijdens een vakantie in India.  De autoriteiten zeiden dat hij uit het raam van zijn hotel viel. Antov, die zijn fortuin verdiende via een vleesverwerkingsfabriek, had net zijn 65ste verjaardag gevierd in het hotel.

In juni schreven Russische media een WhatsApp-bericht toe aan Antov waarin hij een raketaanval op Oekraïne ’terrorisme’ noemde. Hij verwijderde vervolgens het bericht, beweerde dat hij een patriot was en zei dat de WhatsApp door iemand anders was geschreven.

Foto: EPP Group (cc)

Premierswissel in Ierland

In Ierland treedt Leo Varadkar aan als nieuwe premier. Geheel volgens de afspraak bij de coalitieonderhandelingen van zijn partij Fine Gael met Fianna Fáil van Micheál Martin, die tot nu toe premier was. Dat deze beide centrum-rechtse partijen het eens konden worden over een coalitie (waar ook de Ierse Groenen aan deelnemen) was een unieke gebeurtenis in de Ierse politiek. Tot dan toe hadden ze elkaar sinds de Ierse onafhankelijkheid honderd jaar geleden altijd de rug toegekeerd. Micheál Martin bij zijn afscheid: ‘Het onderscheidende kenmerk van centrumdemocraten is het vermogen om verschillen te respecteren, punten van overeenstemming te vinden en samen te werken. Dit is wat we hebben gedaan.’

Varadkar stelde zich na zijn verkiezing als opvolger van Martin voorzichtig optimistisch op over een oplossing voor de handelscrisis rond Noord-Ierland. We moeten nu, bijna vijfentwintig jaar na het Goede Vrijdagakkoord, de kans niet verspelen om de vrede te behouden, schreef hij  in een open brief in de Belfast Telegraph. ‘Een hele generatie jonge mensen in Noord-Ierland is gezegend met de vrede en politieke regeling van het Goede Vrijdag-akkoord (…) Met alle partijen, de VS en de EU, moeten we zorgen voor een betere toekomst voor iedereen’. De kersverse Taoiseach (de Ierse naam voor de eerste minister) kondigde aan Noord-Ierland te willen bezoeken voor een gesprek met alle leiders. Hij wil ook snel contact opnemen met zijn Britse ambtgenoot Rishi Sunak. Unionisten noemden de stellingname van Varadkar ’tealeurstellend’. Vasthouden aan het protocol over de handel tussen Engeland en Noord-Ierland lost niets op, verklaarde John Stewart van de Ulster Unionist Party.

Foto: Lennon Ying-Dah Wong (cc)

Filipijnse rebellen geven niet op

ACHTERGROND - ‘Communistische rebellen’, bestaan die nog? In de vorige eeuw waren er vele opstandige groepen in alle delen van de wereld die deze vlag voerden. Sinds de ontmanteling van het Oostblok en de bekering van China tot het kapitalisme hoor je er weinig meer over. Op de Filipijnen is echter nog steeds een opstandige beweging actief die zich baseert op het communisme. Deze beweging wordt al jaren aangevoerd vanuit Nederland.

Een van die aanvoerders was de op 16 december op 83-jarige leeftijd in Utrecht overleden José Maria (Joma) Sison. Hij was oprichter, voormalig voorzitter en intellectueel leider van de Filipijnse communistische partij. Sison was docent literatuurwetenschap aan de universiteit toen hij in 1968 een nieuwe maoïstisch-communistische partij van de Filipijnen (CPP) oprichtte. Een jaar later begon de CPP met een gewapende tak, het New Peoples Army (NPA), een guerrilla tegen het regime van dictator Marcos. Sison zat vanaf 1977 bijna negen jaar in de gevangenis. Toen hij na zijn vrijlating een reis naar het buitenland maakte trok de Filipijnse regering zijn paspoort in. Sison vroeg asiel aan in Nederland, maar kreeg dat nooit. Hij werd echter ook niet uitgewezen. In 2002 stond zijn naam op een internationale terroristenlijst waardoor Nederland gedwongen werd hem al zijn rechten af te nemen. In 2007 werd hij op verzoek van de Filippijnen door de Nederlandse politie gearresteerd en ruim twee weken vastgezet in de Scheveningse gevangenis op verdenking van betrokkenheid bij moord op de Filipijnen (op de foto demonstranten die zijn vrijheid eisten). De Nederlandse rechter vond geen enkele aanleiding om mee te werken aan deze poging van het Filipijnse bewind om Sison en de CPP onschadelijk te maken. Hij bleef sindsdien tot vlak voor zijn dood onvermoeibaar actief als schrijver en adviseur van de rebellenbeweging.

Foto: Jordy Kronenburg (cc)

Regering vertraagt bescherming klokkenluiders

COLUMN - NS wil klokkenluider Luc de Rond ontslaan, berichtte de NRC in oktober. Hij maakte vijf jaar geleden melding van problemen op de onderhoudsafdeling van het spoorbedrijf, waarna de inspectie een kritisch rapport opstelde over de vervoerder. Volgens De Rond hebben veel recente storingen in het treinverkeaer te maken met slecht onderhoud. De reactie van de NS was: ontslag van de melder. Oud-inspecteur Wim Beukenkamp die de klachten van De Rond heeft onderzocht bevestigde afgelopen week zijn verhaal. Volgens hem is het toezicht de afgelopen jaren uitgekleed en faalt het management.  ‘De problemen op het spoor gaan maar ten dele over techniek of veiligheid en vooral over het management van NS en deels ook ProRail, de beheerder van het spoorwegnet’, zegt hij.

Dat er structurele problemen zijn met treinmateriaal is al verontrustend genoeg. Maar nog verontrustender vind ik dat het management het niet wil horen en vervolgens een ontslagprocedure in werking zet voor degene die de fouten heeft ontdekt. Het is het zoveelste voorbeeld van een bedrijf dat gevoelige informatie van binnenuit niet op waarde weet te schatten. We willen naar buiten toe geen risico lopen op schade aan onze reputatie en daarom ontslaan we de boodschapper maar. Dan zijn we er voorlopig van af. Niet dus.

Foto: Max Bashyrov (cc)

Polen doet nog steeds moeilijk

Hongarije krijgt straf. Eindelijk gaat de Europese Unie het rechtsstaatmechanisme toepassen door subsidie te onthouden aan een land dat zich niet aan de principes van de rechtsstaat houdt. Onder druk van Orbán die steun aan Oekraïne dreigde te blokkeren is de straf ietsje afgezwakt. Maar de deal die maandag in Brussel werd gesloten blijft voor de EU een ‘historisch uniek besluit’. Nu Polen nog. Ook dat land dreigt Europese miljarden mis te lopen vanwege een onopgelost dispuut over de rechterlijke macht. Dinsdagavond kreeg het parlement uiteindelijk een nieuw wetsvoorstel dat aan de bezwaren van de andere lidstaten tegemoet zou moeten komen. De PiS-regering kan het geld in aanloop naar de verkiezingen volgend jaar goed gebruiken. Het voorstel voorziet in een onafhankelijker tuchtcollege voor rechters en het opheffen van sancties voor rechters die kritiek op collega’s uiten. De wet heeft de steun van de oppositie nodig omdat er in de rijen van de regeringscoalitie tegenstanders zijn.

Maar Polen blijft moeilijk doen. Gisteren werd de EU-top onder druk gezet door de aankondiging van een Pools veto op het hele maandag overeengekomen pakket vanwege de daarin opgenomen wet die een minimum winstbelasting voorschrijft voor de hele EU. Polen had hier eerder bezwaar tegen gemaakt. Het land wil uitstel van de beslissing totdat een akkoord over dit onderwerp met een groot aantal andere landen buiten de EU rond is. Donderdagavond werd bekend dat Polen toch akkoord gaat met het belastingvoorstel. Als troostprijs voor het laten vallen van het veto kreeg Polen een tekst ingevoegd in het slotdocument van de top van de EU-leiders. Daarin staat dat de Commissie snel werk gaat maken van een aanvullende regeling voor de belasting van multinationals. De top eindigde bij uitzondering nog voor middernacht nadat overeenstemming werd verkregen over hulp aan Oekraïne ter waarde van 18 miljard euro.

Omkopingspoging Qatar waarschijnlijk gericht op luchtvaartdeal

Schandaal dwingt EP-leden om de overeenkomst met Qatar Airways te herzien.

Het vermoeden dat de omkoping van het Europese parlementslid Eva Kaili te maken had met een voorstel voor visa-vrij reizen voor inwoners vcan Qatar wordt in twijfel getrokken. Karima Delli van de Franse Groenen, voorzitter van de Transportcommissie van het EP denkt dat de beïnvloedingspogingen van Qatar te maken hadden met een voor het land uitermate lucratieve luchtvaartdeal. Ze heeft nu het initiatief genomen om de ratificering van de overeenkomst stop te zetten en eerst te onderzoeken of er sprake is van onregelmatigheden.

Vorige Volgende