Günter Wallraff die vijfentwintig jaar geleden in de huid van de Turkse gastarbeider Ali kroop herhaalde dit jaar zijn maatschappijkritische stunt als Somaliër. Zwart geschminkt met een pruik op en een Afrikaanse blouse aan trok ‘Kwami Ogonno’ deze zomer door Duitsland vergezeld van twee onopvallende blanke collega’s met een verborgen camera. Ogonno wil gewone dingen doen die alle Duitsers doen: een appartement huren, lid worden van de hondenvereniging en met bejaarden bramen plukken in het park. De film “Schwarz auf Weiß” (trailer) ging deze week in première, maar het is nog maar de vraag of Wallraff’s recente poging even effectief discriminatie en wantoestanden zal aantonen als dat hij deed met ‘Ik, Ali’? (eerder stond hier ‘Ich, Ali’)
Natuurlijk komt hij als Kwami Ogonno onversneden racisme tegen als hij door een campinghouder wordt geweigerd vanwege zijn huidskleur. Ook het appartement huren lukt niet omdat men geen zwarte huurders wil en ja de ontmoeting met dronken Duitse hooligans in een trein is bepaald niet bemoedigend: “Du Schwarze ich bin dein Meister!”. Maar er is ook kritiek op de provocatieve houding van Wallraff als Afrikaan in Duitsland. Welt Online kopt: Schwarzer Wallraff ist geschmacklos und perfide. Als hij in een bar een vrouw alleen direct vraagt of zij met hem wil dansen, zich in het park opdringt aan een groepje bejaarden of als hij ostentatief interesse toont in het gouden horloge van zijn gesprekspartner. Iedere wantrouwige blik, alles wat ook maar lijkt op een afwijzing wordt haarscherp vastgelegd door de verborgen camera. Zijn al deze mensen die onvrijwillig een gastrol in Wallraff’s nieuwe film spelen soms racisten?
De zwarte gemeenschap in Duitsland is niet onverdeeld positief over “Schwarz auf Weiß”. Muzikante en schrijfster Noah Sow stelt dat Wallraff geld, aandacht en respect ontvangt met het imiteren van minderheden terwijl hij als blanke nooit écht zal kunnen begrijpen hoe het is om zwart in Duitsland te zijn (Deutsche Welle). Dat is misschien een tikkie hautain gesteld van mejuffrouw Sow maar het risico dat “Schwarz auf Weiß” onvoldoende doordringt tot de kern van de zaak is gezien de soms gezochte provocaties wel degelijk aanwezig. Ook is nog maar de vraag of we hier racisme of klassenverschillen zien? Wanneer Ogonno gekleed gaat in armoedige kleding en gebrekkig Duits spreekt dan wordt hij relatief slecht behandeld. Maar als hij zich als Somaliër in een net pak hijst en keurig Duits spreekt krijgt hij opeens alle egards (Spiegel).
Snel kijken dus die film. Wordt het een rauwe aanklacht tegen latent racisme in een groot Europees land of gaan de associaties met Banana Split, Oboema, Borat en diverse uitlok-tv programma’s overheersen?
Reacties (42)
Als ik het goed begrijp, leeft Walraff zich dus uit door zich voor te doen als het stereotype beeld van een neger en probeert daarmee aan te tonen dat mensen stereotyp reageren op zijn stereotype gedragingen?
Een bijzonder interessant concept, al moet ik eerlijk toegeven dat dit een eufemistische kwalificatie is.
Naast de film is er vorige week ook een nieuw boek verschenen van Wallraff (als callcentermedewerker, broodjesbakker, dakloze en dus Somalier), dat heb ik later nog aan ons artikeltje toegevoegd.
Ich, Ali bestaat niet. Dat boek heet Ganz unten.
U hebt stiekem de titel van de Nederlandse vertaling terugvertaald naar het Duits, als achteloos bewijs het boek te kennen, maar zo werkt het niet. Noch op school, noch in de journalistiek, en zeker niet op een weblog.
Het witte inferioriteitsgevoel implodeert in een soort big-brother grap. Dit is cultureel zo pervers en ingewikkeld, hier moet uren bier over worden gedronken. Gelukkig is het vrijdag.
Arme Carlos, seul sur le monde.
@3
Ah, de klassieke ‘Seul sur le monde’ fout.
@5
Ah, ik bega de klassieke niet-eerst-alle-reacties-lezen fout.
ijsbrand: als u dat pedante toontje niet voor uzelf kan houden in zoiets futiels als een snel bijschrift, dan hoort u noch op een school, noch in de journalistiek, noch op een weblog en zeker niet op Sargasso.
@8
over pedant gesproken
IJsbrand moet in therapie, zo werkt dat in het leven.
en maar weer back on topic, altijd interessant, die under cover journalistiek, maar bij een film weet je nooit wat is weggemonteerd. wellicht mocht gunter/kwami in vele gebouwen zonder meer iets huren en had hij op menig camping geen probleem. laat de film dat zien?
de boodschap anno nu is niet zo interessant meer. racisme bestaat, dat is bekend. maar er wordt van alles aan gedaan. dat is ook bekend. gunter zou nu interessanter werk doen door zich als skinhead te vermommen (makkelijker ook!) en te kijken wat er in die kringen gebeurt, welke vooroordelen die mensen precies hebben en waarom (en laten zien met welke vooroordelen zij te maken krijgen, kan ook leuk zijn).
@10 ??
@11 laatste idee is idd interessant
@8 Aangezien Sargasso zelf ook nooit moeite heeft om (vermeende) onjuistheden hard aan te pakken (zie bijvoorbeeld gisteren nog de superfreakonomics) vind ik dat het ook niet zo gebeten moet reageren als het zelf een keer in de fout gaat. Een weblog van hoog niveau willen zijn schept in mijn ogen ook verplichtingen, en in elk geval een volwassen reactie op (inhoudelijke) kritiek.
IJsbrand moet in therapie, zo werkt dat in het leven.
De aanval ad hominem is zoals gewoonlijk de eerste reactie van de onnozele geest die betrapt wordt op zijn onnozelheid — en die niet wil toegeven.
Wallraff-nieuwe stijl schuift kennelijk wat op in de richting van Sacha Baron Cohen. Minder politiek, meer entertainment.
@14 neenee, die van Carlos was een voedende escalatie. Ritme, groepsproces. Kedeng. Kedeng.
En haal die pijp uit je hoofd, stuk vreten. Bier ? Chips ?
Vraag blijft waarom een dergelijke agressieve reactie bij #3 nodig is, het gaat niet om een fout het gaat om een futiliteit. Blijkbaar vindt Ijsbrand het nodig daar op zeer gedragen toon de journalistiek, dit blog en het onderwijs bij te halen. Een beetje schieten met een kanon op een mug. En aangezien ik verantwoordelijk ben voor dit postje is dit een directe aanval op mij, dan kan je een ad hominem terug verwachten, wie zich onbeschoft gedraagt kan een harde reactie verwachten.
Ik vraag mij trouwens af wat #13 bedoelt met ‘onjuistheden’ en zogenaamd ‘ inhoudelijke kritiek’. Het is blijkbaar weer de frustie reaguurders dag…. *zucht*
Eerst goed kijken en dan pas oordeel vellen. Afgaande op de neus zeg je in eerste instantie ja, maar kijk je verder als je neus lang is dan is het een neger van lik-me-lul. Eens dus met klaplong: confronteer stereotiepe neger met stereotiep dronken Duitse hooligans stereotiepe campingbeheerders en huisbazen met het besef van een walnoot en in het land der blinden is eenoog koning…
Kroop Wendy van Dijk ook niet in zo’n huid? In een stereotiep dikke Surinaamse met dito druk taaltje…zat me eigenlijk alleen maar af te vragen uit welke klapperboom die gevallen moest zijn…
Terwijl ik toch broodje nuchter was…
@18: mechmet pamuk (of mehmet pamuk) was het meest donkere typetje van Van Kooten en de Bie, geloof dat zij zich nooit aan een volledige black-over hebben gewaagd, werkt niet. sluit me aan bij klaplong en Yevgeny.
@17: Viel Lärm um nichts. Jammer dat de halve discussie gaat over gebutste ego’s en lange tenen.
@18: inderdaad, Wallraff probeert als mislukte zwarte piet aan te tonen dat campinghouders en hooligans racisten zijn. Nou, wat een nieuws!
Precies YP, ik kreeg bij Wallraff’s typetje toch echt een soort Zwarte Piet-Oboema gevoel. En dan die Wendy van Dijk, daar was nog veel meer grime tegenaan gegooid, haar neus was plat gedrukt met van dat kneedbare schminkspul, ook ik zag het live en had hoogstens een flesje rood op en toch dacht ik: is dit een slachtoffer van een brand er klopt iets niet aan deze vrouw?
(waaraan ik nog wilde toevoegen) Hij toont eerder aan dat mensen een gezond wantrouwen hebben tegenover opdringerige clowns.
@17 Je doet wel heel erg je best om snel in het gekwetste hoekje te komen. Ik vind het hardstikke leuk hier, lees vaak zinnige dingen, maar ik vind dat mensen een beetje overdreven in de verdediging schieten als ze persoonlijk aangesproken worden, terwijl ze zelf totaal geen moeite hebben om de rest van de wereld de maat te nemen en te zeggen hoe het zit. Met de onjuistheden doelde ik nu specifiek op het weerlegging van uitspraken van klimaatsceptici, maar zo zijn er natuurlijk meer zaken.
Maar misschien is het mijn nobele inborst en zachtaardige karakter en had ik ‘een andere wang toekeren’ verwacht of ‘de hand in eigen boezem’ in plaats van een ad hominem. Over het algemeen hebben dat soort reacties zelden het gewenste effect bij mij als meelezer.
Sargasso zal zo ongeveer het enige medium zijn waarvan redacteurs zich zo veel moeite getroosten om te reageren op reageersels.
Bij sommigen vraag je jezelf af of sommige van die reacties niet ontstaan precies vanwege dat feit: ‘mijn tv praat terug’.
Sargasso mag dan wel een instituut zijn, het is en blijft een tijdopslorpende bezigheid van slechts enkele uiterst druk bezette mensen.
De welvoeglijkheid en aan welke kant die zich bevindt leer je echt wel kennen als je al jaren sargassoredacteur bent.
Waar ik ‘bij’ zijn moet ‘op’ zijn. Ik ben ook maar een feilbaar mens.
Wel weer mooi dat een postje over discriminatie deels over internet fatsoen gaat, hoe gaan we eigenlijk met elkaar om?
Kijk als IJsbrand gewoon had gezegd, “Hey je vergist je, in Nederland heet het boek ‘Ik Ali’ maar in het Duits is het ‘Ganz unten”. Dan had ik gewoon gereageerd in de trant van “Oja je hebt gelijk, wist ikzelf ook wel, maar hey dude het was vannacht 01.30 toen ik dit postje tikte, vergissinkje, maar bedankt dat je het even aanstipt”.
Maar zoals IJsbrand het in #3 formuleert dat ervaar ik als een douw, een belediging. Ik vraag mij serieus af hoe het kan dat iemand denkt dat het nodig is zo rot uit de hoek te komen, vrij insane toch? Vandaar mijn suggestie voor therapie.
Vraag blijft waarom een dergelijke agressieve reactie bij #3 nodig is, het gaat niet om een fout het gaat om een futiliteit.
Neen, het gaat hier om een elementair principe, dat elke scribent weet, of hoort te weten. Eén vermijdbare fout, of slordigheid, maakt de rest van al zijn of haar woorden meteen verdacht. En daarmee daarmee de gepleegde research. En daarmee de gedane inspanning.
Bovendien is Ich, Ali gewoon een standaardfout van smokkelende leerlingen Duits.
De toon van mijn eerste reactie staat dan ook geheel in verhouding tot de domheid van het vergrijp.
@Carlos: The rules of the internet we want to rewrite, don’t we ?
Wallraff gesignaleerd in Limburg: http://www.nos.nl/nosjournaal/artikelen/2009/10/23/231009_tienrayraadtasielzoekerhesjeaan.html
@26
Misschien moet Gunter Wallraff voor z’n volgende project gewoon als reaguurder onder verschillende namen op verschillende fora gaan zitten, en dan de reacties peilen. Scheelt ook discussies over schmink.
Zeg ijsbrand, lees je wel eens een krant? Ook de artikelen waar je vakinhoudelijk bekend mee bent? Ga je dan ook dat soort reacties naar de krant toesturen?
@gronk; nee, het idee van het internet was nou juist dat de krant obsoleet was, niet ? Ze zien je al komen, bij die redacties: ‘deze ingezonden brievenschrijver zegt dat we in ons artikel over genetica, de A met de T verwisseld hebben, en de C met de G – hahahahah ! Wat een schuddebuiker ! Wij moeten toch gewoon papier schuiven man ! Geef de koffie eens door en mag ik een sjekkie van je bietsen. Hahahahha. Leuk spijkerhemd trouwens, nieuw ?’
‘Nee, Robijn intensief’.
Ofzoiets.
@KJ: ja, dat dus. Maar dan heb je een medium waar je dat wel kunt doen — en dan gaan mensen verbale meppen lopen uitdelen om niks. Als de rest van ’t verhaal van ’t zelfde niveau was (a-la Nick O., met z’n tenenkrullende serie over amerikaanse presidenten), dan kan ik me d’r nog iets bij voorstellen.
Maar bij ijsbrand krijg ik ’t idee dat ie zo autistisch is als een deur, of dat-ie denkt dat sargasso een plek is waar-ie zich kan afreageren. En dat dat ‘moet kunnen’. Op het PVV-forum hiernaast denken ze ook dat modjes een soort van onbetaalde pispaal zijn.
@27 3-0 Ouch!
“Allgemeine Begriffe und grosser Dünkel sind immer auf dem Wege, entsetzliches Unheil anzurichten.”
Die gast lijkt toch helemaal niet echt zwart? Ik zou eerder denken wat is dat voor een geschminkte dwaas? Als het a la Borat is er mischien wel om te lachen, als t serieus bedoelt is vraag ik me met Klaplong af wat hier de bedoeling van is.
@#3
Carlos leest uit principe geen Duitse boeken.
Walraff komt uit de tijd van excuus-neger Roberto Blanco. Het was “in” om je met “Farbigen” te bemoeien.
Waarschijnlijk denkt hij nu hetzelfde “goede werk” te doen.
Zat hier ook te shaken Carlos.
Maar kijk, die die onderhuids verneukeratief gluiperige discriminatie legt Walraaf toch ook nooit echt bloot zo (op ras, leeftijd en seksuele dingen bij ’t (vinden van) werk e.d….de quasi mopjes als de schoonmaakturk wat al te nadrukkelijk de vloer wenst te zwabberen)…
En heb Ich bin ein Ali nooit gezien verder maar de fysieke vertolking van Pahmuk (Koot) b.v.?, stond als een huis, tót hij ging praten hè. Omstandigheden zijn belangrijk dus als je die routine wil beoefenen: oogcontact, houding, kleding en taalgebruik vooral…
Walraaf kan hooguit bot hersenloos racisme oproepen. Hilarie, hoon en eensluidend verdict van de kijker thuis, de duim omlaag, is dan zijn deel…wat best wel in de verwachtingen ligt als je gebruik maakt van een lokneger met een dikke Duitse varkenskop verkleedt als Somaliër. Lijkt helemaal nergens naar (kijk nou eens goed naar het plaatje)…kijkcijfers.
Zo, en nu apies in pan dan jij 2 uur kookie kookie doen zijn apies gaar…
Voorstelbaar.
Ik ken Somaliërs in hun rol van allochtoon, hulpeloos, slachtoffer van rascisme, enz. Dat vinden ze zelf ook wel, dus maken ze veelal gretig gebruik van.
Een keer op stap geweest. Was hij dronken en het meisje wat hij leuk vond, en zij hem niet, was een rascist, en weet ik wat niet al. Uitgelegd dat vrouwen niet altijd op dronken mannen vallen, die zielig doen, handtastelijk zijn, en dat dat niets met zijn huidskleur per sé hoeft te maken te hebben.
Voorstelbaar.
Ik ken Somaliërs in hun rol van allochtoon, hulpeloos, slachtoffer van rascisme, enz. Dat vinden ze zelf ook wel, dus maken ze veelal gretig gebruik van.
Een keer op stap geweest. Was hij dronken en het meisje wat hij leuk vond, en zij hem niet, was een rascist, en weet ik wat niet al. Uitgelegd dat vrouwen niet altijd op dronken mannen vallen, die zielig doen, handtastelijk zijn, en dat dat niets met zijn huidskleur per sé hoeft te maken te hebben.