OPINIE - De ‘stemfie’, een selfie inclusief ingevuld stembiljet, bedreigt niet alleen het stemgeheim, maar maakt ook stemmen ronselen doodeenvoudig.
Wilde u altijd al zeker weten of uw vrouw het juiste hokje rood maakte, maar mocht u niet mee in het hokje om het te controleren? Dan heeft u dankzij minister Plasterk een alternatief gekregen: dwing uw vrouw een stemfie te maken, ofwel een fotootje van haarzelf in het stemhokje, met het stembiljet. Ook als je je stem hebt verkocht, kun je nu eenvoudig bewijzen dat je je geld waard bent.
Kortom, met de stemfie staat het stemgeheim op de helling. Natuurlijk mocht je altijd al rondtoeteren op wie je ging stemmen, maar bewijs leveren was niet toegestaan. Het was een stuk privacy dat je wettelijk niet kon afstaan. Het is daarom vrij bizar dat de Kiesraad enerzijds wil optreden tegen stemmen ronselen, maar anderzijds een instrument toestaat waarmee ronselen nog eenvoudiger wordt: je hoeft nu niet meer machtigingen te verzamelen om je van stemmen te verzekeren, maar kunt ongelimiteerd om stemfies vragen.
Het lastige is dat het handhaven van een verbod om stemfies wel eens lastig zou kunnen worden. Mobieltjes zijn zo klein dat de voorzitter ze alleen kan waarnemen door zo’n beetje in het stemhokje te gaan staan, wat dan ook weer strijdig is met het stemgeheim. Een goed ontworpen stemcomputer zou het probleem allicht kunnen oplossen. Hoe dan ook, het lijkt erop dat de technologische werkelijkheid hoe dan ook met de papieren stemprocedure aan de haal gaat.
Reacties (34)
Toch wel grappig dat juist R.N.S.A. Plasterk dit toestaat in het stemhokje. Tja hij dacht natuurlijk dat daardoor meer mensen zouden gaan stemmen. Nou mijn stemkaart heb ik gistermiddag mooi verscheurd en in de prullenbak gemieterd. Democratie waar dan?????????
Of je maakt gewoon eerst een foto en daarna wissel je je stembiljet om voor een nieuwe, want “oeps, verkeerde vakje ingekleurd”.
Niks aan de hand dus.
Daan stemt niet meer sinds hij in ’84 zijn motor – een integraal onderdeel van zijn zelf(ie) – niet mee het stemhokje in mocht nemen.
In het geval dat het kopen van stemmen schering en inslag is en de democratie ondermijnt, kán het verbieden van telefoons in het stemhokje een middel zijn om hier wat aan te doen.
Tot die tijd zou ik me hier niet druk om maken.
Dit is satire, toch, Christiaan?
Ik hoop dat je snel weer de hoofdzaken van de bijzaken kunt onderscheiden.
Ik vroeg me gister ook af waar het verbod heen is dat je niet op de dag van de verkiezingen nog campagne mag voeren. Althans ik herinner me dat dat vroeger een ding was?
Modern verkiezen is kennelijk met stemfies en de hele Facebook wall vol met campagnes..
@6: Wat dat betreft mogen we wel van Frankrijk afkijken. Ik stel voor dat we dat hele media circus verbieden 5 dagen voor de verkiezingen. Alleen de datum mag nog worden doorgegeven en campagne voeren of erover praten op een media kanaal is not done.
Die stemfie is het nieuwste dieptepunt voor de westerse democratie wat mij betreft. Trieste sprongen van een melaatse kat.
Goed dat je hier iets van zegt, Christian.
@4 “Zolang het water nog niet kookt, mag het best een beetje warmer” zegt de kikker.
@8: Het probleem is dat Christiaan oorzaak en gevolg door elkaar haalt. Stemfies veroorzaken niet het kopen van stemmen.
Als er stemmen gekocht worden, dan krijgen we daar heus wel signalen over (net als nu bij ronselen), laten we daar eerst op wachten voor er weer allerlei extra regels en controles ingevoerd gaan worden voor een non-probleem.
@5 @9 Ik zie dit wel degelijk als een serieus probleem. Stemfies veroorzaken niet het kopen/dwingen van stemmen, ze zijn een middel om het te verifiëren.
Kopen hoeft ook niet vooraf te gebeuren. Je kunt als politieke partij een zaal afhuren en gratis bier beloven aan iedereen die een correcte stemfie kan laten zien. Wat zou daar dan nog op tegen zijn?
En stel je voor dat je baas kandidaat is en heeft laten doorschemeren dat hij vind dat je op hem moet stemmen. Hij hangt een stemfie op, een van je collega’s doet dat ook. Jij weigert. Wat betekent dat voor je positie in het bedrijf?
En zo kan ik nog wel even doorgaan. Er zijn veel situaties te bedenken waarin de stemfie valt in te zetten om stemmen te beïnvloeden.
Het valt me eerlijk gezegd wat tegen dat er zoveel mensen laconiek over doen, terwijl de minuscule mogelijkheid dat iemand de elektromagnetische straling van een stemcomputer afleest op collectief boegeroep kan rekenen.
@10 Goed gezegd. Mensen doen er allemaal makkelijk over, maar lijken niet echt stil te staan bij de gevolgen van dit soort subtiele manipulatie.
Kijk naar #4: pas als stemmen ronselen ‘schering en inslag’ is en het de democratie ondermijnt, is dit een probleem. Dat roept de vraag op: kan het schering en inslag zijn zónder de democratie te ondermijnen? Is stemmen ronselen prima zolang het maar niet teveel gebeurt? Nee, élke oneigenlijke stem ondermijnt de democratie. Het betekent dat een politieke partij macht krijgt toebedeeld die hen niet toekomt, maar ook dat burgers geen waarde hechten aan hun stem.
Gisteren hoorde ik dat gouden duo van 3fm leuteren over ‘het is 2014, waarom kan ik nog niet vanaf de bank op mijn iPad stemmen?’. Mijn god! Denk daar eens over na! Hoe ga je controleren wie de stem uitbrengt? Hoe ga je zorgen dat diegene niet wordt beïnvloed?
Stemmen is te belangrijk om zo nonchalant over te doen.
Helemaal mee eens Christiaan: ik vond het ook erg vreemd toen ik de eerste foto zag.
De bezwaren tegen de stemcomputer zijn wel iets uitgebreider dan dat overigens. En niet eens erg breed gedragen…
Het verbieden van dergelijke foto’s lijkt me verder wel te doen. De handeling van jezelf op de foto zetten met een stembiljet kan nauwelijks onopgemerkt plaatsvinden, en met de grootte van de camera heeft dat weinig te maken.
@10
Zoals ik in @2 aangaf is dat gewoon niet waar. Als dat wel zo was was ik het met je eens geweest, maar nu gaat je hele verhaal niet op.
@10:
Dat zal best, maar gebeurt het ook?
We kunnen van alles bedenken wat er allemaal mis kan gaan en daar preventief regeltjes voor gaan verzinnen en streng controleren, je kan ook even afwachten om te kijken of het inderdaad een groot probleem is.
@11:
Definieer ‘oneigenlijk’ eerst maar eens. In Nederland mogen mensen zelf bepalen of en op basis waarvan ze stemmen; als burgers hun stem verkopen weten we juist precies hoeveel mensen hun stem waard vinden. Ik vermoed dat de prijs van een stem in Nederland aanzienlijk hoger ligt dan in de Filippijnen.
Het is toch licht ironisch dat je bang bent voor allerlei beïnvloeding van hoe mensen stemmen, maar vervolgens de manier waarop mensen stemmen gaat beperken.
“Mobieltjes zijn zo klein dat de voorzitter ze alleen kan waarnemen door zo’n beetje in het stemhokje te gaan staan, wat dan ook weer strijdig is met het stemgeheim.”
Ik weet niet hoe het bij jullie was, maar in mijn stemlokaal hing geen gordijntje en het hokje stond op circa 3 meter van de administratietafel (met de open zijde naar de tafel toe). Het lijkt me praktisch onmogelijk om dan een foto van jezelf én het ingevulde stembiljet te maken, zonder dat het de vrijwilligers ter plekke opvalt.
Edit: Of wat #12 al zegt.
@9: De gelegenheid maakt de dief.
@12: Je hoeft jezelf dan ook niet op de foto te zetten met het stembiljet; een foto van het stembiljet met iets identificeerbaars is genoeg. En natuurlijk is dit het geëigende middel wat gebruikt wordt in landen waar veel stemmen gekocht worden.
Wil je dat tegengaan, dan zul je telefoons en camera’s in het stemhokje moeten verbieden. Zitten we daar op te wachten? En gaan we dan mensen fouilleren en door scanners laten gaan? Betaal jij de kosten?
Als er nu in Nederland op grote schaal stemmen gekocht werden en dat de uitslag van de verkiezingen beïnvloedt, dan is dat misschien de moeite. Maar aangezien ik geen berichten ken waar dit uit blijkt, lijkt het me dit niet iets om ons druk om te maken.
@12 Ik weet dat de bezwarenlijst langer is, ik pikte gewoon de meest vergezochte eruit. Het viel me op dat voor dat apparaat allerlei vergezochte scenario’s valide worden geacht, terwijl voor de stemfie men roept: zal wel loslopen.
Ik heb inmiddels een vraag bij de kiesraad neergelegd of het illegaal zou zijn om tien euro per stemfie te bieden. De kieswet lijkt namelijk alleen te voorzien in omkoping voor het afstaan van de stemkaart, omdat ze ervan uitgaat dat het stemgeheim bestaat.
Stemgeheim bestaat ook nog steeds, maar blijkbaar zijn mijn reacties vandaag onzichtbaar.
@20 In jouw versie valt het kapotte stemgeheim met een trucje te repareren. Da’s toch iets anders.
Bovendien kan het voor derden waarneembaar zijn dat je een nieuw stembiljet vraagt.
Ik heb bij het zien van de stemfies een sterke facepalmneiging, maar ik zie eerlijk gezegd het probleem niet.
Als je zelf een foto wil maken, waarin en jij, en je stemkeuze duidelijk te zien is, dan is dat jouw probleem. En als er sprake is van druk of dwang (in #10) om op de een of ander te stemmen, dan lijkt me (nogal) dat er een groter probleem is dan de foto.
Overigens (@17) is het prima mogelijk om (het gebruik van) apparatuur in het stemlokaal te verbieden, doen ze in België, doen ze in Italië, met aanzienlijke boetes. Maar ik zie er de noodzaak niet zo van in.
Verder ook wat #2 zegt, en wat #21 daarover zegt: ‘het is waarneembaar’, maar niet verifieerbaar! En anders maak je toch 2 stemfies in dezelfde houding en stuur je pas daarna je stemfie door?
En ik vraag me af: uit de ’toestemming’ van Plasterk haal ik dat het nooit verboden (of toegestaan) was geweest om een stemfie te maken. Klopt dit: mocht je altijd al foto’s maken, maar was het gemak er gewoon niet voor, of was er wel degelijk een (expliciet) verbod?
@22:
Verbieden en boetes instellen is niet zo moeilijk, daadwerkelijk voorkomen dat mensen een foto maken van hun stemkeuze is iets heel anders.
Ik ben overigens niet tegen verbieden, als er een probleem is dat door het verbieden opgelost wordt. Eens dus.
Ik vermoed dat het niet expliciet in de wet geregeld is of je foto’s mag maken of niet, en dat het tot nu ook wel gebeurde hier en daar, maar niet opgepikt werd door de media.
@17: Dat is dan wel makkelijk verdienen: Ik maak een foto van het lege stembiljet in het stemhokje (of desnoods eentje met mijn daadwerkelijke keuze, dat is makkelijker met editten), GIMP thuis om beurten bij elke partij het hokje rood et voilà, ik kan elke partij mijn stemfie verkopen.
@22: Ik weet dat bij vorige verkiezingen in ieder geval (door derden) foto’s gemaakt zijn van stemmende mensen. Onder andere om aan te tonen dat het stemgeheim in sommige situaties niet gewaarborgd was.
@24 Jij wel ja, net als die goochemerd van een aynranddebiel die ook wel een manier kan verzinnen om het probleem te omzeilen. Of, laten we eerlijk zijn, iedere Sargasso-reaguurder met z’n grote bek en intellectuele listigheden.
Mij gaat het in de eerste plaats om kwetsbare kiezers, mensen die niet zo inventief zijn, eenvoudig te intimideren of makkelijk om de tuin te leiden. Zij hebben er recht dat zij door de stemprocedure maximaal beschermd worden. De stemfie opent een gat in die bescherming en dat gat moet dicht (en niet pas nadat er grootschalige misstanden ontdekt zijn).
Welbewuste fraude is een tweede zorg, maar wat mij betreft ondergeschikt, als de wet tenminste erin voorziet om stemfie-fraude te vervolgen.
@26: “Of, laten we eerlijk zijn, iedere Sargasso-reaguurder met z’n grote bek en intellectuele listigheden”
Of, laten we eerlijk zijn, iedereen met een computer en een internetverbinding. Sargasso-reaguurders (al dan niet in bezit van grote bekken of intellectuele listigheden) zijn naar mijn idee maar een zeer kleine deelverzameling daarvan. Bovendien verwacht ik een bijzonder grote overlap van deze populatie en de populatie bezitters van smartphones “zo klein dat de voorzitter ze alleen kan waarnemen door zo’n beetje in het stemhokje te gaan staan”.
Het punt is dat je met zo’n foto is niet alleen je eigen stemgeheim bedreigt, maar (vooral!) ook dat van anderen. Immers – hoe meer stemmen je met zekerheid kunt herleiden, hoe meer je ook de stemmen kunt controleren van de overige kiezers.
Het is dan ook niet voor niets dat het stemgeheim nadrukkelijk in de wet is vastgelegd. Niet slechts als ‘niemand mag meekijken’ maar vooral ook als plicht: ‘je stem MAG niet te herleiden zijn tot jou – als je op een of andere manier iets op het biljet zet wat tot jou te herleiden is, is je stem ongeldig.’
Dat is niet voor niets. Diep vooral de filosofische achtergronden nog eens op waarom dat zo besloten is. Het op de foto zetten van je stembiljet is een grove schending van de principes die wij van belang achten voor zorgvuldige verkiezingen. Als je dat afdoet als ‘ach, het zal allemaal wel meevallen’, zeg dan gewoon dat die hele democratie je uberhaupt niet zo interesseert – het was leuk in de 20ste eeuw maar nu is het wel weer mooi geweest. Of in meer fatalistische vorm dat de democratie uberhaupt al zo kapot is dat dit er ook nog wel bij kan.
Maar je kunt niet voor een democratie zijn en dan toestaan dat het stemgeheim zomaar op deze manier in gevaar wordt gebracht.
@28:
Zozo, het stemgeheim loopt groot gevaar!
En waar bestaat dat gevaar volgens jou dan uit:
Als jij mij van een willekeurig stembureau in Nederland het stemgedrag van de niet-stemfie posters kan tonen, dan heb je een punt.
Tot die tijd zou ik je adviseren even rustig adem te halen en van het mooie weer te genieten.
Verkiezingen horen vrij te zijn. Tenminste – IK neem dat voor het gemak maar even aan als basis: dat democratie op z’n minst draait om werkelijk vrije keuzes, waarbij je je stem uitbrengt zonder dat je door anderen op welke wijze dan ook (door een geweer tegen je kop, maar ook door geld of peer pressure) gedwongen kunt worden tot een bepaalde keuze.
Om vrij te zijn moeten ze geheim zijn: de oncontroleerbaarheid en onherleidbaarheid zijn het belangrijkste dat het mogelijk maakt om je eigen keuze uit te oefenen. Iemand kan je 1000 euro bieden maar er is geen manier om het te controleren, en dat is een redelijke garantie tegen grootschalige omkoping. De kerkleiders kunnen je in je christelijke dorp boos aankijken, maar uiteindelijk weet niemand wat je gestemd hebt en of jij degene was die bij de Piratenpartij uitkwam.
Dat is dusdanig belangrijk dat alles wat die geheimhouding bedreigt moet worden tegengegaan. En dat houdt dus in dat er geen mechanismen in werking treden die dat ongedaan maken. Als je mensen toestaat zelf, vrijwillig, hun stem openbaar te maken (en dat is NIET hetzelfde als ze nog een keer vragen, want over dat laatste is te liegen, het is niet controleerbaar of wat iemand zegt overeenkomt met wat die persoon werkelijk heeft gestemd en dat is de essentie) dan sta je toe dat er een moment komt waarop het niet meer vrijwillig is voor iedereen.
Want je stembiljet terugvragen? Hoe denk je dat dat valt als de kerkoudste ook directeur van het stembureau is (of hell, alleen maar toevallig achter je in de rij staat?) Dat valt helemaaaaal niet op.
Het stemgeheim is een belangrijk onderdeel van de verkiezingen, en dat kan alleen geheim blijven als *iedereen* dat geheim houdt en verplicht wordt dat te doen. Zo kunnen we voorkomen dat iemand mee het stemhokje inloopt, ook al zou je zeggen dat je dat zelf goed vindt. Dit is nauwelijks anders.
Kortom: jouw inbreuk op de geheimhouding tast ook mijn mogelijkheid om mijn stem geheim te houden aan, en die is dusdanig belangrijk dat je dat recht niet hebt. En welke druk er ook gezet wordt (sociaal, financieel, chantage, geweld etc), het is onrechtmatig en absoluut onaanvaardbaar in eerlijke vrije verkiezingen.
@30: Een heel verhaal, maar ondertussen heb je nog geen enkel bewijs geleverd dat er daadwerkelijk iemand door geschaad is dat sommige mensen foto’s maken van hun stemkeuze.
Het maken van foto’s is al een aantal verkiezingen voor grote groepen mensen mogelijk, als dit tot problemen zou leiden dan hadden we inmiddels wel wat gehoord, denk je niet?
Je gaat bovendien volledig voorbij aan de praktische uitvoering van jouw verbod. Weegt het voordeel op tegen de kosten? Bedenk dat hoe meer drempels je opwerpt (en het moeten inleveren van je mobieltje hoort daar zeker bij), hoe minder mensen er gaan stemmen. Als echte democraat lijkt me dat niet wat je wilt.
Het wordt steeds gekker in dit land waar uitslovers en poseurs de dienst uit lijken te maken,past bij het klimaat van privacyschendingen door de huidige politieke elite.
Ik gebruik die stemkaarten als filtermateriaal,hebben ze nog enig nut.
@31, dat klopt, ik vind de principes van vrije verkiezingen te belangrijk om ze zomaar overboord te gooien en pas achteraf tot de ontdekking te komen dat we even iets vergeten waren.
En het gaat er ook niet om dat er een individueel mens is geschaad door die foto’s. Het fundamentele principe van het stemgeheim is geschaad. Dat vind IK al erg genoeg. Jij blijkbaar niet, dat kan, maar geeft misschien vooral aan hoe je tegenover dergelijke principes staat.
Als je gewoon aangeeft ‘ach, eigenlijk interesseren die principes me toch geen ene fuck, het is een geinig spelletje die verkiezingen maar toch een klein beetje 20ste eeuws’, is het ook helder.
Wat betreft de praktische uitvoering: neem een regel op in de regels van de stemlokalen: het maken van foto’s waarop een ingevuld stembiljet is te zien is niet toegestaan. Hoef je niet eens gigantische sancties op te zetten. Communiceer het vooraf (de meeste mensen zullen ernaar luisteren), loop als stembureauvoorzitter even naar iemand toe die aanstalten maakt om te zeggen dat het niet toegestaan is, en als je ziet dat iemand de foto heeft gemaakt zeg je dat dat stembiljet niet correct is ingevuld en handel je het af als bij vergissingen.
Kosten: 25 euro aan extra printkosten omdat de instructie voor het stembureau 1 par langer is geworden, en 4 duppies aan stembiljetten die worden vervangen door de mensen die ondanks de waarschuwing toch een fotootje hebben gemaakt.
Oei!
Vervolg @19, antwoord van de Kiesraad.
De Kieswet laat op dit vlak misschien een gat vallen, maar het Wetboek van Strafrecht niet.