Max Molovich

353 Artikelen
9 Waanlinks
335 Reacties
Achtergrond: Jay Huang (cc)

Recensie Zomergasten | Alida Dors en de draaglijke zwaarte van het bestaan

RECENSIE - Op 11 augustus van dit jaar, zo leerde de Volkskrant mij, bestond hiphop precies vijftig jaar. Op 3 juli van ditzelfde jaar, zo leerde Wikipedia mij, bestond Zomergasten precies 35 jaar. Hiphop is dus ongeveer precies 15 jaar ouder dan Zomergasten. Toch is de ‘invloedrijkste muziekstroming aller tijden’ (dixit Robert van Gijssel in eerder genoemde artikel van De Volkskrant) niet echt vaak aan bod gekomen in het invloedrijkste tv-programma van de Nederlandse zomer (dixit Max Molovich in deze zin). Ik heb aardig wat afleveringen gezien zo door de jaren heen, maar geen enkel fragment waarin hiphop een belangrijke rol speelde komt bij me op. (Wat natuurlijk ook iets over mijn geheugen zou kunnen zeggen, maar dat terzijde. Ik laat me graag bijpraten in de reactieruimte.)

Wat ik wil zeggen: goed dat Alida Dors te gast was in de laatste aflevering van Zomergasten om dit onrecht even recht te zetten. Dat deed ze niet alleen door fragmenten te laten zien waarin hiphop centraal stond, maar ook door over de cultuur te spreken die haar kijk op leven, werk en leiderschap heeft gevormd. Waardoor ze bijvoorbeeld nu als artistiek leider van Theater Rotterdam niet alleen op talent en ervaring vaart, maar vooral op de vraag wat iemand aan het geheel kan toevoegen. En dat je moet vieren wat er is, niet wat er niet is.

Foto: Waarin Kamagurka live binnen de minuut een cartoon probeert te maken.

Recensie Zomergasten | Kamagurka en de grenzen van de ernst

RECENSIE - ‘Concentratie trekt de aandacht’, zei Kamagurka (Luc Zeebroek voor de gemeente Oostende) in de vijfde aflevering van Zomergasten 2023. Hij analyseerde waarom het toch zo fijn was naar vier tekenaars te kijken die in het Franse tv-programma Du tac au tac omstebeurt een tekening maken en zo gezamenlijk een strip fabriceren. Niet lang daarna, we hadden net een scène uit Breaking Bad gezien waarin de vrouw van de hoofdpersoon diens leugen doorprikt, vroeg presentator Theo Maassen aan Kamagurka om een tekening te maken over een mannetje dat liegt. Kamagurka pakte zijn tekenpen erbij, tekende een grijnzend mannetje en begon na te denken. Even dacht ik dat het hem niet zou lukken. Dat de druk te groot was. Dat zijn innerlijke criticus zijn creatieve ik voor één keer in de weg zat. Dat hij de twijfel voor het eerst in zijn leven niet voor kon zijn en blokkeerde. Dat hij de rest van de avond zou nadenken over een grap die niet kwam.

De halve minuut denktijd die Kamagurka zichzelf toestond, waarin we in real time mochten toezien hoe de radertjes aan het draaien waren (en ik de angst had dat de boel vastliep) was de spannendste halve minuut van de hele avond. Waarmee ik de avond niet wens te diskwalificeren: ik heb bij tijd en wijle genoten. Van de anekdotes die Kamagurka vertelde, van zijn pogingen om zichzelf uit te leggen en van de fragmenten die hij had uitgekozen. Maar ik wil Kamagurka en Theo Maassen toch ook weer niet helemaal vrijuit laten gaan. Want soms kabbelde het gesprek wel erg rustig voort en was het anarchisme wel heel ver weg.

Foto: Cameraman Hoyte van Hoytema vertelt in Zomergasten wat film is.

Recensie Zomergasten: op zoek naar de ziel van Hoyte van Hoytema

RECENSIE - ‘Je moet filmen zoals een kat op een tafel springt: met precies genoeg moeite’, zei Robby Müller ooit, cameraman van onder andere Paris Texas, Breaking the Waves en Dead Man. Müller was een soort mentor van Hoyte van Hoytema, de tweede Zomergast van presentator Theo Maassen. Dat deze uitspraak Hoyte uit het hart is gegrepen, zou je niet zeggen als je denkt aan de spierballencinema van Interstellar, Spectre en Tenet, films waarbij Hoytema achter de camera zat. Maar toch, als je ‘m drie uur lang hoort praten over zijn vak, kun je niet anders dan hem op z’n woord geloven. Kennelijk kun je een krachttoer als Tenet, die zich voor een groot (en vrij onnavolgbaar) deel achterstevoren afspeelt, voor een groot deel op gevoel filmen, zonder storyboard.

Al sinds zijn veertiende, gegrepen door de magnetische sfeer van bijvoorbeeld Miami Vice (waaruit we een scène zien als eerste fragment) wist Hoyte dat hij iets met film wilde doen. Tot tweemaal toe werd hij afgewezen door de Nederlandse filmacademie (op welke gronden komen we helaas niet te weten). De filmacademie in Polen (dezelfde waar Roman Polanski en Kristov Kieslowski op hadden gezeten), wilde hem wel hebben. Daar maakte hij kennis met Tarkovski (diens Zerkalo was een belangrijke inspiratiebron voor Interstellar – iets waaraan wat mij betreft ook wel wat meer woorden vuil gemaakt hadden mogen worden) en werd zijn liefde voor techniek en geknutsel verder aangewakkerd. Hij heeft de school niet afgemaakt. Zonder diploma maar overtuigd van zijn eigen kunnen ging hij terug naar Nederland, in de verwachting met luid gejuich ontvangen te worden. Maar dat bleek niet zo te zijn: niemand zat te wachten op de net niet aan de Poolse filmacademie afgestudeerde cameraman Hoyte van Hoytema. Hij schreef talloze brieven, maar kreeg zelden reactie.

Foto: Alleen in het heelal met Theo Maassen en Thomas Hertog.

Recensie Zomergasten: het kosmisch humanisme van Thomas Hertog

RECENSIE - ‘We zijn alleen in het universum’, zei kosmoloog en theoretisch natuurkundige Thomas Hertog ergens halverwege deze eerste aflevering van Zomergasten 2023. Precies op dat moment besloot de regie om hem en interviewer Theo Maassen van de grootste mogelijke afstand te laten zien. Daar zaten ze, alleen in de immense ruimte die het nieuwe decor vormt van Zomergasten. Het dak van de camper omgeven door water is ingeruild voor een gigantische loods met projecties die je het gevoel geven dat ze in een gigantische zeecontainer zitten. 

Was deze perfecte timing toeval of wist de regie dat Thomas Hertog dit ging zeggen? Of hadden we én te maken met toeval én met een scherpe geest achter de knoppen die op het juiste moment de juiste beslissing nam? Het laatste natuurlijk. De natuurkundige wetten werden hier zodanig gekneed dat vorm en inhoud naadloos samen smolten alsof het nooit anders had kunnen zijn.

Een paradoxaal avondje
Nadat het heelal even in volstrekte harmonie was, ging alles gewoon weer verder in chaos, op hetzelfde duizelingwekkende tempo. Alhoewel, misschien was dat wel schijn, want ook in de opbouw zat het eigenlijk wel goed met de timing. Het begon wat taai, maar Hertogs ingewikkelde verhaal, dat zichzelf voortdurend in de eigen staart beet, werd helder uit de doeken gedaan. En bleef tegelijkertijd onbegrijpelijk. Althans, voor mij. En voor Theo Maassen volgens mij ook.

Foto: copyright ok. Gecheckt 06-09-2022

“Zoek het maar op”: recensie zomergasten met Bessel van der Kolk

RECENSIE - Er zat een man met gevaarlijke ideeën aan tafel bij Janine Abbring in de zesde en laatste aflevering van Zomergasten 2022: psychiater en traumaspecialist Bessel van der Kolk. Die gevaarlijke ideeën betroffen de theorie dat je met een beetje hulp (van een therapeut of van psychedelische drugs) verdrongen traumatische herinneringen naar boven kan halen.

Volgens dit ingezonden opiniestuk in De Volkskrant van twee rechtspsychologen en een universitair hoofddocent van de VU, is het geloof van het bestaan van verdringing ronduit gevaarlijk, vooral als het opduikt in de rechtbank of in de psychologische behandelkamer. Volgens het artikel heeft wetenschappelijk onderzoek meerdere malen aangetoond dat therapeuten die geloven in het bestaan van verdringing, hun patiënten ertoe kunnen aanzetten zich gebeurtenissen te herinneren die nooit hebben plaatsgevonden.

Janine Abbring noemde het een welles-nietesdiscussie. Van der Kolk noemde het onzin. Hij had eigenlijk twee argumenten om zichzelf te verdedigen.

Het eerste was: mijn criticasters hebben zich nooit in trauma verdiept. En zeker niet zoveel en zo intensief als ik. Een kleine twintig jaar geleden was Van der Kolk als deskundige betrokken bij rechtszaken rond het kindermisbruik van de katholieke kerk. Van der Kolk probeerde de kritiek tegen zijn ideeën te framen als een poging van de katholieke kerk om verdringing in diskrediet te brengen. Dat de wetenschap zou hebben bewezen dat verdringing onzin is, wuifde hij weg. Dat soort wetenschappers was niet werkelijk geïnteresseerd in wat hij te zeggen had.

De natuur laat zich niet dwingen: recensie Zomergasten met Raven van Dorst

RECENSIE - In de vijfde aflevering van Zomergasten 2022 ontving Janine Abbring gitarist en tv-personality Raven van Dorst. Nu wist ik dat Raven vroeger Rianne heette en dat ze een paar jaar geleden besloten had om Raven genoemd te willen worden. Waarom dat precies was, daar had ik verder nooit echt acht op geslagen. Het leek me in ieder geval dat Raven haar beter paste dan Rianne. Aangezien ik de gewoonte heb om mezelf zo min mogelijk in te lezen voordat ik Zomergasten ga kijken (enerzijds uit luiheid, anderzijds vanuit het idee dat de avond mij moet brengen wat de avond mij brengt), begrijp ik nu pas dat Van Dorst niet een man in het lichaam van een vrouw is, maar tweeslachtig is geboren. Het was de dokter die adviseerde om voor een dochter te kiezen.

Dientengevolge wist ik, toen ik wilde beginnen met het schrijven van dit stukje, niet zeker hoe ik Raven van Dorst moest noemen: hij, zij of die? Na een kort onderzoek blijkt het ‘die’ te zijn. Nu vind ik het ontzettend lelijk om ‘die’ en ‘hen’ te schrijven, maar goed, dat is dan maar zo. Ik moet niet zeiken. Het gaat niet om mij. Het gaat om Raven van Dorst. Door van naam te veranderen stapte die uit het keurslijf van de vrouwelijkheid: “Ik wilde definitief uit dat sprookje stappen, ik wilde mijn ware aard tonen.” En tegen een vierjarig neefje: “Ik ben geen meisje, ik ben geen jongetje, ik ben allebei en ik ben allebei niet.”

Foto: Schermafbeelding Zomergasten met Lieke Marsman

Geloof, hoop en aliens: recensie Zomergasten met Lieke Marsman

RECENSIE - “Hebben we nog meer context nodig?”, vroeg presentatrice Janine Abbring aan zomergast/dichter/filosoof Lieke Marsman voorafgaand aan het allereerste fragment. “Nee”, zei de dichter des vaderlands. De vierde aflevering van Zomergasten 2022 was nog geen drie minuten oud of we zaten al in deze classic van Gummbah. Ik had echter geen tijd om naar de tv te schreeuwen dat ik meer introductie wilde, want dat allereerste fragment was al begonnen en kwam uit de documentaire Totaal Witte Kamer, met dichter Gerrit Kouwenaar. En Gerrit Kouwenaar had meteen eigenlijk een paar essentiële punten te pakken die de hele avond zouden terugkomen, dat voelde ik aan mijn theewater. Het was dus opletten geblazen.

De documentaire Totaal Witte Kamer heeft dezelfde titel als de dichtbundel die en het gedicht dat Kouwenaar schreef na de dood van zijn vrouw. Kouwenaar zei dat hij wilde dat zijn gedichten barstten van de emoties, maar wel op een afgekoelde manier. Gedichten hoeven geen troost te bieden. “Voor troost moet je naar de kerk gaan, niet naar een dichter.” Het doel van de kunst, legde hij uit, is “om iets uit de tijd te trekken”. Om er even bij stil te staan, het vast te leggen, zodat het blijft bestaan terwijl jij verder gaat.

Foto: copyright ok. Gecheckt 17-03-2022

Recensie Zomergasten met Hans Klok

COLUMN, RECENSIE - In de zesde en laatste aflevering van Zomergasten 2021 verschafte Hans Klok ons een kijkje in de wereld van de variété. Hoewel soms wat eentonig, werd het toch een amusante afsluiting van een prima zomergastenseizoen.

Voorafgaand aan de aflevering van Zomergasten met Hans Klok was ik een beetje bang dat ‘the world’s fattest illusionist’ (dixit de Chinezen) deze avond wilde gebruiken om zichzelf van zijn intellectuele kant te laten zien. Die angst bleek ongegrond. Hans Klok heeft zichzelf werkelijk geen seconde anders voorgedaan dan hij is. Hij was meer Hans Klok dan ik me Hans Klok had kunnen voorstellen. Zelfs qua kleding zag hij eruit zoals Hans Klok eruit hoort te zien: met een strakke donkere broek en een witte blouse waarvan de knopen dan wel niet tot de navel open stonden maar helemaal dicht tot en met de bovenste boordknoopjes zat ie ook niet bepaald. Het enige wat ontbrak was een windmachine die zijn haren deed wapperen. Een gemiste kans wat mij betreft. Maar los daarvan werd het een aardig avondje, waarin we een toch wel uniek inkijkje kregen in de wereld van de variété, zoals Hans Klok zijn vakgebied consequent noemde.

Foto: © VPRO Schermafbeelding Zomergasten 2021 met Alfred Birney

Recensie Zomergasten met Alfred Birney

COLUMN, RECENSIE - In de vijfde aflevering van Zomergasten 2021 ontving Janine Abbring schrijver Alfred Birney, bekend geworden met De tolk van Java, over zijn getraumatiseerde vader. Het werd een openhartig gesprek over schuld, boete en spijt… en hoe daarmee te leren leven.

Tegen het einde van de uitzending, vlak nadat we een fragment hebben gezien uit De Geschiedenis van de Toekomst, vertelt Alfred Birney over de korte staat van verlichting die hij ervoer toen hij een aantal jaar geleden bij het graf van zijn Chinese oma stond. Een satori noemde Birney het, Japans voor ‘schouwen’: het moment dat je doorziet hoe alles in elkaar steekt. Even was hij een met de kosmos. En zag hij in hoe zich bevindt op een punt waarop alles wat er gebeurd is en alles wat er gaat gebeuren onlosmakelijk met elkaar verbonden is.

Ook al kon hij het gevoel dat hij had ervaren niet meer terughalen: na dit moment van helderheid was zijn kijk op het leven voorgoed veranderd. Hij had al een paar keer blijk gegeven van een diep besef dat alles met elkaar te maken heeft, dat niets zonder gevolgen is, en dat niets op zichzelf staat. Na het fragment uit Overseas (waarin Filipijnse vrouwen vertellen over hun hondenleven als schoonmaakster in Dubai en Saudi-Arabië) wijst Birney erop wijst dat je het Nederlandse slavernijverleden niet moet beperken tot de slavernij in de Westelijke Overzeese gebieden, maar dat je het in het groter geheel moet zien, inclusief hedendaagse slavernij. Eenzelfde besef zat ook in de lans die Birney brak (na een fragment uit Ik ben een Indo ja, en zo wil ik leven) om niet van een Nederlandse canon, Indische canon en Surinaamse canon te spreken, maar van een Nederlandstalige canon in de literatuur.

Foto: © VPRO Schermafbeelding Zomergasten 2021 met Sevdaliza

Recensie Zomergasten met Sevdaliza

RECENSIE - Tot drie weken geleden had ik nog nooit van Sifan Hassan gehoord. Tot drie dagen geleden had ik nog nooit van Sevdaliza gehoord. Zonder de Olympische Spelen had ik waarschijnlijk nog steeds niet van Sifan Hassan gehoord. Zonder Zomergasten nog steeds niet van Sevdaliza.

(Van de Snollebollekes had ik overigens wel gehoord. Maar dat terzijde.)

Zegt dat iets over mij? Ongetwijfeld. Maar het zegt volgens mij vooral iets over Nederland. Sifan Hassan is niet bekend in Nederland omdat atletiek in Nederland alleen bestaat als de Olympische Spelen bezig zijn. Sevdaliza is niet bekend in Nederland omdat er naast de Snollebollekes nu eenmaal niet al te veel kan bestaan.

In een groot deel van de rest van de wereld is Sevdaliza daarentegen wereldberoemd. Haar nummers zijn miljoenen keren beluisterd, haar video’s honderdduizenden keren bekeken. In de voorbereiding van Zomergasten met Sevdaliza heb ik een aantal van haar video’s tot mij genomen. Om eerlijk te zijn: zowel de muziek als de video’s van Sevdaliza vallen niet allemaal binnen de grenzen van mijn smaak, ook al zijn die grenzen (vind ik zelf althans) behoorlijk rekbaar. De video’s die ik heb gezien zijn me te bombastisch. Haar muziekstijl zag ik omschreven als futuristische r&b. Het gevoel dat mij wel vaker met dit genre bekruipt: wanneer begint het nummer nou? De nummers die ik van Sevdaliza zag, hadden een belofte in zich die maar niet werd ingelost. Dat levert bij mij een gevoel van frustratie op.

Foto: schermafbeelding © VPRO Zomergasten Floris Alkemade 2021

Recensie Zomergasten met Floris Alkemade

RECENSIE - Het eerste fragment waaraan architect en Rijksbouwmeester Floris Alkemade moest denken toen hij gevraagd werd voor Zomergasten 2021, was een fragment uit Wedden Dat Ik Het Kan. Hoe hij het fragment had leren kennen, wist hij niet meer.

We zien een meisje van een jaar of twaalf in een kliko verdwijnen. De klep gaat dicht. De klep vliegt open. We zien haar benen. De benen gaan naar beneden. De klep valt dicht. De klep gaat weer open. We zien haar hoofd. Het hoofd gaat naar beneden. De klep gaat dicht. De klep vliegt open. We zien haar benen. Enzovoort. Uiteindelijk lukt het haar om 21 keer afwisselend met haar benen en haar hoofd de kliko te openen. Ze weet zich dus in één minuut 21 keer om te draaien in een ruimte van niet meer dan anderhalve kubieke meter, bedoeld om afval in te gooien.

Alkemade legde uit waarom hij dit had gekozen: een kliko is niet bedoeld om in te klimmen, en toch deed dat meisje dat. Een kliko is niet geschikt om je in om te draaien. En toch deed het meisje dat, 21 keer om precies te zijn. Ooit had ze een mogelijkheid gezien waar een normaal mens die mogelijkheid niet ziet. En wist ze in een onmogelijke positie een andere houding aan te nemen.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022 copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Geen bal op tv | Bilalletje moet hangen

COLUMN - Mijn kinderen kijken het Jeugdjournaal. Ik ben de afwasmachine aan het uitruimen. Aan de toon van de presentatrice hoor ik dat er iets vreselijks gebeurd is.

Bilal Wahib, de presentator van Teenage Boss tevens acteur in de serie Mocro Maffia tevens niet onverdienstelijk rapper bij Topnotch heeft live op Instagram een jongen van een jaar of twaalf gevraagd om zijn piemel te laten zien. In ruil daarvoor zou de jongen zeventienduizend euro krijgen. ‘Hou op, hij is minderjarig!’, roept de vriend van Bilal nog, die ook in de live-video zit. Bilal houdt vol. De jongen doet het. Hij laat zijn piemel zien.

De twee vrienden barsten uit in het soort lach dat je lacht als je weet dat je te ver bent gegaan.

De presentatrice van het Jeugdjournaal zegt dat ze niet weten wie het slachtoffer is. ‘We hopen dat het goed met hem gaat’, zegt ze alsof ze vreest dat hij bovenaan een flat staat. Ondertussen is de trein van de Heilige Verontwaardiging al in volle voort door ons land aan het rijden. Mijn landgenoten weten niet hoe snel ze erop moeten klimmen om uit volle borst schande te schreeuwen. De trein rijdt uiteraard ook langs de diverse managers en opdrachtgevers van Bilal, die niet aarzelen om erop te springen. BNN/VARA (van Teenage Boss), Topnotch (Bilals platenlabel) en Videoland (van Mocro Maffia) laten Bilal zonder aarzelen vallen.

Volgende