Zweden laat zich niet gek maken door coronavirus

ELDERS - ………maar betaalt er wel een prijs voor.

De scholen bleven open dit voorjaar en na de vakantie zijn ze ook weer zonder extra maatregelen van start gegaan. Ook Zweden’s bekendste scholier gaat na een jaar actievoeren weer gewoon naar school. Thuis werken werd ook in Zweden wel geadviseerd maar in veel gezinnen zag het dagelijks leven er niet anders uit dan vòòr de coronacrisis. En dat gold ook voor het openbare leven.

De Zweedse aanpak heeft elders in Europa nogal wat wenkbrauwen doen fronsen. Het heeft de relaties met buurlanden in elk geval geen goed gedaan. Inmiddels staat het aantal COVID-19 doden op 5.810. Per hoofd van de bevolking komt deze score in de buurt van andere landen in Europa die het slecht doen, zoals Spanje en het Verenigd Koninkrijk. Maar Spanje had en heeft nu opnieuw, anders dan Zweden, een heel strenge lock-down. Het oordeel over de Zweedse strategie zullen we dus nog even moeten uitstellen. De autoriteiten hebben inmiddels wel erkend dat ze gefaald hebben bij de zorg voor ouderen. Maar verder zullen we moeten wachten op de uitkomsten van een groot onderzoek dat niet eerder dan het voorjaar van 2022 volledig openbaar wordt gemaakt, zeven maanden voor de geplande parlementsverkiezingen.

Open grenzen

Het grensverkeer is een van de punten die bij een vergelijking tussen landen ongetwijfeld aan de orde zal komen. Voor Nederlanders is Zweden nog steeds ‘oranje’ (alleen noodzakelijke reizen). Met ingang van deze week is Nederland voor Zweden ‘geel’ (vakantiereizen mogelijk, wel risico’s). In de noordelijke regio heeft de sluiting vergaande consequenties gehad. Zweden heeft bij monde van de epidemioloog Anders Tegnell, de voornaamste adviseur van de regering, geprotesteerd bij de buurlanden tegen de sluiting van de grenzen. Volgens Tegnell helpt dat niet bij de bestrijding van het virus. En de nadelen zijn veel groter, met name voor de economie en de onderlinge betrekkingen. Hij krijgt de steun van de Minister van Onderwijs Anna Ekström die in een interview zei: “Het is geen kwestie van een risicovrij alternatief afwegen tegen een risicovol alternatief, we moeten de risico’s tegen elkaar afwegen.” Minister-president Stefan Löfven verdedigde deze week eveneens het Zweedse beleid: “Wat nog steeds belangrijk is, is sociale distantie, testen en volgen. Dat moeten onze belangrijkste aandachtspunten zijn om infectie te verminderen.”

Gevoeligheid van het testmateriaal

Het testen op COVID-19 gaat niet helemaal goed nu duizenden vals-positieve resultaten ontdekt zijn bij het gebruik van in China vervaardigde testkits. De tests van het bedrijf BGI Genomics, die ook elders in Europa worden gebruikt, konden geen verschil maken tussen een zeer laag niveau van besmetting en een negatief resultaat. Het bedrijf meent dat hier verschillende standaarden voor het vaststellen van een besmetting bij asymptomatische personen een rol speelt. Het probleem is dat minder gevoelige testen er toe zullen leiden “dat besmette personen dagelijks werk en sociale activiteiten zullen ondernemen als een ‘gezond’ persoon, waardoor blinde vlekken ontstaan voor de preventie en beheersing van de epidemie.” Aldus Yang Zhanqiu, adjunct-director van de afdeling voor pathogene biologie aan de universiteit van Wuhan. 

Kansen voor hervormingen

‘De coronacrisis doet de economie geweld aan, maar biedt ook kansen om haar blijvend te verbeteren’, schrijft de Groningse econoom Dirk Bezemer in De Groene van vorige week onder de kop ‘Eén achteruit, twee vooruit‘. Er is nu een kans om de Europese economie minder afhankelijk te maken van bijvoorbeeld China, nu de mondiale productieketens uiterst kwetsbaar blijken te zijn. De hoge schuldenlasten dwingen tot een ‘financiële reset’. Het inzakken van de oliemarkt maakt het mogelijk sneller van de fossiele brandstof af te komen. In veel steden wordt de prikkel gevoeld om meer te doen voor fietsers en autoverkeer blijvend te weren. En maatregelen te nemen om de toeristenstroom in te dammen.

Gaat Zweden die kansen ook grijpen? Het Zweedse beleid is gericht op het zo lang mogelijk in stand houden van het ‘normaal’, en voor zover er van afgeweken wordt er zo snel mogelijk weer naar terugkeren. Niet zo heel veel verschillend van Nederland trouwens. Maar de crisis levert hoe dan ook aanzienlijke schade op, al was het alleen maar omdat elk land afhankelijk is van wat anderen doen – en laten. De vraag is dan wat nu de beste strategie is: zo snel mogelijk terugkeren naar normaal of je bezinnen op een nieuwe koers die zowel oud als nieuw ongemak te boven kan komen.