Leidt Zweden Europa naar rechts?

Het nieuwe jaar start met een nieuwe voorzitter van de EU. Zweden neemt het stokje over van Tsjechië. De vraag is nu of de nieuwe, door extreemrechts gedoogde Zweedse regering, geen belemmeringen gaat opwerpen voor diverse Brusselse dossiers. De leider van de gedoogpartij Zweden Democraten (SD) Jimmie Åkesson heeft zich bij de verkiezingen en de vorming van de nieuwe regering voor zijn doen nogal gematigd opgesteld. Maar wat betreft de rol van zijn land in de EU is het oude scepticisme nog niet verdwenen: 'Wij geloven in samenwerking … maar we moeten af van het bijna manische idee dat [Brussel] zich meer en meer zou moeten bemoeien met de politiek van de lidstaten,' zei hij aan de vooravond van het Zweedse EU-voorzitterschap. Premier Ulf Kristersson (van de centrum-rechtse Moderaterna) is optimistisch. Hij presenteerde zijn programma voor het komende half jaar onder de koppen: veiligheid, veerkracht, welvaart en democratische waarden en de rechtsstaat. Het moeilijkste dossier is en blijft dat over een nieuw Migratiepact. In Brussel hoopt men dit nog voor de volgende Europese verkiezingen in 2024 af te kunnen ronden. Maar er zou met Zweden wel eens een half jaar verloren kunnen gaan. De standpunten van de SD hebben de diplomaten er niet optimistischer op gemaakt. Zij beschouwen het migratiepact als een van de meest complexe dossiers van het blok. 'Als het vroeger ingewikkeld was, lijkt het nu onmogelijk', zei een diplomaat uit Midden-Europa die het dossier op de voet volgt. Matilda Ernkrans van de Zweedes Sociaaldemocraten, nu in de oppositie, mist migratie als prioriteit voor de voorzittersrol van Zweden in de EU. Kristersson sloeg terug en suggereerde dat de sociaal-democraten "geobsedeerd" waren door SD. Hij pleitte voor meer aandacht voor eenheid in de EU en minder voor binnenlandspolitiek gekibbel.Een pleidooi dat het waard is om te herhalen als Kristersson straks met zijn collega-regeringsleiders in Brussel aan tafel zit om de eenheid in Europa te smeden. NAVO-lidmaatschap Een hoogtepunt voor de nieuwe Zweedse regering wordt de aansluiting bij de NAVO, samen met buurland Finland. Na de inval van Rusland in Oekraïne en de verhoogde spanningen in de regio hebben beide landen op de vorige NAVO-conferentie in Madrid de wens te kennen gegeven lid te worden. Die wens is in principe door een overgrote meerderheid van de lidstaten gehonoreerd. Alleen Turkije maakte bezwaren. President Erdogan ziet hier een kans om in Zweden wonende politieke tegenstanders uit te schakelen door aan het Zweedse lidmaatschap de voorwaarde te stellen dat een aantal van hen aan Turkije wordt uitgeleverd. De Turken die in Zweden asiel hebben gevraagd, aanhangers van Erdogans vijand, de Gülenbeweging, en vooral veel Koerden, hopen op bescherming van de Zweedse rechtsstaat. Vorige week besliste het Zweedse Hooggerechtshof dat Bülent Kenesh, hoofdredacteur van Today's Zaman niet mag worden uitgeleverd. Kenesh is een van de mensen die Erdogan naar Turkije wil halen omdat hij betrokken zou zijn geweest bij de opstand tegen zijn regime in juli 2016. Kenesh zegt blij te zijn met het vonnis, maar is wat minder gelukkig met de tekst van de rechter waarin staat dat hij verdacht wordt van misdaden. 'Ik heb helemaal geen misdaad begaan. Deze beschuldigingen zijn volledig verzonnen door het Erdogan-regime.' In Ankara meldden de Zweedse minister van Buitenlandse Zaken Tobias Billstrom en zijn Turkse collega Mevlut Cavasoglu vorige week vooruitgang in de besprekingen. Billstrom verklaarde begrip te hebben voor de strijd van de Turkse regering tegen het terrorisme. 'Zweden wil Turkije volledig tegemoetkomen', kopte de regeringsgetrouwe Turkse krant Daily Sabah. Om er verderop aan toe te voegen 'zo lang het in overeenstemming is met de Zweedse grondwet'. Een niet onbelangrijk detail zoals ook blijkt uit de uitspraak van de Hoge Raad. Die heeft overigens niet voorkomen dat Zweden inmiddels wel drie andere Turken uitgeleverd, waaronder een lid van de Koerdische PKK. Een goed begin, volgens de Turken, maar het is voor Erdogan nog lang niet genoeg. Billstrom verzekerde zijn Turkse ambtgenoot dat een wetswijziging die per 1 januari ingaat meer ruimte biedt om tegemoet te komen aan de Turkse eisen inzake terrorismebestrijding. Een duidelijk dreigement aan de in Zweden woonachtige Koerden van de PKK die nog steeds op de Europese lijst van terroristische groepen staat. NAVO-secretaris Stoltenberg hoopt dat alles voor de volgende conferentie van alle lidstaten in de zomer van 2023 geregeld is. [foto: links Kristersson, rechts Stoltenberg]

Foto: Socialdemokraterna (cc)

Turkije zet Zweden en Finland onder druk

Vorige week vond het eerste overleg plaats tussen Turkije, Zweden en Finland over de Turkse voorwaarden waaronder de Scandinavische landen kunnen toetreden tot de NAVO. Het Turkse staatspersbureau Anadolu Agency (AA) bericht over ‘positieve resultaten’ van het overleg. Gesproken is over de implementatie van een gemeenschappelijk memorandum dat is vastgesteld op de NAVO-conferentie in Madrid in een poging de Turkse bezwaren tegen het lidmaatschap van Zweden en Finland weg te nemen. Volgens het Turkse persbureau hebben de aspirant-NAVO-leden herhaald dat ze met Turkije zullen samenwerken bij de bestrijding van het terrorisme en dat ze groepen die de veiligheid van het land bedreigen, zoals de PKK, niet zullen steunen.

Racisme

Wat dit in de praktijk precies gaat betekenen is nog steeds niet duidelijk. Wel is duidelijk dat president Erdogan zijn veto-stem bij de toelating van beide landen tot het Atlantisch bondgenootschap maximaal zal inzetten om de interne Turkse oppositie te beschadigen. Zijn persbureau toonde deze week bijzondere interesse voor de verkiezingen in Zweden op 11 september waarbij Turkse immigranten een niet onbelangrijke rol kunnen spelen. Zweden is een racistisch land geworden, volgens experts die AA citeert. Er is onvoldoende tegenwicht bij de overheid en de politieke partijen. Er zou nog nooit zoveel racistische propaganda te horen zijn geweest in een verkiezingscampagne als nu. Het persbureau bericht ook over het plan van de extreemrechtse Zweden Democraten (SD) om de immigratie tot een minimum te beperken. AA meldt verder dat Saida Hussein Moge, een Zweedse sociaaldemocratische politica met Somalische roots uit Gothenborg gebroken heeft met haar partij vanwege een ’toenemende xenofobie’. Directe aanleiding was een opmerking van partijleider en huidig premier Magdalena Andersson (foto) dat zij in Zweden geen Chinatowns, Little Italy of ‘Somalitowns’ accepteerde. Moge viel met name over de term ‘Somalitowns’. Andersson reageerde overigens op haar minister voor Immigratie Anders Ygeman die het Deense model voor immigranten bepleitte. In Kopenhagen worden niet-westerse immigranten geconcentreerd in bepaalde wijken.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Closing Time | Humming One Of Your Songs

 Ane Brun is een norse Noorse zangeres, tegenwoordig woonachtig in Zweden, het land van ABBA. En meestal heb ik niet zoveel met vrouwelijke singer-songwriters, meisje-met-gitaar, een enkel liedje gaat meestal wel, maar een hele cd, meestal niet. Dat ik dan wel door deze licht melancholieke song van Ane Brun gegrepen wordt komt denk ik dat haar manier van zingen en het gitaarspel, me doen denken aan Nick Drake. Ik heb zelfs even gedacht, toen ik de lyrics las, dat ze verwijst naar een song van Nick Drake:

Foto: Anders Henrikson (cc)

Erdogan mengt zich in de Zweedse politiek

Het Zweedse onafhankelijke parlementslid Amineh Kakabaveh (foto) heeft de sociaaldemocratische minderheidsregering van premier Magdalena Andersson deze week opnieuw gered. Ze onthield zich van stemming over een motie van wantrouwen tegen de minister van Justitie Morgan Johansson. Daardoor was er net geen meerderheid voor deze poging van de rechtse partijen om de regering ten val te brengen. Kakabaveh hielp Andersson eind vorig jaar aan de macht in ruil voor meer Zweedse steun voor de Syrisch-Koerdische strijdgroep YPG. Die steun is nu de reden voor de Turkse regering om een Zweeds NAVO-lidmaatschap te blokkeren. Ook voor Finland geldt een Turks veto als het land geen maatregelen neemt tegen de Koerdische ’terroristen’.

Terroristen of vrijheidsstrijders?

De Koerdische Kakabaveh noemt de YPG, die ook nog steeds de steun van de VS heeft, „vrijheidsstrijders”. Maar volgens de Turkse president Erdogan gaat het om het Syrische filiaal van de Turks-Koerdische terreurbeweging PKK. En hij heeft zijn lot verbonden aan succes in de strijd tegen de Koerden, de belangrijkste tegenstanders van zijn regime. Daarom heeft hij aangekondigd zich te zullen verzetten tegen het lidmaatschap van Zweden en Finland totdat aan zijn eisen is voldaan. Naast het verbreken van de banden met de YPG zouden beide landen het wapenembargo tegen Turkije moeten opheffen. Daartoe lijkt Zweden wel bereid, Finland was daar in elk geval vorige week nog niet aan toe. Beide landen worden door Turkije uitgedaagd om af te zien van het tot nu toe geldende beleid dat wapenexport naar conflictregio’s verbood. De Zweedse wapenindustrie zal er geen moeite mee hebben, parlementslid Kakabaveh des te meer. En zij kan, zoals nu al tweemaal gebleken is, in de Riksdag de doorslag geven voor de zittende regering.  Daarnaast zullen de sociaaldemocraten  de steun van de grote Koerdische gemeenschap in Zweden bij de verkiezingen komend najaar niet willen missen. Zo moet het Atlantisch Bondgenootschap eind deze maand op de NAVO-conferentie in Madrid een oplossing zien te vinden voor gevoelige binnenlandspolitieke kwesties van de (kandidaat)partners. Terwijl het juist nu van het grootste belang is eenheid en kracht te laten zien tegenover het oorlogszuchtige Rusland.

Foto: Jim Maurer (cc)

‘Het IJzeren Gordijn komt terug’

De Finse oud-premier Alexander Stubb van de conservatieve Nationale Coalitiepartij ziet dat Poetin met de oorlog in Oekraïne bereikt wat hij juist wilde voorkomen: een eensgezind Europa en een versterking van de NAVO. Hij was er altijd al voor dat zijn land zou toetreden tot de NAVO. Nu blijkt uit opiniepeilingen dat voor het eerst een kleine meerderheid zijn standpunt deelt. Stubb:  ‘Na dit conflict zullen we een verdeeld Europa krijgen. Aan de ene kant het autoritaire Rusland en aan de andere kant een verbond van democratieën. Het IJzeren Gordijn is dan terug. Dat is de realiteit waar we mee moeten leven.’

Het juiste moment

De Finse regering heeft zich nog niet uitgesproken over een NAVO-lidmaatschap. De Zweedse wel. De Zweedse premier Magdalena Andersson verwierp deze week oproepen van de oppositie om nu ook toe te treden tot de NAVO. Dat zou volgens haar de veiligheid in Europa niet ten goede komen. De twee neutrale landen, die de afgelopen maand al wel bij NAVO-vergaderingen aan tafel zaten, hebben afgesproken het beleid op dit punt met elkaar af te stemmen. Dit verklaart wellicht de aarzeling van een meerderheid van Finse parlementariërs om zich nog niet uit te spreken over de kwestie. Voor Finland weegt de stap naar het NAVO-lidmaatschap zwaarder gezien de directe grens van 1340 kilometer met Rusland. En, zoals de Zweedse minister van Buitenlandse Zaken Anne Linde zei: “Op dit moment, midden in een crisis, is het niet het juiste moment om grote veranderingen door te voeren in ons veiligheidsbeleid”. De regering kondigde wel aan dat ze de defensie-inspanningen gaat verhogen tot de NATO-norm van 2% van het BNP. Dat zal de Zweedse wapenfabrikanten zoals Saab en Bofors goed doen.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Susanne Nilsson (cc)

Finland wijst NAVO-lidmaatschap voorlopig af

De spanningen tussen Rusland en Oekraïne raken ook de Scandinavische landen Zweden en Finland die beide geen lid zijn van de NAVO. De Finse premier Sanna Marin zei deze week dat zij het zeer onwaarschijnlijk acht dat haar land in haar regeerperiode toe zal treden tot het militaire bondgenootschap. Net als de NAVO-landen maakt zij zich ook ongerust over de dreigende situatie rond Oekraïne. Een inval van Rusland zal ook van de kant van Finland beantwoord worden met harde sancties. En niemand zal ons kunnen verhinderen toe te treden tot de NAVO, zei ze. Maar voorlopig houdt Finland het bij een onafhankelijke positie en bij de praktische samenwerking met Rusland die ook al tijdens de Sovjettijd bestond. In de publieke opinie is er onvoldoende steun voor een koersverandering. Een recent onderzoek laat zien dat 28% van de Finnen voor aansluiting bij de NAVO is, een stijging ten opzichte van vorige polls. Maar 42% is nog altijd tegen. De rest weet het niet.

Militairen op Gotland

Zowel in Zweden als in Finland zijn de militairen extra waakzaam. In Zweden heeft het leger zijn aanwezigheid op het strategisch gelegen eiland Gotland in de Oostzee versterkt. Vorige week arriveerde een groot aantal militairen op het eiland met groot materieel. Aanleiding was de toename van Russische landingsvaartuigen in de Oostzee. ‘Het is glashelder dat er een risico is.’ zegt de Zweedse minister van Defensie Peter Hultqvist ‘Een aanval op Zweden kan niet worden uitgesloten. Het is belangrijk te laten zien dat we niet naïef zijn.’ Ook het Nederlandse amfibische marinetransportschip Zr Ms. ‘Rotterdam’, dat onderdeel is van de militaire structuur van de NAVO, is richting de Oostzee gestuurd.

Foto: Socialdemokraterna (cc)

Een paar uur eerste minister

Sommige premiers blijven veel te lang zitten. De net benoemde Zweedse premier Magdalena Andersson gaf het woensdag al na enkele uren op. Haar minderheidscoalitie viel uit elkaar nadat de Centrumpartij haar steun had onthouden aan de begroting van de coalitie en vervolgens een alternatieve begroting van de oppositie met steun van de extreemrechtse Zweden Democraten door het parlement werd aanvaard. Andersson, eerder minister van Financiën, wilde de oppositionele begroting desnoods nog wel accepteren. Maar haar coalitiepartner, de groene Miljöpartiet niet. Partijleider Per Bolund zei dat de Groenen de ‘historische begroting van de oppositie, voor het eerst opgesteld met extreemrechts’ niet konden tolereren.  Voor haar benoeming had Andersson de steun gekregen van de oppositionele Vänsterpartiet (Linkse Partij) met de belofte de pensioenen te verhogen. Maar juist dat leidde weer tot het afhaken van de Centrumpartij (liberaal, agrarisch) bij de stemming over de begroting.

Weer een nieuwe minderheidsregering?

De oplossing voor een nieuwe regering ligt nu bij Andreas Norlén de voorzitter van het parlement die gisteren met alle acht partijen in het parlement gesproken heeft. Andersson (54), de eerste vrouwelijke Zweedse premier, heeft aangegeven dat ze graag door wil in een minderheidsregering met alleen sociaaldemocraten, nog steeds de grootste partij in Zweden. De Groenen en twee andere partijen hebben aangegeven zich van stemming te zullen onthouden over een nieuwe regering, maar ze zullen zich niet tegen haar verzetten. Dat betekent dat de kans groot is dat zij wordt herbenoemd, zij het niet bepaald met veel steun. De econoom Andersson, die al sinds haar 16e is aangesloten bij de sociaaldemocratische partij,  staat bekend als een bijzonder competente politicus, maar ook als nogal direct en bot in de communicatie. De Zweedse televisie noemde haar een ‘bulldozer’. Anders Lindberg, politiek redacteur van Aftonbladet: ‘Ze heeft een beetje een Angela Merkel-manier van argumenteren. Het is niet helemaal duidelijk wat ze altijd wil zeggen, maar ze wint uiteindelijk het dispuut omdat niemand anders echt kan antwoorden aangezien ze alle details beheerst.’

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: David Sanz (cc)

Minderheidsregering Zweden mogelijk hersteld

Maandag viel de minderheidsregering van de sociaaldemocratische premier Löfven over liberalisering van de huren. Löfven wilde huisbazen toestaan markttarieven te vragen voor nieuwe huurappartementen. Dat zou projectontwikkelaars moeten stimuleren om meer te bouwen. Ook in Zweden is er een tekort aan huurhuizen. Maar juist op het punt van de huren had de Vänsterpartiet (Linkspartij, vgl. de Nederlandse SP) een rode lijn getrokken in ruil voor gedoogsteun. Met de nieuwe huurplannen overschreed Löfven de grens die door de gedoogpartij was getrokken. Een motie van wantrouwen van de extreemrechtse Zweden Democraten kreeg daarom ook de steun van links. Woensdag gloorde er weer enige hoop voor Löfven toen zijn bondgenoten in de Centrumpartij aankondigden dat ze het omstreden voorstel voor huurhervorming willen laten vallen.

De Zweedse politiek lijkt sinds enkele jaren gegijzeld door de Zweden Democraten. Na de verkiezingen in de herfst van 2018 volgde een uiterst moeilijk proces van coalitievorming. Dat eindigde begin 2019 met de vorming van een minderheidsregering van sociaaldemocraten en de groene Miljöpartiet op basis van een neoliberaal regeringsprogram dat twee centrumrechtse partijen hadden afgedwongen voor hun steun. Plus de noodzakelijke gedoogsteun van de Vänsterpartiet die overigens volgens datzelfde regeringsprogramma, het Januari-akkoord, geen enkele invloed op de regering zou mogen hebben. En dat alles om te voorkomen dat extreemrechts zou kunnen regeren.

Foto: Jeanne Menjoulet (cc)

Waar wonen de meeste antifeministen?

‘Het is de schuld van het feminisme dat sommige mannen zich aan de rand van de samenleving voelen en gedemoniseerd zijn.’ Dit was een van de stellingen die twaalfduizend Europeanen uit acht landen kregen voorgelegd in een onderzoek naar extreemrechtse denkbeelden. Opmerkelijk resultaat: de hoogste aantallen mensen die het minstens een beetje eens waren met deze stelling zijn te vinden in Zweden (41%). 

Na Zweden had ongeveer 30 % van de respondenten in Polen antifeministische standpunten, gevolgd door het Verenigd Koninkrijk (28 %), Frankrijk (26 %), Hongarije (22 %), Duitsland (19 %) en Nederland (15 %). Tatev Hovhannisyan verbaast zich op Social Europe dat slechts 13 % van de Italiaanse respondenten uitdrukking gaf aan dergelijke opvattingen,  terwijl 65 % zei dat ze het hier sterk of enigszins oneens mee waren. 

Volgens Daniel Poohl van de Zweedse partner in dit onderzoek is het antifeminisme in zijn land deels te verklaren uit verzet tegen succesvolle feministische bewegingen. ‘Sommige overwinningen van het Zweedse feminisme in de afgelopen jaren hebben de opkomst van sterk tegengestelde attitudes geactiveerd’, zei hij. Is het feminisme in Italië, en ook in Nederland, minder succesvol misschien?

Weinig vertrouwen

Het onderzoek ‘State of Hate: far-right extremism in Europelaat verder zien dat een kwart van de respondenten negatieve gevoelens heeft tegenover moslims, een derde tegenover immigranten in het algemeen. Meer dan een derde oordeelt negatief over Roma. Het rapport constateert onder andere dat extreemrechts in toenemende mate transnationaal opereert, ook al ligt de focus nog steeds bij nationale issues. Traditionele organisatievormen verliezen invloed aan digitale netwerken. Veel respondenten in dit onderzoek tonen zich teleurgesteld in de politiek. Italië en Frankrijk scoren op dit punt het hoogst (79% resp. 67%). Slechts 6% van de Britten meent dat het politiek systeem in het Verenigd Koninkrijk goed werkt. Duitsers daarentegen zijn met een meerderheid van 60% een stuk tevredener. Op de vraag of het land ‘de goede of de verkeerde kant uitgaat’ zien we vrijwel overal meerderheden voor de ‘verkeerde kant’. Uitzonderingen zijn Nederland en Duitsland. Maar ook daar gelooft meer dan 40% dat het de verkeerde kant op gaat (p. 16 van het rapport).

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Kapil Dev Singh (cc)

Kiruna: de verplaatsing van een stad

ELDERS - Onlangs werd ik herinnerd aan dit artikel uit 2014 over mijnbouw in het hoge noorden. Dat ging onder andere over Kiruna, een Zweedse stad op de poolcirkel die dreigt weg te zakken door de winning van ijzererts. Hoe staat het er nu mee? En valt er nog wat van te leren?

Kiruna is rond 1900 gesticht door mijnwerkers. De stad is voor een groot deel afhankelijk van de mijnbouw. Kirunavaara is de grootste ondergrondse ijzerertsmijn ter wereld. Toen aan het begin van deze eeuw bleek dat het nog te winnen ijzererts zich recht onder het stadscentrum bevond werd besloten de stad drie kilometer naar het oosten te verplaatsen. Delen van het centrum waren al ingezakt, het stadhuis was niet meer te redden. De oude kerk  nog wel.

Deze kerk wordt in z’n geheel samen met 38 andere gebouwen verplaatst naar het nieuwe centrum van Kiruna. Daar is inmiddels een nieuw, rond stadhuis gebouwd als centrale blikvanger van de nieuwe stad. De oude klokkentoren van het voormalige stadhuis staat er naast. Inmiddels zijn meer dan 6000 inwoners verhuisd, ongeveer een derde van de bevolking van het oude stadscentrum. Het project gaat nog minstens tien jaar duren voordat het gehele gebied dat gevaar loopt is verplaatst.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Volgende