Zomergasten vorige week: De kop ging er af met een nieuwe eindredacteur, nieuw decor en nieuwe presentator. Overwegend positieve kritieken, vooral over Theo Maassen. En helaas wat tegenvallende kijkcijfers.
Nu is VPRO’s Zomergasten niet bedoeld om kijkcijferkanon te zijn. Omdat dat in de zomervakantie ook niet kan. Veel mensen nemen in deze tijden ook vakantie van de televisie. Alleen een verregende zomervakantie kan de cijfers wat hoger doen uitvallen.
Dagblad Trouw vogelde vorig jaar uit dat het programma de laatste tien jaar de kijkcijfers zag teruglopen. Van gemiddeld 650.000 in 2011, naar 420.000 in 2021. Het gemiddeld aantal kijkers tussen 2002 en 2022 is 531.000.
Wij keken naar de cijfers van de laatste acht seizoenen en jawel, het gemiddelde blijft dalen: 473.021. Met een kijkcijferscore van 493.000 deed de eerste uitzending met Theo Maassen het dus iets beter.
Debutanten
Geen slecht Zomergastendebuut, maar niet zo goed als het debuut van Wilfried de Jong, bij wie Theo Maassen ooit Zomergast was en van wie hij ‘24 uur met…’ overnam. De kijkcijfers per debuut van de Zomergasten presentatoren (voor zover we konden achterhalen:
| Wanneer | Presentator | Gast | Cijfers |
| 25-jul-10 | Jelle Brandt Corstius | Jan Marijnissen | 837.000 |
| 28-jul-13 | Wilfried de Jong | Hans Teeuwen | 812.000 |
| 22-jul-12 | Jan Leyers | Henny Vrienten | 603.000 |
| 23-jul-17 | Jeanine Abbring | Rosanne Hertzberger | 549.000 |
| 27-jul-08 | Bas Heijne | Ronald Plasterk | 542.000 |
| 30-jul-06 | Joris Luyendijk | Jeltje van Nieuwenhoven | 509.000 |
| 23-jul-23 | Theo Maassen | Thomas Hertog | 493.000 |
| 31-jul-16 | Thomas Erdbrink | Dyab Abou Jahjah | 484.000 |
| 26-jul-09 | Magriet van der Linden | Viktor en Rolf | 407.000 |
Onbekend, onbemind?
Het verhaal gaat dat hoe bekender de gast is, hoe hoger de kijkcijfers zijn. Dat zou dan kunnen kloppen. Want zegt u eens eerlijk: kende u kosmoloog Thomas Hertog voor de uitzending van vorige week?
Ook de Zomergast van vanavond zal voor velen geen bekende zijn. Hooguit voor filmliefhebbers die de aftiteling spellen, nadat ze een film hebben bekeken. Maar voor veel mensen geldt, denk ik, dat ze hooguit de regisseur van een film weten. Misschien ook de componist van de filmmuziek. Maar wie heeft de regisseur geholpen de film een succes te maken door er voor te zorgen dat die een beetje om aan te zien is?
Hoyte van Hoytema, de Zomergast van vanavond, doet dat al jaren. Als u hem niet kent van zijn totale oeuvre, dan toch minstens van de James Bond-film ‘Spectre’. Of van de nu in de bioscopen draaiende film ‘Oppenheimer’, over de uitvinder van de atoombom. Terzijde: Oppenheimer kwam in de vorige uitzending voorbij in een fragment uit een documentaire over de ontwikkeling van de atoombom.
Hoyte van Hoytema is cinematograaf. Ook wel DoP (director of photography) genoemd. Zijn opvatting over dat vak (uit interview voor The Credits):
Ik leef volgens de filosofie dat het als cinematografen niet onze taak is om dingen gemakkelijk te maken; het is onze taak om het moeilijke en het ongemakkelijke mogelijk te maken, zodat we beelden kunnen maken die extra speciaal zijn
Hij heeft het niet zo op digitaal filmen. Dat is “nooit een waardige vervanger voor echte film geweest” (interview Filmkrant, 2017). Filmen met 70mm en Imax heeft zijn voorkeur omdat celluloid “nog altijd veel meer kleur en detail kan opnemen. Dat is waarom heel veel mensen, ook zonder die technologie te begrijpen, film bekijken een prettiger sensatie vinden”.
Techniek, filosofie, psychologie
Wordt de uitzending een louter technisch verhaal? We mogen verwachten dat het verder gaat dan dat. Op de VPRO-pagina lezen we dat Hoyte van Hoytema “nooit zozeer geïnteresseerd is geweest in het puur technologische of esthetische aspect van mijn vak, maar meer in de psychologische en filosofische kant ervan”.
Hij heeft fragmenten uitgezocht “die de eeuwige strijd tonen tussen poëzie en pragmatisme”. Ik wil mensen laten zien die allemaal op hun eigen manier hun werk vullen met liefde, ziel, waarheid en intentie. Vaardig, maar soms ook moeizaam. Aan de hand hiervan hoop ik een kleine inkijk te geven in mijn eigen creatieve overwegingen en dilemma’s.’
Kijk met ons mee, vanavond bij de VPRO, om 20.20 uur op NPO 2 en deel in de reacties hieronder uw indrukken van de uitzending. En morgen natuurlijk de recensie van Max Molovich lezen.