Closing Time | Catfish Blues
Singer-songwriter Evan Nicole Bell brak in 2022 door met een cover van Crosscut Saw van bluesgitarist Albert King. Hier staat ze op de planken met een andere evergreen.
door Rianne Dekker en Joep Lindeman Na een oproep op sociale media besloot een groep van ongeveer twintig burgers aan de grens bij Ter Apel zelf grenscontroles te gaan uitvoeren. Wat beweegt burgers tot dergelijke zelforganisatie? Mag het zomaar? En welke reactie past de overheid? Burgergrenswachten zijn een nieuwe, bedenkelijke, verschijningsvorm van zelforganisatie in het veiligheidsdomein: burgers vervullen op eigen initiatief taken die traditioneel eerder met het werk van de politie of het leger worden geassocieerd. Soms heeft dat toegevoegde waarde, zoals de Whatsapp buurtpreventieteams of burgerzoekteams die meehelpen met zoeken naar vermiste personen. Soms veroorzaakt het discussie, zoals bij zogenoemde ‘pedojagers’. Zelforganisatie is bepaald niet nieuw; denk aan de zeventiende-eeuwse schutterijen zoals afgebeeld op Rembrandts Nachtwacht. Zelforganisatie is niet makkelijk juridisch te begrenzen, terwijl de politie zich aan strenge regels moet houden Door nieuwe technologie (draadloze camera’s, sensoren, open bronnen) en sociale mediaplatforms waar gelijkgestemden elkaar kunnen vinden, zijn burgers steeds beter in staat zichzelf te organiseren en ‘politietaken’ op zich te nemen. Natuurlijk mogen burgers daarbij, afgezien van het zogenoemde burgerarrest, geen geweld of andere vormen van dwang gebruiken. Particuliere initiatieven zijn verder echter niet makkelijk juridisch te begrenzen, terwijl de echte politie zich aan strenge regels moet houden. Wat drijft zelforganisatie? Bij zelforganisatie gaat het om particuliere initiatieven die grotendeels los van bestaande instituties ontstaan. Burgers nemen zelf de organisatie en uitvoering van publieke taken in handen. Zij doen dit om grofweg drie redenen. Ten eerste omdat zij menen dat hun initiatief beter past bij de lokale situatie of wensen. Ten tweede kan zelforganisatie een belangrijk sociaal aspect hebben: het geeft voldoening om samen iets voor de eigen gemeenschap te realiseren en hiervoor waardering van anderen te krijgen. Zelforganisatie gaat eigenlijk altijd gepaard met een zekere mate van burgerlijke ongehoorzaamheid Ten derde zien we zelforganisatie ontstaan vanuit wantrouwen naar (of onvrede over) de overheid. Zelforganisatie gaat eigenlijk altijd gepaard met een zekere mate van burgerlijke ongehoorzaamheid: burgers vervangen niet simpelweg de overheidstaken, maar experimenteren met nieuwe manieren om publieke taken vorm te geven. Daarbij heeft zelforganisatie vaak ook een ideologische component, zoals op het gebied van verduurzaming of kleinschalige zorg. Wantrouwen en onvrede Overduidelijk was er bij de burgergrenswachten sprake van wantrouwen en onvrede. De actie was niet alleen een rechtstreekse reactie op de Duitse politie die een asielzoeker aan de grens had teruggestuurd naar Nederland, maar ook een meer algemene uiting van onvrede over het asielbeleid: ‘Er gebeurt gewoon niks. Dan doen wij het maar zelf.’ Deze groep gedroeg zich als para-politie en opereerde buiten democratische toezichts- en controlemechanismen Hoewel de politie ter plaatse in eerste instantie geen strafbare feiten zei aan te treffen, benadrukte zij later, net als de gemeente en de minister: ‘Niet nog eens doen.’ Een tweede poging tot grensbewaking werd door zowel de Duitse als de Nederlandse politie onmogelijk gemaakt, zonder dat er aanhoudingen werden verricht. Er werd verwezen naar flarden van wetgeving: de verkeersveiligheid, dreigende eigenrichting en het verbod om je voor te doen als politie. Ook bij een derde poging op 14 juni 2025 zei de politie wederom geen strafbare feiten te hebben geconstateerd. Op sociale media was er naast kritiek ook lof (onder anderen van Geert Wilders) en veel begrip. Dergelijke ambigue reacties zijn vaker te zien bij vormen van zelforganisatie in het veiligheidsdomein (denk bijvoorbeeld aan de zelfbenoemde pedojagers). De reacties waren opvallend mild gezien het bijzondere karakter van de politietaak waarin deze burgers zich begeven: veiligheid voor de één leidt al snel tot onveiligheid voor de ander. Dat staat op gespannen voet met rechten en vrijheden van anderen en de rechtsstaat als geheel. Er is sprake van eigenrichting als burgergrenswachten asielzoekers zouden vasthouden, onder dwang zouden terugsturen of erger. Deze groep gedroeg zich als para-politie en opereerde buiten democratische toezichts-en controlemechanismen. Voormalig voorzitter van het College van Procureurs-Generaal Harm Brouwer stelde in 2008 al: ‘We willen niet in een politiestaat leven, maar al helemaal niet in een amateurpolitiestaat.’ Steviger en ander type reactie Er bestaat een juridische mogelijkheid om zelfbenoemde burgerwachten te bestrijden: de uit 1936 stammende Wet op de Weerkorpsen. Deze is ontstaan in reactie op de opkomst van de NSB waarvan leden als ordediensten (private milities) de straat op gingen. Na de Tweede Wereldoorlog is de wet nauwelijks meer gebruikt. De wet verbiedt organisaties die zijn gericht op het verrichten van politiële of militaire taken op het gebied van handhaving van veiligheid en openbare orde. Uitzonderingen op het verbod zijn mogelijk, maar daarvoor moet dan nadrukkelijk toestemming zijn gegeven. De overheid moet investeren in constructieve samenwerking met burgers Juist vanwege het politieke karakter dat de burgergrenswachten kenmerkt, is het interessant om te bezien of deze wet vandaag de dag nog te hanteren zou zijn. Daarvoor lijkt ruimte te zijn: de regering gaf bij de totstandkoming ervan aan dat ‘iedere samenwerking van tijdelijken of blijvenden aard’ als ‘organisatie’ kan worden aangemerkt. Tegelijk werd destijds al aangegeven dat onder deze definitie ook wél gewenste organisaties zouden kunnen vallen. Het is, kortom, zaak deze wet eens goed tegen het licht te houden, opdat hij duidelijker tot uitdrukking brengt welke vorm van zelforganisatie onrechtmatig is. Herziening is wellicht ook nodig voor wat betreft de relatief milde strafbedreiging, die in de weg kan staan van slagvaardige opsporing. Juridisering is echter niet genoeg, een passende reactie moet recht doen aan de verschillende onderliggende drijfveren van zelforganisatie. De overheid moet investeren in constructieve samenwerking met burgers zodat zij komen met waardevolle initiatieven die tegemoetkomen aan hun zorgen, hun energie kanaliseert en zodoende de rechtsstaat versterkt. Een mooi voorbeeld hiervan zijn de samenwerkingen met burgerzoekteams bij persoonsvermissingen of buurtpreventieteams die een veel integraler en responsiever bijdrage leveren aan de veiligheid dan de politie en gemeentelijke handhaving dat doen. Symboolpolitiek In het onderhavige geval heeft de overheid echter het tegenovergestelde gedaan. Verschillende politieke partijen binnen het kabinet-Schoof pleitten ervoor dat de Koninklijke Marechaussée en de politie zelf meer capaciteit moeten inzetten voor grenscontroles. Asielzoekers mogen ook door overheid zelf niet aan de grens worden teruggestuurd of vastgezet Het is symboolpolitiek: de gedraging waar de burgergrenswacht zich op richt – het passeren van de grens met het doel om asiel aan te vragen – is niet illegaal. Sterker nog: zowel in Nederland als in Duitsland heeft de rechter zeer onlangs nog geoordeeld dat juist grenscontroles zelf dat wel zijn: asielzoekers mogen ook door overheid zelf niet aan de grens worden teruggestuurd of vastgezet. Bovendien dragen binnenlandse grenscontroles volgens recent onderzoek van de Algemene Rekenkamer niet eens bij aan het behalen van de beleidsdoelen. Dat de burgergrenswachten worden aangegrepen om dit onrechtmatige en ineffectieve beleid nog eens kracht bij te zetten, is niet alleen verbijsterend, maar kan alleen maar bijdragen aan verdere afbrokkeling van het vertrouwen van burgers dat juist tot onrust en ongelegitimeerde eigenrichting bij de grens heeft geleid. Dit artikel verscheen eerder bij Sociale Vraagstukken. Rianne Dekker is universitair hoofddocent bij het departement Bestuurs-en Organisatiewetenschap van de Universiteit Utrecht. Haar onderzoek Welkome hulp of het heft in eigen handen? is gericht op zelforganisatie in het veiligheidsdomein en overheidsreacties hierop. Joep Lindeman is hoogleraar strafprocesrecht aan het Willem Pompe Instituut | Montaigne Centrum voor Rechtsstaat en Rechtspleging van de Universiteit Utrecht en doet onder meer onderzoek naar vervolgingsbeleid en publiek-private samenwerking door de politie. Beiden hebben onlangs (in samenwerking met collega's) een onderzoek afgerond naar samenwerking tussen politie en private partners.
Singer-songwriter Evan Nicole Bell brak in 2022 door met een cover van Crosscut Saw van bluesgitarist Albert King. Hier staat ze op de planken met een andere evergreen.
Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.
In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.
De gemeente Coevorden heeft deze week besloten om veertien minderjarige asielmeisjes toch niet op te vangen. Aanvankelijk zou er een kleinschalige opvanglocatie komen in de wijk Tuindorp. De plannen waren rond, de logistiek geregeld. Maar na enkele protesten en uiteindelijk een brandstichting werd de opvang geschrapt. Het officiële argument: de veiligheid kon niet langer gegarandeerd worden. In de praktijk betekent dit dat een kleine groep luidruchtige tegenstanders met intimidatie en geweld een democratische keuze heeft gefrustreerd.
Het laat pijnlijk zien hoe gemakkelijk wij collectief wegkijken. Hoe ons zelfbeeld van een beschaafd land niet bestand blijkt tegen wat rumoer en wat dreiging. In plaats van ons af te vragen hoe we minderjarigevluchtelingen op een humane manier kunnen helpen, voeren we vooral het gesprek over “draagvlak”, “onrust” en “onveiligheid”. Maar waar komt dat gevaar nu werkelijk vandaan? Niet van veertien meisjes die zonder ouders naar Nederland zijn gevlucht, maar van buurtgenoten die het normaal vinden een opvanglocatie te vernielen en brand te stichten, en daarmee feitelijk de onrust veroorzaken die ze zelf zeggen te willen ‘voorkomen’.
Toch wordt het narratief steevast omgedraaid. Het probleem is zogenaamd migratie. De asielzoekers zijn de veroorzakers van chaos, overlast, verdeeldheid. De realiteit is veel simpeler: het probleem is een groeiend onvermogen tot medemenselijkheid, tot het zien van een ander als een volwaardig mens. Asielkinderen worden gereduceerd tot een abstract gevaar of een administratief probleem. Hun kwetsbaarheid en hun hoop verdwijnen achter retoriek over “onze eigen mensen”.
Trump haalt weer de duimschroeven aan voor Cuba. Maatregelen van de regering Biden om de druk op het communistische land te verlichten worden teruggedraaid. Met grote gevolgen voor de toeristenindustrie op het eiland, een van de belangrijkste inkomstenbronnen voor de Cubanen. Eerder al had Trump de beschermde status voor Cubaanse vluchtelingen ingetrokken.
Onder Biden kregen meer dan een half miljoen mensen uit Cuba, Haiti, Nicaragua en Venezuela onder voorwaarden een tijdelijke verblijfsvergunning. De regering-Biden betoogde dat deze regeling zou helpen bij het beteugelen van illegale grensoverschrijdingen aan de zuidelijke grens van de VS en zou zorgen voor een betere controle van degenen die het land binnenkomen. Ook de regeling voor een tijdelijke beschermde status (TPS) wordt beëindigd. TPS werd toegekend aan onderdanen van aangewezen landen die te maken hadden met onveilige omstandigheden, zoals gewapende conflicten of milieurampen. Trumps ‘strengste asielbeleid ooit’ stuurt hen nu weer terug naar armoede, geweld en onderdrukking in de ‘achtertuin van de VS’.
Trump verklaart zijn nieuwe stappen om Cuba economisch op de knieën te dwingen openlijk als een poging tot regime change. Hij zet zich in “voor het bevorderen van een vrij en democratisch Cuba, door het langdurige lijden van het Cubaanse volk onder een communistisch regime aan te pakken”. Het ’terroristische regime’ moet ook verdwijnen omdat Cuba “vluchtelingen voor de Amerikaanse justitie” huisvest. Cuba heeft politiek asiel verleend aan de zwarte bevrijdingsactiviste Assata Shakur, die ontsnapte uit het Amerikaanse gevangenissysteem nadat ze een “wrede en ongebruikelijke straf” had ondergaan, zoals de VN-Mensenrechtencommissie het noemde.
Dat kan! Sargasso is een collectief van bloggers en we verwelkomen graag nieuw blogtalent. We plaatsen ook regelmatig gastbijdragen. Lees hier meer over bloggen voor Sargasso of over het inzenden van een gastbijdrage.
Bij toeval stuitte ik op deze akoestische versie van Street Spirit in het Japanse televisieprogramma Bubble Gum van 30 jaar terug. Van het album The Bends (1995).
Wat is Thom Yorke toch eigenlijk een goede zanger ook.
COLUMN - Er gaan dagen voorbij dat ik de Telegraaf niet lees, maar toen ik een link tegenkwam naar uw ingezonden commentaar van 9 mei 2025, kon ik mij niet inhouden. De ambassadeur van Israël die vindt dat Nederland een ‘historische fout’ dreigt te gaan maken inzake Gaza. Wat zou die te zeggen hebben? Dus ik heb geklikt en begon uw stuk te lezen. En terwijl ik las wat zoal de gedachten waren die u aan het papier had toevertrouwd, begon ik mij af te vragen: wat ging er eigenlijk in uw hoofd om toen u dit stuk aan het voorbereiden was? Wat besprak u met uw huisgenoten in de dagen voordat u deze bijdrage instuurde? En toen drong zich onwillekeurig een beeld aan mij op.
In mijn verbeelding zitten u en Anat – uw echtgenote – ’s avonds aan een eenvoudige doch voedzame maqlubeh. De lichten zijn wat gedimd. Op de achtergrond klinkt het tweede deel uit Mozarts pianoconcert in D mineur, zacht maar hoorbaar. U hebt samen een fles Pouilly Fumé opengetrokken.
Dan vraagt zij waarom u zo afwezig bent. U legt uw vork neer en vertelt haar dat minister Caspar Veldkamp (NSC) een onderzoek wil instellen naar Gaza. Dat u bezig bent met een weerwoord dat u moet schrijven. Dat de Telegraaf het wil plaatsen.
‘Telegraaf?’ vraagt ze, ‘Is dat niet een beetje preken voor eigen parochie?’
‘Het is wel de grootste krant.’
‘Wat ga je zeggen?’
‘Het gebruikelijke,’ zegt u, ‘denk ik…’
Want u ben een man van de wereld: Tel Aviv, Guatemala City, Houston, Buenos Aires, Lima, Den Haag. U heeft niet bepaald in een bubbel geleefd, u weet wat er leeft.
‘Wat is het gebruikelijke tegenwoordig?’ vraagt Anat.
‘Je weet wel: we zijn de enige democratie in het Midden Oosten…’
‘… die nog wetjes uit de tijd van de Ottomanen gebruikt,’ onderbreekt ze u.
‘Ja,’ verzucht u ‘maar dat weet echt niemand, paar specialisten uitgezonderd.’
‘We hebben niet eens een grondwet. Dankzij de Putsch van Ben Gurion. Heb je me zelf verteld.’
‘Weet ik,’ zegt u, ‘maar zolang iedereen gelooft dat we een normale democratie zijn…’
‘Most moral army?’
‘Nee, ik denk dat dat niet meer werkt.’
‘Heb je niks origineels?’
‘Dat we in de frontlinie staan van het Westen tegen islamitische terreur.’
‘Het Westen?’ vraagt uw vrouw verbaasd.
‘Ja.’ antwoord u, natuurlijk het Westen.
‘Modi dodi,’ zegt ze hoofdschuddend, ‘hadden wij ons bekreund om “het Westen”, hadden we Zelensky wel de Iron Dome gegeven toen ze daarom vroegen.’
‘Weet ik,’ zegt u, ‘maar ze geloven het. Kijk naar wat er hier nu regeert. Dat is een meerderheidskabinet hoor.’
‘Zeggen jullie dan ook nog steeds dat wie kritiek op ons heeft, Hamas steunt?’ Ze neemt een slok van haar Pouilly Fumé.
‘Ja, en dat de Nederlandse regering toegeeft aan intimidatie door anti-Israel activisten.’
‘Zeg je dat ook over de mensen die nu in Israel aan het demonstreren zijn?’
‘Nee, natuurlijk niet, die doen er hier toch ook niet toe?’
Er valt een korte stilte. U neemt beide een hap van uw maqlubeh. De kok heeft zich weer eens van zijn beste kant laten zien.
Dan schiet u iets te binnen.
‘Trouwens,’ begint u, ‘ik ga denk ik ook heel duidelijk benadrukken dat hulp aan Gaza hulp aan Hamas is. Dat hulpgoederen worden ingepikt en tegen woekerprijzen worden verkocht om zo de terreur te financieren.’
Anat kijkt even op en pakt haar wijnglas.
‘Weet je,’ zegt ze terwijl ze de wijn laat walsen, ‘ik hoorde van de week een opmerkelijk verhaal. Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog hadden ze hier een hongersnood. Noemen ze “de Hongerwinter”. Kan nooit zo erg geweest zijn met die slappe winters hier, maar goed, in die hongerwinter dus, werkten de Duitsers en het Nederlandse verzet samen om eten naar de bevolking te krijgen.’
‘Maar Hamas is geen verzet en wij zijn geen bezetters.’
U zegt het niet, u zingt het, op de wijze van “lekker puh”, alsof u Anat voor ze zoveelste keer moet herinneren aan iets wat u al zo vaak gezegd heeft.
‘Geloof je ’t zelf?’ vraagt ze.
‘Daar gaat het niet om, ik ga ook beweren dat Israel naar vrede streeft.’
‘Serieus?’ ze zet haar wijnglas neer, ‘Over een paar weken gaan we Iran aanvallen om onderhandelingen te voorkomen.’
‘Anat lief, ik ben diplomaat. Ik kan me de luxe niet permitteren dingen op te schrijven die waar zijn. Ik moet de dingen zeggen die effectief zijn, die adequaat zijn, die Israel hieruit helpen.’
‘Denk je echt dat het ons helpt wanneer je als een Baghdad Bob gaat zitten verkondigen dat we naar vrede streven?’
‘Nee, maar ze geloven het.’
‘Nederlanders? Denk je dat echt?’
‘Nee, ik bedoel onze eigen mensen, Eden, Gideon, Bibi.’
‘Die geloven dat we naar vrede streven?’ Anat kijkt u met grote ogen aan.
U schiet in de lach, ‘Nee lieverd, ze geloven dat het goed is als we volhouden dát we vrede willen.’
Ze blijft u aankijken. Heel even schiet u weer de allereerste keer te binnen dat u in die enorme ogen keek.
‘Ze hebben geen idee daar.’ zegt ze, ‘Jij kunt ze toch vertellen wat ze hier echt denken, niet de lezers van de Telegraaf, maar de rest?’
‘Nederland is klein,’ zegt u, ‘Veldkamp is er maar één, de echte premier zit volledig in onze zak, maar vooral: ik kan niet zomaar gaan afwijken van de partijlijn.’
‘Partijlijn?’
‘De Communistische Partij Israel, het Politbureau, je weet wel…’
Ze schiet in de lach.
‘Oh God…’ zegt ze tenslotte, ze schudt haar hoofd en neemt een slok van haar wijn.
U prikt wat met uw vork in uw halflege bord.
Nog zevenenhalf jaar en dan kunt u met pensioen.
Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.
En toen stond daar ineens de nestor van het Shakespeare-theater met daverende stem de mystieke verheffing te verkondigen die gelegen is in hedonistische decadentie.
Er is geen dag in de week of die is wel eens bezongen. Natuurlijk schiet u nu als eerste meteen maandag, vrijdag, zaterdag of zondag te binnen. En dan volgt vrij snel, oh ja, verrek, dinsdag ook.
Liedjes over de donderdag hoor je niet veel voorbij komen. Allerlei pogingen de donderdag te vinden leiden tot één conclusie: deze dag komt er erg bekaaid van af.
Google’s AI bevindingen grijpt terug op de Amerikaanse Billboard Top-100 chart songs van 1955 tot en met 1999. Maandag, dinsdag en woensdag werden elk met 1 song gefêteerd. Zaterdag was met 13 liedjes vertegenwoordigd, zondag met 12. Donderdag scoorde precies 0 liedjes.
QUOTE - Alsof onkritisch gebruik van “AI” niet direct in strijd is met de Nederlandse gedragscode voor onderzoeksintegriteit, omdat het de basisprincipes van die gedragscode systematisch ondermijnt. De principes zijn: eerlijkheid, nauwgezetheid, transparantie, onafhankelijkheid, en verantwoordelijkheid. “AI” berust op oneerlijk verkregen data, nodigt uit tot afraffelen, is ondoorzichtig, maakt mensen afhankelijk, en leidt tot verlies van eigenaarschap.
Bovenstaande komt uit een interessant artikel, dat is geschreven naar aanleiding van het onderhandelaarsakkoord van de AOb over de nieuwe cao universiteiten. Heel in het kort staat daar in dat de cao-partijen ‘kansen’ zien in AI, voor onder andere het ‘beheersen van de werkdruk’. De schrijver van de reactie, Mark Dingemanse, sectievoorzitter AI, Taal en Communicatietechnologie van de Radboud Universiteit, is daar niet van onder de indruk:
De Correspondent en de Universiteit van Londen zetten in dit stuk duidelijk uiteen hoe de Israëlische genocide op de Palestijnen zijn laatste fase in gaat. Israël zet honger in om mensen te verplaatsen naar concentratiekampen, die eerder ‘veilige zones’ werden genoemd, waar ze niet meer weg kunnen. In die kampen worden ze geterroriseerd, met als doel ze te laten vertrekken uit de Gazastrook. Een etnische zuivering in stappen. Tegelijk wil geen land de Palestijnen hebben, waardoor deze mensen als ratten in de val zitten. Mocht je instagram hebben: hier een goede samenvatting.
De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.
Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.