In het boek A Bigger Picture verweeft klimaatactiviste Vanessa Nakate haar persoonlijke verhaal met het grotere verhaal over klimaatverandering en klimaatongelijkheid. Vanessa Nakate, een klimaatactiviste uit Oeganda, richtte Youth for Future Africa op, dat later werd omgedoopt naar de Afrikaanse Rise Up Movement, en zette in eigen land verschillende klimaatprojecten op. In Europa werd ze twee jaar geleden ineens zichtbaar nadat ze, ironisch genoeg, door Associated Press onzichtbaar was gemaakt. Nakate was samen met collega-activisten Greta Thunberg, Loukina Tille, Luisa Neubauer en Isabelle Axelsson – vier witte vrouwen – op een nieuwsconferentie van Fridays For Future in Davos, waar het World Economic Forum gaande was. AP berichtte erover, maar knipte Nakate van de groepsfoto af. Haar video op Twitter, waarin Nakate sprak over wat het betekende dat juist zij, als enige zwarte vrouw uit een Afrikaans land, uit de foto was weglaten, ging viral: “You didn’t just erase a photo. You erased a continent.” Vandaar de titel van haar onlangs verschenen boek: A Bigger Picture. My fight to bring a new African voice to the climate crisis. In het boek verweeft ze haar persoonlijke verhaal als klimaatactiviste met het grotere verhaal van klimaatverandering in Oeganda en andere Afrikaanse landen, met de nadruk op klimaatongelijkheid. Haar persoonlijke verhaal kan een inspiratiebron zijn voor beginnende activisten die niet weten waar te beginnen of de gedachte ‘welk verschil kan ik nou helemaal maken’ niet van zich af kunnen schudden. “I know how you feel, because I once felt the same way”, schrijft ze bemoedigend in het laatste hoofdstuk waarin ze tien concrete ideeën meegeeft om in actie te komen voor wat goed en juist is. Ongepast voor een vrouw We moeten de neiging om Vanessa Nakate (1996) te willen vergelijken met Greta Thunberg natuurlijk weerstaan, want ze is niet de ‘Oegandese Thunberg', maar het is boeiend om te lezen hoe Nakate zelf die vergelijking maakt en hoe verschillend hun acties noodgedwongen zijn. Het is in hetzelfde jaar, 2018, dat Nakate besluit dat ze in de maanden tussen haar laatste examen en de diplomaceremonie ‘iets’ wil bijdragen aan de maatschappij. In dat jaar domineerde verschillende extreme overstromingen in Oost-Afrika het nieuws, iets dat zich steeds vaker en heftiger lijkt voor te doen, wat reden is voor haar om zich te verdiepen in de oorzaak: klimaatverandering. Op school had ze wel geleerd over klimaatverandering maar ging het maar weinig over de gevolgen in het hier en nu: in haar land, zelfs vlakbij haar woonplaats, Kampala. In haar online onderzoek komt ze de jongere Greta Thunberg tegen, die in diezelfde zomer begint met haar klimaatstakingen bij het Zweedse parlement. Nakate besluit dat ze ook wil gaan protesteren voor klimaatactie in haar eigen land. Ze moet niet alleen haar eigen verlegenheid overwinnen, schrijft ze, maar ook de obstakels die de Oegandese samenleving voor haar opwerpen. Veel mensen vinden het vreemd, ongepast of zelfs verdacht als een jonge vrouw alleen op straat actievoert – ze zou niet zo de aandacht moeten trekken van mannen en in plaats van op straat rond te hangen bezig moeten zijn met een partner zoeken zodat ze een gezin kan starten (de tegenstrijdigheid van deze oordelen ontgaat haar niet). Een ander probleem is dat het moeilijk is om in Oeganda in het openbaar te demonstreren, en al helemaal om dat bij het parlementsgebouw te doen. “Despite what the statutes may say, from what I’ve seen we don’t really have free speech, and the authorities routinely ban rallies or protests that they deem ‘too political’.” Op een zondag in januari 2019 schuift ze haar twijfels terzijde en gaat ze samen met haar jongere broers en neefjes en een nicht demonstreren. Vol zenuwen staan ze met hun borden met leuzen op een paar drukke kruispunten, maar niemand besteedt veel aandacht aan hen. Juist die desinteresse sterkt haar in haar overtuiging dat het hard nodig is om haar landgenoten meer bewust te maken van de noodzaak van klimaatactie. Vanaf dat moment gaat Nakate wekelijks de straat op, vaak alleen, soms met een familielid of vriend. En na een tijdje durft ze het ook aan om bij het Parlementsgebouw te staan. Ze post foto’s van haar protesten op sociale media en mede door retweets van Thunberg groeit haar aanhang en krijgt ze een groter bereik. Demonstreren onder schooltijd Interessant is ook dat Nakate moet zoeken naar manieren om de ‘Fridays For Future’-protesten die in Europa enorme aantallen op de been krijgen uit te voeren in eigen land. Zo kan ze bijvoorbeeld geen schoolstaking organiseren, omdat het onderwijs in Oeganda niet gratis is. Als het onderwijs niet gratis is dan haal je het als leerling niet in je hoofd om te gaan spijbelen, en bovendien riskeren spijbelaars dat ze worden geschorst of van school gestuurd. Dus moet ze inventief zijn: ze krijgt het voor elkaar om de protesten op scholen te organiseren, zodat de leerlingen niet hoeven te spijbelen. Het is moeilijk om in haar land actie te voeren, verzucht ze, maar ook buiten haar eigen land wordt het haar niet makkelijk gemaakt. Haar acties worden via de sociale media opgemerkt en zo krijgt ze in september 2019 een uitnodiging om naar New York te gaan om de Youth Climate Summit van de VN bij te wonen. Hoewel haar reis en verblijf door de VN worden vergoed, en ze een klein budget van haar vader meekrijgt, heeft ze eenmaal aangekomen in New York niet genoeg geld voor eten en vervoer. En hoewel ze blij is om onderdeel uit te maken van een klimaatmars met duizenden gelijkgestemden – iets dat in Oeganda niet van de grond zou komen – voelt ze zich eenzaam: “I looked around and noticed I was one of relatively few Africans or Black people in the room”. ‘A white thing’ Haar ervaring is volgens Nakate illustratief voor de discussie over klimaatverandering en klimaatactie: een groot deel van de wereld heeft er nauwelijks een stem in. En dat terwijl de landen op het ‘zuidelijk halfrond’ het meest te lijden hebben onder klimaatverandering. Oegenda, bijvoorbeeld, is zwaar afhankelijk van landbouw en de gevolgen van toenemende overstromingen, hitte en droogte zijn desastreus in een land waar zoveel mensen toch al in armoede leven. Nog altijd wordt klimaatactivisme gezien als ‘a white thing’, zo citeert ze Robert Bullard, een Afro-Amerikaanse klimaatactivist. Instemmend verwijst Nakate naar een analyse van Chelsea McFadden: dat zij van de groepsfoto was weggesneden is een klassiek voorbeeld van ‘white saviorism’, het idee dat alleen witte mensen het klimaatprobleem kunnen oplossen. Daardoor worden de vele klimaatactivisten uit Afrika, Azië en Latijns-Amerika nauwelijks gezien en gehoord – en dat terwijl activisten uit deze landen het vanwege het sociale en/of politieke klimaat in eigen land toch al vaker moeite hebben om zich te laten horen. Terecht eist Nakate met haar boek A bigger picture aandacht voor zichzelf, haar land en haar continent op en eist ze dat wij wij het grotere plaatje van de klimaatcrisis zien. [boeklink]9781529075694[/boeklink]
Sluit je ogen en wat zie je? Stars of the (eye)lid, aldus een van de leden van het droneduo Stars of the Lid. Hun muziek is “a strategy for calming, a way of reducing one’s mental traffic, a moment of simplicity and a way to pay homage to the tearjerkingly minimal.” Het nummer ‘Sun Drugs’ staat op hun derde album The Ballasted Orchestra uit 1997.
Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.
Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.
In een serie artikelen onderzoek ik kleding vanuit het perspectief van duurzaamheid, met als doel bij te dragen aan een eerlijker imago van kleding. In het eerste deel: plastic.
De winkels zijn weer open! Dat betekent dat we onze consumptiehonger weer ongeremd kunnen stillen. In december was alles dicht, maar niet getreurd! Ze hebben hun spullen voor je bewaard. De plastic kleren zijn er nog.
In december hebben de kledingcollecties een hoog gehalte bling-bling. In de winkelstraten glittert en glanst de zogenaamde feestkleding je tegemoet. Dat verraadt dat er een bijzondere grondstof in zit: plastic in de vorm van textielvezels. En dat glitterende spul is nog maar het topje van de plastic berg.
Het lijkt wel een goed bewaard geheim dat er plastic in kleding zit. Hoewel veel Nederlanders een mening hebben over plastic folie om een komkommer, hoor en lees ik maar weinig over plastic kleren. Als er plastic in kleding zit, moeten we daar als consument dan niet iets mee?
Met plastic kleren doel ik dus niet alleen op regenjassen en glitters. Als ik het heb over ‘plastic kleren’ dan heb ik het over kleren van ‘synthetische’ stoffen, waar polyester te bekendste van is. Deze stoffen worden gemaakt van aardolie en in feite zijn de stoffen of textielsoorten plastics. Ook andere plasticsoorten worden van aardolie gemaakt.
RECENSIE - Ongelijkheid, achterstelling, discriminatie en vernedering zijn al eeuwenlang centrale drijfveren van emancipatiebewegingen. Het draait eigenlijk steeds om macht. De onderdrukte en achtergestelde betwist de macht van de onderdrukker. Die moet macht delen, op z’n minst, of geheel afstaan ten gunste van degenen die al eeuwenlang zijn vernederd, klein gehouden en niet konden delen in alle rijkdommen op aarde. We kennen uit de vorige eeuw socialisten, feministen, antikoloniale bewegingen, bewegingen voor gelijke burgerrechten en voor de emancipatie van homoseksuelen. In de nieuwe eeuw is daar vanuit de Angelsaksische wereld een allesomvattende beweging voor sociale rechtvaardigheid bijgekomen die met scherpe en principiële standpunten oproept alert te zijn voor alle vormen van sociale onrechtvaardigheid tegelijk.
Ontwaakt!
Een beweging kun je het eigenlijk niet noemen, schrijft de socioloog Walter Weyns in Wie Wat Woke. Er is geen sprake van een organisatie met leiders, noch van een gemeenschappelijk programma of zelfs een gemeenschappelijke ideologie. Afgaand op de beschikbare literatuur en de uitingen in de media noemt Weyns de woke cultuur een rommeltje met vele paradoxen. Toch probeert hij welwillend, soms ironisch, maar vooral kritisch grip te krijgen op de achtergronden en denkbeelden van die nieuwe emancipatiestromingen die het ‘Ontwaakt verworpenen der aarde…’ een 21e eeuwse inhoud proberen te geven. En hij is daar wat mij betreft zeker in geslaagd. Wie op een afstand de uitingen van de woke cultuur heeft gevolgd en moe is van de oppervlakkigheid en polarisatie in het debat krijgt van Weyns de nodige uitleg om een standpunt te kunnen bepalen.
De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.
Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.
Yona is een virtuele artiest, of een ‘auxuman’ (auxiliary human), zoals haar makers haar noemen. “Auxumans are virtual people driven by artificial intelligence and digital technologies. They bring you emotional content and further humanise machine generated art”, aldus Ash Koosha (die we gisteren in de Closing Time hadden) en Isabella Winthrop. AI genereert de muziek en Yona’s zang, Koosha mixt en produceert. In een interview in 2018 zei Yona desgevraagd dat het nog ongeveer 32 jaar zou duren voordat mens en machine volledig als één leven.
RECENSIE - Nu de musea nog even gesloten blijven, lees ik voor Kunst op Zondag de biografie van kunstenaar Jeanne Bieruma Oosting (1898-1994). Jolande Withuis, bekend van de biografie ‘Juliana, vorstin in een mannenwereld‘ ging deze uitdaging aan. Net als Geert Mak in de ‘Eeuw van mijn vader’ neemt Withuis je in haar publicatie mee in de eeuw van Jeanne Oosting. De positie van de werkende vrouw/kunstenaar in de 20ste eeuw. Deze biografie is de opmaat naar een ‘Zomer met Jeanne’ in verschillende musea in ons land.
Zelfportret © Jeanne Bieruma Oosting, Collectie Museum Henriëtte Polak.
Noot: Jeanne Bieruma Oosting signeerde haar werk met Oosting, daarom gebruik ik in dit artikel, net als Withuis, alleen deze naam en niet haar volledige adellijke familienaam.
Jeanne Adriana Johanna Wilhelmina Bieruma Oosting wordt op 5 februari 1898 geboren in Leeuwarden. Haar ouders zijn Jan Bieruma Oosting (1870-1936) en de rijke jonkvrouw Adriana Janke barones van Harinxma thoe Slooten (1873-1954). Zus Lot is één jaar jonger, broer Hans maar liefst tien jaar. In de heersende maatschappelijke opvattingen van die dagen is er geen ruimte voor opleidingen voor vrouwen. Broer Hans kreeg (van papa) alle kansen en volop financiële ruimte om zich te ontwikkelen. Jeanne en zus Lot kregen thuisonderwijs. Ondanks dat haar moeder het familiekapitaal in bracht, kon zij hier niet zelfstandig over beslissen. Vrouwen waren in ons land tot 1957 niet handelingsbekwaam. Als je in zo’n gezin en in deze maatschappelijke context de wens hebt om professioneel kunstenares te worden, ligt er een flink uitdaging op je te wachten. Jeanne ging dit avontuur aan en Withuis deelt haar verhaal op ruim 400 pagina’s.
DATA - Zo, al twaalf jaar bijna iedere maand een klimaatupdate. Hopelijk wordt het 13e jaar geen echt bijzonder ongeluksjaar voor het klimaat. Maar ik ga proberen het nog een jaar vol te houden. Gelukkig werken de Britten weer mee. En zo hebben we nog voor het einde van januari de afsluiting van 2021 te pakken.
Vanuit de trend bekeken een weinig opvallend jaar. 2021 staat op plaats zes of zeven (afhankelijk van de reeks die je neemt) van warmste jaren sinds start metingen.
Maar goed, eerst de grafiek.
Geen belangwekkend klimaatnieuws gevonden (maar ook niet hard gezocht, druk druk druk). Wel deze nog even, een pagina waarin de telling van records wereldwijd bijgehouden wordt. Altijd handig om in een discussie te gooien als er weer iemand roept “ja maar er zijn ook koude records! daar hoor je nooit wat over!” (onzin). De verhouding is duidelijk. Veel meer warmterecords dan koude-records.
en omdat er weer een jaar om is, dit keer de grafieken van de heranalyse van Berkeley. U weet wel, waar ze indertijd begonnen met aanleggen en heranalyseren van klimaatdata om aan te tonen dat de opwarming wel meeviel. Tot ze er achter kwamen dat in hun analyse het zelfs nog een tikkie erger was.
Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.
Vandaag, 24 januari 2022, levert Koninklijke Shell zijn titel in en gaat gewoon verder hetzelfde te doen wat het al decennia lang doet: een van de grootste vervuilers van de wereld zijn. Alleen vanaf nu officieel niet meer in Nederland, want het bedrijf probeert te voorkomen dat het moet gaan bijdragen aan het oplossen van de problemen die het mede zelf veroorzaakt heeft. Het werd juridisch net iets te warm onder de voeten.
Multimedia-artiest Ash Koosha maakt zijn muziek door samples op te breken in onherkenbare stukjes geluid die hij weer opbouwt tot melodieën en ritmes. Het resultaat is muziek die tegelijkertijd haperend en melodieus is, oppervlakkig en gelaagd, schril en vol. Het klinkt moeilijker dan het is. ‘GUUD’ staat op zijn gelijknamige debuutalbum (2015).
Huh? Wut? Is hij alwéér dood? Ja. Sorry. Sommige mensen hebben ook echt geen geluk. Maar als het om een vampier gaat kan dat best, vind ik, zo’n tweede keer dood in vrij korte tijd. Deze versie van Bela Lugosi’s Dead is van Opera IX, een Italiaans black metal gezelschap.
Dus YO! Showdown tijd! The battle of the dead Lugosi’s! Gooi maar in de comments, welke versie is het meest geslaagd, het origineel of de cover?