ANALYSE - Ja waarom, veroorzaakte de Japanse aanval op Pearl Harbor op 7 december 1941 – vandaag exact 75 jaar geleden – een wereldoorlog, en de aanval op het WTC in New York op 11 september 2001, niet?
Klaarblijkelijk was het niet een kwestie van het aantal slachtoffers, respectievelijk circa 2500 (Pearl Harbor) en bijna 3000 (WTC).
Netwerken van domino’s
Deze studie laat zien dat de onderliggende structuur van het Systeem – de ‘connectivity’ van kwesties tussen staten, en de ‘hoeveelheid’ spanningen die zich in het Systeem hebben opgebouwd op het moment van de aanval – bepaalt wat de ‘reactie’ van het Systeem zal zijn, inclusief de omvang van de oorlog die volgt.
Op 6 december 1941 (voor de aanval) was het Systeem nog net niet in een kritische conditie op globaal niveau, hetgeen de analyse van de oorlogsdynamiek (zie studie) duidelijk laat zien. De aanval op Pearl Harbor was een nieuwe dominosteen die werd toegevoegd, die vervolgens een globale ‘kettingreactie’ veroorzaakte in het Systeem. Het was de spreekwoordelijke druppel die de emmer deed overlopen.
Kwesties tussen staten kunnen worden opgevat als dominostenen, die in meer of mindere mate ‘gelinkt’ zijn en elkaar kunnen activeren. De aanval op Pearl Harbor vergrote de connectiviteit van het netwerk van domino’s. De aanval op Pearl Harbor ‘linkte’ kwesties in Azië, met kwesties in Europa en de oorlog die daar in 1939 al was uitgebroken. Als domino’s – issues – ‘gelinkt’ raken worden spanningen in het Systeem verder opgevoerd. De aanval op Pearl Harbor veroorzaakte de eerste ‘echte’ wereldoorlog.
Pearl Harbor: Een wereldwijd netwerk van domino’s en globalisering van het Systeem
In reactie op de Japanse aanval op Pearl Harbor verklaarde Duitsland op 11 december 1941 de oorlog aan de Verenigde Staten. Hierdoor werd de Verenigde Staten een ‘lynch pin’ – verbindingsschakel – tussen beide ‘oorlogstonelen (Azië en Europa).
Door deze Duitse stap, passeerde de Verenigde Staten een drempelwaarde (voor een positieve oorlogsbeslissing), en werd vervolgens een van de hoofdrolspelers in de vierde systeemoorlog (beter bekend als de Tweede Wereldoorlog, 1939-1945).
11 December 1941 kan worden opgevat als het moment waarop het Internationale Systeem globaliseerde. De verbinding die tot stand was gebracht resulteerde in het samenvloeien van de kern van het Systeem (Europa) en de rest van het Internationale Systeem, en in 1945 in de implementatie van de fundamenten voor een niet-anarchistische orde in Europa (de basis voor de Europese Unie), en van de eerste globale internationale orde (de United Nations). Een volgende stap in het lange-termijn proces van sociale integratie en expansie was gezet.
Ontwikkelfase van de cyclus
Zoals ik al heb uitgelegd in voorgaande artikelen, systeemoorlogen worden in alle gevallen (noodzakelijkerwijs) voorafgegaan door een relatief stabiele periode (een internationale orde). Een relatief stabiele periode en de systeemoorlog die daarop volgt, vormen een (enkele) cyclus. Gedurende de periode 1495-1945 produceerde het Systeem vier versnellende cycli.
Elke relatief stabiele periode (internationale orde) heeft een zgn. ‘tipping point’. Op dat punt neemt de gemiddelde omvang van niet-systeemoorlogen af als gevolg van de hoge connectiviteit van het netwerk van kwesties tussen staten. Echter, de opbouw van spanningen (mede omdat kwesties onopgelost blijven), gaat onverminderd (zelfs versneld) door, hetgeen een ‘reservoir’ van spanningen oplevert.
Vanaf het moment dat het tipping point is bereikt, tot het uitbreken van de (onvermijdelijke) systeemoorlog, laadt het Systeem zich op. Zoals uitgelegd in een vorig artikel, resulteert het hoge spanningsniveau in steeds radicalere (internationale) politieke processen, en radicale ‘oplossingen’.
Dit figuur laat de typische levensloop – ontwikkelstadia – van een enkele cyclus zien: Een relatief stabiele periode (internationale orde) – wanneer ‘slechts’ kleinere niet-systeemoorlogen plaatsvinden – wordt gevolgd door een onvermijdelijke systeemoorlog. Gedurende systeemoorlogen wordt het ‘reservoir’ van spanningen dat zich heeft opgebouwd (gedurende de ‘charging’ fase) in het Systeem ontlaadden. De spanningen (energie)die tijdens systeemoorlogen wordt ontlaadden wordt benut om een nieuwe ‘ge-upgrade’ internationale orde te ‘vinden’ en te implementeren. Die ge-upgrade orde zorgt weer voor een lager spanningsniveau en relatieve stabiliteit. In het figuur laat ik zien wat de conditie – de ontwikkelfase – van het Systeem was (gebaseerd op analyse van oorlogsdata), op 7 december 1941, 11 september 2001, en nu in 2016. Op 7 december 1941 was het System in de vierde cyclus (1918-1945), en in 2001 en 2016 in de eerste cyclus (1945-2020) van het globale Systeem.
Op 11 september 2001 was het tipping point van de relatief stabiele periode (van de huidige internationale orde, de Verenigde Naties) nog niet bereikt; kwesties waren onvoldoende gelinkt om een domino-effect ter grootte van het globale systeem te veroorzaken, ook was het spanningsniveau nog te laag.
Cruciale verschillen tussen ‘Pearl Harbor’ en ’11 September’
Op 11 september 2001 had het Systeem nog niet het tipping point bereikt van de stabiele periode (de huidige internationale orde, de Verenigde Naties). Dat tipping point werd bereikt in 2011, laat analyse van de oorlogsdata zien. In 2001 was het Systeem nog onvoldoende ‘geladen’ met spanningen om een wereldoorlog (systeemoorlog) te kunnen produceren, en waren zogezegd nog onvoldoende domino’s opgelijnd om een systeem-effect te kunnen veroorzaken.
Om de oorlogsdynamiek van het Systeem te kunnen begrijpen is het belangrijk de structuur van het onderliggende netwerk van issues te begrijpen, en het spanningsniveau te bepalen. De ontwikkelfase van de relatief stabiele periode, die kan worden bepaald aan de hand van analyse van de oorlogsdynamiek (data), maakt het mogelijk om nauwkeurige voorspellingen te doen: wordt het een wereldoorlog (systeemoorlog), zoals het geval was naar aanleiding van 7 December 1941, of ‘slechts’ een lokale reactie van het Systeem, zoals het geval was naar aanleiding van ’11 September’ 2001. Het antwoord kan nu worden gegeven, en deze historische gebeurtenissen kunnen beter worden begrepen.
Echter, de aanval op het WTC op 11 september 2001 had een grote impact op het Systeem (op wat ik noem het ‘contingent domain’ van het Systeem): de aanval gaf vorm aan (‘shaped’) (toekomstige) reacties en relaties tussen staten in het Systeem. De aanval verschafte een ‘platform’ en scenario voor de ontlading van (toekomstige) spanningen.
En gaan we nu die stap dan (eindelijk) zetten?
Gebeurtenissen zoals Pearl Harbor en ‘11 September’ bepalen niet dat oorlog uitbreekt in het Systeem, maar waarom we vechten, en in welke richting het Systeem zich zal ontwikkelen.
Spanningsontladingen – oorlogen – zijn onlosmakelijk verbonden met een (groeiend) anarchistisch Systeem, waarin de opbouw van spanningen onvermijdelijk is. Totdat we een (dringend noodzakelijk) alternatief vinden.
Deze ‘case study’ laat zien dat oorlogsdynamiek inzicht kan verschaffen in de werking van het Systeem. Voorspelling is mogelijk. Deze nieuwe inzichten moeten worden gebruikt om oorlogsdynamiek – die tot zelfvernietiging kan leiden – te stoppen.
Het is tijd voor een fundamentele herziening van de methoden die worden gebruikt voor onderzoek naar historische gebeurtenissen en processen, en voor de bestudering van de internationale politiek, dan kunnen we ook de huidige dynamiek van het Systeem beter begrijpen, en passende (voorzorgs)maatregelen nemen om een volgende wereldoorlog te voorkomen.
Reacties (64)
Wat een gelul. Bij Pearl Harbor was er een duidelijke tegenstander (namelijk de staat Japan en zijn bondgenoten), bij 9/11 een onduidelijke groep die zich verschool.
Daarnaast was in 1941 de 2e wereldoorlog natuurlijk al anderhalf jaar aan de gang.
Allemaal tamelijk obvious, als je het mij vraagt.
Wat doet dit soort pseudowetenschappelijke flauwekul op Sargasso?
Omdat het Japanse leger de VS wèl aanviel en het Saoedische leger niet?
Sargasso-redactie, wat is hier aan de hand? Wat zijn dit voor onzin-stukken? Waar is de verborgen camera?
Mozeskriebel. Ik ging al zelden meer naar Sargasso, maar nu ik deze reeks zie geloof ik het denk ik wel. Leuk, ook, die tag ‘wetenschap’. Tot ziens!
Huh? 11 september heeft *wel* een wereldoorlog veroorzaakt, alleen wat langzamer, en niet in de achtertuin van een Sargasso-redacteur.
Als je alle verwijzingen naar 9/11 eruit haalt, is het misschien nog best een aardig artikel.
Dit heeft wel een hoog morosofisch gehalte.
Met de rest hier. De wereld staat in de brand van Pakistan tot Libie als gevolg van het gemorrel na 9/11 maar dat is toevallig geen Europa nee.
Ik vind het stuk ook niet zo sterk. Het komt op mij nogal over als het achteraf passen van de bewijsstukken in een gewenste conclusie.
We weten dat de aanval op Pearl Harbour de noodzakelijke legitimatie verschafte voor de VS om tot de oorlog toe te treden, nou dan was het ’tipping point’ kennelijk een paar jaar daarvoor al bereikt.
We weten dat 9/11 in het daarop volgende decennium niet geleid heeft tot een totale systeemoorlog (want dan hadden we nu wel in een oorlogsgebied geleefd), nou dan was dat kennelijk niet het ’tipping point’!
We zien nu dat allerlei partijen zich met het conflict in Syrië bemoeien, dat Rusland proxy-oorlogjes voert in haar voormalige satellietstaten omdat ze zich door NAVO ingeklemd voelt (en omdat dit de aandacht afleidt van binnenlandse problemen); we zien dat de VS zojuist hebben gekozen voor een megalomane chauvinist en dat Europa verbrokkelt en wordt geteisterd door nationalisme; dat de NAVO en Rusland oorlogsoefeningen houden aan de randen van Europa; nou, dan zal in 2011 wel het ’tipping point’ hebben gelegen!
Ja, zo kun je achteraf alles wel in je theorie passen.
#0 heeft in zekere zin gelijk dat twee ‘regionale’ oorlogen toen definitief gelinkt werden — hoewel dat via de USSr eigenlijk allang een feit was: het werd vóór december 1941 immers al overrompeld door Duitsers in het westen; en leverde in het oosten in 1939 al slagen met de Japanners, wier bezettingsrijk via Korea en ‘Mantsjoerije’ al langer grensde aan de USSr; en dus speelde Japan sowieso al een belangrijke rol in strategische overwegingen & beslissingen van vooral de USSr, maar óók van Duitsland (invasie USSr) en de geallieerden (embargo’s en andere sancties tegen Japan, waaruit ‘Pearl Harbor’ weer voortkwam) — maar dat en alle overige problemen met dit stuk even negerend:
Op dezelfde dag viel Japan ook Thailand, (Brits-)Malaya, de Filipijnen, Wake Island, Guam, Hongkong en de Internationale Concessie in Shanghai aan, dus eigenlijk zou de vraag al moeten zijn:
@2: het is een test van de sargassoredactie wie d’r allemaal alert is op echte morosofie, of dat we alles voor zoete koek slikken omdat het op een website staat en dus waar moet zijn.
Gronk jij ouwe complotdenker, jij.
@10: heb ik ook aan gedacht, maar die Ingo Piepers blijkt echt te bestaan. Bovendien verzin je zo’n naam niet.
De vraag is mesjogge en de Amerikanen hadden al een plan:
The War on Terror
In going to war, first in Afghanistan and then in Iraq, and in declaring the start of a global war on terrorism with no end in sight, President Bush was careful not to embrace fully the Lewis-
Huntington theory of a civilizational clash. In speech after speech—and despite an initial clumsy reference to the campaign in the Middle East as a “crusade”— the president insisted that the
United States was engaged in a war against terrorists, not a war against the people of the Koran.
In fact, however, Bush’s war on terrorism is merely an excuse to implement a radical new approach to the Middle East and Central Asia. It is not a policy toward Islam, or Islamic fundamentalism, or even toward terrorism, Islamic or otherwise.
From the start, the president’s response to 9/11 displayed a broad imperial vision. He imagined a domino-like series of regime changes in the Middle East, tied to an expanded U.S. military and political presence in the region: First the Taliban, then Saddam Hussein, then regimes in Iran, Syria, Saudi Arabia, and beyond would fall before the onslaught of an imperial democracy.
The Bush administration was heavily influenced by neoconservatives inside and outside who preached the gospel of sweeping regional change. Inside were Wolfowitz, Feith, Perle, Marshall, Wurmser, and Shulsky, along with other key officials in the Pentagon, such as Michael Rubin and William Luti, Lewis Libby in Vice President Cheney’s office, John Bolton at the State Department, Elliott Abrams at the NSC, and many others; outside were a host of think tank and media activists, including Tom Donnelly and Gary Schmitt of the Project for a New American Century, William Kristol of the Weekly Standard, Michael Ledeen of the American Enterprise Institute, Max Singer of the Hudson Institute, and The New Republic’s Peretz and Lawrence F. Kaplan, and James Woolsey. “The mission begins in Baghdad, but it does not end there,” wrote Kaplan and Kristol in The War Over Iraq.
“We stand at the cusp of a new historical era…. This is a decisive moment…. It is so clearly about more than Iraq. It is about more even than the future of the Middle East and the war on terror. It is about what sort of role the United States intends to play in the world in the twenty-first century.”
At a press conference on the eve of the invasion of Iraq, Ledeen put the strategy even more bluntly. “I think we are going to be obliged to fight a regional war, whether we want to or not,” he said, asserting that the war could not be limited to Iraq. “It may turn out to be a war to remake the world.”
Such grandiose ideas had long marked the neoconservative vision of the world. In the infamous blueprint for their strategy, drafted in 1996 as a policy memorandum to then-Prime Minister Netanyahu of Israel, Perle, Feith, Wurmser, and others described a comprehensive regional policy. The memo, entitled, “A Clean Break: A New Strategy for Securing the Realm,” called on Israel to work with Turkey and Jordan to “contain, destabilize, and roll back” various states in the region, overthrow Saddam Hussein, press Jordan to restore a scion of its Hashemite dynasty in Baghdad, and launch military action against Lebanon and Syria as a “prelude to a redrawing of the map of the Middle East [to] threaten Syria’s territorial integrity.” Nowhere, in the long memo, did it suggest a policy of countering fundamentalist Islam, the Muslim Brotherhood, or even Al Qaeda.
Nor is democracy the real objective of the Bush administration in the Middle East, despite the central place that idea occupies in the president’s rhetoric. Neoconservatives want to control the
Middle East, not reform it, even if that means tearing countries apart and replacing them with rump mini-states along ethnic and sectarian lines. The Islamic right, in this context, is just one more tool for dismantling existing regimes, if that is what it takes.
Robert Dreyfuss, Devil’s game (p.335-337) Hfdst.12 Clash of Civilazations?
Er zijn al tekenen dat Trump de ‘policy’ zoals in @13 wil herstarten;
Trump’s Dark Web of Far Right Militarists Who Want to Attack Iran
http://therealnews.com/t2/index.php?option=com_content&task=view&id=767&Itemid=74&jumival=17662
Nota bene, vandaag:
U.S. Planned to Go to War with Japan and Germany Before Pearl Harbor Attack
http://therealnews.com/t2/index.php?option=com_content&task=view&id=767&Itemid=74&jumival=17855
Ik wordt zo kriegel van het vernemen van alle “spanningsontladingen”, van “Het Systeem”, door de tweede wet van de thermodynamica, omdat de “fractale” structuren ervan “uitgekristalliseerd” en “geoptimaliseerd” waren zodat de groeiende spanningen niet meer “geabsorbeerd” kunnen worden, … dat ik zelf nodig aan spanningsontlading toe ben. De fractale structuur van mijn hersenschors is inmiddels “uitgekristalliseerd” en kan het aantal ongefundeerde aannames niet meer aan. Wat daarbij ook niet helpt is dat Ingo tot zover niet ingaat op vragen of commentaar op zijn stukjes.
Het uit den treure herhalen van een mantra wat niet onderbouwd is met data, zonder dieper in te wensen gaan op de geschiedkunde of de voorgestelde methodiek en de relevantie daarvan, maakt wat er gestipuleerd wordt, zover het zinnig is, niet vanzelf waar.
@15: Physics envy, gok ik. Verder kom ik niet.
@12: oh, maar ik geloof dat Ingo ons niet zit te trollen, maar dat-ie zelf een rotsvast geloof heeft in z’n schrijfsels.
Ehm, misschien ook omdat Al Qaeda niet echt een land vertegenwoordigt? En Japan zeg maar gewoon de VS de oorlog verklaarde?
Je model gaat uit van een soort evolutie theorie, een mechanisme wat altijd richting crisis wil. Nogal objectivistisch, liniear denken. Dit hoor je vaak zelfbenoemde realisten (ik noem ze pessimisten) ook zeggen: het systeem dicteert, zo gaat het al jaren, zo hoort het. Je gaat voorbij aan dat mensen keuze hebben. Mensen hebben ook gewoon de keuze geen systeemoorlog te doen.
@19: Zoals zoveel mensen haal je nu de huis-tuin-en-keukendefinitie van realisme door de war met de technische definitie in de studie naar internationale betrekkingen. Die laatsten kennen (tegenwoordig) inderdaad een grote rol toe aan de structuur van het internationale systeem, maar die kun je niet verwijten ‘zelfbenoemde realisten’ te zijn: want de theorie héét in IB-studies nou eenmaal (structureel) realisme, en iedere afzonderlijke ‘realist’ in die zin kan dus wel honderd maal en in iedere publicatie bezwaar maken tegen de schijnbare aanmatigendheid van de term, maar uiteindelijk worden ze toch gewoon ingedeeld onder de (structureel) realisten.
En voor de volledigheid: Ingo Piepers is geen ‘realist’: ik heb het hem gevraagd & en in zijn rapport distantieert hij zich ook nadrukkelijk van de stroming.
@19 Dat is natuurlijk nog maar de vraag. Mensen organiseren zich namelijk in bredere verbanden en die verbanden brengen een eigen logica met zich mee.
Fraai voorbeeld zijn ondernemingen. Die zijn gericht op expansie en winstmaximalisatie, en opereren dan ook volgens bepaalde wetmatigheden. Dat maakt dat je steeds dezelfde patronen ziet terugkeren.
Daarom hebben we ook wetgeving die monopolisme en kartelvorming verbiedt.
De analyse van Joris Luyendijk op hoe het bankensysteem functioneert komt hier ook voor de geest. Je kunt wel leuk zeggen dat al die bankiers toch andere keuzes kunnen maken, maar in werkelijkheid bepaald het systeem wat voor soort mensen op sleutelposities komt te zitten, en hoe ze zich gedragen.
En wanneer het systeem dreigt uit elkaar te spatten, schiet de overheid te hulp, want anders worden volgende week de supermarkten niet meer bevoorraad en dan beginnen de plunderingen.
Zo gek is het dus niet om ipv naar menselijke beslissingen te kijken naar de logica van het systeem en te kijken of je daar terugkerende patronen in kunt herkennen.
Tot zover vind ik de aannames plausibel. Of de verdere uitwerking ook deugt, daar kun je zo je vraagtekens bij stellen zoals de commentaren hierboven en eerder wel duidelijk maken.
@15: inderdaad.
Dit is allemaal postmoderne spraak die diepzinnig lijkt maar niets betekent. De wet van de grote getallen zegt dat hoe meer van dit soort woorden gebruikt worden, hoe groter de kans is dat het onzin is.
@22 Volgens mij is er niet zoveel ‘postmodern’ aan de concepten die Ingo Piepers naar voren brengt; hij is geen volgeling van Lacan of een poststructuralist.
Ik snap wel waar je associatie vandaan komt: Alan Sokal en Jean Bricmont die blootlegden dat postmoderne cultuurtheoretici zich bedienen van allerlei termen uit de natuurwetenschap om hun hoogdravend maar weinigzeggend geneuzel aan de man te brengen, zonder die termen überhaupt te begrijpen.
Sokal liet goed zien dat dit koeterwaals oplevert, dat niet te onderscheiden valt van willekeurig aan elkaar gevlechte – maar duur klinkende – nonsenspraat.
Ingo lijkt iets soortgelijks te doen (z’n verhaal fluffen met leentermen uit natuurkunde, scheikunde, etc), maar bij Ingo zit er tenminste nog een data-analyse onder (tenminste, daar ga ik vanuit), die interessant zou kunnen zijn.
Da’s dus een ander beestje dan feministisch-freudiaanse hineininterpretierung, zoals de vraag of de natuurwetenschap wordt gedomineerd door de onbewuste bevoorrechting van masculien geachte aspecten van de natuur boven feminiene…
@4
Waar is die geweest dan? Wereldoorlog wil toch zeggen dat een substantieel deel van de wereld aan die 9/11 oorlog heeft mee gedaan?
Behalve wat gerommel in de marge heb ik er niet veel van meegekregen.
Maar ik begrijp dat de reaguurders deze materie niet interessant vinden. Jammer. Eindelijk eens iemand die op een andere wijze denkt en dit onderbouwd met data.
Ik vind het jammer dat zoveel reacties onder dit artikel zo negatief zijn. Ik heb een deel van de onderbouwing van WARNING 2020 gelezen en ik vond het een allerverfrissende analyse. Het wegzetten als pseudowetenschappelijke bullshit is een gemakkelijke ad hominem. De waarde van het stuk waar Ingo naar verwijst is in mijn ogen meer filosofisch van aard, op dezelfde manier als psycho-analyse voor mij een hoge waarde heeft als methode van denken. Deze artikelen geven ons een denkmethode die tot verrassende conclusies kan leiden op dezelfde manier als hayek dat deed in Road to Serfdom of Marx in Das Kapital. Beide stukken zijn ook nauwelijks onderbouwd, maar geven haar lezers een mogelijkheid om anders te kijken naar situaties die onbegrijpbaar lijken. Een alternatief.
Het basale probleem is dat Piepers interstatelijke spanningen wil behandelen als fysische energie die aan de gebruikelijke natuurwetten gehoorzaamt.
Een heel gemakkelijke check om na te gaan of dit ook werkt, is door je af te vragen of die interstatelijke spanningen – net als fysische energie – kunnen worden uitgedrukt in joules (waarbij 1 joule de energie die nodig is om een object 1 meter te laten bewegen tegen een weerstand van 1 Newton in).
De vraag stellen, is ‘m beantwoorden, lijkt me.
(En zelfs als interstatelijke spanningen in joules uit te drukken zouden zijn, hoe meet je dan het aantal joules van een bepaalde internationale crisis? En als je het aantal joules niet weet, hoe kun je dan aan het rekenen slaan en op natuurwetten gebaseerde voorspellingen doen?)
En dan heb je nog historiografische vragen als ‘Wat is een systeemoorlog en wat is een gewone oorlog?’ Waarom is de Dertigjarige oorlog wel een systeemoorlog en de Negenjarige Oorlog plus Spaanse Successieoorlog (welke in feite één conflict vormden) niet? Zelfde vraag voor Oostenrijkse Successieoorlog en Zevenjarige oorlog. Laatstgenoemde conflicten deden minstens zo veel voor de Europese balance of power als de Dertigjarige Oorlog.
Waarom beginnen in 1495? Was de vroegmoderne politieke situatie wel een anarchistisch systeem zoals Piepers wil? Zo ja, hoe verklaart hij dan bijvoorbeeld de Reichsritter die zonder vrees de facto soeverein konden zijn op een paar hectare grond omgeven door vele malen machtiger buren?
Als je wat dieper kijkt, blijft er inderdaad niets meer over dan een onbedoeld Sokalletje: nonsens zonder kop of staart.
@26:
Creationisme doet hetzelfde. Just sayin’.
@21: Je moet natuurlijk wel onderscheid maken tussen ‘systeem’ en ‘doctrine.’ Het amorele bij bankiers begon bij Milton Friedman c.s. met het gebod om zich bij winstmaximalisatie niets aan te trekken van maatschappelijke ontwikkelingen. Vervolgens werd (economisch) menselijk gedrag gemathematiseerd op een m.i. zeer povere basis (physics envy) die eerst tot groei leidde omdat men leende van de toekomst en nu wereldwijd tot problemen leidt. Wat er anno nu gebeurt is niet het oplossen van structurele problemen van die doctrine, maar in de ontkenning daarvan burgers tot ‘lenders of last resort’ maakt buiten hun wil en landen hun zelfbeschikking afneemt.
De relatie met het post-structuralistische gemathematiseerde militaire abstractie van Piepers is gering en voor zover ik kan zien wordt ons geen doctrine opgelegd. Nu weet ik ook wel dat mijn empirie in @13 het veronderstelde ‘systematische’ van Piepers niet noodzakelijk weerlegt, maar ja. Wat is overigens de definitie van een wereldoorlog? Rusland zit niet in Syrie uit humanitaire overwegingen.
edit: jouw @23 had ik nog niet gelezen. Kom ik op terug.
@26 Nou nee. Een ad hominem zou zijn: Ingo Piepers heeft geen diploma’s in natuurkunde, scheikunde, wiskunde, etcetera, dus weet hij niet waar hij over spreekt. Of: Ingo Piepers runt een hotel, dus is het maar een hobbyist.
Het is heel wat anders om te stellen: Piepers leukt zijn data-analyse flink op met een mengelmoesje van termen uit de natuurkunde, scheikunde, wiskunde, etcetera, maar maakt nergens aannemelijk dat dergelijke processen ook daadwerkelijk toepasbaar zijn op door mensen georganiseerde systemen; bovendien maakt ‘ie er een ratjetoe van, bovendien komt ‘ie niet met data over de brug, slechts met grafiekjes, dus dat maakt het nogal suspect.
Nu kan het zijn dat die kritiek Piepers’ analyse zwaar tekort doet (dat kan ik niet beoordelen, ik heb geen kaas gegeten van bètavakken), maar dan is het hooguit een karikatuur (een stroman dus), geen ad hominem-argument.
Daarom is Das Kapital ook in drie dikke delen verschenen, omdat Marx naliet zijn thesen uitvoerig te onderbouwen aan de hand van economische data…
Punt van kritiek is ook niet dat Piepers zijn thesen niet onderbouwt, maar dat de onderbouwing kant noch wal raakt (en dat ‘ie vooralsnog geen inzage geeft in z’n data).
Er is al wat gezegd over de wat dubieuze vergelijking tussen Pearl Harbor en 9/11 (appels en peren) en dat het systeemdenken van Ingo wel erg deterministisch is. Nu wil ik die twee zaken combineren door erop te wijzen dat WO II sowieso het hele patroon lijkt te hebben gewijzigd in de zin dat vroeger oorlog nog een soort van ‘leuk’ was, maar zeker sinds de massale vernietiging van WO II en de dreiging van kernwapens daarna, is oorlog niet meer een min of meer ‘gewone’ optie als voorheen. Evengoed zien we dat er oorlogen worden gevoerd, maar zeker als er kernmachten gaan meedoen verandert het spel: het karakter verandert en misschien ook de patronen?
Ik ga er verder niet meer op in. Niet te geloven dat mensen dit serieus nemen. Het enige wat ik nog hoop voor Sargasso is dat er ergens aan het einde van het jaar een ontknoping komt met ‘een april, kikker in je bil’ of iets dergelijks erin want ik mag niet hopen dat dit oeverloze geblaat representatief is voor whatever welke tak van de sociale wetenschappen dan ook—en ook niet dat dhr. Piepers hier serieus zijn brood mee verdient. Het lijkt verdomme wel een sociaal experiment. Het doet me erg denken aan dat andere sociale experiment: laat Trump voor de grap meedoen aan de presidentsverkiezingen in de VS, laat hem allerlei tegenstrijdigheden en beledigingen uitkramen en kijk dan welke gek nog op hem gaat stemmen.
@28 Dan zou je moeten veronderstellen dat bankiers zich in WOI, WOII en in aanloop naar de beurskrach van 1929 wel moreel en verantwoordelijk gedroegen. Quod non.
Wat bankiers ertoe heeft gedwongen zich verantwoordelijker dan voorheen te gedragen, is wetgeving (bijv. de Glass-Steagall Act); net zo goed als de uitbuiting van arbeiders wordt ingeperkt door wetgeving.
Milton Friedman mag dan de ideologische legitimatie hebben verschaft om die wetgeving uit te hollen en roofkapitalisme de vrije teugels te geven, maar dat kapitaalondernemingen zich zo zijn gaan gedragen is toch echt omdat de omstandigheden dusdanig waren, dat er snel veel geld te verdienen viel door geld te lenen om bedrijven via vijandige overnames op te kopen, op te delen en de werknemers af te laten vloeien; of door schulden te vermarkten en te verpakken en daarmee te speculeren; of te speculeren op een dramatische koersval van de pond, etc.
Kijktip: Adam Curtis: the Mayfair Set (deel 2 & 3). Kun je op Youtube wel vinden.
George Soros zei het in de jaren negentig al: luister, ik gedraag me gewoon als rationele speler op de markt, en ik boek succes met door volstrekt amoreel te handelen dus waarom zou ik er mee ophouden? Als ik het nalaat, dan doet mijn mededinger het wel, en dan leg ik het van hem af. Het is aan overheden om wetgeving te maken om types als mijzelf te stoppen. En als die overheden dat niet doen, dan zitten we zometeen met een enorm probleem.
@23 Van die exersitie van Sokal en Bricmont weet je niets zo te zien en je hebt wat van anderen overgenomen waar je de merites niet kan beoordelen. Ten eerste was het simpelweg een cultuurclash. Sokal probeerde Franse (postmoderne – ik haat dat woord, maar zo wordt het genoemd) denkers onder de mat te vegen, zonder aanziens des persoons. Daarbij haalde hij concepten en begrippen door elkaar zoals relativisme en constructivisme. De felste aanval was op Bruno Latour die hij beschuldigde van relativisme. In werkelijkheid heeft Latour altijd nadrukkelijk afstand genomen van relativisme dat er vanuit gaat dat wij onze eigen werkelijkheid construeren: anything goes. (Latour & Woolgar 1979: we do not wish to say that facts or reality do not exist. We are no relativists)
Latour en Woolgar hebben een sterk punt als ze stellen dat wetenschap altijd zo mooi klopt met de realiteit omdat onze opvattingen over die realiteit aan diezelfde wetenschap ontleend worden. Maar het blijft geconstrueerde kennis en geen objectieve kennis, ook al komt het zo over. Dit komt omdat de sporen van het sociale proces waarin wetenschappelijke kennis tot stand komt al construerende worden uitgewist, waardoor er uiteindelijk een wetenschappelijk ‘feit’ overblijft. Die tijdens dit proces en daarna voortdurend boven de rand van de afgrond blijft hangen. Enfin. Immanuel Kant begreep al dat ware kennis zoals vastgelegd in natuurwetten door mensen geconstrueerde kennis is.
Sokal haalde er in zijn heksenjacht nog iets smerigs bij als ‘Holocaust als constructie.’ Tsja, het is maar met wie je je wil identificeren. Overigens heeft Piepers het voortdurend over “structuren.”
@32:
Je zit ernaast. ‘Laissez faire’ moest zich herprofileren. Dat werd neoliberalisme en we zitten in hetzelfde schuitje.
@31: Nee. Tegenover ‘de mens is de maat der dingen’ (een denken dat rond 1800 ontstond) staan misschien wetmatigheden.
@34 Ja, oké, en waarom denk je dat die ‘laissez faire-ideologie’ zo succesvol was? Ideologie dient de macht; en de macht dient de belangen van degenen die er in slagen zich meester te maken van de productiemiddelen.
Uiteindelijk komt ons geschilpunt aan op de vraag wat het primaat heeft, en de grond is van de ordening der dingen. Zijn er eerst de materiële omstandigheden, en volgt daar de ideologie uit, die dan een bepaalde ordening rechtvaardigt? Of is er eerst de ideologie, en voegt de materiële ordening zich daarnaar.
Dus bijvoorbeeld: koloniseerden Europeanen de wereld en maakten ze technologisch minder geavanceerde volkeren tot slaven en knechten die men naar believen uit kon buiten omdat ze racistisch waren, of was het andersom en werd men racistisch omdat dit een legitimatie verschafte aan wat de technologie mogelijk maakte en voordelig was?
Ik ben geneigd mijn kaarten in te zetten op het materialistische standpunt. Eerst was er de overgang van jager-verzamelaar naar akkerbouw, en de godsdienst voegde zich daar naartoe. Eerst was er de materiële noodzaak zich te verenigen in natiestaten, en de ideologie voegde zich daar naartoe. Eerst was er de materiële emancipatie van de burgerij, en de ideologie (verzet tegen de standenmaatschappij, absolute monarchie, aristocratie, autoriteit der kerk) voegde zich daar naartoe.
Mooi voorbeeld daarvan is de Reformatie. Zonder de steun van wereldlijke vorsten (die daar wereldlijke motieven voor hadden) en stadsstaten was daar korte metten mee gemaakt.
Goed,we zijn weer op de hoogte. Sargasso is dood.
@37: Wat een negatief gedoe allemaal. Zelfs onzin is interessant en kan je iets leren (dat is mijn stelling voor vanavond voor jullie).
@37 Hemaworstje hier – @10 gronk hier – @39 Arduenn hier…. Wat een verzameling blog-dino’s. We missen alleen nog ‘Pestilentie’. Onee, die had na de uitvinding van de penicilline de pijp aan ‘Pollutie’ gegeven. Op naar Armageddon, heren.
Het wachten is op ketsman. Misschien een blik viva-dames opentrekken?
@33: Maar het is toch voortdurend zo dat de wetenschap níet klopt met de realiteit? Is het gat tussen theorieën en observaties niet juist de levensbron van de wetenschap? Voor zover ik weet is het nog lang niet dicht.
@33: ik vraag me af hoe iets als ‘de lichtsnelheid’ een door de mensen geconstrueerd feit is. Buiten dan dat je mensen nodig hebt om betekenis te geven aan wat ‘licht’ en ‘de lichtsnelheid’ betekenen. Maar dan zit je op het niveau van ‘maakt een omvallende boom geluid als er niemand luistert?’.
Dat soort redenaties gaan misschien wel op voor overwerk of andere sociale constructies (als je baas niet ziet dat je hard gewerkt hebt had je net zogoed niet kunnen overwerken), maar voor ‘natuurwetten’ ligt dat IMO toch een stukje anders.
Ik kan me overigens best voorstellen dat er ‘natuurwetten’ zijn waar samenlevingen aan voldoen (teveel ongelijkheidheid en je krijgt sores, net zoals dat ’teveel’ jongeren/’teveel’ ouderen ook z’n weerslag kan/zal hebben op een maatschappij. )
Economische geografie zit een beetje in die hoek, en probeert oa. te verklaren waarom sommige gebieden nou wel ‘booming’ zijn en andere niet, ondanks eindeloze hoeveelheden subsidies. Best interessant.
Of neem deze studie, die de zwaarte van conflicten probeert te verklaren aan de hand van democratisch gehalte van een land/religiositeit/ethnische homogeniteit (‘surprisingly, ethnic homogeneity may be related to more deadly conflicts’). En, sorry hoor, maar
klinkt toch heel anders dan wat Piepers hier tot nog toe heeft laten zien.
@42 Misschien moet je dit stukje en de daarop volgende discussie (let op de bijdragen van Klokwerk, troebel en mijzelf) dan nog eens lezen en op je in laten werken.
En in het stuk zelf dan met name de alinea die als volgt begint:
Ik stel maar gewoon een vraag: wat bedoelt schrijver met fractaal? Definitie? Eigenschappen? Conclusies? Bewijzen? Wat bedoelt schrijver met tweede hoofdwet van de thermodynamica als hij het kennelijk NIET over thermodynamica heeft? Definitie, afleiding, eigenschappen, conclusies?
Volgens mij heeft hij daar helemaal geen antwoord op. Tot dan. gelul in de ruimte.
Ik moet het ff kwijt. Prediker is (ik schat in mannelijk en vijftiger) op zijn top. En maakt zelfs @0 (een filosofie die ik overigens na een fikse borrel aan iedereen uitdraag,… ik ben erg eenzaam, dit terzijde) behapbaar. Draagt toch bij aan een stukje leesgenot.
Ik noem de reactie van de VS op 911 wel een tipping point.
Te beginnen bij het feit dat het te bestraffen Irak er juist niet achter zat. Stap 1 in de door anderen al aangewezen dominotheorie van Bush c.s. Puinhoop 1. Stap 2: Ghadaffi weg. Puinhoop 2. enz.
Systeemcrisis an sich al, in your face.
@43
Wat een gegoochel met woorden. Dat ‘aantrekken’ is een interpretatie die sinds de algemene relativiteitstheorie geen steek meer houdt. Doet niet af aan het feit dat die planeten naar elkaar toe bewegen als je er twee naast elkaar zet. Dat verzin je niet. Daar kun je gif op innemen. Dat is geen menselijk construct. Dat soort dingen gebeuren in ons universum, of wij daar met onze harsens nou over nadenken of niet. De theorie is allen maar de wiskundige beschrijving die wij eromheen verzonnen hebben om zo precies mogelijk te voorspellen wanneer die planeten dan op elkaar inklappen. ‘Waarheid’ is een irrelevante term. Het gaat om hoe precies je theorie is. Als iemand met een nieuwe theorie komt die betere voorspellingen doet, dan zal de wetenschapper niet schromen om die oude ‘waarheid’ te laten vallen als een baksteen.
De NASA kan overigens bij de baanberekening van interplanetaire ruimtesondes nog steeds uitstekend uit de voeten met de wetten van Newton. Die hebben daar geen relativiteitstheorie voor nodig, omdat de oude ‘waarheid’ goed genoeg is.
En de lichtsnelheid is geen theorie, dus ernaar verwijzen met een warrig stukje over de waarde van wetenschappelijke theorieën en waarheid, wat moet ik daar nou mee?
@43 Dit wilde ik ook min of meer zeggen: een theorie is niet kloppend of waar, maar goed genoeg tot de volgende onverklaarde waarneming zich aandient. Als ik de wetenschappelijke voortgang wil uitleggen gebruik ik ook graag een favoriet essay: The Relativity of Wrong.
@43
Mijn god, rakel je die discussie nog een keer op. De discussie waarin ik de holle interesantdoenerij van jou en nog wat anderen veel te lang het voordeel van de twijfel heb gegeven. Terwijl ik me er, achteraf gezien, veel makkelijker vanaf had kunnen maken.
Het verwijt aan een wetenschapper dat hij in zijn model geen rekening houdt met “iets”, een “unknown unknown”, is namelijk altijd en overal, per definitie, anti-wetenschap. Als het model zonder “unknown unknowns” voldoet, voldoet het. Tot op het moment dat het niet meer voldoen. Het “iets” van Hulspas is wel degelijk metafysische, onwetenschappelijke (want onfalsifieerbare) bullshit.
Wat Ingo Piepers betreft: het lijkt me uiterst onwaarschijnlijk dat iemand, in enkele jaren onderzoek, voldoende inzicht in een uiterst complex systeem (de menselijke geschiedenis) kan krijgen op extreme gebeurtenissen (systeemoorlogen) met enige nauwkeurigheid te voorspellen. Dat lukt namelijk in geen enkele wetenschappelijke discipline. Extreme gebeurtenissen ontstaan namelijk altijd door een complex van factoren, en toeval speelt vrijwel altijd een rol. Ze zijn niet te voorspellen, tot op het moment dat ze zich beginnen te ontwikkelen,en al helemaal niet met eenvoudige modellen.
@49 Dat is het ‘verwijt’ niet. Je begrijpt blijkbaar de kritiek van Hulspas niet, noch dat ik verwees naar een ander aspect van de discussie die Hulspas aansnijdt.
Je blaft dus tegen de verkeerde boom. Maar kennelijk zit het je nog dwars. Niet mijn probleem.
Verder staat het je volstrekt vrij mijn post te negeren; die was immers niet voor jou bedoeld.
Het is de grote wens van sociale wetenschappers om even ‘wetenschappelijk’ bezig te zijn als natuurwetenschappers. Dat lijkt ook hier het geval.
Waar ik bij deze theorie aan moet denken is “Foundation” van Isaak Asimov. Dat is SF natuurlijk, maar goede SF. Door een geniale wetenschapper (Hari Seldon) wordt een mathematische theorie ontwikkeld om sociale en maatschappelijk processen mee te beschrijven. Met deze theorie kan hij voorspellen dat het galactisch imperium zal instorten.
Om een lang (en mooi) verhaal kort te maken: zijn formules blijken uiteindelijk toch niet te werken omdat er een afwijking van het normale patroon optreedt: plotseling, als bij toeval, is er het Muildier – de bijnaam voor een man die in staat is tot ‘mind control’ – die grote macht weet te verzamelen. Hij ontregelt het hele mathematische bouwwerk van Seldon.
Ook zonder het Muildier is het beeld dat in Foundation wordt geschetst van mathematische voorspelbaarheid natuurlijk onzinnig. Sociaal gedraag laat zich niet modelleren zoals de fysica. Zelf economie is niet op die manier te modelleren.
@42:
Sorry, maar dat is een valse vergelijking. Ik heb het in @33 uiteraard niet over ervaringsfeiten van … als je van de trap afvalt, dan ben je gauw beneden tot de merkwaardige constante die lichtsnelheid heet. Wetenschappelijke feiten die voortkomen uit voorstellingen (4RT, isospin, enz. enz.) zijn constructies.
@42: Dit soort redenaties gaan toch meer richting de Philips scheikunde doos deel #2.\/5
MET ALLE RESPECT UITERAARD.
.
Wat ik nu niet snap na het lezen van dit artikel: waarom veroorzaakte de moord op Franz Ferdinand een oorlog en die op Pim Fortuyn niet? Het lijkt me toch dat in ut laatste geval de fractale structuur de spanning toch echt niet meer aankon. Of mis ik hier iets?
Wat ik me nou afvraag: in het grafiekje van Ingo spreekt hij van vrije energie. Is dat nu Gibbs vrije energie of Helmholz vrije energie? Maakt nogal een verschil.
@Heer Olie: https://www.youtube.com/watch?v=9M8ANcxPF7o
@40:
Ons zijn hier. Wie moet er deaud?
@0
Wat een enorm onzinnig prul lever jij af. Als je echt denkt dat WO2 bij Pearl Harbor begon, dan zit met je kop te diep in de reet van een Amerikaanse conspiracy fabrikant.
Is Sargasso nog wel serieus?
Ik begin oorlogen om minder.
@59
Het wereld-gedeelte van de wereldoorlog begon dan pas. Het is te makkelijk om bij een wereldoorlog de (niet-soevereine) kolonies mee te nemen als ‘oorlogsgebied’, vandaar de noodzaak tot soevereine actoren op meerdere continenten die verwikkeld zijn in een oorlog. Ik vind #0 ook vaag, maar dat de oorlog pas toen een wereldoorlog werd, snap ik wel.
@61:
Het wereld-gedeelte van oorlog hangt van je wereldbeeld af. Bij mij is het altijd wereldoorlog, voor #0 is het klaarblijkelijk plat gebombardeerd.
@62
Ah, het is altijd wereldoorlog? Waarom zou je dan überhaupt een begindatum kiezen? En als het altijd wereldoorlog is, waarom dan het achtervoegsel ‘2’? Een altijd-durende wereldoorlog is toch gewoon WO1?
@63:
Mijn wereldje is groot genoeg voor simultaan wereldoorlog. Jij zou eens meer naar buiten moeten.