WW: Phobot helpt kinderen van angsten af

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland. Op de jaarlijkse Human-Robot Interaction conferentie heeft een team van studenten van de Universiteit van Amsterdam afgelopen weekend de publieksprijs voor best ontworpen robot gewonnen. De acht deelnemende teams van over de hele wereld construeerden hun robot met dezelfde set bouwsteentjes: een Lego Mindstorms pakket, aangevuld met wat extra sensoren met een totale waarde van slechts 250 dollar. Het UvA-team gebruikte de middelen om "Phobot" te bouwen, een robot die menselijke angst nabootst. Als Phobot een andere robot ziet, of een ander angstaanjagend object tegenkomt stijgt zijn interne 'angstniveau' plotseling naar maximale waarde: Phobot deinst dan terug en hij zet een angstig gezicht op. Het angstniveau daalt vervolgens maar heel geleidelijk. Dit proces kan versneld worden door zachtjes tegen hem te praten en zijn robothandje vast te houden. De robot is ontworpen om kinderen te helpen van hun fobieën af te komen. Ze kunnen zien dat niet alleen zijzelf bang zijn voor iets, maar dat Phobot hun angsten deelt en dat hij er van af kan komen. Het gebruikt daarmee bestaande theorieën uit de psychologie om fobieën te verminderen. De angstig terugdeinzende Phobot spreekt erg tot de verbeelding, zoals je ook kunt zien in dit filmpje. GeenCommentaar sprak met Phobot-teamlid Henriette Cramer over Phobot:

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: Denken aan je naasten is denken aan jezelf

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

Brains! (Bron: NASA)

Als je denkt aan wat iemand anders denkt en die iemand anders lijkt op je, dan denk je eigenlijk aan wat je zelf zou denken. Lijkt die persoon niet op je, dan denk je op een andere manier.

Dat is wat Adrianna Jenkins en haar collega’s van de faculteit psychologie van Harvard en de Universiteit van Aberdeen schrijven in een artikel in de PNAS van 18 maart.

Het onderzoek is gebaseerd op het gegeven dat als je aan iets denkt een bepaald deel van de hersenen oplicht, maar als je daarna aan hetzelfde denkt, de neuronale activiteit in dat gebied juist lager is. Dit effect heet ‘repetitie supressie’. In het enige figuur dat het artikel telt is dit duidelijk te zien: de meeste linkse, grijze kolom laat bij proefpersonen die eenmalig een vraag over zichzelf kregen de activiteit zien in de ventromediale pre-frontale cortex (vMPFC), een hersengebied waarvan bekend is dat het een rol speelt bij introspectie. De blauwe kolom rechts daarvan laat zien dat de activiteit in het gebied bij het voor de tweede maal beantwoorden van dezelfde vraag (‘identical’) over zichzelf (‘self-after-self’) inderdaad lager is.

De proefpersonen, typische linksige Harvard-studenten, kregen profielen van twee fictieve personen te lezen: een andere linksige Harvard-student en een Republikeinse fundamentalistische student uit het Middenwesten. De proefpersonen werd eerst gevraagd wat ze dachten dat elk van deze personen over iets dacht, waarbij zorg werd gedragen dat de vragen juist helemaal niet politiek waren: “Houdt deze persoon van champignons op zijn pizza?” of “Vindt deze persoon kruiswoordpuzzels leuk?”

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: Computergestuurde evolutie voor olie

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

Craig Venter (Foto: Flickr/thorswift)

Wie wil weten wat de biogenetische state of the art is doet er goed aan een kwartiertje vrij te maken voor het praatje dat Craig Venter in februari op de TED gaf. De Amerikaanse bioloog is oprichter van het Institute for Genomic Research (TIGR). Venters bedrijf Celera kon in 2000 (gelijktijdig met het publieke Human Genome Project) melden dat het volledige menselijke genoom was beschreven. Venters praatje op de TED gaat over de volgende stap in gentechnologie: wat als we niet alleen de bestaande genomen willen beschrijven, maar daadwerkelijk genetisch materiaal willen synthetiseren?

Daarin zijn we blijkbaar verder dan je zou denken. Venter heeft beschikking over een robot die een miljoen chromosomen per dag in elkaar kan zetten en dit zou binnen anderhalf jaar moeten leiden tot het eerste volledig door mensen (en computers) gemaakte organisme, Mycoplasma Laboratorium. Hiermee komt Venter, en daarmee de hele mensheid, in één klap op de stoel van God te zitten en de vraag die dan ook rijst is: wat willen we hier mee?

Venter geeft in zijn keynote een tot de verbeelding sprekend voorbeeld: met de groeiende wereldbevolking is het allang geen geheim meer dat de stijgende energiebehoefte op niet al te lange termijn een probleem oplevert. De huidige generatie biobrandstof blijkt ook geen goede oplossing, omdat het “zorgt voor toename van honger in de wereld, grootschalige ontbossing, een toename van hart- en vaatziekten en mogelijk een teruglopende economische groei in westerse landen“.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: Newton en Einstein op de helling

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

De Cassini sonde op weg naar Saturnus (Illustratie: Nasa/JPL)

De wetten van Newton en Einstein zouden wel eens ontoereikend kunnen zijn voor het verklaren van de beweging van kleine objecten in de ruimte. Die suggestie zit volgens de Economist in een artikel dat binnenkort verschijnt in Physical Review Letters, niet het minste wetenschappelijke tijdschrift.

Onderzoekers van het Jet Propulsion Laboratory, dat de gangen van ruimtesondes nagaat, kwamen erachter dat die sondes consequent sneller gaan dan vooraf berekend. Nadat ze dat een paar keer ondervonden hadden en alle verklaringen leken te falen, verzonnen ze zelf een formule om te kijken of ze het effect bij de lancering van een nieuwe sonde konden voorspellen.

Dat bleek het geval. Om correct de baan van kleine ruimtesondes te voorspellen, moet je een extra factor inbouwen in de wetten van Newton en Einstein. Het werkt. Maar waarom? Op die vraag moeten de onderzoekers het antwoord schuldig blijven. Het raadsel komt op het lijstje van fundamentele onopgeloste vragen uit de natuurkunde, naast de vraag waar alle ‘zwarte materie’ is gebleven en uit hoeveel snaren een quark bestaat.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: De evolutie van meercelligheid

De woensdagmiddag is op Geencommentaar.nl Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland. Ook hier heeft GeenCommentaar ruimte voor gastloggers. Ditmaal voor Martijn ter Haar.

Als je kijkt naar een mens of een willekeurig ander dier, dan zie je een gigantische verscheidenheid aan gespecialiseerde celtypen. Het leven bestond oorspronkelijk uitsluitend uit eencellige organismen. Ergens in de evolutie moeten een aantal daarvan aan elkaar zijn gaan plakken en informatie zijn gaan uitwisselen zodat er een taakverdeling kon ontstaan. Hoe is dat gebeurd?

Monosiga brevicollis (Foto: Nature)

Nicole King, werkzaam aan de universiteit van Berkeley, en haar collega’s hebben daar een fascinerend onderzoek naar gedaan dat ze onder de prozaïsche titel “The genome of the choanoflagellate Monosiga brevicollis and the origin of metazoans.” hebben gepubliceerd in Nature. Ze hebben het genoom van de eencellige Monosiga brevicollis uitgeplozen. Sponzen bevatten cellen die verdacht veel op deze eencellige lijken, wat een goede aanwijzing was dat Monosiga brevicollis evolutionair dicht bij meercelligen staat. Dat blijkt inderdaad zo te zijn.

Verrassend veel van de eiwitten waarmee cellen aan elkaar hechten in meercelligen werden teruggevonden in deze eencellige. Wat hun functie daar is, is nog niet geheel duidelijk. Wel blijkt weer eens dat eiwitten in de loop van de evolutie van functie kunnen veranderen. Ook interessant is dat Monosiga brevicollis weliswaar bepaalde genen van meercelligen nog niet heeft, maar dat kleine onderdelen daarvan wel al verspreid over het genoom werden gevonden. Via een proces dat gene shuffling heet, zijn daaruit de genen in meercelligen ontstaan.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: De mini-kernreactor komt eraan

De woensdagmiddag is op Geencommentaar.nl Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

Het afgelegen stadje Galena in Alaska krijgt volgend jaar misschien een kleine kerncentrale. Het ding, gebouwd door Toshiba, meet 22 bij 16 bij 11 meter, stukken kleiner dan een gewone kerncentrale. Een schip levert het apparaat kant en klaar af, waarna het dertig jaar energie levert.

Natuurwetenschap en Techniek haalt het voorbeeld in de editie van deze maand aan als een voorbeeld van de opmars van kleine kerncentrales. Ford had in de jaren vijftig zelfs plannen voor een auto op atoomenergie, maar sindsdien is de trend naar steeds groter, behalve heel dure reactoren voor onderzeeërs.

Ontwerp van de Sstar (Wikimedia Common)

Naast de S4 van Toshiba liggen er meer compacte centrales op de tekentafel, zoals de Amerikaanse Sstar. Deze kweekreactor is drie meter in doorsnee en twintig meter hoog. Je graaft hem in en dan heb je drie decennia lang een onderhoudsloze 100 MW centrale (en na afloop daarvan een cilinder met radio-actief afval).

De miniaturisatie verloopt zo vlot dat ingenieurs al weer voorzichtig naar voertuigen beginnen te kijken. Het Nederlandse Romawa probeert momenteel een nucleaire kubus van tien meter te slijten voor de aandrijving van schepen. Het Amerikaanse Hyperion beweert een kerncentrale ter grootte van een badkuip te kunnen bouwen. Wel goed ingraven voor je hem in gebruik neemt, vanwege de straling.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: Apen rationeler dan mensen

De woensdagmiddag is op Geencommentaar.nl Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

Apen rationeler dan mensen? (Foto: Flickr/baboon™)Zat die goeie ouwe Aristoteles er toch naast. In de vierde eeuw voor Christus definieërde hij de mens als een rationeel dier in zijn Metafysica. Eeuwenlang kon deze definitie er goed mee door, maar nu is deze stelling toch echt door de wetenschap achterhaald. Natuurlijk is het al langer duidelijk dat de mens vaak helemaal niet zo rationeel is als gedacht maar voor een goede redenering moeten we eerst kijken naar wat we nou eigenlijk bedoelen met ‘rationeel’?

Eén wetenschappelijk gebied waar hier onderzoek naar gedaan wordt is in de economie. Een daarin veelgebruikte methode om rationaliteit objectief te meten is de in de jaren 80 ontwikkelde Ultimatum Game. De regels van het spel zijn simpel: Er zijn twee spelers (A en B). Speler A krijgt een bepaald bedrag (zeg 50 euro) en mag speler B een door hem bepaald gedeelte hiervan aanbieden. Het enige wat speler B mag beslissen is of hij het bod al dan niet aanneemt. Als hij het aanbod aanneemt, wordt het bedrag verdeeld over de spelers volgens de voorgestelde verdeling. Neemt hij het niet aan, dan krijgt geen van beiden iets. Bij een volledig rationele beslissing moet speler B altijd het geboden bedrag aannemen (hij heeft immers de keus tussen ‘iets of niets’). Speler A weet dit en kan dus met een gerust hart speler B het laagst mogelijke bedrag aanbieden (bv. één euro).

Maar daar komt de irrationaliteit van de mens de hoek omkijken: als dit experiment daadwerkelijk uitgevoerd wordt blijkt dat bovenstaand rationeel scenario helemaal niet zo vaak voorkomt als je denkt. Sterker nog, niet alleen verwerpen de spelers B allerlei verdelingen, de spelers A voorzien dit irrationele gedrag en bieden vaak ‘eerlijkere’ verdelingen aan. Dit gebeurt zélfs wanneer de twee spelers elkaar niet kennen en voor en na het experiment niet met elkaar geconfronteerd worden.*

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: Bewegend elektron vastgelegd op film

[i]De woensdagmiddag is op Geencommentaar.nl Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.[/i]

Bewegingen elektron (Foto: Johan Mauritsson, Lund University)Het is wetenschappers van de Lund universiteit in Zweden gelukt om de bewegingen van een elektron vast te leggen. De wetenschappers gebruiken hiervoor een laser die pulsen afgeeft van een attoseconde. Met deze korte pulsen maken de wetenschappers een soort stroboscoopeffect waardoor het mogelijk werd om de elektron vast te leggen op film. Meer uitleg en een filmpje staat op de site van de universiteit.

De wetenschappers hebben nog geen praktische toepassing bedacht voor de techniek, voorlopig willen ze alleen kijken wat ze er nog meer mee kunnen filmen.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: Tot de schroothoop ons scheidt

De woensdagmiddag is op Geencommentaar.nl Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

plaatje - 'I RoBoT' door flickr usr V_2We schreven al eerder over de opkomst van de robot in de 21e eeuw. Het ziet er in alle redelijkheid naar uit dat verderop in deze eeuw robots ons gras maaien, onze ouderen verzorgen en onze honden uitlaten. En we zullen seksuele en zelfs liefdesrelaties aangaan met onze elektronische vrienden.

Dat laatste zal volgens dr. David Levy in de wel zeer nabije toekomst realiteit zijn. De auteur van het boek Love and Sex with Robots stelt dat er op dit moment al een behoefte aan seksuele robots is, de taak van de techneuten is om aan die vraag te voldoen. Levy voorspelt dat binnen vijf jaar de eerste volledig functionele seksuele robots al in de handel zullen liggen. En dat klinkt helemaal niet zo gek als je bedenkt dat er op dit moment in (uiteraard) Japan hard aan gewerkt wordt.

Maar Levy gaat verder: hij voorspelt dat rond het jaar 2050 robots zo’n deel zullen uitmaken van de belevingswereld van de mensen, dat een natuurlijke hechting van mensen met robots kan plaatsvinden. Bij Steven Colbert legt Levy uit waarom dit onvermijdelijk is. Deze emotionele hechting zal niet zelden culimineren in een heuse liefdesrelatie en zelfs een huwelijk. Er zullen nog heel wat wetenschappelijke en technologische doorbraken moeten plaatshebben (en zeker ook wat controversiële wetten aangenomen moeten worden) voordat dit mogelijk wordt. Dus tot die tijd maar gewoon je Roomba een extra knuffel geven.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: Ratten worden dik van zoetstofdieet

De woensdagmiddag is op Geencommentaar.nl Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

Lab rat (Foto: Flickr/rick eh?)Er waren al eerder aanwijzingen dat zoetstoffen de suikerhuishouding van het lichaam ontregelen. Maar nu tonen proeven met ratten, gedaan door Susan Swithers en Terry Davidson van Purdue University, dat zoetstoffen zelfs dikker maken dan suiker. Niet direct, maar via een omweg.

Swithers en Davidson voerden ratten yoghurt met suiker en met saccharine op hetzelfde zoetheidsniveau. Na vijf weken was de laatste groep ratten zwaarder. In een andere proef kregen de ratten na twee weken yoghurt een chocoladepudding met veel vet en suiker waar ze meteen op aanvielen. De ratten op suiker compenseerden dat door minder van de daarna aangeboden yoghurt te eten. De saccharineratten bleven volop dooreten.

De onderzoekers maten ook de temperatuur van de ratten voorafgaand aan en tijdens het chocoladefeest. De suikerratten waren warmer, zoals hoort bij een stevige spijsverteringstaak. De zoetstofratten warmden minder op, wat suggereert dat ze nogal in de war waren over de voedingswaarde van het hapje.

Natuurlijk zijn labratten geen mensen, vooral omdat ze hun dieet meer in eigen hand (zouden kunnen) hebben. Maar het zou wel ironisch zijn wanneer zoetstoffen het lichaam zo van slag brengen dat het meer suiker uit de rest van het voedsel haalt.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Vorige Volgende