WW: Melkpak in space!

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland. Het waren spannende uurtjes in Delft, eergisteren morgen, maar uiteindelijk kon er dan toch een feestje gevierd worden: de eerste Nederlandse universiteitssatelliet draaide om de aarde. De kunstmaan, ongeveer ter grootte van een melkpak maakte het nog spannend door de eerste omlopen rond de aarde niets van zich te laten horen. Of eigenlijk wel, maar de Delftse studenten dachten dat het 'melkpak' in een andere baan geschoten was, waardoor ze op het verkeerde moment luisterden. Nadat deze fout was ingezien was het contact snel gelegd.

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: De tien beste experimenten ooit

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

Phlogiston bestaat niet (Foto: Flickr/bcmom)

Al sinds de vroegste Oudheid is het Experiment al één van de hoekstenen van de wetenschappelijke methode geweest. Observaties doen, hypotheses opstellen, theorieëen vormen… Allemaal leuk en aardig, maar de wetenschapper is toch pas echt lekker bezig als hij de mouwen opstroopt en eens lekker kan gaan lopen experimenteren. Op dat moment lijkt wetenschap nog het meeste op het ideaalbeeld dat de brave ziel had tijdens zijn jeugd, al spelende met zijn of haar chemie-doos.

(Gedachten)experimenten doen het ook altijd erg goed in de popularisering van de wetenschap en New York Times wetenschapsjournalist George Johnson doet nog een mooie duit in het zakje. Hij fabriceerde een boekwerkje waarin hij de interesse in wetenschappelijke experimenten combineert met de meest Digg-abele constructie die er is: een top tien lijstje. Ook lekker makkelijk voor de luie blogger op koninginnedag. Tussen de tien beste experimenten ooit zitten inderdaad een aantal pareltjes van vroeg wetenschappelijk vernuft.

Zo is daar Galileo Galilei’s experiment waarmee hij aantoonde dat de zwaartekracht voor objecten van verschillende massa’s voor een even grote versnelling zorgt. Johnson wijst er fijntjes op dat de overlevering het hier fout heeft: Galilei wierp helemaal geen kogels van de Toren van Pisa maar maakte een heuse zes meter lange roetsjbaan voor de balletjes. Misschien iets minder spectaculair, de resulterende kennis was gloedjenieuw en (ook voor kinderen vandaag de dag) schokkend.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: Wikipedia op dode boom

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

Wikipedia, de bejubelde en verguisde online encyclopedie, verschijnt op papier in een eenmalige editie van 1000 pagina’s. Het betreft de Duitse versie van de encyclopedie, en redacteuren zullen 50,000 artikelen selecteren voor het werk en deze geschikt maken voor de encyclopedie. Een slordige 50 onderwerpen per pagina dus.

Daarnaast zullen de feiten in de artikelen nogmaals gecheckt worden voordat ze worden ingevoegd. Een deel van de opbrengsten (5%) zal worden teruggegeven aan het wikimediaproject.

Wat opvallend is, is dat welke artikelen worden geplaatst bepaald gaat worden door de populariteit, wat het een encyclopedie maakt van de huidige “zeitgeist”. Een artikeltje over Carla Bruni dus, maar waarschijnlijk niet over de snaartheorie. Vind Wikipedia die artikelen te belangrijk om toe te vertrouwen aan het (statische) papier?

Dit beperkt uiteraard direct de waarde van de encyclopedie, hoewel het natuurlijk wel leuk is om eens een stukje wikipedia in de hand te houden, in plaats van het te moeten lezen van een scherm.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: Technologie 2.0: Johnny Lee’s Wii-hacks

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

wiimote werkt met een laptop (foto cubicgarden/Flickr)

Het Web 2.0 heeft ons al heel wat zegeningen gebracht en ook in Wetenschap en Techniekland plukt men nu de vruchten van de gecreëerde mogelijkheden. Zo worden onder de noemer Science 2.0 ruwe wetenschappelijke data gecommuniceerd via blogs en wikis en voeren academici felle inhoudelijke debatten via chats en social networking sites.

Het Web 2.0 heeft ook zijn uitwerking op de ontwikkeling en verspreiding van nieuwe technologie en haar toepassingen. De interactieve fora geven amateurs een platform om hun nieuwe snufjes te verspreiden en te verbeteren. Rond (geDiggde) goede ideeën verzamelen zich binnen de korste keren hele communities. Een heuse democratisering in de wetenschap en techniek dus. Grote spelers op de technologiemarkt lijken zelfs hun systemen zo te bouwen dat amateurs ermee aan de slag kunnen. Een goed voorbeeld hiervan is de Nintendo Wii en haar meesterhacker Johnny Lee.


Hoewel Johnny Chung Lee zeker geen amateur is, hij is onderzoeker bij Carnegie Mellon, is zijn claim to fame precies het soort ‘renegade science’ dat hoge ogen gooit op het Web 2.0. En dat allemaal door zijn hacks van het beste stukje consumentenhardware van 2007: de Nintendo Wii. De revolutionaire technologie van de Wii zit hem niet in de console zelf, maar in de controller: de Wiimote. Zoals ongetwijfeld al bekend is kunnen met de wiimote bewegingen van de spelers gedetecteerd worden. Hiervoor gebruikt de wiimote onder andere een Infrarood cameraatje dat de positie ten opzichte van de console kan ‘zien’. Hiermee laat Nintendo de spelers de spelletjes besturen. Hackers was het al eerder gelukt om het bluetooth signaal af te tappen voor gebruik buiten de standaard games om. Johnny Lee was de eerste die er de buitengewone mogelijkheden van inzag.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: De ultieme chiphack

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

Ouwe meuk: 64-bits geheugenchip uit de jaren zestig (Foto: Flickr/jurvetson)

De software van een oude chip kraken, dat kunnen we allemaal wel. Maar ook daadwerkelijk de hardware manipuleren, dat is een hoogstandje. En precies daarin slaagden onderzoekers van de University of Illinois at Urbana-Champaign, meldden ze gisteren. Door 1341 logische schakelingen op een chip aan te passen, kregen ze die helemaal onder controle. Er is nogal wat kennis en apparatuur voor nodig, maar dan heb je ook wat: wanneer je de hardware onder controle hebt, kun je alle softwarematige beveiligingen omzeilen.

Gefeliciteerd, zult u zeggen, maar er komt echt niemand in de buurt van mijn pc om mijn processor bij te slijpen. Bankiers, spionnen en generaals worden hier echter wel erg nerveus van. Het Amerikaanse ministerie van Defensie waarschuwde drie jaar geleden (.pdf) al tegen de mogelijkheid van dergelijke kraken.

Ook het leger koopt zijn hardware namelijk meer en meer op de vrije markt. Het kan controleren of de in China geassembleerde pc’s daadwerkelijk de door Intel geleverde processoren bevatten, maar als de Chinezen die chip ongemerkt wat kunnen veranderen, is er wel degelijk een probleem. Ook banken zijn een voor de hand liggend doelwit van hardware hacks. Uw eigen toepassing van de hack kunt u kwijt in de reacties.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: Vrije wil?

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

Wanneer begon die prikkel tot lachen? (Foto: Flickr/GregPC)

Hersensignalen voorspellen een ‘willekeurig besluit’ tot maximaal tien seconden vooruit, zo valt te lezen in de nieuwste Nature Neuroscience. De onderzoekers gaven proefpersonen de opdracht om op een zelfgekozen moment hun wijsvinger op een knop te drukken. Ze waren hierin ?vrij? om te kiezen tussen de linker en de rechter wijsvinger. De proefpersonen lagen in een MRI- scanner, die de doorbloeding van de hersenen in beeld bracht.

De onderzoekers wilden het moment waarop ?het besluit werd genomen? testen. Door op een beeldscherm letters te projecteren, moesten de proefpersonen de letter onthouden op het moment dat ze een keuze maakte. Hierdoor was het voor de onderzoekers mogelijk te bepalen wanneer de proefpersoon zijn beslissing dacht te maken. De uitkomst was verrassend: uit de analyse van de hersenbeelden bleek dat de werkelijke beslissing al eerder was gevallen. De ‘prefrontal cortex’, een deel van de hersenen die bij gedachte en bewustzijn betrokken zijn, gaf vanaf zeven seconden voor het daadwerkelijke besluit tot ?drukken? een herkenbare activiteit. De conclusie: al voordat de proefpersoon denkt te besluiten met welke vinger hij de knop gaat indrukken, is het besluit in de hersenen al genomen. Aan u dan ook de vraag: hoe onbewust was uw reactie eigenlijk op deze uitkomst?

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: Dr. Atomic in de bioscoop

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

Dr. Atomic (promotiestill De Nederlandse Opera)

Vandaag even een stukje kunst op de wondere woensdag. Want De Nederlandse Opera gaat drie succesvolle produkties in de bioscoop vertonen. In maar liefst 19 steden zullen de opera’s op het witte doek te zien zijn. Dat betekent dat de liefhebber buiten de randstad ook aan zijn trekken kan komen. De in high-definition en surround-sound gefilmde opera’s zullen worden voorafgegaan door een korte introductie, inclusief een kijkje achter de schermen en interviews. Het haalt het ongetwijfeld niet bij de echte ervaring, maar dit is toch wel the next best thing.

Maar wat heeft de arme WW-lezer hier nou mee te maken, hoor ik je vragen? Dat heeft alles te maken met de eerste van de drie opera’s. Op zondag 6 april zal namelijk John AdamsDr Atomic het spits afbijten en in premiere gaan. De opera, geregisseerd door Peter Sellars, vertelt het verhaal van de laatste dagen van het Manhattan Project waarin de eerste atoombom ontwikkeld werd. Het verhaal volgt de wetenschappers die aan het ultieme wapen werken in de aanloop naar de eerste test in de woestijn van New Mexico. Gedurende deze periode en tijdens het aftellen voor deze test krijgen we de opwinding, twijfels en morele afwegingen van de hoordrolspelers en hun naasten te zien en te horen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: Een kijkje in je eigen hersenen doet wonderen

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

Het brein van binnen (Foto: Flickr/nats)

RTFMRI: geen aansporing om de handleiding nog eens goed na te lezen maar de naam van een nieuwe manier van naar de hersenen kijken: real time functional magnetic resonance imaging. Tot voor kort was het niet mogelijk met bestaande technieken in real time menselijke hersenactiviteiten te tonen zonder vervelende implantaten. Met de nieuwe technieken die de laatste tijd beschikbaar zijn gekomen wordt hierin zeer binnenkort een doorbraak verwacht.

Dr. Christopher deCharms staat met zijn onderzoek aan Stanford University en bij het bedrijf Omneuron aan de wieg van een aantal recente successen. In zijn praatje op de TED legt hij kort uit wat voor revolutionaire toepassingen deze RTFMRI technieken hebben. Bijvoorbeeld voor mensen met chronische pijn of andere hersenaandoeningen. deCharms legt uit dat er tot op heden drie manieren zijn om het menselijke brein te behandelen: met therapie, door pillen of door het mes erin te zetten. RTFMRI zou hier de vierde mogelijkheid kunnen zijn.

Door mensen tegelijkertijd oefeningen te laten doen en naar hun eigen real time hersenactiviteiten te laten kijken kunnen de patiënten hun (onbewuste) negatieve gedrag beter en sneller onderkennen. Door mensen met chronische pijn naar hun eigen hersenactiviteiten te laten kijken en ze te trainen hun brein te beheersen kan de (door de hersenen getrainde maar levensechte) pijn bestreden worden. Of zoals deCharms het zegt: ‘When they control their brain, they can control their pain.’

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: Atheïsten zijn asocialer

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

Shavuot festival op een kibbutz (foto: flickr/delayed gratification)

Hoewel atheïsten als Richard Dawkins graag volhouden dat religie de menselijke neiging tot wangedrag jegens anderen versterkt, blijkt uit wetenschappelijk onderzoek eerder het tegenovergestelde, stelt een overzichtsartikel in The Economist deze week.

Verschillende onderzoekers hebben bekende economische spelletjes om altruïstisch gedrag te meten toegepast om het effect van religie daarop te meten. Ara Norenzayan van de University of British Columbia achterhaalde zo dat mensen zich altruïstischer gedragen als ze vlak voor het spel blootgesteld zijn aan religieuze teksten.

Hoe strenger de religieuze regels in een gemeenschap, hoe hechter die is, ondervond Richard Sosis van de University of Connecticut. In religieuze kibutzim, waar mannen tenminste driemaal daags in groepsverband moeten bidden, blijken die mannen altruïstischer dan de vrouwen, die minder religieuze verplichtingen hebben. In seculiere kibutzim bestaat dat verschil tussen de seksen niet.

Ook het beeld uit neurologisch onderzoek aan religie wordt diffuser. Er waren wat aanwijzingen dat religieuze gevoelens in het emotionele centrum van de hersenen zaten, maar die gedachte is vals gebleken. Er zijn inmiddels ook experimenten waaruit blijkt dat juist het rationele centrum van de hersenen zich met religie bezig houdt. Geloof valt niet op één plek vast te pinnen.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Vorige Volgende