Waarom moderne natuurwetenschap onze kijk op de realiteit niet fundamenteel verandert

Hans Custers schreef een gastblog in reactie op de serie artikelen van Klokwerk over filosofie in de oudheid. De afgelopen tijd had ik een paar stevige discussies met Klokwerk, die vooral uitliepen op spraakverwarring. De blogs van Klokwerk gingen over de oertijd van de filosofie, maar de onbedwingbare neiging om in discussie te gaan werd bij mij getriggerd door paralellen die erin werden getrokken met het heden. Volgens Klokwerk zou de moderne natuurwetenschap onze huidige kijk op de realiteit, of onderdelen daarvan, op losse schroeven zetten. Ik denk dat daar op dit moment geen aanleiding voor is en dat het voorlopig dan ook niet zal gebeuren. Paralellen met het verleden kunnen best nuttig zijn. Daarom ga ik eerst ook ver terug in de tijd, naar een verhaal uit de tijd dat er nog niet of nauwelijks wetenschap bestond: het Bijbelse scheppingsverhaal. Het begint met de vrij achteloze melding dat God de hemel en aarde schiep. De hemel is dan nog leeg: een canvas waar de schepper later licht en donker en hemellichamen op schildert. En voor de aarde lijkt hetzelfde te gelden. De vaste, dode materie van rotsen, klei en zand heeft geen verdere aandacht nodig. Het is een vanzelfsprekendheid, die blijkbaar niet tot de verbeelding sprak van de schrijver van het verhaal. In vaste, levenloze materie zit geen mysterie. Zo hebben we het vrijwel altijd en overal in onze geschiedenis ervaren. Nu nog steeds. Metaforen over rotsen, of klei, of aarde gaan nooit over iets dat ongrijpbaar of onbegrijpbaar is; het tegendeel is eerder het geval. Het mysterie ophelderen Het mysterie zit in wat beweegt en verandert. Dat begint al bij water, dat soms uit de hemel valt, dat dagelijks stijgt en daalt aan de kust, en dat soms kan verdwijnen uit een rivier, of juist het land overspoelt. Lucht heeft weer wat meer mysterie: dat onzichtbare spul kan kou brengen, en verschroeiende hitte, en soms heeft het een vernietigende kracht. Andere fenomenen zijn nog mysterieuzer, zoals vuur en bliksem. En het grootste mysterie is het leven zelf, dat zich manifesteert in de vorm van materie, maar op een bepaald moment dat materiële omhulsel weer verlaat. Omdat de evolutie ons heeft opgezadeld met de neiging om dingen te willen begrijpen, gingen we proberen om al die mysteries op te helderen. Die pogingen leverden verhalen op. Verhalen die een korte route vormden naar een verklaring van iets dat niet werd begrepen. Dat soort verhalen rekenen we tegenwoordig tot de metafysica. Niet iedereen nam daar genoegen mee. Er waren zonderlingen die probeerden om de wereld te begrijpen via logica en bewijs uit waarnemingen of experimenten. En dat lukte soms ook nog. Het ging niet snel, maar er kwam een moment dat zo’n zonderling een metafysisch verhaal omver wist te kegelen met argumenten waar niks tegen in te brengen was. En later was er nog zo een. En nog een. Begin twintigste eeuw waren we zover dat geen enkel metafysisch verhaal nog stevig op zijn fundamenten stond. De wetenschappelijke methode was superieur gebleken aan al het andere dat was geprobeerd om de werkelijkheid te begrijpen. Onze kijk op de realiteit was ondertussen ingrijpend veranderd. Vooral de kijk op onszelf. Van de kroon op de schepping waren we gereduceerd tot een toevalligheidje op een minuscuul planeetje in het gigantische universum. Die deuk in ons collectieve ego werd gecompenseerd door alle goeds dat de wetenschap bracht. Het besef hoe intelligent we zijn als soort, bijvoorbeeld. En natuurlijk alle luxe waarin we leven. De diepere waarheid en Schrödingers kat Ondanks alle kennis die we nu hebben, blijkt er nog steeds behoefte te zijn aan andere verhalen. Over een diepere waarheid die mogelijk achter al die kennis zou kunnen liggen. Blijkbaar zit die behoefte ergens diep in ons. Het zijn vaak ook best mooie verhalen natuurlijk, die spannender en aansprekender zijn dan de droge en ingewikkelde wetenschap. Bovendien hebben ze het voordeel dat ze minder gebonden zijn aan logica en bewijs, waardoor het makkelijker is om er wat wensdenken in te stoppen. Al zou het ook best kunnen dat vooral het mysterie ons aan blijft trekken. Dat zou bijvoorbeeld verklaren waarom het verhaal van Schrödingers kat zo bekend is geworden. Een kat die tegelijk dood en levend is; veel mysterieuzer kun je het niet krijgen. Dat Schrödinger dat verhaal niet bedacht als wetenschappelijk mysterie, maar juist als demystificatie is dan weer veel minder bekend. Natuurlijk is die kat niet in twee toestanden tegelijk. Schrödinger toonde de absurditeit aan van een te letterlijke interpretatie van een ‘meting’ of ‘waarneming’ in de kwantummechanica. Een overgrote meerderheid van de kwantumfysici is het daar tegenwoordig mee eens. Wat traditioneel een meting wordt genoemd, is een feite niet meer dan een interactie met iets dat groter is dan de kwantumschaal. Het is dus zeker niet zo dat vaag kwantumgedrag pas verdwijnt op het moment dat iemand dat bewust waarneemt. Wie naar mysterie zoekt als aanknopingspunt voor een verhaal, kan dat altijd wel ergens vinden in de buurt van de grens van wat we nog weten. Ergens voorbij die grens moet dan de diepere waarheid achter alle wetenschappelijke kennis liggen. En natuurlijk is er voorbij die grens ook alle ruimte voor speculaties en mystificaties. De natuurkunde van de afgelopen eeuw biedt de nodige aanknopingspunten: ruimte en tijd die flexibel zijn, deeltjes die ook golven zijn en omgekeerd, fundamentele onzekerheid en onvoorspelbaarheid. Je kan er alle kanten mee op en dat gebeurt dan ook. Er zijn zelfs nogal wat theoretisch natuurkundigen die daaraan meedoen. Ze denken dat de realiteit niet bestaat, maar een simulatie is. Of een holografische projectie. Dat een experiment bewijst dat informatie op kwantumniveau terug kan reizen in de tijd. Of dat kwantummechanica kan bewijzen dat de mens een vrije wil heeft. In het beste geval zijn zulke beweringen wilde speculaties en in het slechtste geval aantoonbare nonsens. Technologie De ontnuchterende realiteit is vooral dat die mysterieuze verschijnselen helemaal geen betekenis hebben voor hoe wij de realiteit beleven. De meeste mensen zullen wel weten dat GPS-satellieten hun klok af en toe een beetje bij moeten stellen vanwege de flexibele ruimtetijd, maar dichterbij onze belevingswereld komt de relativiteitstheorie niet. En de rare kwantumverschijnselen bestaan, een enkele uitzondering daargelaten, alleen op subatomair niveau. Er is geen enkele reden waarom ik mezelf, of mijn soortgenoten, of de wereld om me heen anders zou moeten zien als ik weet dat de deeltjes in de atomen in de moleculen in de cellen van mijn lichaam ook een golfkarakter hebben. Of dat het onzekerheidsprincipe van Heisenberg van toepassing is op die deeltjes. En dat een individueel deeltje onvoorspelbaar is heeft ook helemaal geen betekenis, omdat er miljarden van die deeltjes in elke kubieke millimeter van ons lichaam zitten. En van onze omgeving. Het gedrag van die deeltjes samen is prima voorspelbaar. Via de wetten van de klassieke natuurkunde. De wetenschap heeft in de loop van de eeuwen zeker veel invloed gehad op hoe we naar onszelf en onze omgeving kijken. Maar wel vooral via inzichten die heel eenvoudig te begrijpen zijn en die eerdere intuïties of (vaak religieus geïnspireerde) overtuigingen onderuit haalden. Over de evolutie bijvoorbeeld, of de leeftijd van de aarde, of onze plaats in het universum. Andere tegenintuïtieve inzichten – hoe licht en andere straling als golven door een lege ruimte bewegen bijvoorbeeld, of hoe de uitdijing van het heelal niet vertraagt maar versnelt – hadden niet of nauwelijks zo’n effect. Natuurlijk is onze blik op de realiteit de afgelopen eeuw flink veranderd en heeft natuurwetenschap daar alles mee te maken. Maar dan gaat het om toepassing van die wetenschap in technologie: radio, telefoon, tv, internet, satellieten, vliegtuigen, ruimtevaart. Het effect daarvan op onze belevingswereld is oneindig veel groter dan dat van de wetenschappelijke kennis zelf. Wie weet zorgt de kwantummechanica ooit voor een volgende technologische revolutie, die ons wereldbeeld op zijn kop zet. Of voor een spectaculaire doorbraak. Een bevestiging van theorieën over het multiversum bijvoorbeeld, waardoor we na het geo- en heliocentrisme ook het universiocentrisme overboord zouden moeten zetten. Maar zover is het zeker nog niet. En mocht het ooit wel gebeuren dan zal er nog steeds niks veranderen aan de aantrekkingskracht van mysterie, en onze neiging om daarover te filosoferen, te speculeren en te fantaseren. Niets zo onveranderlijk als de menselijke natuur.

Foto: Maria Willems (cc)

Kunst op Zondag | Mijn wetenschapsgedicht

Mijn moeder somt als ze in de file staat, of de slaap
niet vatten kan, de cijfers van Pi op, die achter de komma.
Dan kijkt ze tot hoever ze dit keer komen zal.
Pi heeft geen eind, dus dan gaat ze: 3,14159 2653…

Van mijn broer krijg ik een mail waarin hij wenst
dat iedereen in goede gezondheid verkeerd.
Ik heb hem nog niet discreet kunnen zeggen
dat dat verkeert is, als hij begrijpt wat ik bedoel.

Bij handvaardigheid op school wilde mijn zus
van houten balkjes de oneindige, onmogelijke
Driehoek van Escher namaken. Het boek met de
tekening had zij voor zich op de werkbank gezet.

En mijn vriend Erik, stak zijn hand op in de klas
toen de basen en de zuren werden behandeld.
‘De zuurgraad wordt gemeten op de zuurgraadmeter,
okay, maar waarop meet men dan de basen?’

Maar mijn liefje die weet echt niets van wetenschap.
Gister zei ze nog: ‘Michiel, jij kunt naar de maan lopen.’


Op 27 oktober verleden jaar, stond er een oproep op Sargasso: Schrijf een gedicht dat de wetenschap als thema heeft. De Vereniging voor Wetenschapsjournalistiek en -communicatie bestaat 35 jaar, en ter gelegenheid van dat feit werd er een gedichtenwedstrijd uitgeschreven.
Het aantal inzendingen was hoog: 700 gedichten werden beoordeeld door de jury. Mijn gedicht kreeg niet de eerste of de tweede prijs, maar belandde wel in de dichtbundel met nog honderd anderen. Ik sta op bladzijde 101 van de (leuke en gevarieerde) bundel ‘En dat was kennis, zeg je dan.’  Joepie!

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Quote du jour | dubbele standaard

QUOTE - Nee. Nee! Niet in de wetenschap, toch? Dat bolwerk, wat zeg ik, bastion van rede en neutraliteit, waar alleen iemands kwaliteit van belang is? Een dubbele standaard ten opzichte van (bijvoorbeeld, in dit geval) vrouwen, die kan daar toch niet bestaan?! Een dikke beurs krijg je toch omdat je goed bent, wat zeg ik, excellent zelfs, en heeft toch niets te maken met je geslacht?

Doordat de criteria voor de Starting Grant niet goed gedefinieerd zijn, concentreren panelleden zich bovendien op verschillende dingen, schrijven de onderzoekers. Onafhankelijkheid, bijvoorbeeld, gaat voor sommige panelleden vooral om een duidelijke afstand ten opzichte van eerdere begeleiders (fysiek of in het onderzoek). Volgens een geïnterviewd panellid zouden vrouwen vaker geneigd zijn om samen te werken met mensen die ze al kennen, terwijl mannen meer ambitie zouden hebben om zelf een onderzoek te beginnen.

Door de aanname dat vrouwen minder onafhankelijk zijn dan mannen worden ze strenger beoordeeld op dit vlak, schrijven de onderzoekers. Zo ontstaat een dubbele standaard. Volgens sommige panelleden lijkt het geen probleem voor een mannelijke kandidaat om veel publicaties te hebben met een begeleider als co-auteur, terwijl vrouwen om die reden wel negatiever beoordeeld worden. Hetzelfde geldt voor mobiliteit. “Sommige mannen blijven altijd bij dezelfde universiteit, maar iedereen vindt dat ze wel een goed CV hebben”, zei een panellid. “Tegelijkertijd wordt het wel genoemd als een vrouw niet naar het buitenland is geweest tijdens haar PhD of erna.”

Foto: Quinn Dombrowski (cc)

Kunst op Zondag | Kunst én Wetenschap

Kunst is belangrijker dan wetenschap. Dat zie je goed bij de ‘eremedaille voor Kunst en Wetenschap van de Huisorde van Oranje’. Afgelopen maandag mocht arts/astronaut André Kuipers het kleinood ontvangen. Nou ja kleinood, het is nog tamelijk fors zoals op een foto is te zien waar Kuipers door het lint gaat.

Hij is daarmee een van de zeven wetenschappers die de eremedaille kregen toebedeeld. In het verleden werd ook één wagenmaker geëerd (die van het Dafje). Maar de overgrote meerderheid van de medailles ging naar kunstenaars. Tweeëndertig om precies te zijn.

Als de Koning en zijn voorgangsters kunst meer waarderen dan wetenschap, is het dan gek dat zijn onderdanen hun neus ophalen voor wetenschap?

Wat opvalt aan de lijst gelauwerden: er zit niet één kunstenaar bij die ook wetenschapper is. ‘Eremedaille voor Kunst of Wetenschap’ zou een betere titel zijn.

Universele mens

Allround wetenschapper/kunstenaars zijn zeldzaam” (Kunst op Zondag, 8 september 2013). En zeker van het type Leonardo da Vinci (o.a. ingenieur, natuurkundige, anatomist, beeldhouwer en schilder) en Galileo Galileï (natuurkundige, astronoom, wiskundige, filosoof, tekenaar).

Het leven in de 14e , 16e en 17e eeuw mag misschien wat minder hectisch zijn dan nu, het is hoogst onwaarschijnlijk dat de heren een geslaagde studie op al die gebieden hebben afgerond. Laat staan er een wetenschappelijke carrière mee hebben opgebouwd. Maar het geromantiseerde beeld van de ‘uomo universale’ spreekt wel tot de verbeelding.

Foto: Killian77 (cc)

Hans Clevers en de knikkers

Dat allerlei belangrijke academische titels en rollen, dat het grootste materiële succes, geen garantie zijn tegen afschuwelijk cynisme, werd deze week weer bewezen door Hans Clevers: universiteitshoogleraar in Utrecht, voormalig president van de KNAW, en in staat om het wetenschappelijk bedrijf te vergelijken met het verkopen van auto’s.

Tegen de Utrechtse universitaire krant DUB zei hij eerder deze week:

De universiteitshoogleraar benadrukt het belang van wat hij noemt “een outputmeting” van onderzoekers. “Net als een autoverkoper wordt afgerekend op het aantal auto’s dat hij heeft verkocht, moet je onderzoekers ook kunnen afrekenen op de ontdekkingen die zij doen. Dat moet kunnen, vind ik. Dat is waar wetenschap in de kern om draait.”

Ik weet niet of je een autoverkoper echt alleen moet afrekenen op ‘het aantal auto’s dat hij heeft verkocht’. Ik weet wel dat een kind begrijpt dat je ontdekkingen niet kunt tellen. Dat het voor altijd onmogelijk is om een ‘ontdekking’ in de kunstgeschiedenis te vergelijken met één in de biochemie. En dat je ze over het algemeen al helemaal niet kunt toeschrijven aan een enkel geniaal individu. En dat het in de wetenschap om meer gaat dan ‘ontdekkingen’.

Wildwestkapitalisme

Het idee dat je alles moet organiseren volgens een karikaturaal soort wild west-kapitalisme – de wereld één groot gevecht van individuen tegen elkaar – wordt natuurlijk niet zonder slag of stoot verlaten door degenen die groot zijn geworden dankzij dat systeem. Clevers is in Nederland een gezicht van de wetenschap geworden, niet eens omdat er dankzij hem zoveel auto’s verkocht zijn, maar omdat hij erin is geslaagd zoveel verkochte auto’s op zijn eigen naam te schrijven. Wat iets anders is: het ene is een bijdrage aan een collectief, het andere een kwestie van ellebogen en zorg voor zichzelf.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Foto: LAD0T (cc)

Wie wat woke

RECENSIE - Ongelijkheid, achterstelling, discriminatie en vernedering zijn al eeuwenlang centrale drijfveren van emancipatiebewegingen. Het draait eigenlijk steeds om macht. De onderdrukte en achtergestelde betwist de macht van de onderdrukker. Die moet macht delen, op z’n minst, of geheel afstaan ten gunste van degenen die al eeuwenlang zijn vernederd, klein gehouden en niet konden delen in alle rijkdommen op aarde. We kennen uit de vorige eeuw socialisten, feministen, antikoloniale bewegingen, bewegingen voor gelijke burgerrechten en voor de emancipatie van homoseksuelen. In de nieuwe eeuw is daar vanuit de Angelsaksische wereld een allesomvattende beweging voor sociale rechtvaardigheid bijgekomen die met scherpe en principiële standpunten oproept alert te zijn voor alle vormen van sociale onrechtvaardigheid tegelijk.

Ontwaakt!

Een beweging kun je het eigenlijk niet noemen, schrijft de socioloog Walter Weyns in Wie Wat Woke. Er is geen sprake van een organisatie met leiders, noch van een gemeenschappelijk programma of zelfs een gemeenschappelijke ideologie. Afgaand op de beschikbare literatuur en de uitingen in de media noemt Weyns de woke cultuur een rommeltje met vele paradoxen. Toch probeert hij welwillend, soms ironisch, maar vooral kritisch grip te krijgen op de achtergronden en denkbeelden van die nieuwe emancipatiestromingen die het ‘Ontwaakt verworpenen der aarde…’ een 21e eeuwse inhoud proberen te geven. En hij is daar wat mij betreft zeker in geslaagd. Wie op een afstand de uitingen van de woke cultuur heeft gevolgd en moe is van de oppervlakkigheid en polarisatie in het debat krijgt van Weyns de nodige uitleg om een standpunt te kunnen bepalen.

Foto: Jym Dyer (cc)

Wat moeten we met plaagdieren in de stad?

ACHTERGROND - door Nienke Floor.

Vieze ziek- en bangmakers, zo staan stadsratten bekend. Hoe onwrikbaar is dat beeld? Is diervriendelijk bestrijden de beste optie voor deze plaagdieren, of kan de mens de rat ooit omarmen?

Vijfentwintigduizend zwarte ratten in één gebouw. In het noorden van India, in het dorpje Deshnoke, staat de Karni Mata Tempel. Op deze plek vereert de Hindoestaanse gemeenschap de rat. De heilige dieren lopen er vrij rond en krijgen volop te eten en te drinken. De aangevreten restjes worden door pelgrims eerbiedig buit gemaakt. En loop je een witte rat tegen het lijf? Dan heb je pas echt geluk.

In Nederland ligt dat wel anders. De meesten mensen zullen niet van geluk spreken als ze een rat over straat zien lopen. De kans dat het gebeurt wordt echter steeds groter. Het aantal ratten in de stad neemt toe. Gewenst zijn de dieren meestal niet. Met gif of andere dieronvriendelijke middelen vind de bestrijding plaats. Hoe kan het dat ratten ons hier in Nederland zo tegen de haren instrijken? Is een andere omgang met het dier mogelijk, misschien niet aanbidding, maar dan toch tolerantie?

Plaag of geen plaag? De mens bepaalt

Gemeenten en inwoners spreken momenteel vaak van een rattenplaag. Wat zorgt ervoor dat het dier op die plekken een plaag gaat vormen? Hoeveel dieren is ‘te veel’? Dat bepaalt uiteindelijk de mens, zegt plaagdierexpert dr. Bastiaan Meerburg (WUR). Als de omstandigheden, zoals klimaat en voedselvoorziening voor een soort gunstig zijn, dan zal het aantal dieren van die soort toenemen. De populatie groeit, steeds sneller, maar niet onbeperkt. Zo treedt er voedselschaarste wanneer de dieren met teveel worden. Dan zal er altijd een moment komen dat de groei weer stopt. Het ecosysteem heeft zijn ‘draagkracht’ voor die soort bereikt. Het probleem is dat dat punt vaak pas komt bij een grotere populatie dan de mens in zijn leefomgeving wil accepteren. Pas als de mens een bepaalde hoeveelheid dieren niet meer wil verdragen, dan begint men te spreken van een plaag.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: Charles Hackley (cc)

Wetenschap in poëzie

OPROEP - VWN, de Vereniging voor Wetenschapsjournalistiek en –communicatie Nederland bestaat 35 jaar. Dit najaar viert de vereniging dat door een gedichtenwedstrijd uit te schrijven. Ben je lyrisch over (iets van) de wetenschap? Dicht een vers en stuur het voor 28 november 2021 op.

De juryleden Anna Enquist, Ionica Smeets, Edward van de Vendel en Marlies ter Voorde “hopen een grote hoeveelheid originele, serieuze, ontroerende en grappige wetenschapsgedichten” tegemoet te zien.

De honderdtwintig best beoordeelde gedichten zullen worden gebundeld in een nieuw te verschijnen gedichtenbundel. Daarnaast zijn er prijzen van 100, 150 en 250 euro en  een wetenschappelijk verantwoord boekenpakket te winnen.

De redactie van VWN laat ons (en vooral jullie, beste lezers!) weten:

Ook jij kunt jouw bijdrage aan de wetenschap leveren. Een limerick over Einstein, een sonnet over culturele antropologie of een haiku over het lableven; laat je dichtersader stromen en doe mee.

Lees eerst het Reglement VWN Gedichtenwedstrijd 2021 voor alle spelregels. Goed om te weten: de deadline is 28 november 2021. En ook belangrijk: houd je gedicht(en) de komende maanden nog wel even voor jezelf, want ze mogen niet eerder zijn gepubliceerd.

VWN gedichtenwedstijdZend hier je gedichten (los van elkaar) in. Vergeet daarbij de titel niet en de eventuele vertaling. Per dichter zijn maximaal drie gedichten toegestaan. Let op: dit is geen contactformulier. Als je vragen of ideeën hebt of het project wilt steunen, neem dan contact met ons op via [email protected].

Foto: ☼☼Jo Zimny Photos☼☼ (cc)

Troostwetenschap

COLUMN - In de discussies over het nut van lezen mis ik één factor. Het gaat in zulke discussies over hoe je een beter burger wordt met alle empathie die je opdoet uit de lectuur van romans of over hoe je cognitief beter functioneert omdat je woordenschat en je concentratie groeien. Maar zelden wordt genoemd wat misschien wel dé functie is van literatuur, van kunst. Troost.

Misschien is het omdat troost als een nutteloos nut wordt gezien. Getrooste burgers zijn geen bruikbaardere burgers, en het individu verbetert er zijn positie op de arbeidsmarkt niet mee als hij getroost wordt. Bovendien kun je ook troost vinden in allerlei vormen van kunst waar je niks voor hoeft te leren, zogeheten ‘lagere’ kunst, popliedjes bijvoorbeeld, of pulpromans. En dan is er nog het bezwaar dat volgens sommigen ‘echte’ kunst niet troost, maar je juist wakker schudt en verontrust. Troost is niet sjiek.

Vaderlijkheid

Tegelijkertijd is troosten, je verzoenen met de onvolkomenheden van het bestaan, iets wat kunst, laag of hoog, misschien wel beter kan dan wat dan ook. Ik denk dat zogenaamd verontrustende kunst ook vaak stiekem in de eerste plaats troostend is: iemand anders voelt mijn onrust.

Ik voel me de laatste tijd wat melancholiek. Dat stelt niet veel voor: de blaadjes worden geel en vallen, ik moet van wat mensen afscheid nemen, ik word door andere mensen geplaagd omdat je in het leven nu eenmaal af en toe door mensen geplaagd wordt, en hoewel er genoeg andere mensen zijn die juist heel aardig voor me zijn, wegen die dan niet op tegen het plagen. Niet op de manier waarop een liedje zoals dat van Kommil Foo dat wel doet.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Vorige Volgende