Recensie | De vrije val van Vestia

Hans Verbraeken was er als eerste bij: hij meldde eind januari 2012 in het Financieele Dagblad dat Vestia dreigde te bezwijken onder de last van een enorme derivatenportefeuille. Hij beet zich in het dossier vast en liet niet meer los. Na tientallen artikelen en berichten over de affaire ligt er nu een reconstructie van zijn hand in de boekwinkels: De vrije val van Vestia. Ondanks de technische details — zie de lange verklarende woordenlijst aan het einde van het boek — is het een onverbiddelijke pageturner geworden, vergelijkbaar met andere reconstructies van bedrijfsongevallen als De prooi, De vastgoedfraude en De ondergang van SNS. Verbraeken valt na een korte inleiding met de deur in huis: de inval van justitie bij de hoofdrolspeler in het miljardendrama, Erik Staal. Hij neemt ons mee naar het begin van zijn carrière bij de gemeente Den Haag en geeft een korte biografie. Hij schetst het beeld van een Macher, een vreemde, ondernemende eend in de bijt van de gemeentepolitiek. Staal wist lastige klussen snel en efficiënt op te lossen. Hij kreeg de vrije hand om het Gemeentelijk Woningbedrijf door reorganisaties en een reeks fusies om te vormen tot Vestia: de grootste corporatie en vooral een van de grootste projectontwikkelaars van Nederland. Voor rekening en risico van de huurder, en tegen een vorstelijk salaris, dat wel.

Door: Foto: copyright ok. Gecheckt 11-02-2022

Sterk Staaltje klassenjustitie

Je bent verantwoordelijk voor een paar miljard schade, afgewenteld op de samenleving. Je betaalt hooguit een paar miljoen voor een schikking. maar natuurlijk ontken je staalhard elke schuld en aansprakelijkheid en mag je alle miljoenen die je ten onrechte hebt “verdiend” nog houden ook.

Ik geloof niet meer dat we in een rechtsstaat leven. Een sterk staaltje klassenjustitie, nota bene zonder tussenkomst van justitie.

 

 

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Foto: copyright ok. Gecheckt 29-09-2022

Ideologie en parlementair onderzoek

ANALYSE - Het onderzoek naar de ontsporingen bij woningcorporaties verloopt voorspelbaar. Er is veel aanleiding tot woede en verbazing, maar weinig écht nieuws. Ontstond het miljardenverlies van Vestia door paniek bij Minister Spies? Ik zou het ook zeggen als ik verantwoordelijk was voor de derivatenchaos en er een strafrechtelijk onderzoek tegen me liep.

Welke vragen zou de parlementaire enquête moeten proberen te beantwoorden? De basisvraag lijkt:

Hebben we het systeem van sociale woningbouw en huisvesting goed ingericht?

De antwoorden daarop zullen verschillen: liberalen vinden doorgaans dat ondernemers en de markt de ruimte moeten hebben. Socialisten zullen een scherp kader van regels en toezicht belangrijker vinden dan die ruimte. Dat is allemaal geen nieuws.

Maar hoe zit de realiteit nu in elkaar? We kunnen ons wel nijdig maken over de gewetenloosheid, het grote geld en de uitspattingen van de vrije jongens, maar net als bij de bankiers komt daar geen graaier extra door voor de rechter. Hoe zit het met de feiten? Ik kies nog een paar standen van zaken uit.

Vrije ruimte en markt

Zijn corporaties in 1995 zelfstandige ondernemers geworden? Dat is zeer betrekkelijk, al werd het toen door iedereen wel zo ervaren. Maar is er sindsdien echt ’tucht van de markt’?

Foto: Stijn Nieuwendijk (cc)

Het systeem begint bij de mens

Vorige week was ik bij de uitvaart van Otto van Verschuer, die bijna twintig jaar lang voorzitter was van de Raad van Beheer/Toezicht bij de Rabobank. Tijdens de kerkdienst memoreerde Herman Wijffels, destijds directeur, dat de toezichthouder standaard bij de directievergaderingen zat, weinig sprak, maar onmiddellijk in het geweer kwam zodra een directiebeslissing niet principieel in het belang van de klanten en de leden van de bank leek te zijn.

Tijdens koffie na afloop bedacht ik (en zeker niet als eerste) dat met dit soort mannen aan het roer de bankwereld nooit in een duikvlucht van hebzucht beland zou zijn. Ik betrapte mezelf zelfs even op een heimwee naar een aristocratisch management dat weliswaar ook goed voor zichzelf zorgde, maar tenminste niet de boel uit de vingers liet glippen. Waar ging het mis?

Me dat afvragend moest ik aan Patrick Bateman denken, de moordende bankier uit American Psycho. Bateman, als arrogant kind van de jaren tachtig, zou geen boodschap gehad hebben aan de mannen die toen nog de Rabobank bestierden. Ik vermoed dat het daar ergens is misgegaan. Een meedogenloos zelfzuchtige generatie kreeg een banksysteem in handen dat bij elkaar gehouden werd door aristocratisch plichtsbesef en vertrouwen. De spelregels waren niet bestand tegen de nieuwe spelers.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Ministerie liet fraudeur Vestia wekenlang ongemoeid

NIEUWS - Terwijl de woningcorporatie Vestia in grote financiële problemen verkeerde vanwege ongunstige derivatencontracten, gaf de kasbeheerder die deze contracten namens Vestia afsloot 10 miljoen euro aan neveninkomsten bij de Belastingdienst op.

De alarmbellen gingen af en het Ministerie én de Minister van Binnenlandse Zaken werden ingelicht, maar dezen gaven de boodschap vervolgens niet door aan Vestia zodat de kasbeheerder nog twee maanden lang ongemoeid zijn werk kon blijven doen.

Foto: copyright ok. Gecheckt 29-09-2022

‘Het is de schuld van de minister…’

REPORTAGE - ‘…dat Vestia meer dan twee miljard heeft verloren met de speculatie met derivaten.’ Zo luidde de stelling van Marcel de Vries. Wie had gedacht dat deze oud-treasurer en handelaar in derivaten van woningcorporatie Vestia spijt zou hebben van zijn handel en wandel in de afgelopen jaren, heeft het goed mis.

Voor de parlementaire enquêtecommissie Woningcorporatie vertelde hij over de grote bedragen die hij voor de corporatie had verdiend in de afgelopen jaren met zijn derivatenhandel. Vestia betaalde volgens hem in vergelijking met andere corporaties op aangetrokken leningen één procent minder rente. Op de vraag van de commissievoorzitter Van Vliet of die verdiensten opwogen tegen de risico’s die De Vries aanging voor Vestia bleef hij het antwoord schuldig.

De Vries stelde niets verkeerd te hebben gedaan. Volgens hem moedigde zelfs het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) het toepassen van de derivaten die Vestia gebruikte aan. Het WSW kreeg altijd alle informatie over de afgesloten overeenkomsten met de banken en had nooit bezwaren gemaakt.

Sterker nog: De Vries werd gezien als deskundige en gevraagd om voor andere corporaties en ook voor het Centraal Fonds Volkshuisvesting lezingen te houden over zijn beleggingsstrategieën.

Ook intern had hij alles altijd goed geregeld met zijn verantwoordelijken de heren Wever en Staal, respectievelijk zijn financiële baas en directeur-bestuurder. In het treasury-overleg werden de belangrijke zaken besproken, vond het nodige overleg met accountant en Raad van Toezicht plaats en werd in begroting en jaarrekening op de vereiste wijze verantwoording afgelegd. Geen vuiltje aan de lucht dus.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

‘Die grote bankjongens in Londen zouden ook moeten worden aangepakt!’

REPORTAGE - ‘Die zie ik hier niet,’ zei Arjen Greeven, de man die bemiddelde bij het sluiten van tal van financiële transacties tussen allerlei banken en woningcorporatie Vestia.

Alleen al om de problemen van deze corporatie als gevolg van de handel in derivaten op te lossen, was meer dan twee miljard aan gemeenschapsgeld nodig om de betrokken banken af te kopen.

Dit bedrag dient niet alleen door Vestiahuurders, maar ook door die van andere corporaties en door de overheid te worden betaald. De parlementaire enquêtecommissie, die onderzoekt hoe het allemaal zo gekomen is, kreeg van financieel adviseur en tussenpersoon Greeven een boeiend en vooral ook verbijsterend verhaal voorgeschoteld.

De toezichthouder – het Waarborgfonds Sociale Woningbouw – bleek altijd met altijd met de voorgestelde leningsconstructies akkoord te gaan, als een bepaalde dekkingsnorm – die overigens nooit echt werd gecontroleerd – maar werd gehaald. ‘Bij het WSW begrepen ze gewoon niet hoe het werkte,’ zei Greeven. Ook zelf was hij daar pas veel later achter gekomen.

Volgens de getuige waren eigenlijk alleen de banken op de hoogte van de mogelijke grote negatieve effecten van de overeenkomsten die ze met Vestia en andere corporaties afsloten. Greeven had dit naar eigen zeggen pas in 2010 beseft en was toen ook gestopt met de handel in die soort producten. Bij Vestia was men daar gewoon mee doorgegaan.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Haagse huurders bezetten Vestia-kantoor

Boze bewoners uit de Rudolf van Brammenstraat in de Haagse Spoorwijk hielden vandaag drie uur lang een Vestia-kantoor bezet.

Vestia dreigt de huurders van een straat in Spoorwijk uit hun huis te zetten als ze niet elk duizenden euro’s onterecht verkregen korting terugbetalen. De corporaties heeft al enkele jaren een conflict over de huurkorting met bewoners in de Van Brammenstraat.

De huurders van in totaal vijfentwintig woningen kregen de afgelopen 3,5 jaar een huurkorting vanwege problemen met de waterpomp en het ventilatiesysteem in hun woningen. Ze werden daarbij door de huurcommissie tot twee maal toe in het gelijk gesteld, maar wooncorporatie Vestia heeft nu voor de rechter alsnog gelijk gekregen dat de problemen voor alle woningen al in 2011 zijn verholpen en per 1 januari 2012 een korting niet langer op z’n plaats was.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

‘Erik zit niet zo te liegen, vertel toch gewoon eens de waarheid!’

REPORTAGE - …riep een toeschouwer op de publieke tribune tijdens het verhoor van Erik Staal, de oud-directeur van woningcorporatie Vestia. De man werd verwijderd van de tribune, Staal bleef zitten.

Staal wordt verantwoordelijk gehouden voor het bijna-faillissement van de grootste woningcorporatie van Nederland enkele jaren geleden. Slechts met erg grote inspanningen wisten de rijksoverheid, andere corporaties en ook de eigen huurders Vestia in 2012 van de ondergang te redden.

Het kostte ongeveer twee miljard om de overeenkomsten ter waarde van meer dan twintig miljard(!) euro die Vestia met verschillende banken was aangegaan, af te kopen. Staal betreurde het dat hij niet de kans had gekregen de gerezen problemen op te lossen. Hij stelde dat het dan allemaal nog wel eens anders had kunnen gaan en de verliezen niet zo hoog hadden hoeven op te lopen.

Volgens Staal had de corporatie in het verleden niets verkeerd gedaan en was niet alleen zijn eigen Raad van toezicht de huurders, de corporatiewereld, maar waren ook externe toezichthouders als het ministerie en het waarborgfonds woningbouw altijd zeer te spreken over het (financiële) beleid van de corporatie.

Toch bleek tijdens het verhoor van Staal dat al in 2009 de eerste scheurtjes in het vertrouwen in de financiële handel en wandel van de woningcorporatie optraden. ING, één van de twee huisbanken van Vestia, vond dat de corporatie anders met leningen en de handel in financiële beleggingsproducten (derivaten) zou moeten omspringen. De bank schreef hierover een brief aan de corporatie. Na een mondeling overleg tussen bank en corporatie en de negatieve reactie van het Vestiabestuur op het bankstandpunt, zegde de ING de bankrelatie op. Overigens ook twee andere banken hadden Vestia in dezelfde tijd van hun bezorgdheid deelgenoot gemaakt.

Banken verdienden tenminste twee miljard euro aan Vestia-debacle

De Volkskrant:

Door de Nederlandse woningcorporatie complexe financiële producten te slijten, incasseerden bankiers 500 miljoen tot 1 miljard euro, zo schatte hoofdrolspeler Arjan Greeven gisteren in een openhartig verhoor voor de parlementaire enquêtecommissie woningcorporaties.

Toen er paniek uitbrak bij Vestia en de toezichthouders was dat reden voor extra feest in de City. Volgens voormalig Fortis-handelaar Jako Groeneveld, die gisteren ook werd verhoord, hebben de banken in die chaos nog eens 1,5- tot 2 miljard euro verdiend. ‘Toen naar buiten kwam dat Vestia van al haar contracten af wilde, is daar in de City vol op gespeculeerd. Vestia werd slachtoffer van de verkopen die ze zelf wilde doen.’

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Volgende