Jan Ligthart en Theo Thijssen – over de postume roem van twee schrijvende onderwijzers

De twee bekendste Nederlandse onderwijzers zijn zonder twijfel Jan Ligthart en Theo Thijssen. Tijdens hun leven waren ze al beroemd, Jan Ligthart vanwege zijn pedagogische opvattingen en Theo Thijssen door zijn romans. Ze zijn allebei geboren in Amsterdam en daarom presenteert het Theo Thijssen Museum dit voorjaar een tentoonstelling onder de titel: ‘Jan Ligthart en Theo Thijssen, twee bevlogen schoolmeesters uit de Jordaan’. De expositie is tot stand gekomen door samenwerking met het Nationaal Onderwijs Museum en het Jan Ligthart Genootschap. Op de tentoonstelling is onder meer aandacht voor de jeugdjaren van Ligthart en Thijssen, hun opleiding tot onderwijzer, de pedagogische opvattingen en hun literaire werkzaamheden. De teksten worden verlevendigd door mooie foto’s en er is een diatentoonstelling van de schoolplaten waaraan Ligthart meewerkte. Het meest bijzondere in de vitrine is een aflevering van Onder één Dak, het tijdschrift dat door Ligthart en zijn collega's met de hand werd geschreven en geïllustreerd; van elke aflevering werd slechts 1 exemplaar gemaakt. Zelf mocht ik een bijdrage aan de tentoonstelling leveren door een inventarisatie te maken van de postume roem die de twee schrijvende onderwijzers ten deel viel. Hiervoor heb ik uigezocht hoeveel scholen en straten er naar Jan Ligthart en Theo Thijssen zijn genoemd.

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Zomerserie | De gelukkige onderwijzer

Sargasso duikt deze zomer in de letteren en bezoekt kleine literaire musea in Nederland en daarbuiten. Vandaag de aftrap: het Theo Thijssenmuseum in De Jordaan.

Op de stoep van het museum heb ik nog hoop. Op de ramen staat de belangrijkste zin uit Kees de jongen:

‘De zwembadpas was voor Kees een geluk voor het leven’

Eenmaal binnen zie ik in één oogopslag dat dit geen echt schrijversmuseum kan zijn. De vrijwilligster aan de balie legt uit dat het geboortehuis van Theo Thijssen ook dienst doet als buurtmuseum. Momenteel is er een expositie gaande over de buurtwinkels in de Jordaan. De herinneringen aan de schrijver zijn opgeruimd of aan de kant geschoven om ruimte te maken voor de winkelspulletjes die door de buurtbewoners van zolder zijn gehaald.

Eerlijk waar: hoe bescheiden ook, het is een interessante tentoonstelling, die de ontwikkeling van de kleine middenstand vanaf de tijd van Theo Thijsen (1879-1943) uitbeeldt. Je krijgt een indruk van hoe de buurt er in de tijd van schrijver uitzag en functioneerde. Zijn vader was schoenmaker en zijn moeder had later een kruidenierswinkel. In die tijd was het bittere armoede in de Jordaan, de zorgeloze gezelligheid van Tante Leen en haar Johnny moest nog komen. Liefhebbers van Kees de Jongen, maar ook fans van de televisieserie ‘t Vrije Schaap kunnen met deze tijdelijke expositie een leuk halfuurtje beleven.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.